Rola samorządu w rozwoju lokalnym
AKTUALNOŚCI - Z SAMORZĄDU - SAS 11/2014
Procesy rozwoju lokalnego są zdeterminowane przede wszystkim przez samorząd terytorialny, który jest ich inicjatorem. Władze lokalne są kluczowymi aktorami decyzyjnymi w zakresie polityki rozwoju danej społeczności. Ich aktywność przyczynia się do wzrostu jakości życia miejscowego społeczeństwa. Poprzez realizację zarówno zadań własnych, jak i zleconych władze samorządowe decydują, w jakim zakresie będą realizowane poszczególne sfery życia człowieka: społeczna i ekonomiczna oraz czy ten rozwój będzie harmonijny i zrównoważony. To właśnie lokalni liderzy pobudzają impulsy rozwoju danego obszaru i jego mieszkańców. Tak dzieje się w gminie Kurzętnik, w której od czterech lat pełnię funkcję wójta. Rozwój lokalny polega tu na uaktywnieniu postaw prorozwojowych, jego wieloaspektowość wpływa na społeczne i gospodarcze dziedziny życia mieszkańców. Integrujemy i koordynujemy podejmowane przez nas działania tak, aby wykorzystać wszystkie atuty lokalnych zasobów. Dzięki wybudzaniu aktywności, wpływamy zarówno na gospodarczy, jak i społeczny rozwój naszej gminy.
JEDNYM Z KOMPONENTÓW ROZWOJU LOKALNEGO JEST PROGRES GOSPODARCZY
Na terenie gminy Kurzętnik w 2013 r. przeprowadzono badania, których jestem współautorem. Ich celem było przede wszystkim wskazanie barier i możliwości rozwoju przedsiębiorczości gospodarczej oraz jej wpływu na rozwój lokalny. Nieocenione znaczenie we wspieraniu rozwoju przedsiębiorczości przypisać należy władzom lokalnym, od których zależy stworzenie klimatu przyjaznego przedsiębiorcom, zarówno tym już istniejącym, jak i zabieganie o potencjalnych inwestorów, by chcieli tworzyć i rozwijać swoje firmy na terenie naszej gminy. Beneficjentami badań byli przedsiębiorcy, którzy prowadzą własną działalność gospodarczą w branży usługowej, handlowej i produkcyjnej. Na terenie gminy Kurzętnik zarejestrowanych jest 346 podmiotów gospodarczych. Badania miały charakter dynamiczny, bowiem zawarte w kwestionariuszu ankiety pytania dały możliwość analizy i interpretacji zjawisk zarówno w okresie poprzedzającym badanie, jak i przewidywanie na podstawie oczekiwań i ocen respondentów. Główne motywy, jakie kierowały osobami zakładającymi własną działalność gospodarczą to: wewnętrzna potrzeba pracy na własny rachunek, zainteresowania oraz zwiększanie dochodów, których uzyskanie mogłoby przyczynić się do poprawy sytuacji materialnej rodziny. Beneficjenci wskazywali także bariery, które utrudniają inicjatywę przedsiębiorczą. Znaczna barierą okazały się także wysokie koszty zatrudnienia pracowników, duża konkurencja i trudności ze zbytem oraz obowiązujące przepisy prawne. Jako jedno z utrudnień w podejmowaniu działalności gospodarczej wskazywano też na niedostateczną pomoc ze strony władz lokalnych. Badania prowadzone były także wśród kobiet – przedsiębiorczyń. Założenie przez nie własnej działalności gospodarczej staje się jedną z szans na realizowanie się w sferze zawodowej. Indywidualna przedsiębiorczość oprócz coraz większego znaczenia w sferze zatrudnienia, stymuluje też rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw, przyczyniając się tym samym do rozwoju całej gospodarki. Kobiety zakładając działalność na własny rachunek są motywowane dążeniem do samodzielności, potrzebą niezależności finansowej, chęcią udowodnienia własnej wartości. Jestem przekonany, że polityka lokalna prowadzona przez władze lokalne w zakresie przedsiębiorczości powinna zmierzać w kierunku budowania i wzmacniania potencjału inwestycyjnego regionu oraz mobilizowania mieszkańców do efektywnego wykorzystywania wszystkich miejscowych zasobów.
Uważam, że potencjał twórczy, kreatywność działania człowieka jest jedną z najlepszych inwestycji, której gratyfikacja widoczna jest w podejmowanych przedsięwzięciach. Dlatego też edukujemy już najmłodszych pod potrzeby lokalnego rynku pracy, wprowadzamy dodatkowe zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego, rachunkowości, elementów przedsiębiorczości. Premiujemy młodzież wyjazdami do Parku Naukowo-Technologicznego w Olsztynie. Utworzyliśmy Ochotniczy Hufiec Pracy, który aktywizuje zawodowo młodych ludzi o minimalnym wykształceniu oraz współpracuje z lokalnymi przedsiębiorcami i ośrodkami pomocy społecznej. Jesteśmy partnerami wielopłaszczyznowego dialogu w zakresie ekonomicznego, gospodarczego i społecznego rozwoju obszarów wiejskich dla kilku szkół wyższych, m.in.: Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Rzeszowskiego. Wspólnie, poprzez szereg badań naukowych szukamy odpowiedzi na pytania dotyczące roli samorządu w stymulowaniu rozwoju gospodarczego i wspieraniu przedsiębiorczości.
Prymatem w działaniach gminy jest ścisła współpraca z przedsiębiorcami. Gmina Kurzętnik to lider w tej dziedzinie, pionier w pozyskiwaniu przedsiębiorców i ich wspieraniu. Gmina świetnie rozwija się gospodarczo, mamy 385 podmiotów gospodarczych. W momencie objęcia przeze mnie stanowiska zarejestrowanych było 323. Nastąpił zatem wzrost o prawie 20%. A to dopiero początek wzrostu ilości firm, ponieważ proces kojarzenia inwestorów trwa trzy, cztery lata, dlatego pokłosie tych działań będziemy zbierać w kolejnych latach. Duża w tym zasługa Specjalnej Strefy Ekonomicznej, którą udało się utworzyć na terenie Parku Przemysłowego Nielbark. Postawiliśmy na stymulowanie rozwoju gospodarczego. Zachęciliśmy przedsiębiorców do inwestowania u nas. Unia Europejska preferuje obszary wiejskie w lokowaniu inwestycji. Uważam, że rolą samorządowców jest tworzenie takich instrumentów stymulujących rozwój gospodarczy oraz ożywianie potencjału inwestycyjnego gminy, tworząc optymalne warunki dla potencjalnych inwestorów. Dużą podpowiedzią w tej materii stały się badania prowadzone wspólnie z Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim na obszarze gminy i województwa. Wsłuchiwałem się jednocześnie w głosy przedsiębiorców. Wciąż uczę się swojej roli bycia samorządowcem przyjaznym środowisku biznesowemu permanentnie prowadząc konstruktywny dialog na rzecz tworzenia nowych, atrakcyjnych miejsc pracy. Jedne z ważniejszych czynników stymulujących rozwój lokalny to: infrastruktura, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, decyzje o warunkach zabudowy, jakość obsługi w urzędzie, dobry klimat inwestycyjny. Zespół wsparcia inwestycyjnego, zespół pozyskiwania inwestorów, opieka inwestycyjna i poinwestycyjna są równie ważnymi determinantami w lokowaniu inwestycji. Uzyskaliśmy też jako najmniejsza gmina w Polsce wsparcie prawie 10-milionowe na infrastrukturę z Ministerstwa Gospodarki. Dla potencjalnych inwestorów ważne są drogi, sieć kanalizacji sanitarnej, wodociągowej, sieć teleinformatyczna, energetyczna, itp. Mamy obecnie 7,5 hektara, a wkrótce dodamy nowe tereny do strefy. Zastrzykiem dla biznesu okazało się też wprowadzenie 2-letniej ulgi podatkowej dla przedsiębiorców na podstawie ustawy o pomocy de minimis, podjęliśmy uchwałę zwalniającą firmy z opłat i podatków lokalnych nawet na 10 lat w przypadku zatrudnienia powyżej 50 pracowników. Dla mnie największym dobrem są mieszkańcy, a dla nich największą wartość stanowi praca. Trzeba pomóc ludziom zdobyć tę pracę. Uważam, że dla przyszłych władz samorządowych ogromnym wyzwaniem będzie aktywizacja osób bezrobotnych tak, aby każdy nie tylko mógł, ale i chciał pracować. Jednym z komponentów dialogu gospodarczego są także inicjowane przez nas konferencje i warsztaty dla przedsiębiorców: „Samorząd lokalny, a przedsiębiorcy – potencjał współzależności”, „Jak pozyskiwać dotacje na działalność gospodarczą”, „Efektywne wykorzystanie energii oraz zastosowania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich, a rozwój gospodarczy”, „Akademia Rynku Pracy, forum dialogu: samorząd – przedsiębiorcy”. Uczestniczyliśmy w licznych konferencjach, seminariach, wyjazdach studyjnych i targach, m.in.: w Targach China Expo Poland w Warszawie, w największych na świecie Targach Kantońskich w Chinach, wyjeździe studyjnym do Szwecji, Forum Gospodarczym Rynków Bałtyckich i Wschodnich, Targach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego oraz Forum Gospodarcze Społeczna Odpowiedzialność Biznesu. Dzięki tym wyjazdom poznajemy dobre praktyki, pozyskujemy potencjalnych inwestorów oraz prowadzimy dobrą promocję gospodarczą gminy.
Gmina Kurzętnik – jak wiele innych – doświadczyła dobrodziejstwa unijnego. Dobrze wykorzystaliśmy naszą szansę na skok cywilizacyjny do Unii Europejskiej, o czym świadczy dynamiczny rozwój gminy. Staliśmy się aktywnymi uczestnikami przemian społeczno-gospodarczych zarówno w dziedzinie infrastrukturalnej, jak i w obszarze kapitału ludzkiego. Wszystkie te działania wpływają na podwyższenie standardu życia mieszkańców naszej gminy. Dzięki innowacyjnemu zarządzaniu jesteśmy w czołówce najlepszych samorządów w kraju, świadczą o tym liczne rankingi prowadzone przez niezależne instytucje zewnętrzne. Weryfikacji podlegała między innymi ilość pozyskiwanych środków unijnych. W jubileuszowym, dziesiątym rankingu samorządów prowadzonym na łamach „Rzeczypospolitej” gmina Kurzętnik zajęła 15 miejsce w kraju. W ostatniej dekadzie zainwestowaliśmy 56 mln, z czego w czterech latach mojej kadencji 35 mln, co stanowi aż 62,5% kwoty z całej dekady. Ta liczba świadczy o znacznym przyspieszeniu w rozwoju i aktywnym pozyskiwaniu środków. Nasza gmina zajęła też wysokie – V miejsce w ogólnopolskim konkursie dla gmin „Gmina z misją” organizowanym w ramach kampanii informacyjno-edukacyjnej na temat przeciwdziałania występowaniu zjawiska niskiej emisji. Uzyskaliśmy tez tytuł „Eko-Lidera. Jednym z priorytetowych kierunków rozwoju gminy jest infrastruktura, która w bezpośredni sposób wpływa na jakość życia lokalnego społeczeństwa. Rozpoczęliśmy wiele inwestycji. W Parku Przemysłowym w Nielbarku powstała Specjalna Strefa Ekonomiczna, tereny uzbrajane są w niezbędną infrastrukturę techniczną: sieć wodociągową, kanalizację sanitarną, deszczową, sieć szerokopasmowego internetu, drogi dojazdowe z odpowiednią podbudową oraz ścieżki pieszo-rowerowe z nowoczesnym oświetleniem ledowym „z ochroną ciemnego nieba”. Przebudowaliśmy i wybudowaliśmy drogi oraz chodniki o łącznej długości 25 kilometrów. Mając na uwadze zasoby środowiska naturalnego, wybudowaliśmy kanalizację sanitarną, instalację wodociągową, doprowadzając wodę do większości gospodarstw zlokalizowanych w gminie. Jako jeden z nielicznych samorządów w kraju wprowadziliśmy innowacyjny program dofinansowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków (dopłacając kwotę tysiąca złotych) szczególnie w zabudowie rozproszonej. Do tej pory z tego programu skorzystało już ponad 150 właścicieli posesji. Dzięki między innymi naszym staraniom udało się doprowadzić gaz ziemny do Kurzętnika, który niebawem będzie rozprowadzany do ostatecznych odbiorców. Zmodernizowaliśmy świetlice wiejskie na obszarze wszystkich 19 sołectw gminy. Inwestujemy w energooszczędne oświetlenie uliczne. Dokonaliśmy termomodernizacji budynków szkół wraz z modernizacją ogrzewania centralnego na niskoemisyjne, uzyskując wysoki, prawie 60% efekt ekonomiczny i ponad 50% efekt ekologiczny. Rozbudowaliśmy szkołę, gminne centrum kultury. Zadbaliśmy o infrastrukturę sportową i rekreacyjną: budowa boisk wiejskich, pełnowymiarowej hali sportowej, 2 kompleksów boisk „Orlik”, siłowni na świeżym powietrzu typu Outdoor Fitness. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom unijnym zainwestowaliśmy w rozwój społeczeństwa informacyjnego i poprawiliśmy komunikację globalną, budując Internet szerokopasmowy z minimalną prędkością 30 Mb/s a nawet do 1 Gb/s w Kurzętniku i Nielbarku dla prawie 800 odbiorców. To w zasadzie już dziś standard, jednak jeszcze dla wielu gmin wiejskich pozostaje w sferze marzeń.
HOŁDUJĘ SŁOWOM HERODOTA: „CAŁE NASZE ŻYCIE TO DZIAŁANIA I PASJE”
Dwa priorytetowe przedsięwzięcia uważam za szczególny sukces mojej pracy, moich współpracowników i współmieszkańców. Znacznym osiągnięciem jest utworzenie na terenie gminy Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Jej rozwój przyczyni się z pewnością do polepszenia potencjału inwestycyjnego i gospodarczego gminy. Jest też szansą na pozyskanie inwestorów, stymulowaniem i wsparciem lokalnej, rodzimej przedsiębiorczości. Drugą inicjatywą, która wpisuje się w rozwój pasji i aktywności fizycznej zgodnie z założeniami lokalnego programu „Zdrowa Gmina” jest utworzenie unikatowego miejsca na mapie Polski, a mianowicie budowa kompleksu rekreacyjnego „Kurza Góra”. Będzie to przyjazne centrum aktywności sportowych zarówno dla doświadczonych, jak i dla początkujących narciarzy oraz snowboardzistów. Na terenie obiektu zostały również przewidziane funkcje sprzyjające uprawianiu sportów letnich. Obiekt będzie przeznaczony dla całych rodzin. Wydzielone
w nim strefy rekreacyjne oraz trasy zjazdowe sprawią, że każdy miłośnik sportu znajdzie na terenie obiektu odpowiednią przestrzeń dostosowaną do jego potrzeb i umiejętności. Oprócz nowoczesnych i w pełni komfortowych tras narciarsko-snowboardowych,
które w sezonie letnim będą mogły również pełnić rolę tras rowerowych na Kurzej Górze powstanie snowpark, a w kolejnych etapach projektu również obiekt restauracyjny oraz zaplecze noclegowe. Kurza Góra będzie multidyscyplinarnym centrum rozrywki nawiązującym swoją stylistyką i klimatem do alpejskich kurortów, które można będzie nazywać „Zakopanem Północy”. Uważam, że „wszystko jest możliwe! – Wczorajsze marzenia to dzisiejsza rzeczywistość”.
WOJCIECH DERESZEWSKI
Wójt Gminy Kurzętnik - Wójt Roku 2013
