Zadania samorządu związane z Programem Rodzina 500+

AKTUALNOŚCI / TEMAT MIESIĄCA - SAS 2 / 2016

1 lutego 2016 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, przedłożony przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Projekt ustawy został przyjęty przez Sejm RP 11 lutego 2016 r.

OSOBY UPRAWNIONE DO ŚWIADCZEŃ

Zgodnie z ustawą, na drugie i kolejne dziecko ma być wypłacane 500 zł miesięcznie do ukończenia przez nie 18 lat. W takim przypadku nie będzie obowiązywało kryterium dochodowe, natomiast rodziny, w których dochód na osobę nie przekroczy 800 lub 1200 zł (z dzieckiem niepełnosprawnym) będą mogły otrzymać 500 zł miesięcznie również na pierwsze dziecko.
Co istotne w projekcie przewidziano, że prawo do świadczenia wychowawczego przysługuje nie tylko obywatelom polskim, ale także pewnej grupie cudzoziemców (m.in. posiadającym kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”, z wyłączeniem obywateli państw trzecich, którzy uzyskali zezwolenie na pracę na terytorium państwa członkowskiego na okres nieprzekraczający dwunastu miesięcy, obywateli państw trzecich przyjętych w celu podjęcia studiów oraz obywateli państw trzecich, którzy mają prawo do wykonywania pracy na podstawie wizy).
Jak podaje Kancelaria Prezesa Rady Ministrów z programu skorzysta 2,7 mln polskich rodzin, a świadczenie wychowawcze otrzyma ponad 3,7 mln polskich dzieci. Założono, że w 2016 r. na ten cel zostanie przeznaczone ponad 17 mld zł.


OBOWIĄZKI WÓJTA, BURMISTRZA, PREZYDENTA MIASTA

Organem właściwym do realizacji zadań z zakresu świadczenia wychowawczego, które będą zadaniami zleconymi z zakresu administracji rządowej będzie wójt, burmistrz lub prezydent miasta, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze (z wyjątkiem spraw związanych z koordynacją zabezpieczenia społecznego, które będzie realizować marszałek województwa). Organ wykonawczy gminy będzie zatem prowadzić postępowanie w sprawie świadczenia wychowawczego. Jednocześnie wójt, burmistrz (prezydent miasta) będzie mógł upoważnić, w formie pisemnej, swojego zastępcę, pracownika urzędu albo kierownika ośrodka pomocy społecznej lub innej jednostki organizacyjnej gminy, a także inną osobę na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej lub innej jednostki organizacyjnej gminy, do prowadzenia postępowania w sprawach wypłaty świadczenia wychowawczego, a także do wydawania w tych sprawach decyzji. W przypadku upoważnienia kierownika ośrodka pomocy społecznej postępowania będzie prowadzić komórka organizacyjna, właściwa do realizacji świadczeń rodzinnych. W ustawie wprost zapisano, że realizacja świadczeń wychowawczych nie może powodować nieprawidłowości w wykonywaniu zadań pomocy społecznej, a także nie może naruszać norm zatrudnienia pracowników socjalnych, określonych w przepisach o pomocy społecznej. Nie może zatem zwiększać obciążenia godzinowego pracowników. W sytuacji, gdy w ośrodku pomocy społecznej nie została utworzona komórka organizacyjna właściwa do realizacji świadczeń rodzinnych, komórkę taką będzie należało obligatoryjnie wyodrębnić.


OBOWIĄZKI MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA

Stosownie do art. 10 ustawy marszałek województwa, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze, będzie realizować zadania w sprawach świadczenia wychowawczego, w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku przemieszczania się osób w granicach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz wydawać decyzje administracyjne w tym zakresie. Marszałek województwa będzie również mógł w formie pisemnej upoważnić dyrektora, jego zastępcę lub innego pracownika regionalnego ośrodka polityki społecznej albo innego pracownika urzędu marszałkowskiego do załatwiania w jego imieniu spraw dotyczących realizacji świadczenia wychowawczego w ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i wydawania w tych sprawach decyzji.


PROCEDURA

Przyznanie prawa do świadczenia wychowawczego oraz jego wypłata będą następować na wniosek rodziców, jednego z rodziców, opiekuna prawnego dziecka lub opiekuna faktycznego dziecka. Wniosek powinien być złożony w urzędzie gminy lub miasta, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze i zawierać szereg danych dotyczących osoby występującej o przyznanie świadczenia wychowawczego (w tym imię, nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL lub numer dokumentu potwierdzającego tożsamość) oraz danych dzieci pozostających na utrzymaniu osoby. Do wniosku konieczne będzie dołączenie wielu dokumentów, w tym zaświadczenia o dochodach (uzyskiwanych z różnych źródeł, np. z gospodarstwa rolnego). W przypadku, gdy w stosunku do osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze wystąpią wątpliwości dotyczące okoliczności uprawniających do uzyskania tego świadczenia, organ właściwy będzie mógł w tym zakresie przeprowadzić wywiad, a także zwrócić się do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, o którym mowa w ustawie z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.
Pierwszy okres, na który ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego, rozpoczyna się z dniem wejścia w życie ustawy i kończy 30 września 2017 r. W przypadku ustalania prawa do świadczenia wychowawczego na ww. okres, z którego dochody stanowią podstawę ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego, jest rok kalendarzowy 2014. Prawo do świadczenia ustala się z uwzględnieniem określonych ustawą przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu. W przypadku złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, prawo do świadczenia wychowawczego, na podstawie tego wniosku, ustala się począwszy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
Wypłata świadczenia wychowawczego będzie podlegała wstrzymaniu, jeżeli osoba otrzymująca to świadczenie odmówiła udzielenia lub nie udzieliła w wyznaczonym terminie wyjaśnień, co do okoliczności mających wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego. Z kolei osoba, która pobrała nienależnie świadczenie wychowawcze, będzie obowiązana do jego zwrotu. Nienależnym świadczeniem będzie np. świadczenie wychowawcze, wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do tego świadczenia albo wstrzymanie wypłaty świadczenia wychowawczego w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca to świadczenie była pouczona o braku prawa do jego pobierania.

Minister właściwy do spraw rodziny określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb postępowania w sprawach o przyznanie świadczenia wychowawczego oraz wzory:

1.  wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego;
2. oświadczeń o dochodach rodziny, w tym oświadczeń osób rozliczających się na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne;
3.  oświadczeń o wielkości gospodarstwa rolnego
– kierując się koniecznością zapewnienia prawidłowego przebiegu postępowania w sprawach o przyznanie świadczenia wychowawczego oraz przekazywania dokumentacji niezbędnej do sprawnej realizacji  (w tym drogą elektroniczną) zadań w zakresie świadczenia wychowawczego.
Do procedury zastosowanie będzie miał Kodeks postępowania administracyjnego.


FINANSOWANIE

Świadczenie wychowawcze i koszty jego obsługi będą finansowane w formie dotacji celowej z budżetu państwa. Koszty obsługi w przypadku organu właściwego wynoszą 1,5% otrzymanej dotacji na świadczenie wychowawcze. Co istotne zwroty nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych w trakcie danego roku budżetowego nie będą miały wpływu na wysokość kosztów obsługi. Zarówno wójt, burmistrz (prezydent miasta), jak i marszałek województwa zobowiązani będą do sporządzania i przekazywania, za pośrednictwem wojewody, ministrowi właściwemu do spraw rodziny sprawozdania rzeczowo-finansowego z wykonywania zadań z zakresu świadczenia wychowawczego.

Paweł Groński

Czytaj również: Komentarz - Pozytywnie, ale z uwagami

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa