Uchwała składu siedmiu sędziów NSA z dnia 10 stycznia 2011 r., sygn. akt I OPS 4/10

ORZECZNICTWO - SAS 8 / 2011

Uchwała: „Postępowanie wszczęte przed właściwą komisją dyscyplinarną na podstawie art. 118 ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68 ze zm.) jest postępowaniem dyscyplinarnym i na orzeczenie kończące to postępowanie w drugiej instancji stronie służy skarga do sądu administracyjnego zgodnie z art. 124j tej ustawy.”

Przedmiotem rozważań NSA w niniejszej sprawie było rozstrzygnięcie wątpliwości w przedmiocie dopuszczalności do sądu orzeczenia wydanego w trybie art. 118 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej (dalej: PSP). Zgodnie z art. 188 ust. 1 PSP za przewinienie dyscyplinarne mniejszej wagi, nieuzasadniające wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, przełożony dyscyplinarny może wymierzyć karę upomnienia na piśmie, nie później jednak niż przed upływem 3 miesięcy od powzięcia wiadomości o przewinieniu. Sąd zwrócił uwagę, że postępowanie dyscyplinarne wszczynane na podstawie art. 124 PSP jest zwykłym postępowaniem dyscyplinarnym, natomiast postępowanie, o jakim mowa w art. 118 PSP, jest uproszczonym postępowaniem dyscyplinarnym. Wskazał również, że dalsze przepisy ustawy o Państwowej Straży Pożarnej nie precyzują, czy orzeczenie wydane w trybie art. 118 ust. 2 przez właściwą komisję dyscyplinarną jest orzeczeniem pierwszej, czy drugiej instancji.

Rozstrzygając wątpliwości orzecznicze NSA opowiedział za prawem do sądu funkcjonariusza ukaranego w trybie art. 118 ust. 1 PSP. 

Podkreślił, że Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z dnia 15 marca 2005 r. sygn. akt Ts 199/04, uznał, że treść ww. przepisu nie wskazuje na pozbawienie skarżącego konstytucyjnego prawa do sądu w jakimkolwiek aspekcie. NSA zwrócił uwagę, że postępowanie dyscyplinarne jest postępowaniem represyjnym, w którym prawo do sądu pełni rolę szczególną, gwarantując kontrolę poszanowania praw i wolności obywatelskich przez niezależny, bezstronny i niezawisły sąd (por. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia: 15 marca 2005 r., sygn. akt Ts 199/04; 11 września 2001 r., sygn. akt SK 17/00; 8 grudnia 1998 r., sygn. akt K 41/97; 2 czerwca 1999 r., sygn. akt K 34/98; 4 marca 2008 r., sygn. akt SK 3/07). Podkreślił nadto, że przepis art. 77 ust. 2 Konstytucji RP wskazujący, że ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności i praw, pozostaje w ścisłym związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. 

Reasumując swoje wywody NSA uznał, że ani specyfika stosunku służbowego w Państwowej Straży Pożarnej, ani szczególny tryb postępowania, jakim jest postępowanie dyscyplinarne, nie mogą uzasadnić wyłączenia prawa do sądu w przypadku wymierzenia strażakowi przez przełożonego dyscyplinarnego kary upomnienia na piśmie w trybie uproszczonym, o którym mowa w art. 118 PSP.

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Główny księgowy może przewodniczyć komisji przetargowej

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 8 / 2011

Jeżeli kierownik zamawiającego na podstawie delegacji zawartej w art. 19 ust. 1 i ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych powoła komisję przetargową, może obowiązki przewodniczącego powierzyć osobie zatrudnionej na stanowisku głównego księgowego.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157 poz. 1240 z późn. zm.) głównym księgowym podmiotu sektora publicznego jest pracownik, któremu kierownik jednostki powierza obowiązki i odpowiedzialność w zakresie:

• prowadzenia rachunkowości jednostki,
• wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi,
• dokonywania wstępnej kontroli,

– zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym,
– kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych.

Zatem kontrole, o których mowa w art. 54 ust. 1 pkt. 3 ustawy o finansach publicznych nie obejmują dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia publicznego oraz czynności związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem procedury udzielenia zamówienia publicznego.

Za nadinterpretację obowiązującego stanu prawnego uznać należy twierdzenie, że ustawa o finansach publicznych uniemożliwia powołanie głównego księgowego do składu komisji przetargowej, gdyż uniemożliwi to dokonywanie wstępnych kontroli oraz czynności wskazanych w art. 54 ust. 1 pkt. 3 tej ustawy. 

Również przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych nie ograniczają prawa do powołania głównego księgowego do składu komisji przetargowej. 
W ustawie Prawo zamówień publicznych określona została rola komisji przetargowej. Stosownie do postanowień art. 20 ust. 1 wskazanej ustawy, komisja przetargowa jest zespołem pomocniczym kierownika zamawiającego powołanym do:

• oceny spełniania przez wykonawców warunków udziału w postępowaniu o zamówienie publiczne, 
• badania i oceny złożonych ofert.

Dla ustalenia czy główny księgowy może być powołany do składu komisji przetargowej istotne znaczenie ma norma zawarta w art. 18 ust. 1 Prawa zamówień publicznych. Zgodnie ze wskazanym przepisem za przygotowanie i przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego odpowiada kierownik zamawiającego. 
W związku z powyższym, to na kierownika zamawiającego ustawodawca nałożył ciężar odpowiedzialności za zgodne z przepisami udzielenie zamówienia publicznego.

ZAPAMIĘTAJ!

Przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o finansach publicznych nie ustalają zakazu powołania głównego księgowego jednostki samorządu terytorialnego na członka komisji przetargowej.

Marek Okniński

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Oferta złożona po terminie

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 8 / 2011

PYTANIE SEKRETARZA GMINY:

Gmina ogłosiła zapytanie ofertowe dotyczące wyboru koordynatora projektu realizowanego przy współfinansowaniu z Europejskiego Funduszu Społecznego. W treści ogłoszenia była informacja, iż oferty należy złożyć do dnia 8 lipca do godziny 12:00 w biurze obsługi mieszkańców urzędu gminy. Mając na uwadze powyższe proszę o wyjaśnienie, czy oferty, które wpłynęły do biura w dniu 11 lipca 2011 r., zaś zostały nadane na poczcie 8 lipca 2011 r. należy odrzucić jako oferty złożone po terminie czy też uwzględnić je z uwagi na fakt, iż zostały nadane w dniu 8 lipca? Jednocześnie pragnę zaznaczyć, iż w treści ogłoszenia brak było pouczenia, że oferty, które wpłyną po wyznaczonym terminie, będą odrzucone. 

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Sposób postępowania zamawiającego w opisanej powyżej sytuacji uzależniony jest od wartości zamówienia na wybór koordynatora projektu realizowanego przy współfinansowaniu z Europejskiego Funduszu Społecznego. Jeżeli wartość zamówienia w okresie realizacji umowy przekracza równowartość 14.000 Euro (tj. 53.746,00 zł netto) zastosowanie znajdują przepisy zawarte w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 113 poz. 759 z późn. zm).

W analizowanej sytuacji zastosowanie znajdzie art. 84 ust. 2 wskazanej ustawy, zgodnie z którym zamawiający zwraca ofertę złożoną po terminie. Pod pojęciem „złożona” należy rozumieć faktyczne dostarczenie oferty do siedziby zamawiającego – nadanie oferty pocztą (w tym w placówce operatora publicznego tj. Poczty Polskiej) przed upływem terminu składania ofert nie stanowi przesłanki umożliwiającej uznanie oferty za złożoną w terminie, jeżeli nie zostanie ona dostarczona do zamawiającego w wyznaczonym terminie. 
Natomiast w przypadku gdy wartość zamówienia nie przekracza kwoty 53.746,00 zł netto swoboda zamawiającego w podejmowaniu decyzji odnośnie przyjęcia oferty złożonej po terminie jest znacznie większa.

Ponieważ zgodnie z art. 4 pkt. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych do zamówień o wartości mniejszej niż wskazana powyżej kwota przepisy ustawy nie mają zastosowania, również norma art. 84 ust. 2 nie jest obowiązująca.

W konsekwencji, na podstawie obowiązującego stanu prawnego decyzja co zrobić z ofertą złożoną po terminie należy do wyłącznej kompetencji zamawiającego. 
Jeżeli zamawiający w regulaminie prowadzenia procedury wyboru koordynatora projektu nie określił sposobu postępowania z ofertą złożoną po upływie terminu, ale nadaną w wyznaczonym terminie, wydaje się racjonalnym odwołanie do wykładni celowościowej prowadzonej procedury konkurencyjnego wyboru wykonawcy zamówienia.
Ponieważ celem prowadzonej procedury jest zapewnienie jak największej konkurencji i wybór możliwie najkorzystniejszej oferty wydaje się możliwym przyjęcie złożonych po terminie ofert, o ile zamawiający nie poinformował już wybranego wykonawcy o podjętej decyzji w zakresie rozstrzygnięcia prowadzonej procedury.

Marek Okniński

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Aukcja elektroniczna na wymianę stolarki okiennej

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 8 / 2011

W przypadku gdy przedmiotem zamówienia publicznego jest wymiana stolarki okiennej zamawiający może stosować tryby określone w art. 10 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych z wyłączeniem trybu zapytania o cenę. W praktyce najczęściej wykorzystywany jest do wyboru wykonawcy zamówienia publicznego związanego z wymianą stolarki okiennej tryb przetargu nieograniczonego.

Biorąc pod uwagę zwiększającą się popularność tzw. zamówień elektronicznych, warto rozważyć wykorzystanie w procedurze wyboru wykonawcy wymiany stolarki okiennej zastosowanie procedury aukcji elektronicznej przewidzianej w art. 91a – 91c ustawy Prawo zamówień publicznych.
Dzięki zastosowaniu aukcji elektronicznej zamawiający może, w praktyce bezkosztowo, doprowadzić do zmniejszenia cen realizacji zamówienia w stosunku do pierwotnie zawartych w ofertach, złożonych przez wykonawców uczestniczących w przetargu nieograniczonym.
Jak wskazuje bowiem dotychczasowa praktyka stosowania procedury aukcji elektronicznej, firmy w trakcie jej trwania, w celu pozyskania zamówienia, obniżają swoją marżę – natomiast nie mają możliwości obniżenia jakości oferowanej stolarki.
Dzięki wdrożonej przez Urząd Zamówień Publicznych bezpłatnej platformie aukcyjnej przeprowadzenie procedury aukcji elektronicznej, w rozumieniu przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, nie generuje dodatkowych kosztów.
Informacje na temat bezpłatnej platformy aukcyjnej UZP dostępne są na stronie internetowej pod adresem: https://aukcje.uzp.gov.pl
Ponieważ ustawa Prawo zamówień publicznych w zakresie robót budowlanych umożliwia stosowanie trybu licytacji elektronicznej (art. 74 – art. 81 ustawy) warto w odniesieniu do zamówień na wymianę stolarki okiennej rozważyć zastosowanie tego trybu.
Podobnie jak w procedurze aukcji elektronicznej tak i w trybie licytacji elektronicznej wykonawca może skorygować cenę realizacji zamówienia, co w konsekwencji obniża koszty wykonania zamówienia ponoszone przez zamawiającego.

W przypadku zamawiających, którzy w ciągu roku muszą dokonywać sukcesywnej wymiany stolarki okiennej (np. jednostki administrujące lokalami komunalnymi lub służbowymi) warto rozważyć zawarcie umowy ramowej na okres 12 – 48 miesięcy.

Zawieranie umów ramowych na wymianę stolarki okiennej sprawdziło się w praktyce, np. w Zakładzie Gospodarowania Nieruchomościami Warszawa Mokotów. Wskazana jednostka samorządowa m. st. Warszawy od kilku lat zawiera umowy ramowe, których przedmiot dotyczy sukcesywnej wymiany stolarki okiennej w lokalach komunalnych. Dzięki zawarciu umowy ramowej zamawiający może sukcesywnie dokonywać wymiany stolarki okiennej w administrowanych lokalach bez narażania się na zarzut dzielenia zamówienia, a dodatkowo w sposób efektywny (zwłaszcza w zakresie ceny zakupu) realizować procedurę zakupową.

WYMOGI DOTYCZĄCE OPISU PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

Ponieważ wymiana stolarki okiennej jest robotą budowlaną należy pamiętać, iż rygory ustawy Prawo zamówień publicznych zobowiązują zamawiającego w szczególności do:

• określenia przedmiotu zamówienia za pomocą dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót (art. 31 ust. 1 ustawy PZP),
• posiadania kosztorysu inwestorskiego (art. 33 ust. 1 ustawy PZP),
• uwzględniania w wartości zamówienia na robotę budowlaną wartości dostaw związanych z wykonaniem robót budowlanych oddanych do dyspozycji wykonawcy.

Określając parametry, jakie musi spełniać zamawiana stolarka, należy brać pod uwagę warunki minimalne określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002r. Nr 75 poz. 690 z późn. zm.). 
Wskazane rozporządzenie określa dopuszczalną wartość współczynnika przenikania ciepła Uk, jaką muszą charakteryzować się okna, drzwi balkonowe i drzwi zewnętrzne montowane w budynkach użyteczności publicznej.

Dobrze przygotowany opis przedmiotu zamówienia, oprócz określenia dopuszczalnej wielkości współczynnika izolacyjności cieplnej, powinien zawierać również wymogi zamawiającego odnośnie:

• infiltracji powietrza – parametr ten określa ile powietrza (w m3) przenika przez szczelinę przymyku o długości 1m w ciągu 1 godziny. Zgodnie z PN-91/B-02020 współczynnik infiltracji „a” powinien zawierać się w przedziale od 05 do 1,0 m3 x h x daPa.
• izolacyjności akustycznej (dźwiękoszczelność),
• rodzaju okuć (generalnie powinny to być okucia obwiedniowe) z zaznaczeniem funkcji, jakie muszą spełniać np. uchył, mikrowentylacja, zabezpieczenie antywłamaniowe, rodzaj powłoki,
• w przypadku stolarki z PCW rodzaj dopuszczonego stabilizatora polimeru (zamawiający powinien wymagać stabilizatora cynkowo–wapniowego tzw. bezołowiowego, czyli uznawanego za najmniej szkodliwy),
• wymaganego rodzaju zastosowanej szyby (np. antywłamaniowe, hartowane, laminowane),
• parametrów uszczelek (np. przylgowe, stale elastyczne, odporne na działanie warunków atmosferycznych w przedziale temperatury –300C do + 600C, ozonu, środków do mycia szyb, detergentów).

Edyta Partyn

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Ściągawka z otwarcia ofert

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 8 / 2011

Zamawiający w związku z otwarciem ofert musi bezwzględnie pamiętać o zasadzie, iż oferty otwierane są bezpośrednio po upływie terminu ich składania, koniecznie w dniu, w którym upłynął termin na ich składanie.

Realizując dyspozycję wynikającą z art. 86 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych, zamawiający powinien w miarę możliwości dążyć do sytuacji, aby złożone oferty były otwierane możliwie jak najszybciej po upływie terminu ich składania. Zalecanym jest, aby oferty były otwierane nie później niż po upływie kwadransa od upływu terminu na ich składanie. Takie rozwiązanie pozwoli wykonawcom na wzięcie udziału w sesji otwarcia ofert i zwiększy poczucie transparentności prowadzonych przez zamawiającego procedur wśród firm uczestniczących w organizowanych przetargach. 

W praktyce udzielania zamówień publicznych ugruntowała się zasada, że otwarcie ofert w zdecydowanej większości przypadków prowadzone jest przez osobę ze składu komisji przetargowej (najczęściej przewodniczącego). Jednak zdarzają się przypadki, iż komisja powoływana zostaje dopiero po otwarciu ofert (zgodnie z art. 20 ust. 1 komisja może zostać powołana jedynie do oceny spełniania przez wykonawców warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia oraz do badania i oceny ofert). Wówczas czynności otwarcia ofert prowadzone są przez kierownika zamawiającego lub osobę przez niego wyznaczoną. Jeżeli prowadzący otwarcie ofert nie ma doświadczenia w procedurze związanej z udzielaniem zamówień publicznych może nie zrealizować wszystkich czynności, jakie przewiduje Prawo zamówień w związku z publicznym otwarciem złożonych ofert. 

Ponieważ naruszenie obowiązków związanych z publicznym otwarciem ofert może stanowić podstawę unieważnienia postępowania, np. w przypadku gdy zamawiający uniemożliwi udział w otwarciu ofert wszystkim zainteresowanym, ograniczając prawo udziału tylko do przedstawicieli firm, które złożyły oferty, poniżej zamieszczam zakres czynności, jakie bezwzględnie powinny zostać wykonane w trakcie otwarcia ofert przetargowych.

W ramach procedury związanej z otwarciem ofert:

• zasadnym jest poproszenie obecnych o wpisanie się na listę obecności (praktyka wykazuje, aby wpis został dokonany jeszcze przed rozpoczęciem otwierania ofert),
• należy podać kwotę brutto (wyrażoną w PLN), jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia (nie ma potrzeby podawania kwoty w EURO),
• zalecanym jest przedstawienie składu komisji przetargowej, podanie imienia i nazwiska kierownika zamawiającego (lub osoby, której kierownik zamawiającego powierzył zastrzeżone dla niego czynności),
• zasadnym jest wskazanie przedmiotu postępowania oraz trybu, w jakim postępowanie jest prowadzone,
• należy poinformować zebranych o liczbie złożonych ofert oraz zwrócić uwagę na nienaruszalność opakowań, w jakich dostarczono oferty,
• otwarcia ofert należy dokonać w kolejności ich składania w siedzibie zamawiającego z podaniem daty i godziny złożenia oferty,
• należy odczytać po otwarciu oferty:
• imię i nazwisko, nazwę (firmę) oraz adres (siedzibę) wykonawcy, którego oferta jest otwierana,
• cenę oferty (co najmniej brutto – nie ma obowiązku podawania ceny netto bądź stawki lub wartości kwoty VAT)), termin wykonania zamówienia, okres gwarancji oraz warunki płatności zawarte w ofercie, 
• zalecanym jest po otwarciu wszystkich ofert zwrócenie się do obecnych z pytaniem czy nie mają zapytań do odczytanych informacji, 
• w przypadku gdy wykonawcy zgłoszą zapytania należy zawrzeć ich treść w protokole z otwarcia ofert,
• zasadnym jest poinformowanie zebranych o terminie, w jakim zostanie przekazana informacja o wyniku postępowania do wykonawców, którzy złożyli oferty. 

Edyta Partyn

Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 113 poz. 759 ze zm.).

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Cen robót dodatkowych nie należy ustalać już na etapie przetargu

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 8 / 2011

W praktyce udzielania zamówień publicznych coraz częściej występują sytuacje, w których zamawiający nakłada na wykonawców wymóg, aby ewentualne roboty dodatkowe były realizowane według cen zawartych w złożonych ofertach przetargowych. Tymczasem tego rodzaju warunek nie znajduje oparcia w obowiązującym stanie prawnym.

Ustawa Prawo zamówień publicznych w art. 67 ust. 1 pkt. 5 przewiduje możliwość udzielania w trybie z wolnej ręki dotychczasowemu wykonawcy robót budowlanych lub usług zamówień dodatkowych nieobjętych zamówieniem podstawowym i nieprzekraczających łącznie 50% wartości realizowanego zamówienia, niezbędnych do jego prawidłowego wykonania, których wykonanie stało się konieczne na skutek sytuacji niemożliwej wcześniej do przewidzenia, jeżeli:

a) z przyczyn technicznych lub gospodarczych oddzielenie zamówienia dodatkowego od zamówienia podstawowego wymagałoby poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów lub
b) wykonanie zamówienia podstawowego jest uzależnione od wykonania zamówienia dodatkowego.

Opierając się na wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 czerwca 2006 r. sygn. akt: III SA/Wa 874/06) poprzez pojęcie zamówienia dodatkowego należy rozumieć wyłącznie zamówienie funkcjonalnie wynikające z zamówienia podstawowego, którego istnienia wcześniej nie można było przewidzieć oraz którego nie można oddzielić od zamówienia podstawowego ze względów technologicznych. Z istoty zamówienia dodatkowego wynika, że dotyczy ono wyłącznie robót budowlanych i usług, a nie dostaw. 

Biorąc pod uwagę specyfikę zamówień dodatkowych, których wystąpienie nie jest możliwe do uprzedniego przewidzenia, trudno uznać za prawidłowe działanie zamawiającego polegające na określeniu w treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia wymogów, aby wynagrodzenie wykonawcy uwzględniało również zamówienia dodatkowe lub aby złożone oferty przetargowe zawierały stawki wynagrodzeń, jakie będą stosowane przy rozliczaniu robót zlecanych jako zamówienia dodatkowe. Wskazać należy, iż w wyroku Zespołu Arbitrów (sygn. akt UZP/ZO/0947/06) podniesiono, że zamówienia dodatkowe stanowią oddzielne zamówienie i nie mogą być wliczone w cenę robót budowlanych. Przedmiot zamówienia dodatkowego nie jest i nie może być objęty zakresem zamówienia podstawowego. Choć zamówienie dodatkowe jest powiązane z podstawowym, jednak stanowi nowe i samodzielne zamówienie, za które wykonawcy należy się odrębne wynagrodzenie. 

Reasumując stwierdzić należy, że zapisy zawarte w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, dotyczące ustalania cen za realizację zamówień dodatkowych, już w składanej ofercie przetargowej mogą być przedmiotem odwołań wnoszonych przez wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego.

Edyta Partyn

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Rozkład czasu pracy urzędu

PRAWO PRACY - SAS 8 / 2011

PYTANIE SEKRETARZA GMINY:

Urząd pracuje 5 dni w tygodniu w godzinach: poniedziałek 9:00 - 17:00, w pozostałe dni 7:00 - 15:00. Czy taki rozkład czasu nie narusza tzw. doby pracowniczej unormowanej w Kp w art. 128? Czy praca we wtorek od godz. 7:00 nie stanowi dwóch nadgodzin poniedziałkowych? Wprowadzając taki rozkład pracy w urzędzie kierowaliśmy się potrzebami petentów, którzy dzięki temu mogą załatwić sprawy po godz. 15:00. Proszę o interpretację, czy jest to zgodne z przepisami prawa?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

W przedstawionym opisie sytuacyjnym wszystko jest zgodne z obowiązującymi przepisami Kodeksu pracy. I tak:

• zgodnie z art. 129 § 1 Kodeksu pracy czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy – warunek ten jest spełniony;
• zgodnie z Art. 132 § 1 Kodeksu pracy pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku – warunek ten jest spełniony;
• nie można mówić o godzinach nadliczbowych, ponieważ zgodnie z art. 151 § 1 Kodeksu pracy za pracę w godzinach nadliczbowych uważa się pracę wykonywaną ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także pracę wykonywaną ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy – czas pracy pracowników nie przekracza 8 godzin na dobę, 40 godzin w tygodniu i każdy pracownik ma zapewnione ponad 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku.

Warto jeszcze tutaj przytoczyć art. 135 § 1 Kodeksu pracy, zgodnie z którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca., jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją (tzw. zastosowanie systemu równoważnego czasu pracy). W tym przypadku przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach okres rozliczeniowy (1 miesiąc) może być przedłużony, nie więcej jednak niż do 3 miesięcy.

Reasumując - przedstawiony rozkład czasu pracy w gminie nie narusza unormowań zawartych w art. 128 Kodeksu pracy

Anna Strmiska-Mietlińska
Zbigniew Mietliński

Podstawa prawna:
– Dział szósty „Czas Pracy” ustawy Kodeks pracy (t. j. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późniejszymi zmianami 
– stan prawny 12 stycznia 2011 r.)

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Pracownik zatrudniony przy innej pracy prowadzi szkolenia bhp?

PRAWO PRACY - SAS 8 / 2011

PYTANIE REFERENTA PRAWNEGO:

Czy pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp (nieposiadający rocznego stażu pracy w służbie), posiadając ukończone studia podyplomowe z zakresu zarządzania bhp może prowadzić okresowe szkolenia bhp współpracowników, kierowników - pod których nie podlega, i kierownika - w którego jest referacie?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Przepis art. 23711 § 1 Kodeksu pracy (k.p.) stanowi, że pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. 

W przypadku braku kompetentnych pracowników, pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy (§ 2). Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, a także specjalista spoza zakładu pracy powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników tej służby. 

Kwalifikacje niezbędne do wykonywania zadań służby bhp określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 109, poz. 704 z późn. zm.). Zgodnie z § 4 ust. 2 ww. rozporządzenia, pracownikami służby bhp mogą być osoby spełniające następujące wymagania kwalifikacyjne:

• inspektorem bhp może być osoba posiadająca zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy,
• starszym inspektorem bhp może być osoba posiadająca:
• zawód technika bhp oraz co najmniej 3 letni staż pracy w służbie bhp lub
• wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie bhp,
• specjalistą do spraw bhp może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bhp albo podyplomowe studia w zakresie bhp i co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp.

Pracownik kierujący wieloosobową komórką organizacyjną powinien spełniać co najmniej wymagania niezbędne na stanowisku specjalisty (oprócz kwalifikacji zawodowych wymagany jest co najmniej 1 rok stażu pracy), w przypadku zatrudnienia go w jednoosobowej komórce – co najmniej do wykonywania obowiązków starszego inspektora do spraw bhp (bez obowiązku posiadania minimalnego stażu pracy). Przy czym chodzi tu o komórkę organizacyjną służby bhp.
Możliwość wykonywania zadań służby bhp przez pracownika zatrudnionego przy innej pracy, nie zwalnia tego pracownika z powyższych obowiązków.

Jeżeli pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, jest jedynym pracownikiem wykonującym zadania służby bhp u danego pracodawcy, nie kieruje żadną komórką organizacyjną, to w przypadku posiadania przez niego studiów podyplomowych w zakresie bhp, nie obowiązuje go wówczas roczny staż pracy w służbie bhp.

Sławomir Pyźlak

Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. Nr 24, poz. 141 z późn. zm.),
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Praca w godzinach nadliczbowych

PRAWO PRACY - SAS 8 / 2011

PYTANIE SEKRETARZA GMINY:

Zwracamy się z prośbą o interpretację prawną dotyczącą czasu pracy pracownika samorządowego. Praca w urzędzie odbywa się według następującego rozkładu: środa od 7.30 do 15.00, pozostałe dni tygodnia od 7.30 do 17.30. Obowiązuje 1-miesięczny okres rozliczeniowy. W regulaminie pracy został zawarty zapis, że praca w środę pomiędzy godz. 15.30 a 17.30 nie jest pracą w godzinach nadliczbowych.

Zgodnie z art. 151 kodeksu pracy, praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.

Z treści art. 154, § 2 wynika, że pracodawca, w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych, na pisemny wniosek pracownika może udzielić mu w tym samym wymiarze czasu wolnego od pracy. Udzielenie czasu wolnego w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych może nastąpić także bez wniosku pracownika. W takim przypadku pracodawca udziela czasu wolnego, najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych.
Przepisy kodeksu pracy w art. 151, § 11 stanowią, że w przypadku pracy w niedzielę/święto pracodawca zapewnia pracownikowi inny dzień wolny od pracy, w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli (tj. przysługuje inny cały dzień wolny od pracy, bez względu na ilość godzin świadczenia pracy w niedzielę).
Natomiast w oparciu o art. 151, § 3 kodeksu pracy w przypadku pracy w sobotę, która stanowi dzień dodatkowo wolny od pracy z tytułu 5-dniowego tygodnia pracy, pracownikowi przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy, udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego (tj. przysługuje inny cały dzień wolny od pracy, bez względu na ilość godzin świadczenia pracy w sobotę).

Nowelizacja ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych w art. 42, w ust. 4 wprowadziła nowe rozwiązania dotyczące czasu pracy, a mianowicie „pracownikowi samorządowemu za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych przysługuje, według jego wyboru, wynagrodzenie albo czas wolny w tym samym wymiarze (…)”

W związku z powyższym proszę o dokonanie interpretacji, jak należy stosować ww. przepisy i w jaki sposób należy rekompensować pracę pracownika:

• pracownik przepracował w sobotę 3 godziny – czy należy udzielić całego dnia wolnego, czy tylko 3 godziny, tj. w tym samym wymiarze,
• pracownika przepracował w niedzielę 4 godziny – czy należy udzielić całego dnia wolnego, czy jedynie 4 godzin w zamian,
• czy w przypadku wystąpienia godzin nadliczbowych (ponad 40 tygodniowo) w dniach od poniedziałku do piątku, należy pracownikowi udzielić czasu wolnego w tym samym wymiarze co liczba godzin nadliczbowych, czy w razie niezłożenia wniosku przez pracownika w wymiarze o 1 wyższym,
• czy stosując wydłużony wymiar czasu pracy (czas pracy w środę od 7.30 do 17.30, a pozostałe dni tygodnia od 7.30 do 15.00, można zastosować dłuższy niż 1-miesięczny okres rozliczeniowy?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Ustawa o pracownikach samorządowych jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisów Kodeksu pracy. Zapewnia ona pracownikowi samorządowemu, z tytułu pracy wykonywanej w godzinach nadliczbowych, jedynie zwykłe wynagrodzenie lub czas wolny w tym samym wymiarze, co liczba przepracowanych godzin nadliczbowych (art. 42 ust. 4 ustawy o pracownikach samorządowych). Wolny czas, na wniosek pracownika, może być udzielony w okresie bezpośrednio poprzedzającym urlop wypoczynkowy lub po jego zakończeniu.

Jeżeli zatem pracownik samorządowy wykonujący pracę w godzinach nadliczbowych jako rekompensatę wybiera wynagrodzenie, to pracodawca powinien wypłacić mu zwykłe wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, bez dodatku. Obowiązujące regulacje dotyczące pracowników samorządowych nie przewidują dodatków ani 50%, ani 100% za godziny nadliczbowe, o których mowa w Kodeksie pracy. Wynagrodzenie należne pracownikowi pracodawca wypłaca  proporcjonalnie do liczby przepracowanych godzin poza normalnymi godzinami pracy tego pracownika.

Jeśli natomiast pracownik wybiera czas wolny zamiast wynagrodzenia za pracę wykonywaną w godzinach nadliczbowych, powinien otrzymać czas wolny w tym samym wymiarze czasu, w jakim pracował w ramach godzin nadliczbowych. Należy przyjąć, że zasada ta dotyczy również pracy w sobotę, nawet wówczas, gdy jest ona dla pracownika dniem wolnym od pracy.

Inaczej będzie w sytuacji, gdy pracownik samorządowy otrzyma zlecenie wykonania pracy w godzinach nadliczbowych, ale praca ta przypadnie w niedzielę lub święta, które są dniami ustawowo wolnymi od pracy. Przepisy ustawy o pracownikach samorządowych rozróżniają bowiem pracę w godzinach nadliczbowych w niedziele i święta od pracy nadliczbowej wykonywanej w inne dni (art. 42 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych). W przypadku pracy nadliczbowej w niedziele i święta mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy, gdyż w ustawie o pracownikach samorządowych nie ma szczególnej regulacji w tym zakresie.

Tak więc, za pracę nadliczbową w niedziele i święta pracownicy samorządowi powinni otrzymać dodatkowy dzień wolny (bez względu na liczbę przepracowanych godzin). Dzień wolny należy oddać za pracę wykonywaną w niedzielę w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli, natomiast za pracę w święto – w ciągu okresu rozliczeniowego. Jeżeli nie ma możliwości oddania pracownikom dnia wolnego za niedzielę lub święto, wówczas za pracę w te dni przysługuje mu oprócz normalnego wynagrodzenia dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy.

Tak więc, zgodnie z ustawą o pracownikach samorządowych - jeżeli wymagają tego potrzeby jednostki, w której pracownik samorządowy jest zatrudniony, na polecenie przełożonego wykonuje on pracę w godzinach nadliczbowych, w tym w wyjątkowych przypadkach także w porze nocnej oraz w niedziele i święta. Za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych przysługuje pracownikowi, według wyboru pracownika, wynagrodzenie albo czas wolny w tym samym wymiarze, z tym że wolny czas na wniosek pracownika, może być udzielony w okresie bezpośrednio poprzedzającym urlop wypoczynkowy lub po jego zakończeniu. 
Praca wykonywana w porze nocnej oraz w niedziele i święta powinna być natomiast rekompensowana na zasadach określonych w Kodeksie pracy.

REASUMUJĄC:

• za przepracowane 3 godziny w sobotę – należą się pracownikowi 3 godziny;
• za przepracowane 4 godziny w niedzielę – należy się pracownikowi dzień wolny w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli;
• za godziny nadliczbowe ponad 40 godzin tygodniowo – należy udzielić4. pracownikowi czasu wolnego w tym samym wymiarze co liczba godzin nadliczbowych (zastosowanie wymiaru o 1 wyższego mogłoby zostać uznane za naruszenie dyscypliny budżetowej).
• Nie można stosować dłuższego okresu rozliczeniowego ponad obowiązujący w Państwa urzędzie (tj. 1-miesięczny okres rozliczeniowy).

Anna Strmiska-Mietlińska
Zbigniew Mietliński

Podstawa prawna:
– Art. 151§ 1, art. 1511 § 1, art. 1519 § 2, art. 15110, art. 15111 art. 151 § 5 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późniejszymi zmianami);
– Art. 42 ust. 2, ust. 4 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 223, poz. 1458);
– Opinia Departamentu Prawnego Kancelarii Prezesa Rady Ministrów dotycząca godzin nadliczbowych pracowników samorządowych z 15 czerwca 2009 r.

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Zwrot kosztów przejazdu pracownikom socjalnym

PRAWO PRACY - SAS 8 / 2011

PYTANIE INSPEKTORA DS. KANCELARYJNO-KADROWYCH:

Czy opiekunowie miejsko-gminnego ośrodka pomocy społecznej winni otrzymywać dodatkową gratyfikację za dojazd do miejsc zamieszkania osób starszych lub niepełnosprawnych w celu wykonywania usług opiekuńczych na terenie tut. gminy - odległych np. o 6 km od siedziby ośrodka? Sposób dotarcia do środowisk opiekuńczych jest uzależniony od miejsca ich położenia, tj.: pieszo oraz własnym, służbowym lub publicznym – liniowym środkiem transportu. Opiekunowie wykonują ww. rodzaj pracy od poniedziałku do piątku u kilku podopiecznych, co wymaga od nich konieczności przemieszczania się do środowisk wskazanych w kartach pracy. Czynności te wykonywane są zatem w ich czasie pracy. Jednocześnie nadmieniam, że w zawartych z opiekunami umowach o pracę określone jest miejsce wykonywania pacy jako środowiska opiekuńcze na terenie miasta i gminy. Wobec powyższego, o ile w umowie określono miejsce wykonywania pracy: środowiska opiekuńcze na terenie miasta i gminy - czy zachodzi konieczność dodatkowej rekompensaty za ww. pracę, a jeśli tak proszę o wskazanie w jakiej formie.

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA: 

Przepis art. 121 ust. 3a ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.) stanowi, że pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, do którego podstawowych obowiązków należy świadczenie pracy socjalnej w środowisku, w tym przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych poza siedzibą jednostki, przysługuje wypłacany co miesiąc dodatek do wynagrodzenia w wysokości 250 zł. W przypadku zatrudnienia w mniejszym wymiarze czasu pracy dodatek przysługuje w wysokości proporcjonalnej do czasu pracy.

Niezależnie od powyższego dodatku, pracownikowi socjalnemu, do którego obowiązków należy świadczenie pracy socjalnej w środowisku, przysługuje zwrot kosztów przejazdów z miejsca pracy do miejsc wykonywania przez niego czynności zawodowych, w przypadku braku możliwości zapewnienia dojazdu środkami pozostającymi w dyspozycji zatrudniającego go pracodawcy (ust. 3c).

Miejscem pracy pracowników socjalnych jest siedziba jednostki, w której są oni zatrudnieni, tj. – Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, praca zaś jest wykonywana w miejscu zamieszkania poszczególnych podopiecznych tej jednostki. 

Z wyżej powołanego przepisu wynika zatem jednoznacznie, że pracownikom socjalnym należy się zwrot kosztów przejazdów z miejsca pracy do miejsc wykonywania przez nich czynności zawodowych, jeżeli pracodawca nie zapewnia im służbowych środków transportu. Zwrot ten może być dokonany poprzez zwrot kosztów zakupu biletów w środkach transportu zbiorowego, bądź poprzez przyznanie tym pracownikom stosownych ryczałtów na używanie samochodów prywatnych do celów służbowych. W drugim przypadku zastosowanie znajduje rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz.U. Nr 27, poz. 271 z późn. zm.). 

W tym celu pracodawca powinien zawrzeć stosowne umowy cywilno-prawne z poszczególnymi pracownikami socjalnymi, którzy używają własnych samochodów do celów służbowych (dojeżdżają nimi do podopiecznych). Zgodnie z interpretacją podatkową Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 11 lipca 2008 r., znak: IBPB2/415-705/08/MK, ryczałt ten jest zwolniony z podatku dochodowego od osób fizycznych.

KIEDY ZWROT:

Pracownikom socjalnym należy się zwrot kosztów przejazdów z miejsca pracy do miejsc wykonywania przez nich czynności zawodowych, jeżeli pracodawca nie zapewnia im służbowych środków transportu.

Sławomir Pyźlak

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Ta sama osoba zatrudniona na stanowisku dyrektora w dwóch jednostkach organizacyjnych gminy, w tych samych godzinach pracy?

PRAWO PRACY - SAS 8 / 2011

PYTANIE SEKRETARZA GMINY:

Czy ta sama osoba może być zatrudniona na stanowisku dyrektora w dwóch jednostkach organizacyjnych gminy, w tych samych godzinach pracy? Jedną jednostką jest zespół obsługi szkół, zaś drugą zespół szkół ogólnokształcących. Obydwie jednostki znajdują się w tym samym budynku. Jeżeli tak, to jaka powinna być zawarta umowa z dyrektorem zespołu obsługi szkół, aby nie pozostawała w kolizji z jego powołaniem na dyrektora zespołu szkół ogólnokształcących?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Dyrektor zespołu szkół ogólnokształcących nie może pracować jako dyrektor zespołu obsługi szkół w tym samych godzinach pracy (nie ma tu znaczenia fakt, iż obie jednostki organizacyjne gminy znajdują się w tym samym budynku).

W związku z zajmowanym stanowiskiem dyrektor otrzymuje obniżony tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin, tzw. pensum dydaktyczne (w zależności od wielkości i typu szkoły oraz warunków pracy), by mógł lepiej zarządzać zespołem szkół ogólnokształcących. Nie może w czasie swojej pracy, za którą otrzymuje wynagrodzenie, wykonywać innej pracy (wystąpiłby wówczas problem podwójnego finansowania tego samego czasu pracy). 

Podstawowymi ustawowymi obowiązkami dyrektora zespołu szkół ogólnokształcących jest:

• prowadzenie zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
• kierowanie działalnością szkoły oraz reprezentowanie jej na zewnątrz;
• sprawowanie nadzoru pedagogicznego; 
• sprawowanie opieki nad uczniami; 
• zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki i pracy; 
• dysponowanie środkami określonymi w planie finansowym szkoły; oraz
• wykonywanie innych zadań (wynikających z przepisów ustawy - Karta Nauczyciela oraz ustawy o systemie oświaty).

Kwestie czasu pracy nauczyciela (dyrektor jest nauczycielem czasowo pełniącym funkcję kierowniczą) reguluje ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. Ustawa nie wprowadza dla dyrektora (wicedyrektora) szkoły odrębnych uregulowań w zakresie czasu pracy. Jeżeli tylko dyrektor jest nauczycielem, to zastosowanie ma art. 42 ust. 1 i 2 oraz art. 42c ust. 1. 

Z przepisów tych wynika, że czas pracy nauczyciela (dyrektora) zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekroczyć 40 godzin tygodniowo w pięciodniowym tygodniu pracy. Zakres zadań i obowiązków dyrektora szkoły jest oceniany przez organ prowadzący szkołę. Ta wielość ról (dyrektor jako nauczyciel, menadżer, pracodawca, urzędnik itp.) powoduje, że organ prowadzący obniża dyrektorowi (wicedyrektorowi) szkoły tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć w zależności od wielkości i typu szkoły oraz od warunków pracy. Organ prowadzący może również zwolnić dyrektora z realizacji zajęć dydaktycznych. 

W wypadku nauczycieli (dyrektora) ewidencja czasu pracy w ramach pensum dydaktycznego ujęta jest w dziennikach lekcyjnych, zaś zajęcia dodatkowe w dziennikach zajęć pozalekcyjnych. W pozostałym zakresie realizacji zadań ewidencji czasu pracy nie prowadzi się. Jest on w tej sytuacji określony nie wymiarem jednostek czasu, ale wymiarem zadań przydzielonych każdemu nauczycielowi do wykonania przez dyrektora szkoły (a w wypadku dyrektora szkoły - przez organ prowadzący). Z realizacji tych zadań dyrektor lub nauczyciel są rozliczani.

Nieobecność na stanowisku w godzinach pracy szkoły spowodowana pracą w innej instytucji jest naruszeniem obowiązków i skutkować może odwołaniem dyrektora ze stanowiska.

Anna Strmiska-Mietlińska
Zbigniew Mietliński

Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty – art. 39 (Dz. U. z 2004 r. nr 256,poz. 2572, z późniejszym zmianami); 
– Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późniejszymi zmianami).

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Społeczny inspektor pracy w każdej szkole?

PRAWO PRACY - SAS 8 / 2011

PYTANIE SEKRETARZA GMINY:

Jeżeli urząd gminy zatrudni inspektora pracy z zakresem czynności, który ma on realizować we wszystkich placówkach i jednostkach podległych urzędowi, czy zasadnym jest powoływanie społecznego inspektora pracy w każdej placówce (w tym szkole)?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Zagadnienie związane z powoływaniem Społecznego Inspektora Pracy (sip) w każdej placówce (w tym szkole) nie dotyczy urzędu gminy, ponieważ zgodnie z art. 1 ustawy o społecznej inspekcji pracy „Społeczna inspekcja pracy jest służbą społeczną pełnioną przez pracowników, mającą na celu zapewnienie przez zakład pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy”.

Każdy pracodawca, u którego działają związki zawodowe, musi liczyć się z tym, że na terenie firmy może powstać społeczna inspekcja pracy (sip), czyli organ pracowniczy, którego zadaniem jest m.in. ochrona uprawnień pracowniczych, gwarantowanych przepisami prawa pracy. Społecznego inspektora pracy w zakładzie pracy może powołać tylko organizacja związkowa (działająca na terenie zakładu), a nie pracodawca. Jeżeli w urzędzie gminy i podległych jednostkach (w tym szkole) działają związki zawodowe, to w każdej z tych jednostek mogą być powołani społeczni inspektorzy pracy (przez działające na terenie zakładu organizacje związkowe).
Tak więc, tworzenie społecznej inspekcji pracy nie leży w gestii pracodawcy i nie jest obligatoryjne. Organ ten może powstać z inicjatywy związków zawodowych, a rolą pracodawcy jest tego procesu nie utrudniać.

Zgodnie z ustawą o sip społeczną inspekcję pracy stanowią:

• zakładowy społeczny inspektor pracy – dla całego zakładu pracy, 
• oddziałowi/wydziałowi społeczni inspektorzy pracy – dla poszczególnych oddziałów/wydziałów, 
• grupowi społeczni inspektorzy pracy – dla komórek organizacyjnych oddziałów/wydziałów.

Dostosowanie organizacji sip do potrzeb wynikających ze struktury zakładu pracy należy do kompetencji zakładowych organizacji związkowych. W większości zakładów działa tylko zakładowy społeczny inspektor pracy. Inspektorzy oddziałowi powoływani są w większych przedsiębiorstwach. 
W przedsiębiorstwach wielozakładowych najczęściej stosowana jest struktura dwupoziomowa, przy czym zakładowy społeczny inspektor pracy umiejscowiony jest w siedzibie dyrekcji firmy, a inspektorzy oddziałowi działają w poszczególnych zakładach czy filiach przedsiębiorstwa.

Społecznym inspektorem pracy może zostać pracownik zakładu pracy, który:

• jest członkiem związku zawodowego i 
• nie zajmuje stanowiska kierownika zakładu lub stanowiska kierowniczego bezpośrednio podległego kierownikowi zakładu.

Zakładowe organizacje związkowe mają prawo ustalić, że społecznym inspektorem pracy może być pracownik nienależący do związku zawodowego. 
Dodatkowe wymagania, które często stawiane są społecznym inspektorom (zwłaszcza w dłużej funkcjonujących zakładach pracy):

• znajomość zagadnień wchodzących w zakres działania sip, 
• co najmniej 5-letni staż pracy w branży, do której należy zakład, i co najmniej 2-letni staż pracy w danym zakładzie – w przypadku zakładowego społecznego inspektora pracy, 
• co najmniej 2-letni staż pracy w branży i co najmniej 1 rok pracy w danym zakładzie – w przypadku oddziałowego lub grupowego społecznego inspektora pracy.

Społecznych inspektorów wybierają i odwołują pracownicy zakładu pracy. Inspektorzy wyłaniani są w drodze wyborów. Wybory te przygotowują i przeprowadzają zakładowe organizacje związkowe, na podstawie uchwalonych przez siebie regulaminów. Jeżeli w zakładzie pracy działa kilka organizacji związkowych, to w kwestii wyboru sip powinny one zawrzeć stosowne porozumienie. Wybory społecznego inspektora pracy nie podlegają żadnej kontroli zewnętrznej. Udział w nich mogą brać wszyscy pracownicy danej firmy. Kadencja społecznego inspektora pracy trwa 4 lata.

W myśl art. 14 ustawy o sip, zakład pracy jest obowiązany zapewnić inspektorowi odpowiednie warunki do realizacji zadań. Zakład pracy ponosi także koszty związane z działalnością sip. 

Społeczny inspektor pracy swoje zadania powinien wykonywać poza godzinami pracy. Niektóre czynności, tj. udział w pracach komisji BHP, kontrola warunków pracy, narady, szkolenia, mogą być jednak wykonywane w godzinach pracy. W tych przypadkach inspektor zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Ponadto społeczny inspektor pracy może otrzymywać dodatkowe wynagrodzenie - zgodnie z art. 15 ustawy o sip:

• USTĘP 3 - w razie znacznego obciążenia zadaniami wynikającymi z pełnienia funkcji społecznego inspektora pracy, kierownik zakładu pracy na wniosek zakładowych organizacji związkowych może ustalić miesięczne wynagrodzenie zryczałtowane do wysokości nieprzekraczającej wynagrodzenia za 30 godzin pracy osoby pełniącej funkcję społecznego inspektora pracy;
• USTĘP 4 - w szczególnie uzasadnionych wypadkach kierownik zakładu pracy, na wniosek zakładowych organizacji związkowych, może podwyższyć wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 3, do wysokości nieprzekraczającej wynagrodzenia za 60 godzin pracy;
• USTĘP 5 - w zakładach pracy, w których występuje szczególne zagrożenie zdrowia i życia pracowników, a warunki pracy wymagają stałego społecznego nadzoru, kierownik zakładu pracy, na wniosek zakładowych organizacji związkowych, może zwolnić na czas pełnienia funkcji zakładowego społecznego inspektora pracy z obowiązku wykonywania pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia; 
• USTĘP 6 - w wypadku, o którym mowa w ust. 5, zakładowy społeczny inspektor pracy zachowuje przez czas pełnienia funkcji prawo do wynagrodzenia, jakie przysługiwało mu na stanowisku pracy zajmowanym w dniu oddelegowania, z uwzględnieniem zmian tego wynagrodzenia, jakie nastąpią w okresie oddelegowania.

Anna Strmiska-Mietlińska
Zbigniew Mietliński

Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. z 1983 r. Nr 35, poz. 163 z późniejszymi zmianami).

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Po odwołaniu skarbnika

PRAWO PRACY - SAS 8 / 2011

PYTANIE SEKRETARZA:

Z dniem 31.03.2011 r. odwołano pracownika, przebywającego od 1.03.2011 r. na zwolnieniu lekarskim, z funkcji skarbnika gminy. Okres zasiłkowy 182 dni upływa 30.09.2011 r. Osoba w czasie zwolnienia lekarskiego złożyła wniosek o rentę. Renta została jej przyznana na okres 1 roku. Czy w związku z zakończeniem okresu zasiłkowego od dnia 1.10.2011 r. pracownikowi będzie biegł okres 3-miesięcznego wypowiedzenia? Czy w okresie wypowiedzenia wójt może zobowiązać pracownika do wykorzystania zaległego i bieżącego urlopu? Czy pracownikowi będzie przysługiwała odprawa rentowa?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

I. W niniejszej sprawie zastosowanie może znaleźć art. 53 § 1 pkt 1 lit b Kodeksu pracy. Przepis ten stanowi, że pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Zgodnie z art. 8 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, okres pobierania z tego tytułu zasiłku trwa nie dłużej niż 6 miesięcy, a jeżeli niezdolność została spowodowana gruźlicą – nie dłużej niż 9 miesięcy. W myśl art. 11 ust. 5 tej ustawy, za miesiąc uważa się 30 dni. W związku z powyższym, niezdolność do pracy powinna trwać 180 dni i 270 dni przy gruźlicy. Zasiłek chorobowy może być ponadto przedłużony o dalsze 3 miesiące, jeżeli po upływie okresu zasiłkowego ubezpieczony jest nadal niezdolny do pracy z powodu choroby, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy. Należy jednak podkreślić, że przedłużenie okresu ochronnego uzasadnia jedynie przedłużony zasiłek chorobowy (nie dotyczy uzyskania świadczenia rehabilitacyjnego).

Należy jednak podkreślić, że art. 53 § 1 pkt 1 lit b k.p. nie stanowi obligatoryjnego obowiązku rozwiązania w tym trybie stosunku pracy (bez wypowiedzenia), co wynika z użytego w tym przepisie zwrotu „może”. Rozwiązanie w tym trybie stosunku pracy powoduje, że pracodawca zobowiązany jest wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Gdy pracodawca nie zdecydował się rozwiązać stosunku pracy w tym trybie i rozwiązałby go za wypowiedzeniem (art. 32 i nast. k.p.), to wówczas mógłby zobowiązać pracownika do wykorzystania zaległego i bieżącego urlopu w okresie wypowiedzenia. 

II. Przepis art. 38 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 113, poz. 1458) stanowi, że w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy, pracownikowi samorządowemu przysługuje jednorazowa odprawa. Jej wysokość uzależniona jest od okresu zatrudnienia. Zdarzeniem prawnym, z którym ustawodawca łączy powstanie prawa do odprawy emerytalnej, jest ustanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Do przejścia na rentę konieczne jest nabycie przez pracownika prawa do jednego z tych świadczeń, a następnie rozwiązanie stosunku pracy. Bez zmiany statusu pracowniczego na status emeryta lub rencisty nie może być mowy o przejściu na rentę. Zatem, nabycie tego świadczenia (renty) i ustanie stosunku pracy, stanowi warunek zmiany statusu pracowniczego na status rencisty (por. B. Wagner, „Kodeks pracy – komentarz”, 367, Wyd. dddk Gdańsk, Wyd. 2).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 stycznia 2001 r., sygn. I PKN 172/00 (opubl. OSNP 2002/16/380, PiZS 2001/11/42) uznał, że pracownik samorządowy nabywa prawo do odprawy pieniężnej przy przechodzeniu na emeryturę (analogicznie rentę), co znaczy, że do nabycia tego prawa wystarczające jest przejście na emeryturę (rentę) pozostające w związku czasowym z ustaniem zatrudnienia. 

Jeżeli zatem zostaną spełnione ww. przesłanki, bez względu na tryb rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem, który przeszedł na rentę, pracodawca zobowiązany jest wypłacić temu pracownikowi odprawę rentową. 

WEDŁUG SĄDU:

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 stycznia 2001 r., sygn. I PKN 172/00 (opubl. OSNP 2002/16/380, PiZS 2001/11/42) uznał, że pracownik samorządowy nabywa prawo do odprawy pieniężnej przy przechodzeniu na emeryturę (analogicznie rentę), co oznacza, że do nabycia tego prawa wystarczające jest przejście na emeryturę (rentę) pozostające w związku czasowym z ustaniem zatrudnienia.

Sławomir Pyźlak

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Kiedy nabór na stanowisko urzędnicze?

PRAWO PRACY - SAS 8 / 2011

PYTANIE SEKRETARZA MIASTA:

Czy pracodawca zobowiązany jest przeprowadzić nabór na stanowisko urzędnicze, jeżeli przez okres 2,5 roku na tym stanowisku pracowała osoba w ramach podpisywanych umów z powiatowym urzędem pracy o zorganizowanie zatrudnienia w ramach robót publicznych? Pracownik jest sumienny, pracowity. Po pół roku pracy pracodawca upoważnił tego pracownika również do wydawania decyzji administracyjnych z jego upoważnienia, kierując się wysoką oceną pracy. Pracodawca finansował szkolenia, aby pracownik pogłębiał swoją wiedzę. Czy do tego przypadku można odnieść zapis art. 12 ustawy o pracownikach samorządowych, że w tym przypadku nie ma mowy o wolnym stanowisku urzędniczym, w związku z czym pracodawca może podpisać z tym pracownikiem umowę o pracę bez konieczności przeprowadzania konkursu?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

Zatrudnianie w ramach tzw. robót publicznych nie może być utożsamiane z zatrudnieniem na wolnym stanowisku urzędniczym w rozumieniu ustawy o pracownikach samorządowych. Są to dwie zupełnie odrębne instytucje prawne realizowane w oparciu o dwie różne podstawy prawne. W konsekwencji nie można zatrudnienia w ramach tzw. robót publicznych utożsamiać z zatrudnieniem w związku z przeniesieniem pracownika samorządowego na podstawie ustawy lub w drodze porozumienia lub po przeprowadzeniu naboru.

Obowiązek przeprowadzenia naboru dotyczy wyłącznie wolnego stanowiska urzędniczego. Dodatkowo nie wymaga przeprowadzenia naboru zatrudnienie osoby na zastępstwo w związku z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika samorządowego. Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych (dalej: ups) wolnym stanowiskiem urzędniczym, w tym wolnym kierowniczym stanowiskiem urzędniczym, jest stanowisko, na które, zgodnie z przepisami ustawy albo w drodze porozumienia, nie został przeniesiony pracownik samorządowy danej jednostki lub na które nie został przeniesiony inny pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, posiadający kwalifikacje wymagane na danym stanowisku lub nie został przeprowadzony na to stanowisko nabór albo na którym mimo przeprowadzonego naboru nie został zatrudniony pracownik. Z treści tego przepisu można odkodować następujące sytuacje, w których stanowisko urzędnicze może zostać uznane w rozumieniu ustawy za wolne.

Wolnym jest zatem stanowisko urzędnicze:

• na które zgodnie z przepisami ustawy albo w drodze porozumienia nie został przeniesiony pracownik samorządowy danej jednostki,
• na które nie został przeniesiony inny pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, posiadający kwalifikacje wymagane na danym stanowisku,
• na które nie został przeprowadzony nabór i na którym mimo przeprowadzonego naboru nie został zatrudniony pracownik.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że kandydat na stanowisko urzędnicze pracował na danym stanowisku przez okres 2,5 roku w oparciu o umowy podpisywane z Powiatowym Urzędem Pracy o zorganizowanie zatrudnienia w ramach robót publicznych. Osoba ta była zatem zatrudniona na danym stanowisku w ramach tzw. robót publicznych. Zgodnie z art. 2 pkt 32 ilekroć w ustawie jest mowa o robotach publicznych – oznacza to zatrudnienie bezrobotnego w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy przy wykonywaniu prac organizowanych przez gminy, organizacje pozarządowe statutowo zajmujące się problematyką: ochrony środowiska, kultury, oświaty, kultury fizycznej i turystyki, opieki zdrowotnej, bezrobocia oraz pomocy społecznej, a także spółki wodne i ich związki, jeżeli prace te są finansowane lub dofinansowane ze środków samorządu terytorialnego, budżetu państwa, funduszy celowych, organizacji pozarządowych, spółek wodnych i ich związków. Szczegółowy sposób i tryb organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych, jednorazowej refundacji kosztów z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne poniesionych w związku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego, treść wniosku o organizowanie robót publicznych, prac interwencyjnych oraz tryb i warunki zawieranych umów z uprawnionymi pracodawcami określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztów z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne.

Stosownie do § 6 tego aktu wykonawczego starosta zawiera z pracodawcą organizującym prace interwencyjne lub organizatorem robót publicznych lub wskazanym przez organizatora robót publicznych pracodawcą umowę określającą w szczególności:

• liczbę bezrobotnych oraz okres, na jaki zostaną zatrudnieni;
• rodzaj i miejsce wykonywanych prac interwencyjnych lub robót publicznych oraz niezbędne lub pożądane kwalifikacje bezrobotnych;
• terminy i wysokość refundowanych z Funduszu Pracy przez starostę kosztów wynagrodzeń, nagród i składek na ubezpieczenia społeczne;
• obowiązek informowania starosty o przypadkach wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę ze skierowanym bezrobotnym.

Z powołanych przepisów wynika jednoznacznie, że zatrudnianie w ramach tzw. robót publicznych nie może być utożsamiane z zatrudnieniem na wolnym stanowisku urzędniczym w rozumieniu ustawy o pracownikach samorządowych. Są to dwie zupełnie odrębne instytucje prawne realizowane w oparciu o dwie różne podstawy prawne. W konsekwencji nie można zatrudnienia w ramach tzw. robót publicznych utożsamiać z zatrudnieniem w związku z przeniesieniem pracownika samorządowego na podstawie ustawy lub w drodze porozumienia lub po przeprowadzeniu naboru. W przedstawionym przypadku kandydat do pracy nie był wcześniej pracownikiem samorządowym, który został zatrudniony po dokonanym przeniesieniu lub po przeprowadzeniu naboru. Osoba ta była zatrudniona w ramach robót publicznych na podstawie zupełnie innych przepisów, a mianowicie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Należy w tym miejscu podkreślić, że podstawową zasadą ustawową jest, że nabór kandydatów na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na kierownicze stanowiska urzędnicze, jest otwarty i konkurencyjny (art. 11 ust. 1 ups), a sytuacje określone w art. 12 ups należy traktować jako wyjątki niepodlegające wykładni rozszerzającej. Nieprzeprowadzanie naboru w innych przypadkach niż wyjątki określone w art. 12 ups może być traktowane jako działanie zmierzające do ominięcia przepisów ustawy przewidujących obowiązek naboru.

Reasumując, w przedstawionym przypadku istnieje obowiązek przeprowadzenia naboru. Na marginesie należy wskazać, że – jak wynika z opisu - wskazana osoba w trakcie robót publicznych nabyła duże doświadczenie i wiedzę, w związku z czym nie istnieje przeszkoda do wzięcia udziału w ewentualnym naborze, oczywiście po spełnieniu odpowiednich wymagań kwalifikacyjnych.

Janusz Groński

Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)
– Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy(t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.)
– Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztów z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne (Dz. U. Nr 5, poz. 25)

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI

Podatek rolny czy podatek od nieruchomości?

FINANSE SAMORZĄDU - SAS 8 / 2011

PYTANIE ZASTĘPCY WÓJTA GMINY:

W gminie brak jest planu zagospodarowania przestrzennego. Rolnik jest właścicielem m.in. działki o pow. 1 ha gruntów ornych. W wyniku decyzji o warunkach zabudowy ww. 1 ha został podzielony na 4 działki pod budowę domków jednorodzinnych. Rolnik ma zamiar dwie działki sprzedać, a dwie pozostawić sobie. W ewidencji gruntów ta działka figuruje nadal jako grunty orne. Czy z chwilą uzyskania ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy rolnik nie powinien płacić podatku od nieruchomości zamiast podatku rolnego? Czy starosta powinien w oparciu o decyzję o warunkach zabudowy zmienić wpis w ewidencji gruntów z gruntów ornych na budowlane? 

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:

W przedstawionym stanie faktycznym rolnik powinien być obciążany podatkiem rolnym stosownie do danych zawartych w ewidencji gruntów dopóty, dopóki starosta nie dokona zmiany wpisu w tej ewidencji na podstawie decyzji o warunkach zabudowy lub innej decyzji, np. o wyłączeniu gruntu z produkcji rolniczej.

Stanowi o tym wprost art. 21 ust. 1 Prawa geodezyjnego i kartograficznego, zgodnie z którym podstawę m.in. wymiaru podatków i świadczeń stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Dane zawarte w ewidencji mają zatem charakter wiążący i organ ustalający wymiar podatku i wydający decyzję w tym zakresie nie może ignorować tych danych, powołując się na inne decyzje i orzeczenia. Wprawdzie w części orzeczeń sądowoadministracyjnych dopuszcza się przeprowadzenie przeciwdowodu, tym niemniej w razie jakichkolwiek wątpliwości zawsze rozstrzygające będą dane zawarte w ewidencji. Wiążący charakter ww. danych akcentowany jest w wielu orzeczeniach sądowoadministracyjnych i nie budzi najmniejszych wątpliwości. Wskazuje się wręcz, że dane zamieszczone w ewidencji mają dla organów podatkowych charakter wiążący do tego stopnia, że nie mogą one samodzielnie czynić własnych ustaleń, które byłyby z nimi sprzeczne, a zatem postępowanie dowodowe doznaje w tym zakresie istotnego ograniczenia (wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 14 maja 2009 r., sygn. akt I SA/Rz 38/09, wyrok NSA z dnia 10 lutego 2011 r., sygn. akt II FSK 1816/09).

Zgodnie z art. 22 Prawa geodezyjnego i kartograficznego ewidencję gruntów i budynków oraz gleboznawczą klasyfikację gruntów prowadzą starostowie i to ten organ ma obowiązek aktualizowania danych zawartych w ewidencji. Dodatkowo właściwe organy, sądy i kancelarie notarialne przesyłają staroście odpisy prawomocnych decyzji i orzeczeń oraz odpisy aktów notarialnych, z których wynikają zmiany danych objętych ewidencją gruntów i budynków, w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji, orzeczenia lub sporządzenia aktu notarialnego (art. 23 Prawa geodezyjnego i kartograficznego).

Przyjmuje się, że zmiany w ewidencji gruntów i budynków w przedmiocie tzw. „odrolnienia” dokonuje się w oparciu o stan faktyczny na gruncie. Pomimo zatem wydania ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i – w konsekwencji - przeznaczenia w tej decyzji określonej działki na budownictwo mieszkaniowe, decydujące znaczenie będzie miało faktyczne wyłączenie działki z produkcji rolnej, poprzez budowlane zagospodarowanie terenu. Decyzja o warunkach zabudowy stanowi podstawę do wydania decyzji o pozwoleniu na budowę i – po jej uostatecznieniu – zainicjowania procesu inwestycyjnego. Inwentaryzacja powykonawcza dokonana przez uprawnionego geodetę może stanowić podstawę do oznaczenia w ewidencji ww. działki jako budowlanej.

Powyższe stanowisko potwierdza również orzecznictwo sądowoadministracyjne. 
I tak, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 czerwca 2009 r., sygn. akt IV SA/Wa 481/09 podkreślono, że doprowadzenie do stanu, w którym grunt rolny utraci rolny status, obejmuje kilka stadiów, tj. po określeniu przeznaczenia na cele nierolnicze w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego następuje zezwolenie na wyłączenie gruntu z produkcji rolnej, a ostatnim etapem jest faktyczne wyłączenie gruntu z produkcji rolnej.
Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że decyzja o warunkach zabudowy pełni analogiczną rolę do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w zakresie przeznaczenia nieruchomości.

Z kolei w wyroku z dnia 3 grudnia 2009 r., sygn. akt II SA/Bk 640/09 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku podkreślił, że przez wyłączenie gruntów rolnych z produkcji rolniczej rozumie się rozpoczęcie innego niż rolnicze użytkowanie gruntów. W konsekwencji, w przypadku wybudowania budynku mieszkalnego na tej działce dla zmiany charakteru tego gruntu nie ma znaczenia nawet brak decyzji zezwalającej na wyłączenie z produkcji rolniczej, albowiem istotna jest faktyczna zmiana statusu gruntu.

Reasumując, wprawdzie ustawodawca wskazuje, że podstawę do aktualizacji ewidencji gruntów stanowią różnego rodzaju decyzje administracyjne, jednakże ostateczną podstawą do zmiany gruntu z charakteru rolnego na budowlany jest jego nierolne zagospodarowanie w postaci zabudowania budownictwem mieszkaniowym. Zaznaczyć przy tym należy, że do zgłaszania właściwemu staroście wszelkich zmian danych objętych ewidencją gruntów i budynków w terminie 30 dni licząc od dnia powstania tych zmian obowiązani są właściciele gruntów objętych zmianą.

Janusz Groński

Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287)

WRÓĆ DO SPISU TREŚCI