Czy związki międzygminne mogą uchwalać regulaminy utrzymania czystości i porządku w gminach?

AKTUALNOŚCI / ANALIZY - SAS 11/2016

To ważna kwestia, na której rozstrzygnięcie oczekują samorządy z całej Polski. Obecnie praktyka jest w tym zakresie niejednolita. Część wojewodów i sądów administracyjnych uważa, że kompetencja ta należy wyłącznie do gminnych rad, część akceptuje możliwość uchwalenia takiego regulaminu także przez zgromadzenie związku.

W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne. Tak wynika z art. 64 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Natomiast z ustępu 3 tego artykuły wynika, że prawa i obowiązki gmin uczestniczących w związku międzygminnym, związane z wykonywaniem zadań przekazanych związkowi, przechodzą na związek z dniem ogłoszenia statutu związku.
Jak wyjaśnia dr hab. Kazimierz Bandarzewski – przekazanie praw i obowiązków związanych z wykonaniem zadań na rzecz związku międzygminnego oznacza, że to związek staje się podmiotem uprawnionym i zobowiązanym do ich realizacji. Wykonywanie przekazanych zadań następuje w imieniu własnym związku i na jego odpowiedzialność. Związek komunalny ma tyle praw i obowiązków, ile miały gminy w związku z wykonywaniem przekazanych mu zadań. Konsekwencją powstania związku jest także to, że gmina nie może należeć do dwóch lub więcej związków międzygminnych realizujących te same zadania publiczne (tak w Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, LexisNexis 2013).
Wydawać by się zatem mogło, że w sytuacji, w której związek międzygminny powołany zostaje w celu realizacji zadań jego członków związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi, to – przynajmniej w zakresie zadań mu przekazanych i wyszczególnionych w art. 4 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie, zgromadzenie ogólne takiego związku posiada kompetencję do uchwalenia regulaminu utrzymania porządku i czystości w gminach.
Natomiast w sprawach, które w związkowym regulaminie nie zostały uregulowane (bo nie należą do zadań przekazanych związkowi do wykonywania) regulaminy uchwalane są nadal przez rady właściwych gmin.
Okazuje się jednak, że nie wszystkie organy nadzoru oraz sądy administracyjne taką praktykę akceptują. O ile bowiem w województwie wielkopolskim przyjmuje się, że związki międzygminne mają prawo uchwalać regulaminy utrzymania czystości i porządku w gminach (przykładowo dwa odrębne regulaminy obowiązują m.in. na terenie Związku Międzygminnego „Pilski Region Gospodarki Odpadami Komunalnymi”, a także na terenie Związku Międzygminnego „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej”).
Również WSA w Kielcach w wyroku z 28 sierpnia 2015 r. zaakceptował pogląd, że związek międzygminny może uchwalić regulamin, o ile czyni to zgodnie z treścią upoważnienia ustawowego zawartego w art. 4 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (sygn. akt II SA/Ke 592/15).
Natomiast w województwie warmińsko–mazurskim organy nadzoru takiej możliwości nie akceptują.
Przykładem może być spór, jaki przed sądami administracyjnymi prowadził wojewoda z Mazurskim Związkiem Międzykomunalnym w Giżycku.
W ocenie wojewody, który podjętą przez zgromadzenie ogólne MZM zaskarżył do WSA w Olsztynie „z analizy przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wynika, że kompetencja do uchwalania regulaminu utrzymania czystości i porządku przysługuje wyłącznie radzie gminy. Stanowisko wojewody podzielił sąd wskazując, że z ogólnej tezy zawartej w art. 64 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym (organy związku mogą wykonywać prawa i obowiązki gmin w tej dziedzinie w takim samym zakresie i na tych samych zasadach, co gminy, gdyby samodzielnie wykonywały te zadania) nie można wnioskować, że na związek międzygminny przechodzi także prawo do stanowienia aktów prawa miejscowego, gdyż przeniesienie kompetencji prawodawczej może nastąpić jedynie decyzją ustawodawcy (sygn. akt II SA/Ol 1144/14).
Sprawa zatem wymaga jednoznacznego rozstrzygnięcia.
Wszyscy zainteresowani liczyli, że takie zapadnie 8 listopada br. kiedy to NSA rozpatrywał skargę kasacyjną wniesioną przez Mazurski Związek Międzygminny w Giżycku. Sąd jednak nie rozpatrzył sprawy merytorycznie i kasację oddalił ze względów formalnych (sygn. akt II OSK 236/15).

Jakub Gortyński

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa