Nowe zasady przekazywania dróg publicznych

AKTUALNOŚCI / KOMENTARZE - SAS 8/2015

9 lipca 2015 r. weszła w życie ustawa z 13 września 2013 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 870), która wprowadziła nowy mechanizm przekazywania dróg publicznych w przypadku oddania do użytkowania nowo wybudowanego odcinka drogi. Poprzednia regulacja w tym zakresie, krytykowana przez gminy od samego początku jej wprowadzenia (tj. od 2003 r.) zakładała automatyczne zakwalifikowanie „starej” drogi do kategorii drogi gminnej (dawny art. 10 ust. 5 ustawy o drogach publicznych). Nowe przepisy w zakresie przekazywania dróg publicznych zakładają, że wybudowanie nowego odcinka drogi będzie nadal skutkować zmianą kategorii zastępowanego odcinka, jednakże automatyzm w zmianie kategorii drogi będzie następować o jedną kategorię „w dół” – a więc „stara” droga krajowa stanie się drogą wojewódzką, „stara” droga wojewódzka drogą powiatową, a „stara” droga powiatowa drogą gminną.

Wyżej opisany mechanizm „kaskadowej” zmiany kategorii drogi publicznej w przypadku wybudowania nowego jej odcinka nie będzie miał jednak charakteru bezwzględnego. Sejmik województwa będzie mógł, w drodze uchwały, pozbawić kategorii drogi wojewódzkiej odcinek drogi wojewódzkiej o proporcjonalnej długości do odcinka drogi krajowej, zaliczając go w ten sposób do kategorii drogi powiatowej, po uprzednim zawiadomieniu zarządu powiatu przez zarząd województwa (co najmniej 30 dni przed podjęciem tej uchwały). Analogiczny sam mechanizm zaproponowano w przypadku dróg powiatowych – rada powiatu będzie mogła, w drodze uchwały, pozbawić kategorii drogi powiatowej odcinek drogi powiatowej o proporcjonalnej długości do odcinka drogi wojewódzkiej, zaliczając go w ten sposób do kategorii drogi gminnej, po uprzednim zawiadomieniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przez zarząd powiatu (również co najmniej 30 dni przed podjęciem tej uchwały). Kompetencji do pozbawienia kategorii przejętej drogi uzyskanej wskutek wybudowania nowego odcinka drogi nie będzie miała natomiast rada gminy, jako że drogi gminne stanowią drogi kategorii podstawowej.
Ww. nowelizacja zawiera także szczególnie istotne rozwiązania dotyczące odwrócenia negatywnych skutków prawnych dotychczas obowiązującego przepisu art. 10 ust. 5 ustawy o drogach publicznych. Zgodnie z art. 2 noweli, rada gminy, w terminie 90 dni od dnia wejścia w życie nowelizacji, będzie mogła, w drodze uchwały, pozbawić kategorii drogi gminnej odcinek drogi, który został zaliczony do kategorii drogi gminnej na podstawie przepisów ustawy o drogach publicznych w dotychczasowym brzmieniu. Odcinek drogi, zaliczany w ten sposób do kategorii drogi wojewódzkiej, będzie mógł być jednakże pozbawiony tej kategorii (do kategorii drogi powiatowej, i dalej ewentualnie do kategorii drogi gminnej) w trybie i na zasadach przewidzianych przedmiotową nowelizacją. Zainteresowane gminy mogą zastosować tę procedurę najpóźniej do 7 października 2015 r. Z danych Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad wynika, że problem ten dotyczy 178 gmin z całej Polski, które w latach 2003-2015 zostały „obdarowane” odcinkami „starych” dróg krajowych, z czego najwięcej z nich jest w województwach lubuskim, warmińsko-mazurskim i wielkopolskim (po 16 gmin) oraz lubelskim, łódzkim, mazowieckim, śląskim i zachodniopomorskim (po 14 gmin).
Prawie dwuletni czas oczekiwania pomiędzy uchwaleniem przez Sejm nowelizacji a jej ogłoszeniem w Dzienniku Ustaw spowodowany był wątpliwościami Prezydenta RP co do zgodności z przepisami Konstytucji RP nowego mechanizmu „kaskadowego” przekazywania dróg publicznych. Wyrokiem z 26 maja 2015 r. (sygn. Kp 2/13) Trybunał Konstytucyjny uznał ww. mechanizm za zgodny z Konstytucją RP.

Mateusz Karciarz
prawnik w Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna sp. k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa