FINANSE SAMORZĄDU - SAS 3/2017

Jednym ze szczególnych zadań wójta, burmistrza czy prezydenta miasta jest gromadzenie dochodów własnych, których znaczną część stanowią środki pochodzące z podatku od nieruchomości. Podatek od nieruchomości, ze względu na stawki podatkowe, jest jednym z najbardziej efektywnych źródeł dochodów spośród podatków lokalnych. O ile w dużych ośrodkach miejskich samorządowe służby podatkowe nie mają problemu ze „zlokalizowaniem” nieruchomości stanowiących podstawę opodatkowania tym podatkiem, o tyle gminy wiejskie czy miejsko-wiejskie mają w tym zakresie znacznie mniejsze możliwości.

 

GENEZA I ISTOTA SPORU

Problem został spotęgowany kilkanaście lat temu, gdy nadleśnictwa, na gruntach których posadowione były linie elektroenergetyczne wraz z pasami technicznymi zaczęły dokonywać zmian optymalizacyjnych w ewidencji gruntów i budynków. Zmiana polegał na przekwalifikowaniu gruntów pod liniami elektroenergetycznymi (pasów technicznych) z Tr na Ls. Skutkowało to zmianą kwalifikacji podatkowej i przejściem w składanych przez nadleśnictwa deklaracjach podatkowych z podatku od nieruchomości na podatek leśny. W efekcie doprowadziło to do znacznego spadku dochodów podatkowych w gminach, w szczególności wiejskich o wysokim wskaźniku lesistości. Nadleśnictwa wskazywały, że na gruntach pod liniami elektroenergetycznymi nie jest prowadzona działalność gospodarcza, a gospodarka leśna w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 28 września 1991 r. o lasach. W przekonaniu nadleśnictw miało to skutkować wyłączeniem możliwości stosowania art. 2 ust. 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, zgodnie z którym opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej (brzmienie od 1 stycznia 2016 r.) a wcześniej nie podlegały również grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych. Ta próba optymalizacyjna była wspólnym dziełem PGL „Lasy Państwowe” i jego nadleśnictw oraz zakładów energetycznych. W późniejszym okresie wynikała również z tzw. umów ramowych zawieranych pomiędzy dyrekcjami regionalnymi „Lasów Państwowych” a zakładami energetycznymi (na marginesie należy zauważyć, że w ocenie Autora postanowienia umów ramowych były niekorzystne dla Lasów).

 

LINIA ORZECZNICTWA NSA

O ile w pierwszym okresie po optymalizacji nadleśnictwa, wspierając się poglądami „białostockiej szkoły prawa podatkowego” (zob. L. Etel, „Podatki i opłaty lokalne. Podatek rolny, podatek leśny. Komentarz”, Warszawa 2008), odniosły sukces, o tyle w drugiej fazie sporu sytuacja uległa zmianie. Od lutego 2016 r. wyroki, które zapadają przed NSA w sprawach dotyczących opodatkowania gruntów pod liniami elektroenergetycznymi są korzystne dla gmin. Obecnie, ze względu na liczbę wyroków, można stwierdzić, że ukształtowała się w tym zakresie trwała linia orzecznicza. W zdecydowanej większości wyroki NSA dotyczą spraw, które toczyły się przed WSA w Gorzowie Wlkp. w zakresie spraw kontroli decyzji podatkowych Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Gorzowie Wlkp. utrzymującego w mocy decyzje samorządowych organów podatkowych I instancji.
Ze względu na liczbę spraw i pewne subtelne, acz istotne różnice w zakresie stanu faktycznego różniącego poszczególne sprawy, nie ma możliwości szczegółowego omówienia wszystkich zagadnień, które pojawiały się ich toku, jednak w dalszej części wskazane zostaną najważniejsze tezy z poszczególnych wyroków NSA.


WŁADZTWO FAKTYCZNE

I tak w wyroku z 18 lutego 2016 r. (sygn. akt II FSK 829/14) NSA stwierdził, że „w sytuacji gdy nadleśnictwo nie zawarło z zakładami energetycznymi umowy przenoszącej posiadanie nieruchomości, okoliczność, że w ramach korzystania z tej nieruchomości można wyróżnić takie elementy posiadania służebności, jak wycinka (przycinka drzew i krzewów w celu uniknięcia kolizji z liniami energetycznymi), nie wyklucza faktycznego władania przez zakłady energetyczne w rozumieniu art. 336 Kodeksu cywilnego. W ocenie sądu odwoławczego, bez wątpienia doszło nie tylko do wydania gruntów zakładowi energetycznemu, co spełnia warunek przeniesienia posiadania określony w art. 348 Kodeksu cywilnego, ale także grunty te służą zakładom energetycznym do prowadzenia działalności związanej z przesyłaniem energii elektrycznej.” Stanowisko to zostało potwierdzone przez NSA w wyrokach z 18 lutego 2016 r. o sygn. akt: II FSK 3584/13, II FSK 231/15, II FSK 1314/14, II FSK 830/14.


WYKLUCZENIE INNEJ DZIAŁALNOŚCI A ZAJĘCIE GRUNTU

Z kolei w wyroku z 9 czerwca 2016 r. (sygn. akt II FSK 1238/14) NSA dokonał wykładni pojęcia „grunty zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej” w kontekście zajęcia pasów technicznych pod liniami elektroenergetycznymi przez zakłady energetyczne. Przy czym w celu rozwiania wątpliwości powstających na gruncie wykładni językowej, posłużył się także wykładnią celowościową i systemową. Sąd wskazał również na wątpliwości co do bezkrytycznego przyjmowania stanowiska, że prowadzenie działalności gospodarczej na gruntach zajętych musi wykluczać możliwość prowadzenia innej działalności stwierdzając, że „warunek uniemożliwiający prowadzenie jakiejkolwiek innej czynności na gruntach leśnych poza czynnościami wynikającymi z zajęcia tego gruntu na działalność gospodarczą nie wynika wprost z przepisów prawa, a wywiedziony został z piśmiennictwa, gdzie wskazuje się, że „zajęcie oznacza, że na gruncie tym muszą być wykonywane rzeczywiście czynności składające się na prowadzenie działalności gospodarczej. Czynności te muszą być wykonywane w sposób trwały i tak, że w zasadzie wykluczają prowadzenie innej działalności, np. rolniczej lub leśnej.” (L. Etel „Podatek od nieruchomości”, Komentarz, LEX 2012). Stanowisko to zostało następnie wielokrotnie powielone w orzeczeniach sądów administracyjnych, gdzie wskazywano, że zajęcie gruntów leśnych na prowadzenie działalności gospodarczej musi wykluczać prowadzenie tam działalności leśnej lub rolnej.” Sąd tym samym przesądził, że dla opodatkowania gruntów pod liniami elektroenergetycznymi zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej przez zakłady energetyczne nie ma znaczenia, czy na gruntach tych są wykonywane jakieś drobne elementy gospodarki leśnej przez nadleśnictwa.
W tym samym wyroku NSA stwierdził, iż „prawidłowe odczytanie normy prawnej zawartej w art. 2 ust. 2 u.p.o.l. pozwala na stwierdzenie, że grunty znajdujące się pod pasami technicznymi, usytuowane pod napowietrznymi liniami energetycznymi, są gruntami zajętymi na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przesyłu przez przedsiębiorstwo energetyczne energii elektrycznej, a tym samym grunty te stosownie do treści art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. „a” u.p.o.l. podlegają opodatkowaniu najwyższymi stawkami podatku od nieruchomości.”
Analogiczne stanowisko zostało wyrażone przez NSA w wyrokach z 9 czerwca 2016 r. o sygn. akt: II FSK 1156/14, II FSK 1613,14, II FSK 1157/14.
Linia orzecznicza została potwierdzona przez NSA w wyrokach: z 17 czerwca 2016 r. o sygn. akt: II FSK 1392/14, II FSK 1387/14, II FSK 1315/14, II FSK 1391/14; z 4 października 2016 r., sygn. akt II FSK 2462/14, z 23 listopada 2016 r. o sygn. akt: II FSK 2310/16 i II FSK 2309/16, oraz z 1 lutego 2017 r. o sygn. akt: II FSK3715/14, II FSK 3714/14, II FSK 3769/14, II FSK 3716/14. W wyrokach tych NSA podzielił swoje wcześniejsze stanowisko wzbogacając argumentację je popierającą.
Obecnie kształtowane jest orzecznictwo w zakresie ustalenia na kim spoczywa obowiązek podatkowy w zakresie opodatkowania gruntów pod liniami elektroenergetycznymi, w sytuacji ustanawiania na gruntach tych służebności przesyłu na rzecz zakładów energetycznych.

Rafał Bucholski

SPIS TREŚCI

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 3/2017

Przepis § 1 ust. 1 Instrukcji kancelaryjnej, będącej załącznikiem nr 1 do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 18 stycznia 2011 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych, stanowi, że Instrukcja ta określa szczegółowe zasady i tryb wykonywania czynności kancelaryjnych w podmiocie oraz reguluje postępowanie w tym zakresie z wszelką dokumentacją, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Zgodnie z § 5 ust. 1 Instrukcji kancelaryjnej, dokumentacja tworząca akta spraw to dokumentacja, która została przyporządkowana do sprawy i otrzymała znak sprawy.
W myśl zaś § 6 ust. 1 tej Instrukcji, dokumentacja nietworząca akt spraw to dokumentacja, która nie została przyporządkowana do sprawy, a jedynie do klasy z wykazu akt.
Przepis ust. 2 § 6 Instrukcji kancelaryjnej określa przykładowy wykaz dokumentacji nietworzącej akt sprawy, co wynika z użytego zwrotu – „w szczególności”.
Wśród ww. spraw brak jest anonimów, co nie przesądza o braku możliwości zaliczenia ich do tej kategorii dokumentacji – nietworzącej akt sprawy.
Zwrócić należy uwagę, że zgodnie z § 13 ust. 1 Instrukcji kancelaryjnej, punkt kancelaryjny rejestruje przesyłki wpływające (analogicznie stanowi § 40).
Każda przesyłka otrzymuje w systemie EZD automatycznie nadany unikatowy w całym zbiorze przesyłek wpływających identyfikator, określany, jako numer z rejestru przesyłek wpływających, prowadzonego dla danego roku kalendarzowego (ust. 6).
Z wyżej cytowanego przepisu wynika, że obowiązek rejestracji przesyłek wpływających nie jest ograniczony jedynie do przesyłek, które tworzą akta sprawy. Oznacza to, że obowiązkowi rejestracji podlegają wszystkie przesyłki wpływające do urzędu. Jeżeli zarejestrowana przesyłka nie tworzy akt sprawy, nie ma obowiązku rejestrowania jej w spisie spraw.
W myśl § 16 ust. 1 Instrukcji kancelaryjnej, przesyłki na nośniku papierowym punkt kancelaryjny rejestruje na podstawie:

  • danych zawartych w treści pisma – w przypadku, gdy istnieje możliwość otwarcia koperty i zapoznania się z treścią pisma;
  • danych na kopercie, w której zamknięte są pisma – w przypadku, gdy nie ma możliwości otwarcia koperty.

Po ich zarejestrowaniu, anonimy powinny trafić do komórki organizacyjnej urzędu, właściwej do ich oceny z uwagi na ich przedmiot.
W sytuacji, gdy z treści anonimu wynika, że nastąpiło popełnienie przestępstwa, anonim taki powinien być niezwłocznie zbadany i przekazany do odpowiednich organów właściwych (policji, prokuratury), celem przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.

Sławomir Pyźlak
radca prawny

PODSTAWA PRAWNA:
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 18 stycznia 2011 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych (Dz.U. Nr 14, poz. 67, z późn. zm.)

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / TEMAT MIESIĄCA - SAS 3/2017

7 kwietnia 2017 r. Sejm przyjął przedstawione przez Senat poprawki do ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw i obecnie ustawa oczekuje na podpis Prezydenta RP. Nowelizacja ma wejść w życie 1 czerwca 2017 r. Jako powody nowelizacji ustawodawca wskazał przede wszystkim przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego, w tym m.in. „piętrowość” procedur administracyjnych, rozumianą jako konieczność zaskarżenia decyzji w trybie administracyjnym przed wniesieniem skargi do sądu administracyjnego, zbyt częste wydawanie przez organy administracji decyzji kasatoryjnych, tj. uchylających decyzję i przekazujących sprawę do ponownego rozpoznania organowi I instancji oraz nadmierny formalizm i rygorystycznie postrzegana władczość.

 

Zmiany dotyczą m.in. zasad postępowania administracyjnego sformułowanych w art. 7a i art. 8a k.p.a. oraz w zmienionych art. 8 i art. 13 k.p.a.

PRZYJAZNA INTERPRETACJA PRZEPISÓW 

(IN DUBIO PRO LIBERTATE - ART. 7A K.P.A., ART. 81A K.P.A.)

Nowelizacja wprowadza zasadę przyjaznej interpretacji przepisów (in dubio pro libertate), których znaczenie nastręcza trudności, co stanowi modyfikację zawartej w art. 7 k.p.a. zasady uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu strony. Jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego będzie nałożenie na stronę obowiązku (w szczególności – nałożenie lub wymierzenie kary administracyjnej) bądź odebranie lub ograniczenie przysługującego jej uprawnienia, organ administracji będzie zobowiązany przyjąć taką wykładnię, która jest korzystna dla strony.

Zasady określonej w art. 81a k.p.a. nie stosuje się:

  • jeżeli w sprawie uczestniczą strony o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy osób trzecich;
  • jeżeli przepisy odrębne wymagają od strony wykazania określonych faktów;
  • jeżeli wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego;
  • w sprawach osobowych funkcjonariuszy oraz żołnierzy zawodowych.

ZASADY BEZSTRONNOŚCI, RÓWNEGO TRAKTOWANIA 

I PROPORCJONALNOŚCI (ART. 8 K.P.A.)

Nowelizacja przewiduje uzupełnienie katalogu zasad ogólnych k.p.a. o zasadę proporcjonalności (adekwatności), bezstronności i zasadę równego traktowania (w art. 8 k.p.a.).

ZASADA WSPÓŁDZIAŁANIA ORGANÓW DLA DOBRA POSTĘPOWANIA (ART. 8A K.P.A.)

Wprowadzana jest również zasada współdziałania administracji publicznej dla dobra postępowania przy pomocy środków adekwatnych do charakteru, okoliczności i stopnia złożoności sprawy (art. 8a k.p.a.). A zatem przy współdziałaniu kilku organów (przede wszystkim w sytuacjach określonych w art. 106 k.p.a.), właściwe organy dążyć do ograniczania formalizmu z korzyścią dla efektywności współpracy i sprawności postępowania.

ZASADA POLUBOWNEGO ROZSTRZYGANIA KWESTII SPORNYCH (ART. 13 K.P.A.)

Nowelizacja zmienia zasady ugodowego załatwiania spraw (art. 13 k.p.a.), przez rozszerzenie i modyfikację jej zakresu. Obok dotychczasowej ugody proponuje się wprowadzenie mediacji, tj. nowej metody dochodzenia do rozstrzygnięcia sprawy, należącej do grupy alternatywnych metod rozwiązywania sporów.

MODYFIKACJA ZASADY DWUINSTANCYJNOŚCI (ART. 15 K.P.A.)

Zmienia się art. 15 k.p.a. przez uzupełnienie zawartej w tym przepisie zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego o zastrzeżenie, że przepisy szczególne mogą przewidywać odstępstwo od tej zasady, choć należy zaznaczyć, że celem ustawy nie jest rezygnacja z zasady dwuinstancyjności.

DEFINICJA DECYZJI PRAWOMOCNEJ (ART. 16 § 3 K.P.A.)

Wprowadzono definicję decyzji prawomocnej. Zgodnie z jej brzmieniem decyzja jest prawomocna, jeżeli nie można jej zaskarżyć do sądu, niezależnie od przyczyn. W rozumieniu projektowanego art. 16 § 3 k.p.a. nie można zaskarżyć decyzji, gdy zakazuje tego przepis prawa, gdy upłynął termin do zaskarżenia decyzji czy z powodu już zrealizowanej sądowej kontroli (tj. jeżeli sąd odrzucił lub oddalił skargę albo umorzył postępowanie).

BEZCZYNNOŚĆ ORGANU I PRZEWLEKŁOŚĆ POSTĘPOWANIA, PONAGLENIE (ART. 36–38 K.P.A.)

Nowelizacja wprowadza:

  • zdefiniowanie pojęć bezczynności i przewlekłości,
  • środek zaskarżenia bezczynności i przewlekłości w postaci ponaglenia (zamiast dotychczasowego zażalenia),
  • poprawienie procedury rozpoznania ponaglenia,
  • usunięcie wątpliwości co do terminu, w jakim można wnieść skargę do sądu administracyjnego na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania.

Zgodnie z nowymi przepisami, przez „bezczynność” rozumie się niezałatwienie sprawy w terminie wynikającym z przepisów prawa ani w terminie wyznaczonym dodatkowo zgodnie z art. 36 k.p.a., natomiast „przewlekłość” występuje wówczas, gdy postępowanie prowadzone jest dłużej niż jest to konieczne do załatwienia sprawy.
Przesłanką wniesienia ponaglenia jest zaistnienie stanu przewlekłości postępowania lub bezczynności organu, przy czym zasadą jest wnoszenie ponaglenia do organu wyższego stopnia (w rozumieniu art. 17 k.p.a.) za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie. Nowelizacja przewiduje, że skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenia postępowania (tj. skargę, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 8 lub 9 p.p.s.a.) można wnieść w każdym czasie, po wniesieniu ponaglenia do właściwego organu. Organ prowadzący postępowanie będzie zobowiązany przekazać ponaglenie organowi wyższego stopnia bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania ponaglenia.

WSKAZANIE PRZESŁANEK WYDANIA DECYZJI ZGODNEJ Z ŻĄDANIEM STRONY (ART. 79A K.P.A.)

Zgodnie z art. 79a k.p.a., w postępowaniu wszczętym na żądanie strony organ administracji publicznej jest obowiązany do wskazania stronie przesłanek, których spełnienie zależy od strony, a które nie zostały na dzień wysłania informacji spełnione lub wykazane, co może skutkować wydaniem decyzji niezgodnej z żądaniem strony. Strona korzystając z terminu określonego w art. 10 k.p.a. będzie mogła postarać się uzupełnić materiał dowodowy i wykazać spełnienie przesłanek do wydania pozytywnego rozstrzygnięcia.

MILCZĄCE ZAŁATWIENIE SPRAWY

Podstawę prawną do milczącego załatwienia sprawy stanowił będzie przepis prawa materialnego i przybierze dwie formy: gdy organ nie wyda decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie (milczące zakończenie postępowania) albo gdy organ  nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji (milcząca zgoda).

FAKULTATYWNY WNIOSEK O PONOWNE ROZPATRZENIE SPRAWY

W celu przyspieszenia postępowania, wprowadzono zasadę fakultatywności wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy w przypadku sprawy rozpoznawanej przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze.

ZRZECZENIE SIĘ PRAWA DO ODWOŁANIA

Również w celu przyspieszenia postępowania wprowadzono w art. 127a k.p.a. zasadę, zgodnie z którą strona może zrzec się prawa do wniesienia odwołania. Oświadczenie w formie pisemnej będzie składane przed organem, który wydał decyzję. W przypadku wielości stron decyzja staje się ostateczna, gdy każda z nich złoży oświadczenie o zrzeczeniu się prawa do odwołania.

ZMIANA ZAKRESU POSTĘPOWANIA WYJAŚNIAJĄCEGO W II INSTANCJI I PODSTAW DO WYDANIA DECYZJI KASATORYJNEJ

Kolejną istotną zmianą jest ograniczenie liczby rozstrzygnięć kasatoryjnych. Zgodnie z art. 136 § 2 k.p.a. jeśli zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem przepisów postępowania, organ odwoławczy powinien na zgodny wniosek wszystkich stron przeprowadzić postępowanie wyjaśniające w szerszym zakresie niż wynikający z aktualnego brzmienia art. 136 k.p.a. (albo zlecić organowi I instancji, gdy przyczyni się to do przyspieszenia postępowania), jeśli jest to potrzebne do zakończenia sprawy decyzją merytoryczną. Dodatkowo w art. 138 § 2a wskazano, że jeśli organ I instancji w decyzji dokonał błędnej wykładni przepisów prawa, które mogą znaleźć zastosowanie w sprawie, organ odwoławczy powinien także zawrzeć w decyzji kasatoryjnej wytyczne w zakresie wykładni przepisów prawa.

SPRZECIW OD DECYZJI KASATORYJNEJ

Wprowadzono sprzeciw od decyzji kasatoryjnej, który zastąpi obecnie przysługującą stronie skargę na taką decyzję i który będzie rozpoznawany w szczególnej, skróconej procedurze sądowoadministracyjnej. W takim postępowaniu sąd będzie oceniał jedynie, czy doszło do naruszenia art. 138 § 2 k.p.a. Strona będzie mogła wnieść sprzeciw za pośrednictwem organu, którego decyzja jest przedmiotem sprzeciwu, w terminie 14 dni od dnia doręczenia jej decyzji kasatoryjnej. Organ będzie mógł uwzględnić sprzeciw w terminie 14 dni od jego otrzymania, uchylając zaskarżoną decyzję i wydając nową decyzję na podstawie art. 138 § 1 albo § 4 k.p.a. lub przekazać sprzeciw wraz z aktami sprawy sądowi. Co istotne nawet brak przekazania sprzeciwu sądowi nie będzie stał na przeszkodzie do jego rozpoznania. Sąd rozpozna wówczas sprawę na podstawie nadesłanego odpisu sprzeciwu. W przypadku nieprzekazania sprzeciwu w terminie – na wniosek skarżącego – sąd orzeknie także o wymierzeniu organowi grzywny (por. art. 55 p.p.s.a.). Sąd powinien rozpoznać sprzeciw w terminie 30 dni od dnia jego wpływu, zasadniczo na posiedzeniu niejawnym. Uwzględniając sprzeciw, sąd uchyli decyzję kasatoryjną, a ponadto może orzec z urzędu lub na wniosek strony grzywnę, o której mowa w art. 154 § 6 p.p.s.a. W przypadku nieuwzględnienia sprzeciwu, sąd sprzeciw oddala. Od wyroku sądu uwzględniającego sprzeciw nie będzie przysługiwał środek odwoławczy (zaskarżalne zażaleniem będzie zawarte w wyroku postanowienie o wymierzeniu organowi grzywny), natomiast wyrok oddalający sprzeciw, będzie zaskarżalny skargą kasacyjną, którą Naczelny Sąd Administracyjny będzie rozstrzygał na posiedzeniu niejawnym.
Nowelizacja reguluje także szereg innych kwestii, m.in. ogólne reguły określające zasady nakładania i wymierzania administracyjnych kar pieniężnych i Europejską Współpracę Administracyjną, a także określa zasady prowadzenia postępowania uproszczonego.

Paweł Groński

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / ANALIZY - SAS 3/2017

Miniony okres ubiegłego i bieżącego roku w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi był bardzo intensywny z kilku powodów. Były nimi zdarzenia o charakterze administracyjno-prawnym. Mam tu na myśli konsekwencje uchwalenia Krajowego Planu Gospodarki Odpadami (KPGO) i batalię o uchwalenie 16 Wojewódzkich Planów Gospodarki Odpadami (WPGO), a także wydanie przez ministra środowiska dwóch rozporządzeń. Pierwsze z 14 grudnia 2016 r. ws. poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych (Dz.U. z 2016 r. poz.2167) i drugie z 29 grudnia 2016 r. ws. szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. z 2017 r. poz. 19).

Jak wiadomo, mimo medialnych wystąpień kierownictwa resortu środowiska, wspartych licznymi przedsięwzięciami i argumentami wypełnienia przez Polskę warunków ex-ante, co z kolei limitować miało uruchomienie środków unijnego wsparcia gospodarki odpadami – do końca 2016 roku nie udało się uchwalić wszystkich 16 WPGO.
Inna sytuacja miała miejsce w zakresie wydania spornego rozporządzenia ws. szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów. Spornego, bowiem Ministerstwo Środowiska, w sukurs któremu ruszyło nawet Ministerstwo Rozwoju, argumentowało potrzebę wydania tegoż rozporządzenia także warunkowością ex-ante, a strona samorządowa – opierając się na art. 4a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – uważała, że wydanie rozporządzenia jest jedynie fakultatywną, a nie obowiązkową powinnością ministra środowiska i, że nie ma obecnie przesłanek decydujących o potrzebie takiej regulacji. Wspominając o wsparciu Ministerstwa Rozwoju – to w swej nadgorliwości pisemnie określiło ono obowiązek wydania przez ministra środowiska aktu regulującego szczegółowy sposób selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów komunalnych, ale nawet wydanie rozporządzenia w sprawie obowiązku selektywnego zbierania niektórych odpadów komunalnych! Czyli regulacji, o którą bezskutecznie jak dotąd, zabiegają wszyscy uczestnicy systemu gospodarki odpadami. Pominąć tu należy drobny szczegół prawny, że określenie takiego obowiązku uregulowane winno być nie rozporządzeniem – tylko ustawą.

Kolorowa rewolucja

Ostatecznie, z końcem roku, minister wydał wspomniane wcześniej rozporządzenie ws. szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów. Samo rozporządzenie jest w swej treści krótkie, a nawet lakoniczne, zaledwie 1,5 strony tekstu. Ma nawet swoją nazwę własną: kolorowa rewolucja – to od obowiązkowej kolorystki pojemników lub worków w procesie selekcji odpadów. Obecnie, w różnej formie: a to dyskusji, opinii prawnych, komentarzy i interpelacji poselskich toczą się prace w zakresie interpretacji zapisów rozporządzenia i ich implementacji. Ale to temat do odrębnej analizy.

Poziomy recyklingu

Inną regulacją ministra środowiska dot. gospodarki odpadami jest rozporządzenie ws. poziomów recyklingu. Niedawno minął termin (31 marca), kiedy gminy przedkładały sprawozdania z uzyskanych poziomów recyklingu. Czyli sprawozdania obrazujące jakie w danej gminie są efekty gospodarki odpadami i jakie osiągane są poziomy recyklingu w danym roku – w okresie do 2020 roku, w którym gminy muszą osiągnąć poziom przynajmniej 50 % (przynajmniej jak na razie) w zakresie recyklingu i przygotowania do ponownego użycia niektórych frakcji odpadów komunalnych (papieru, metali, tworzyw sztucznych, szkła). I tu pojawia się problem, który sygnalizuje wiele gmin, sprowadzający się do tego, iż o poziomie recyklingu nie decydują tylko wskaźniki (efekty) dotyczące samej gminy, ale wskaźniki uwzględniające dane w całym województwie. Obrazuje to wzór do wyliczania poziomów recyklingu odnoszący się do wcześniej wymienionych frakcji:

 

 wzor15

 

I tu posłużę się przykładami na podstawie wyników gminy Korycin, woj. podlaskie.
Po wstawieniu danych, Mwpmts wyniósł 215,02 Mg i dalej Ppmts osiągnął poziom 33,02 %. Są to wyniki uwzględniające masę wytworzonych odpadów na jednego mieszkańca w województwie podlaskim. Oczywiście można powiedzieć: nie jest źle. Gmina Korycin osiągnęła, a nawet znacznie przekroczyła zakładany w rozporządzeniu poziom recyklingu na rok 2015 (16%). Gdyby jednak możliwe było wzięcie pod uwagę faktycznej ilości odpadów, jaką wytwarza mieszkaniec gminy Korycin, to wówczas poziom recyklingu Ppmts wyniósłby 53,11%. Czyli znacznie wyższy i obrazujący rzeczywiste efekty selektywnej zbiórki w odniesieniu do miejsca wytworzenia strumienia odpadów komunalnych. Te różnice wynikają z tego, iż średnia ilość odpadów wytworzonych przez jednego mieszkańca województwa wynosi 0,230 Mg, natomiast rzeczywista w gminie 0,143 Mg. W przypadku gmin typowo wiejskich wzór dla wyliczenia poziomów odzysku jest wysoce krzywdzący. Z pewnością ilość wytwarzanych odpadów przez mieszkańca wsi oraz wiejskie gospodarstwo domowe jest mniejsza od odpowiednich wskaźników odnoszących się do terenów miejskich. Jeszcze teraz na terenach z obszarami wiejskimi widać uzyskiwanie lepszych efektów selektywnej zbiórki niż na terenach zurbanizowanych. Tylko im bliżej będzie roku 2020, tym trudniej będzie osiągnąć zakładane poziomy odzysku – liczone wg. powyższej metodologii – bowiem obecnie jest to zakładany średniorocznie przyrost o 2 punkty procentowe. Ale począwszy od roku 2018 zakłada się przyrost o 20% licząc rok do roku. Jak zatem z mniejszej ilości (mniejszego strumienia) odpadów wytworzonych odebrać odpady surowcowe, aby uzyskać pożądane poziomy recyklingu? Wnioski nasuwają się same: należy dołożyć wszelkich starań, aby mierzyć rzeczywiste wskaźniki, będące podstawą do oceny skutków selektywnej zbiórki.
Jeżeli w analizie strumienia odpadów i efektów selektywnej zbiórki uwzględnionoby tę część odpadów, która jest zagospodarowywana w miejscu ich wytworzenia (kompostowniki), a także włączono do sprawozdawczości wyniki uzyskiwane przez punkty skupu surowców – to z pewnością obraz efektów odpowiedzialnego postępowania z odpadami komunalnymi w naszym kraju byłby znacznie lepszy. To nie znaczy, że już jest dobrze, ale wszyscy aktorzy procesu zagospodarowania odpadów komunalnych, w tym Ministerstwo Środowiska, muszą pamiętać o przewidywanych zwiększonych obowiązkach oraz o gospodarce w obiegu zamkniętym.

Leszek Świętalski
Sekretarz Generalny Związku Gmin Wiejskich RP

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / ANALIZY - SAS 3/2017

Przygotowany przez Ministerstwo Finansów projekt nowelizacji ustawy o finansach publicznych (u.o.f.p.), o którym w tym numerze SAS pisze także Jakub Gortyński, dotyczy przede wszystkim zasad limitowania długu jednostek samorządowych. Są to w większości zmiany niekorzystne.

Jest jedna dobra wiadomość. Projekt znosi blokadę, jaką wzór z art. 243 u.o.f.p. niekiedy pełni w stosunku do racjonalnej ekonomicznie restrukturyzacji lub wcześniejszej spłaty zadłużenia. Gdy stan finansów JST pozwala na wcześniejszą spłatę, jej blokowanie jest wbrew interesom państwa.
Nowelizacja obejmuje wzorem z art. 243 u.o.f.p. tzw. niestandardowe instrumenty finansowania, co postulowały ubiegłoroczne raporty RIO i NIK. To uszczelnienie systemu dotyczy stosunkowo niewielkiego marginesu zadłużenia samorządów. 31 grudnia 2015 r. tego typu zobowiązania występowały w 241 JST (8,6% ogółu) na łączną kwotę 867 mln zł, tj. 1,2% łącznego zadłużenia samorządów.
Najważniejszą, złą wiadomością jest wyłączenie we wzorze z art. 243 u.o.f.p. dochodów ze sprzedaży majątku i wyliczanie dopuszczalnego wskaźnika tylko na podstawie nadwyżki operacyjnej. Zaznaczyć trzeba, że projekt wprowadza przepis przejściowy, zabezpieczający przed nagłą obniżką wysokości wskaźników (dochody ze sprzedaży majątku dopiero od roku 2021 całkowicie znikną ze wzoru).
Argumentacja Ministerstwa Finansów za tą zmianą nie do końca przekonuje. Rzeczywiście stale występuje znacząca różnica in minus pomiędzy wykonanymi a planowanymi dochodami ze sprzedaży majątku. Takie rozbieżności dotyczą jednak i innych wielkości: nadwyżki operacyjnej (na plus), wydatków w ramach gwarancji i poręczeń (na minus), zaciągniętych nowych zobowiązań (na minus).
Wprowadzany nakaz aktualizacji wskaźnika po sporządzeniu sprawozdania finansowego za poprzedni rok wydaje się wystarczającym zabezpieczeniem przed zaciągnięciem zbyt wysokich zobowiązań w danym roku budżetowym. Natomiast pomysł, że wyeliminowanie ze wzoru z art. 243 u.o.f.p. tej jednej wielkości radykalnie poprawi realistyczność wieloletnich prognoz finansowych wydaje się wyjątkowo optymistyczny.
Wyłączenie ze wzoru dochodów ze sprzedaży majątku oddala wskaźnik od rzeczywistości ekonomicznej, zaniżając łączny potencjał wszystkich JST do spłat zobowiązań o ponad 3 mld zł rocznie. Samorządy, zwłaszcza gminy, dysponują znaczącym majątkiem, który może zostać sprzedany (nieruchomości!). Paradoksalnie, łączna dochodów nadwyżka dochodów bieżących nad wydatkami bieżącymi jest bardziej zmienna niż łączne dochody ze sprzedaży majątku.
W ogólnym obrazie kondycji finansowej JST w ostatnich latach zwraca uwagę spadek poziomu zadłużenia samorządów i wzrost nadwyżek operacyjnych. Nie jest to sytuacja, która wskazywałaby, że zbyt liberalne limituje się zaciąganie zobowiązań, a ich spłata jest zagrożona. Łączna nadwyżka dochodów bieżących nad wydatkami bieżącymi wzrosła
z 11,6 mld w 2012 r. do 20,3 mld zł w 2016 r. Rosną więc także wskaźniki dopuszczalnego zadłużenia. O tym, że chodzi o ich „zduszenie” świadczy fakt, że nie planuje się równoczesnego poprawienia ewidentnego błędu wzoru z art. 243 u.o.f.p., który każe podwójnie rezerwować środki na spłatę odsetek.
Można się tylko domyślać, że realnych przyczyn proponowanego ograniczenia należy szukać w obawach związanych ze wzrostem ogólnego długu publicznego, nie zaś poziomem zadłużenia samorządów.

Aleksander Nelicki
ekspert ds. finansów samorządowych

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / ANALIZY - SAS 3/2017

Jednostki samorządu terytorialnego mają zyskać możliwość wcześniejszej spłaty długów, a ich organ zarządzający więcej swobody w decydowaniu o środkach unijnych. Jednocześnie pożyczka z parabanku, czy środki uzyskane z leasingu zwrotnego i innych niestandardowych instrumentów finansowych wpłyną na indywidualny wskaźnik zadłużenia jednostki – takie rozwiązania proponuje minister finansów.

Dnia 12 kwietnia 2017 r. do uzgodnień międzyresortowych skierowany został opracowany przez Ministerstwo Rozwoju i Finansów projekt nowelizacji ustawy o finansach publicznych (nr wykazu prac legislacyjnych rządu UD 229). Jego podstawowe założenia to po pierwsze umożliwienie restrukturyzacji i wcześniejszej spłaty długu jednostek samorządu terytorialnego (dalej JST); po drugie uelastycznienie gospodarki finansowej JST oraz po trzecie wzmocnienie mechanizmów prawnych służących zwiększeniu bezpieczeństwa finansowego JST.


RESTRUKTURYZACJA ZADŁUŻENIA

W chwili obecnej możliwość restrukturyzacji zadłużenia zależy od nadwyżki w części bieżącej. Jeżeli jednostka samorządu terytorialnego nie ma odpowiedniej nadwyżki bieżącej z trzech ostatnich lat, to nie może dokonać spłaty zadłużenia, gdyż nie pozwala na to indywidualny wskaźnik zadłużenia z art. 243 uchwalonej 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j.: Dz.U. z 18 listopada 2016 r., poz. 1870). Oznacza to, że samorząd może mieć w danym roku budżetowym środki pochodzące np. ze zwrotu udzielonej pożyczki, i które mógłby przeznaczyć na spłatę długów, ale nie może ich w ten sposób wykorzystać, bo stoi temu na przeszkodzie indywidualny wskaźnik zadłużenia.
Nowelizacja proponuje, aby wynikające z indywidualnego wskaźnika zadłużenia ograniczenia w spłacie zobowiązań nie miały zastosowania w przypadku:

  • restrukturyzacji zadłużenia JST w formie wcześniejszej spłaty istniejącego zadłużenia poprzez zaciągnięcie nowego długu o niższych kosztach (spełnienie tego warunku ma podlegać ocenie regionalnej izby obrachunkowej);
  • wcześniejszej spłaty długu wynikającego z posiadania wolnych środków, rozumianych jako nadwyżka środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikających z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych;
  • posiadania przez JST w danym roku budżetowym innych środków o charakterze bezzwrotnym (np. nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych), o ile JST nie zaciąga nowych zobowiązań dłużnych na pokrycie deficytu budżetowego.

– Dzięki tym rozwiązaniom uwolnione zostaną w kolejnych latach środki finansowe, które będą mogły zostać przeznaczone np. na inwestycje samorządowe – czytamy w uzasadnieniu projektu.


UELASTYCZNIENIE GOSPODARKI FINANSOWEJ

Obecnie obowiązujące przepisy ustawy o finansach publicznych stanowią, że jedynie rada gminy (powiatu), sejmik województwa samorządowego może dokonywać zmian wydatków na realizację przedsięwzięć wieloletnich finansowanych z udziałem środków UE.
Opracowany przez Ministerstwo Rozwoju i Finansów projekt proponuje natomiast, aby rada (sejmik) mogła upoważnić organ wykonawczy JST (np. wójta, burmistrza, prezydenta miasta; zarząd powiatu albo województwa samorządowego) do zmian limitów zobowiązań i wydatków na realizację przedsięwzięć w wieloletniej prognozie finansowej, w ramach środków pochodzących z budżetu środków europejskich, w związku ze zmianami w realizacji przedsięwzięcia finansowanego z udziałem środków europejskich.
Podobne uzasadnienie ma zmiana polegająca na dodaniu do art. 258 ustawy o finansach publicznych nowego ust. 3, zgodnie z którym sejmik województwa może upoważnić zarząd województwa do dokonywania przeniesień w planie wydatków między działami, wynikających z rozstrzygniętych konkursów, w zakresie zadań związanych z realizacją regionalnych programów operacyjnych, dla których zarząd województwa jest instytucją zarządzającą.
– Rozstrzygnięcie konkursu w ramach programów UE, może skutkować koniecznością dokonania wypłat beneficjentom w innym dziale klasyfikacji budżetowej, niż pierwotnie ujęto w planie. Konieczność każdorazowego zwołania posiedzenia organu stanowiącego dla wprowadzenia zmian w planie, w celu dokonania takich wypłat, hamuje proces podpisywania umów z beneficjentami zakwalifikowanymi do dofinansowania – czytamy w uzasadnieniu.


KONTROLA POZIOMU ZADŁUŻENIA

Projekt ma także odpowiadać na zgłaszane przez Najwyższą Izbę Kontroli oraz Regionalne Izby Obrachunkowe postulaty dotyczące koniecznych zmian w zarządzaniu zadłużeniem gmin, powiatów i województw samorządowych.
– Obowiązujące mechanizmy prawne służące ograniczeniu i monitorowaniu poziomu zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego są niewystarczające przede wszystkim wobec tzw. niestandardowych instrumentów finansowania, które obecnie nie podlegają wyraźnym ograniczeniom ustawowym – czytamy w uzasadnieniu. Taką sytuację należy – w ocenie projektodawców – uznać za niebezpieczną, bowiem stosowanie omawianych instrumentów na szerszą skalę może prowadzić do niekontrolowanego wzrostu zadłużenia samorządu terytorialnego – wskazuje Ministerstwo Rozwoju i Finansów.
Wzmocnienie mechanizmów prawnych, służących zwiększeniu bezpieczeństwa finansowego JST, ma przede wszystkim polegać na uwzględnieniu przy wyliczaniu indywidualnego wskaźnika zadłużenia, tych zobowiązań, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki lub kredytu. Ma to wyeliminować sytuacje obchodzenia wskaźnika zadłużenia poprzez korzystanie z takich instrumentów, które nie są objęte wskaźnikiem zadłużenia. Co więcej zobowiązania, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki, mają zostać objęte ograniczeniem takim jak dla tradycyjnych kredytów i pożyczek. Oznacza to, że np. koszty ich obsługi będą musiały być ponoszone co najmniej raz do roku, co pozwoli zapobiec niekorzystnej kumulacji spłaty długu. Wszystkie te ograniczenia mają wyeliminować istniejącą obecnie możliwość korzystania przez jednostki samorządu terytorialnego takich niestandardowych instrumentów finansowych, jak np. umowy leasingu zwrotnego, sprzedaży zwrotnej; umów restrukturyzacji zadłużenia (w tym sprzedaży na raty); umowy forfaitingu; umów nienazwanych o terminie zapłaty dłuższym niż rok, związanych z finansowaniem usług, dostaw, robót budowlanych, które mają skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki lub kredytu. A także ograniczenie możliwości korzystania przez JST z kredytów i pożyczek udzielanych przez instytucje parabankowe. Jak bowiem wynika z informacji przedstawionej przez Regionalne Izby Obrachunkowe pod koniec ubiegłego roku w tzw. parabankach zadłużonych było 38 jednostek samorządu terytorialnego na łączną kwotę przekraczającą 164 mln zł.


LIMITOWANA SPRZEDAŻ MAJĄTKU

Ministerstwo Rozwoju i Finansów proponuje także, aby przy wyliczaniu indywidualnego wskaźnika, zadłużenia nie były brane pod dochody ze sprzedaży majątku. 

– Obecna konstrukcja art. 243 może skłaniać JST do sztucznego zawyżania prognoz w zakresie wpływów ze sprzedaży majątku, co obniża realistyczność wieloletnich prognoz finansowych. Dla przykładu, w roku 2016 wykonanie dochodów z tytułu sprzedaży majątku wyniosło dla wszystkich JST tylko 69 proc. w stosunku do dochodów prognozowanych w projektach WPF na 2016 r., a aż 655 samorządów odnotowało wykonanie tych dochodów na poziomie poniżej 50 proc. planu. Mimo, iż planowane dochody z tego tytułu nie są w dużym stopniu wykonywane (w roku 2016 – w 31 proc.), poprawiają formalne możliwości zadłużania się jednostek samorządu terytorialnego – czytamy w projekcie.
Ponadto projekt przewiduje także, że po zakończeniu roku budżetowego, do wyliczenia relacji z art. 243 ustawy o finansach publicznych brane są wielkości wykonane, a nie planowane. Natomiast z reguły dotyczącej zrównoważonego budżetu, o której mowa w art. 242 ustawy o finansach publicznych mają zostać wyłączone wolne środki. Ma to powstrzymać samorządy przed stosowaniem obecnej praktyki zaciągania nadmiernych kredytów, które następnie są dodawane do dochodów, aby wygenerować w wyższe wydatki.

Jakub Gortyński

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / PRZEGLĄD LEGISLACYJNY - SAS 3/2017

Dz.U. z 2017 r. poz. 132, 481, 539, 559, 579, 610

 

PODRĘCZNIKI SZKOLNE

Od 7 marca 2017 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2017 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz.U. z 2017 r. poz. 481)

Rozporządzenie wydano na podstawie art. 22aw ust. 1 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2016 r. poz. 1943, 1954, 1985 i 2169 oraz z 2017 r. poz. 60) i określa:

  • szczegółowe warunki, jakie muszą spełniać dopuszczane do użytku szkolnego podręczniki;
  • rodzaj zajęć edukacyjnych, do których nie dopuszcza się podręczników do użytku szkolnego;
  • szczegółowe warunki i tryb dopuszczania do użytku szkolnego podręczników;
  • dokumenty, jakie należy dołączyć do wniosku o wpis na listę rzeczoznawców;
  • wysokość opłat wnoszonych w postępowaniu o dopuszczenie do użytku szkolnego podręczników;
  • tryb wnoszenia i zwrotu opłat w postępowaniu o dopuszczenie do użytku szkolnego podręczników.

 

1% PODATKU DLA ORGANIZACJI

Od 15 marca 2017 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 14 marca 2017 r. w sprawie wzoru oświadczenia o przekazaniu 1% podatku organizacji pożytku publicznego (Dz.U. z 2017 r. poz. 539)

Rozporządzenie wydano na podstawie art. 45c ust. 9 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 i 2048 oraz z 2017 r. poz. 60 i 528) i określa wzór oświadczenia o przekazaniu 1% podatku organizacji pożytku publicznego, stanowiący załącznik do rozporządzenia:
„PIT-O P OŚWIADCZENIE O PRZEKAZANIU 1% PODATKU ORGANIZACJI POŻYTKU PUBLICZNEGO”.

 

ZWROT DOCHODÓW DLA GMIN

Od 17 marca 2017 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Środowiska z 8 marca 2017 r. w sprawie zwrotu gminom utraconych dochodów z tytułu zwolnienia z podatku od nieruchomości gruntów pod wodami powierzchniowymi płynącymi jezior oraz gruntów zajętych pod sztuczne zbiorniki wodne, będących własnością Skarbu Państwa (Dz.U. z 2017 r. poz. 559)
Rozporządzenie wydano ma podstawie art. 7 ust. 7 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 716, 1579 i 1923) i określa szczegółowe zasady i tryb zwrotu gminom utraconych dochodów z tytułu zwolnienia z podatku od nieruchomości gruntów:

  • pod wodami powierzchniowymi płynącymi jezior,
  • zajętych pod sztuczne zbiorniki wodne, z wyjątkiem gruntów przekazanych w posiadanie innym podmiotom niż wymienione w art. 217 ustawy z 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz.U. z 2015 r. poz. 469, z późn. zm.),
  • będących własnością Skarbu Państwa.

 

REKRUTACJA DO PRZEDSZKOLI

Od 22 marca 2017 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 16 marca 2017 r. w sprawie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania
uzupełniającego do publicznych przedszkoli, szkół i placówek (Dz.U. z 2017 r. poz. 610)

Rozporządzenie wydano na podstawie art. 162 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59) i określa:

  • sposób przeliczania na punkty poszczególnych kryteriów, o których mowa w art. 134 ust. 2 pkt 1-4, art. 135 ust. 4 pkt 1-3, art. 137 ust. 6, art. 138 ust. 4, art. 139 ust. 2 pkt 2 i 3, art. 140 ust. 3 pkt 1 i 3-5 i art. 143 ust. 3 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe;
  • sposób ustalania punktacji w przypadku osób zwolnionych z obowiązku przystąpienia odpowiednio do egzaminu ósmoklasisty lub do danego przedmiotu objętego egzaminem ósmoklasisty;
  • skład i szczegółowe zadania komisji rekrutacyjnej, o której mowa w art. 157 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe, oraz szczegółowy tryb przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego i postępowania uzupełniającego.

 

ZGROMADZENIA CYKLICZNE

Od 2 kwietnia 2017 r. obowiązuje ustawa z 13 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. z 2017 r. poz. 579)

W nowelizacji dodano przepisy mające na celu umożliwienie, w przypadku organizowania zgromadzeń przez tego samego organizatora w tym samym miejscu lub na tej samej trasie co najmniej cztery razy w roku według opracowanego terminarza lub co najmniej raz w roku w dniach świąt państwowych i narodowych, które odbywały się w ciągu ostatnich trzech lat, chociażby nie w formie zgromadzeń i miały na celu w szczególności uczczenie doniosłych i istotnych dla historii Rzeczypospolitej Polskiej wydarzeń, zwrócenia się z wnioskiem do wojewody o wyrażenie zgody na cykliczne organizowanie tych zgromadzeń. We wniosku organizator będzie zobowiązany do uzasadnienia celu cyklicznego organizowania zgromadzeń.

 

ULGI DLA DZIECI UCZĄCYCH SIĘ ZA GRANICĄ

Od 21 kwietnia 2017 r. obowiązuje ustawa z 15 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r. poz. 132)

Dotychczasowa ustawa przyznawała ulgi m.in.: dzieciom do lat czterech, dzieciom i młodzieży uczącym się, a także studentom, funkcjonariuszom różnych służb mundurowych, osobom niewidomym albo osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji oraz przewodnikom lub opiekunom towarzyszącym w podróży tym osobom, posiadaczom ważnej Karty Polaka, nauczycielom, emerytom i rencistom. Celem nowelizacji jest przyznanie prawa do ulg także dzieciom i młodzieży uczącym się języka polskiego i zdobywającym wiedzę o Polsce poza granicami kraju.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI - SAS 3/2017

Na podstawie wyroku NSA z 25 kwietnia 2017 r., sygnatura akt I OSK 121/17
Rada miasta Koszalina podjęła ważną i skuteczną uchwałę – apel w sprawie stosowania wyroków Trybunału Konstytucyjnego – ocenił Naczelny Sąd Administracyjny.

Cała sprawa to pokłosie ubiegłorocznego sporu pomiędzy rządzącą PiS, a Trybunałem Konstytucyjnym, oraz sytuacji, w której Prezes Rady Ministrów odmawiał publikacji wyroków Trybunału Konstytucyjnego. Wówczas to szereg organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego uchwalały apele wzywające do przestrzegania wszystkich orzeczeń sądu konstytucyjnego, również tych, których publikacji Prezes Rady Ministrów odmówił. Większość takich uchwał została uchylona przez nadzór wojewodów, a rozstrzygnięcia nadzorcze w tych sprawach – w większości – zostały podtrzymane przez wojewódzkie sądy administracyjne. Podobnie było i z uchwałą podjętą przez radnych Koszalina.
Sytuację zmienił dopiero wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 kwietnia 2017 r., w którym sąd uznał, że podjęta przez radę miasta Koszalin uchwała odpowiada prawu. NSA przypomniał, że praworządność jak najbardziej należy do zadań własnych gminy, o czym mówi wprost art. 7 ust. 1 pkt 14 ustawy o samorządzie gminnym (zadania własne obejmują w szczególności sprawy porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli). A skoro tak, to nie można pozbawić radnych prawa do wypowiadania się
w sprawach praworządności. Jednocześnie NSA podkreślił, że podejmowane w tych sprawach uchwały organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego nie mogą jednak przybierać form władczych, zawierających nakazy, zakazy, czy polecenia określonego działania.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / ORZECZNICTWO - SAS 3/2017

Na podstawie wyroku NSA z 21 kwietnia 2017 r., sygnatura akt II OSK 494/16

Wniosek o wydanie dowodu osobistego można złożyć osobiście, w dowolnym urzędzie gminy w Polsce albo też drogą elektroniczną. Nie istnieje natomiast możliwość skutecznego wniesienia takiego pisma za pośrednictwem operatora pocztowego.

Tak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, który zapadł 21 kwietnia 2017 r. W rozpatrywanej przez NSA sprawie jeden z mieszkańców Gdyni wysłał listem poleconym do prezydenta tego miasta wniosek o wydanie mu dowodu osobistego. Prezydent odmówił, wskazując że taki wniosek można wnieść jedynie osobiście, albo w wersji elektronicznej. Mieszkaniec wyjaśnień nie przyjął i wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku skargę na bezczynność organu. Sąd I instancji wyrokiem z 13 listopada 2015 r. skargę oddalił, podzielając stanowisko organu (sygnatura akt III SAB/Gd 28/15). Do takich samych wniosków doszedł NSA oddalając skargę kasacyjną mieszkańca. – Przepisy ustawy o dowodach osobistych oraz rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych w sprawie wzoru dowodu osobistego oraz sposób i tryb postępowania w sprawach wydawania dowodów osobistych, ich utraty, uszkodzenia, unieważnienia i zwrotu nie pozostawiają żadnych wątpliwości, że jedynymi dopuszczalnymi sposobami skutecznego złożenia wniosku o wydanie/wymianę dowodu osobistego jest albo wysłanie pisma drogą elektroniczną, albo złożenie go osobiście w dowolnym urzędzie gminy w kraju – potwierdził NSA.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI - SAS 3/2017

Można stwierdzić, że pierwszy etap przygotowania reformy edukacji, jakim było przyjęcie przez samorządy uchwał o dostosowaniu sieci szkół do nowego ustroju szkolnego mamy już za sobą. W chwili obecnej głowy oświatowców zaprząta kwestia zatwierdzania arkuszy organizacyjnych.

W myśl art. 307 ust. 2 Przepisów wprowadzających ustawę Prawo oświatowe czynności podejmowane na rok szkolny 2017/2018 i następne lata szkolne dotyczące organizowania i prowadzenia kształcenia, wychowania i opieki w jednostkach organizacyjnych systemu oświaty, oraz realizowania zadań oświatowych w tych latach szkolnych, są podejmowane zgodnie z przepisami ustawy – Prawo oświatowe oraz zmienianych ustaw: Karta Nauczyciela i o systemie oświaty a także zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie tych ustaw, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
Z powyższego wynika, że zatwierdzanie arkuszy organizacyjnych na rok szkolny 2017/2018 odbywa się zgodnie z procedurą określoną już w nowych przepisach w tym: Prawie oświatowym oraz rozporządzeniu z 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli.
Swoiste novum w zakresie procedury zatwierdzania arkuszy organizacyjnych zostało wprowadzone w ostatnim czasie poprzez zmianę ustawy o systemie oświaty i wprowadzenie obowiązku opiniowania arkuszy przez organ nadzoru, a także przez wprowadzenie już do ustawy Prawo oświatowe kompetencji dla związków zawodowych w zakresie opiniowania arkuszy.
Rozwinięciem ustawowej procedury jest wspomniane rozporządzenie, które określa szczegółowe terminy zatwierdzania arkuszy organizacyjnych:

  • dyrektor po opracowaniu arkusza przekazuje go do zaopiniowania związkom zawodowym, które mają 10 dni na wydanie opinii, nie późnej niż do 19 kwietnia;
  • arkusz wraz z opinią związków zawodowych dyrektor przekazuje do organu prowadzącego w terminie do 21 kwietnia;
  • organ prowadzący przekazuje arkusz do zaopiniowania przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, który ma 10 dni na wydanie opinii, nie później niż do 20 maja;
  • po uzyskaniu opinii organu nadzoru, organ prowadzący, zatwierdza arkusz w terminie do 29 maja.

Wszelkie zmiany arkusza dokonywane do 30 września wymagają przeprowadzenia analogicznego postępowania jak powyżej opisane z tym zastrzeżeniem, że czas na wydanie opinii przez związki zawodowe i organ nadzoru ulega skróceniu do 4 dni, natomiast organ prowadzący zatwierdza zmiany nie później niż w terminie 7 dni od dnia ich otrzymania.
W przypadku zaś zmian, wprowadzanych do zatwierdzonego arkusza po 30 września, organ prowadzący zatwierdza zmiany w terminie 7 dni od dnia ich otrzymania. W przypadku takich zmian nie jest wymagane opiniowanie ich przez związki zawodowe ani organ nadzoru pedagogicznego.

Katarzyna Liszka-Michałka
Związek Powiatów Polskich

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI SAS 3/2017

7 kwietnia br. Sejm przyjął zmieniony przez Senat tzw. „pakiet wierzycielski”, ułatwiający przedsiębiorcom dochodzenie wierzytelności. Ustawa, która czeka już tylko na podpis Prezydenta, wprowadza modyfikacje mające m.in. na celu zachęcić podmioty publiczne (w tym jednostki samorządu terytorialnego) do zawierania ugód w sprawach dotyczących należności cywilnoprawnych. Zmiany wejdą w życie już 1 czerwca br.

Uchwalona ustawa o zmianie niektórych ustaw, w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności, wprowadza istotne zmiany do ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz ustawy o finansach publicznych. Nowelizacja określa przesłanki uzasadniające zawarcie ugody w sprawie spornej należności cywilnoprawnej przez tzw. jednostki sektora finansów publicznych, czyli podmioty publiczne podlegające dyscyplinie finansów publicznych. Takie podmioty publiczne będą mogły zawierać ugody, jeżeli wszechstronna analiza okoliczności wykaże, że skutki ugody będą korzystniejsze niż prawdopodobny wynik postępowania sądowego albo arbitrażowego. Kluczowe jest zatem dokonanie oceny, czy z perspektywy podmiotu publicznego korzystniejsze jest zakończenie sporu ugodą czy też rozstrzygnięcie sporu na drodze sądowej.


DUŻO SPORÓW, MAŁO UGÓD

Popularność alternatywnych metod rozwiązywania sporów wśród organów administracji publicznej i państwowych jednostek budżetowych jest obecnie niewielka. Podmioty publiczne, obawiając się zarzutów naruszenia dyscypliny finansów publicznych, unikają zawierania ugód w sprawach o należności cywilnoprawne nawet wówczas, jeśli przewidywany wynik lub koszty postępowania sądowego są zdecydowanie mniej korzystne niż ewentualna ugoda proponowana przez podmiot prywatny. Konsekwencją są długie i skomplikowane postępowania sądowe oraz dodatkowe koszty postępowania obciążające budżet Skarbu Państwa.
Dowodów statystycznych dostarcza lektura sprawozdania Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej za 2015 rok (wtedy - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa): w 2015 r. tylko 26 spośród 4024 sfinalizowanych postępowań z jej udziałem zakończyło się zawarciem ugody. Natomiast ilość sporów z udziałem podmiotów publicznych stale rośnie: na dzień 31 grudnia 2015 r. było aż 7085 postępowań toczących się z udziałem Prokuratorii, z czego 3641 to sprawy „nowe”, wszczęte w 2015 r.


BRAK WŁAŚCIWEJ REGULACJI I OBAWY
PODMIOTÓW PUBLICZNYCH

Obawy podmiotów publicznych związane z zawieraniem ugód są częściowo uzasadnione. W obecnym stanie prawnym brakuje wyraźnego przepisu, potwierdzającego, że zawieranie ugód cywilnych przez jednostki sektora finansów publicznych jest zgodne z dyscypliną finansów publicznych. Zawierane ugody analizuje się m.in. z perspektywy przepisów dotyczących umarzania należności pieniężnych, co nie oddaje istoty kompleksowego charakteru ugód cywilnych, które opierają się wzajemnych ustępstwach stron. Efektem obecnego stanu prawnego i dotychczasowej daleko idącej wykładni przepisów zobowiązujących podmioty publiczne m.in. do przestrzegania zasad celowości, oszczędności i działania dla dobra finansów publicznych, jest obawa, że zawarcie ugody cywilnoprawnej zostanie zakwalifikowane jako bezpodstawne odstąpienie od dochodzenia należności budżetowej.


OCENA SPORNYCH ROSZCZEŃ

Tzw. „pakiet wierzycielski” ma na celu stworzenie jednoznacznej podstawy prawnej dla zawieranie ugód przez podmioty publiczne. Ugoda będzie dopuszczalna i zgodna z prawem, jeżeli jej skutki będą korzystniejsze dla podmiotu publicznego niż prawdopodobny wynik postępowania sądowego lub arbitrażowego. Na podmiocie publicznym będzie spoczywał obowiązek uwzględnienia okoliczności danej sprawy, zasadności spornych roszczeń (np. w drodze analizy orzecznictwa) i prawdopodobieństwa ich zaspokojenia, a także przewidywanego czasu trwania oraz kosztów postępowania. Ocena powinna zostać sporządzona na piśmie dla celów dowodowych. Wydaje się, że właściwą formą oceny byłaby opinia prawna uzupełniona o odpowiednie analizy techniczne spornych roszczeń (zakres uzależniony od przedmiotu sporu). Co istotne, zmiany dotyczą ugód zarówno sądowych jak i pozasądowych, niezależnie od stanu zaawansowania sporu (zarówno przed wszczęciem postępowania jak i w jego trakcie).


BYLE DO CZERWCA

Intencją ustawodawcy jest, aby podmioty publiczne kierowały się w swoich decyzjach procesowych podobnymi kryteriami, które stosują podmioty prywatne w sytuacji wystąpienia sporu o należności cywilnoprawne z innym podmiotem prywatnym. Uchwalone zmiany są kolejnym krokiem ustawodawcy w kierunku upowszechnienia polubownych metod rozwiązywania sporów (m.in. liczne nowelizacje Kodeksu postępowania cywilnego w zakresie mediacji). Istnieje szansa, że nowelizacja zdejmie odium ciążące nad ugodami w oczach urzędników i zachęci podmioty publiczne do częstszego korzystania z polubownych metod rozwiązywania sporów, zamiast prowadzenia długotrwałych procesów sądowych. Już teraz część zamawiających, świadomych nadchodzących zmian, czeka z zawarciem ugody do czerwca.

Jerzy Sawicki
senior associate w Praktyce Infrastruktury i Energetyki kancelarii Domański Zakrzewski Palinka

Weronika Sawik
associate w Praktyce Infrastruktury i Energetykikancelarii Domański Zakrzewski Palinka

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI SAS 3/2017

11 kwietnia 2017 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy Kodeks karny, w którym przewidziano zaostrzenie kar za zabijanie zwierząt i znęcanie się nad nimi.

Według założeń projektodawców górna granica kary za zabicie zwierząt i znęcanie się nad nimi zwiększy się z 2 do 3 lat pozbawienia wolności, a w przypadku działania ze szczególnym okrucieństwem – z 3 do 5 lat. Ponadto, w przypadku skazania za przestępstwo przeciwko zwierzętom sąd zawsze będzie orzekał nawiązkę na cel związany z ochroną zwierząt w wysokości
od 1 do 100 tys. zł, które to środki będą przekazywane organizacjom pozarządowym na cele związane z ochroną zwierząt. Nowe przepisy mają także ograniczyć orzekanie kar w zawieszeniu.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI SAS 3/2017

21 marca 2017 r. Rada Ministrów zarekomendowała prowadzenie dalszych prac nad obywatelskim projektem ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele (druk nr 870).

Propozycja obywatelska zakłada, że zakaz handlu w niedziele miałby dotyczyć większości placówek handlowych. Handel mógłby odbywać się wyłącznie w dwie kolejne niedziele poprzedzające święta Bożego Narodzenia, w ostatnią niedzielę przed Wielkanocą, w ostatnią niedzielę stycznia, czerwca, sierpnia oraz w pierwszą niedzielę lipca. Natomiast w wigilię Bożego Narodzenia oraz w Wielką Sobotę handel mógłby odbywać się do godz. 14. Projekt przewiduje też odpowiedzialność karną za złamanie zakazu handlu – chodzi tu o grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

SPIS TREŚCI

 

AKTUALNOŚCI - SAS 3/2017

14 marca 2017 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych oraz niektórych innych ustaw, który ma za zadanie ograniczyć zjawisko nadmiernego zadłużania się gmin.

Zaproponowano m.in., aby regionalne izby obrachunkowe kontrolowały osoby prawne, na które wpływ mają jednostki samorządu terytorialnego czy związki międzygminne. Dodatkowo regionalne izby obrachunkowe będą musiały powiadamiać organy ścigania o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa lub wykroczenia. Zmiany dotyczą również m.in. objęcia procedurą nadzorczą uchwał zmieniających uchwałę budżetową, a także uchwał w sprawie wieloletniej prognozy finansowej lub jej zmiany oraz informowania przez prezesa izby właściwego organu sprawującego nadzór nad kontrolowaną jednostką o fakcie braku zawiadomienia przez tę jednostkę o wykonaniu wniosków pokontrolnych bądź o nieuzasadnionym ich niewykonywaniu. Nowością jest także możliwość nadawania rygoru natychmiastowej wykonalności rozstrzygnięciom nadzorczym, gdy jednostka samorządu terytorialnego nie jest zdolna do wykonywania zadań publicznych.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI SAS 3/2017

14 marca 2017 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw, w którym określono nowe zasady przyjmowania cudzoziemców do wykonywania pracy sezonowej i krótkoterminowej w Polsce.

Wprowadzony zostanie dodatkowy typ zezwolenia na pracę sezonową, które będzie wydawane przez starostę, co oznacza szybsze procedowanie niż w przypadku zezwoleń na pracę wydawanych przez wojewodę. Cudzoziemiec będzie mógł wykonywać pracę sezonową przez 9 miesięcy w roku kalendarzowym. Nowe regulacje mają obowiązywać od 1 stycznia 2018 r.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI

Praca dla cudzoziemców
Nowe kompetencje dla RIO
Zakaz handlu w niedziele
Większa ochrona zwierząt
Samorządy bardziej ugodowe?
Zatwierdzanie arkuszy ozganizacyjnych na rok szkolny 2017/2018

ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE WOJEWODY

Program opieki nad zwierzętami musi wskazywać konkretne schronisko

ORZECZNICTWO

Wniosek wysłany listem traktuje się jak niezłożony
Koszalin wygrywa z wojewodą

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY

ANALIZY

Restrukturyzacja zadłużenia samorządów sposobem na zdobycie środków inwestycyjnych
Ministerstwo Finansów planuje ograniczenie możliwości zaciągania zobowiązań przez samorządy
Gospodarka odpadami - problemy i wyzwania

TEMAT NUMERU

Ważne zmiany w KPA 

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU

Co wójt, burmistrz czy prezydent musi wykazać w oświadczeniu majątkowym?
Jak traktować anonimy wpływające do urzędu?
Kontrola legalności miejscowego planu przez sąd administracyjny
Gmina może uchwalić plan miejscowy dla pojedynczej działki
Czy można nadać adres nieruchomości z danymi sąsiedniej wsi?
Czy gmina jest uprawniona do wprowadzenia prohibicji na swoim terenie?
Uchwała o likwidacji samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej
Udostępnienie informacji o wysokości środków finansowych wydatkowanych z budżetu gminy

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach dla zakładu gospodarki komunalnej
Usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania
Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności dla gminnej spółdzielni
Kto dokonuje oznaczenia drogi ewakuacyjnej w przypadku nieruchomości oddanej w trwały zarząd?

FINANSE SAMORZĄDU

Czy należy zmienić opłatę za pobyt w DPS dla osób przyjętych przed 2004 r.?
Nakłady na zadanie inwestycyjne gminy
Czy konieczne jest wykazanie wkładu osobowego w rozliczeniu zadania publicznego?
Drogi wewnętrzne w zarządzie starostów należące
do Skarbu Państwa jako przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości

Opodatkowanie gruntów pod liniami elektroenergetycznymi pozostającymi w zarządzie nadleśnictw

POWIATY

Czy starosta może wydawać przepisy porządkowe?
Wstrzymanie legalizacji samowoli do czasu ustalenia wysokości opłaty legalizacyjnej
Zaprzestanie nielegalnego użytkowania budynku a wysokość kary

PRAWO PRACY

Pozycja sekretarza w samorządzie
Czy można zawrzeć dodatkową umowę o pracę ze skarbnikiem?

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Zmiana zasad wnoszenia wpisu od odwołania
Nowe zasady zawierania umowy koncesji
Zamawiający ma prawo jednostronnie rozwiązać umowę

 

DODATEK I  - Pracownik w samorządzie

Nagroda jubileuszowa - przykłady z gmin

Cała nagroda czy tylko wyrównanie?
Niewypłacenie nagrody w terminie
Czy służbę wojskową wlicza się do stażu pracy?

Rekompensata dla pracowników samorządowych za pracę w weekend

Ponowne zatrudnienie emerytowanego pracownika

 

 

DODATEK II - Orzecznictwo i rozstrzygnięcia nadzorcze dla samorządów

Skarga na bezczynność organu gminy nie zawsze jest dopuszczalna
Negatywna ocena okresowa może naruszać dobra osobiste pracownika samorządowego
Zawiadomienie o wydaniu zezwolenia na inwestycję drogową nie wyłącza stosowania art. 49 k.p.a.
Budynek położony w granicy działki musi odpowiadać warunkom technicznym
Wspólnicy spółki cywilnej podatnikiem podatku od nieruchomości
Cyrk nie zaskarży zarządzenia prezydenta zakazującego dzierżawy terenu
Wniosku o odwołanie starosty nie głosuje się na sesji, na której został wniesiony
Miejsce zameldowania a wygaśnięcie mandatu radnego
Rada gminy musi uwzględniać opinię kuratora
w sprawie dostosowania sieci szkół do nowego ustroju szkolnego

Zasady usytuowania miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych
nie mogą być modyfikowane przez gminną komisję

Kto może brać udział w konsultacjach gminnych?



Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa