ORZECZNICTWO I ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE DLA SAMORZĄDÓW - DODATEK 1/2019

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 6 grudnia 2018 r., III SA/Gd 735/18

Rada gminy nie może przyznać wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) dodatku specjalnego, z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych pracownika samorządowego, ponieważ, że wójt (burmistrz, prezydent miasta) otrzymuje już taki dodatek specjalny, który jest obligatoryjną składową jego wynagrodzenia.

Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie wynagrodzenia burmistrza. Określiła w niej dwa dodatki specjalne przysługujące burmistrzowi: pierwszy na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.) oraz drugi na podstawie art. 36 ust. 5 u.p.s.

Zgodnie z art. 36 ust. 3 u.p.s.: „Wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście oraz marszałkowi województwa przysługuje dodatek specjalny”. Zgodnie z art. 36 ust. 5 u.p.s.: „Pracownikowi samorządowemu z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań może zostać przyznany dodatek specjalny”.

W uzasadnieniu projektu uchwały wskazano, że: „Za zwiększenie obowiązków służbowych uznaje się wykonywanie obowiązków i zadań Zastępcy Burmistrza. Przyznanie dodatku specjalnego na czas określony do 30 listopada 2018 r. związane jest z vacatem na stanowisku zastępcy burmistrza – zwiększeniem obowiązków Burmistrza Miasta.”

Nieważność tej części uchwały stwierdził wojewoda pomorski. Organ nadzoru wskazał, że przyznanie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) drugiego dodatku specjalnego na podstawie art. 36 ust. 5 u.p.s. nie jest możliwe, a to dlatego, że dodatek specjalny, o którym mowa w tym przepisie, wójtom (burmistrzom, prezydentom miast) po prostu nie przysługuje. Ponadto w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia nadzorczego wojewoda pomorski wskazał, że „przyznanie przez radę gminy dwóch dodatków specjalnych, których łączna wysokość przekracza kwotę maksymalną przy założeniu zastosowania wskazanej w uchwale stawki wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego, stanowi wprost naruszenie § 6 rozporządzenia z 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych”.

Zgodnie z § 6 rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych: „Dodatek specjalny dla osób, o których mowa w art. 36 ust. 3 ustawy, przysługuje w kwocie wynoszącej co najmniej 20% i nieprzekraczającej 40% łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego, a w urzędach miasta stołecznego Warszawy, miast (miast na prawach powiatu) powyżej 300 tys. mieszkańców – w kwocie nieprzekraczającej 50% łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego”.

Stanowisko wojewody podzielił WSA w Gdańsku, oddalając skargę rady gminy. W uzasadnieniu swego orzeczenia sąd administracyjny wskazał, że regulacje zawarte w art. 36 ust. 3 i ust. 5 u.p.s. nie odnoszą się do dwóch zupełnie odrębnych składników wynagrodzenia, lecz do identycznego składnika wynagrodzenia, który ustawodawca dywersyfikuje w taki sposób, że wyróżnia kategorie podmiotów, którym ten składnik przysługuje (art. 36 ust. 3 u.p.s.), bądź może być przyznany (art. 36 ust. 5 u.p.s.). 

Zdaniem Sądu w odniesieniu do podmiotów wskazanych w art. 36 ust. 3 u.p.s. ustawodawca uznaje przedmiotowy dodatek za element obligatoryjny wynagrodzenia. Regulacja ta stanowi zatem wyraz w pełni uzasadnionego uznania, że pełnienie funkcji burmistrza (wójta, prezydenta miasta), starosty oraz marszałka województwa, z założenia wiąże się z permanentnym wykonywaniem zwiększonego zakresu zadań i obowiązków służbowych. W odniesieniu do drugiego z dodatków specjalnych Sąd uznał, że może być on przewidziany jedynie za wykonanie dodatkowych zadań, poza stricte bieżącymi zadaniami służbowymi lub z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych.
– Dodatek specjalny, o którym mowa w art. 36 ust. 5 u.p.s., jest zatem świadczeniem o charakterze jednorazowym lub krótkookresowym, które może być ustalone dla wszystkich pracowników umownych, w tym zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych, kierowniczych stanowiskach urzędniczych, pomocniczych i obsługi – wskazał WSA w Gdańsku.
Jednocześnie w ocenie gdańskiego sądu z faktu użycia w przepisie art. 36 ust. 5 u.p.s. zwrotu „pracownikowi samorządowemu” nie wynika w żaden sposób, że regulacja ta jest adresowana także do podmiotów wskazanych w art. 36 ust. 3 u.p.s. – Przeciwnie: z uwagi na regulację zawartą w art. 36 ust. 3 u.p.s. świadczenie, o którym mowa w art. 36 ust. 5 u.p.s., nie może być przyznane podmiotom wskazanym w art. 36 ust. 3 u.p.s. Dodatek specjalny dla tych podmiotów, jako świadczenie obligatoryjne, ma bowiem swe źródło w art. 36 ust. 3 tej ustawy – podkreślił skład orzekający.

Jakub Gortyński

ANALIZY / KOMENTARZE - SAS 1/2019

Znajdujący zastosowanie od obecnej kadencji samorządowej (2018-2023) przepis art. 24f ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2018 r. poz. 994 z późn. zm.) [dalej: „u.s.g.”] w nowym brzmieniu rodzi pytanie o dopuszczalność zasiadania przez wójtów (burmistrzów, prezydentów) w organach spółek komunalnych.

Dotychczas problematyka ta regulowana była wyłącznie przepisami tzw. ustawy antykorupcyjnej, tj. ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1393 z późn. zm.). W art. 6 ust. 1 tej ustawy określono, że zakaz zajmowania stanowisk w organach m.in. spółek komunalnych nie dotyczy m.in. wójtów, o ile zostali oni zgłoszeni do objęcia takich stanowisk w spółce prawa handlowego, m.in. przez: jednostki samorządu terytorialnego, ich związki, inne osoby prawne jednostek samorządu terytorialnego lub związek metropolitalny. Ponadto osoby te nie mogą zostać zgłoszone do więcej niż dwóch spółek prawa handlowego z udziałem podmiotów zgłaszających te osoby.

ZMIANA PRZEPISÓW OD OBECNEJ KADENCJI 2018-2023

31 stycznia 2018 r. weszła jednak w życie ustawa z 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw, w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, która nadała nowe brzmienie przepisowi art. 24f ust. 2 u.s.g. Zgodnie z wolą ustawodawcy, wyrażoną w przepisach przejściowych tej nowelizacji, przepis ten (tj. art. 24f ust. 2 u.s.g.) w nowym brzmieniu znajduje zastosowanie dopiero od obecnie trwającej kadencji samorządowej (2018-2023). Zmiana dokonana w stosunku do poprzednio obowiązującego brzmienia tego przepisu polegała na dodaniu do jego zakresu podmiotowego z jednej strony wspominanego już wójta, a z drugiej strony oprócz małżonków wymienionych tam osób, również osób pozostających we wspólnym pożyciu z tymi osobami.
W stosunku do wójta zakaz określony w przepisie art. 24f ust. 2 u.s.g. brzmi następująco: „Wójtowie (…) nie mogą być członkami władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikami spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby. Wybór lub powołanie tych osób na te funkcje są z mocy prawa nieważne”. Ponadto w ust. 4 przepisu art. 24f u.s.g. określono, że „Jeżeli wybór lub powołanie, o których mowa w ust. 2, nastąpiły przed (…) dniem wyboru wójta (…), osoby, o których mowa w ust. 2, są obowiązane zrzec się stanowiska lub funkcji w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania przez (…) wójta (…). W razie niezrzeczenia się stanowiska lub funkcji osoba, o której mowa w ust. 2, traci je z mocy prawa po upływie terminu, o którym mowa w zdaniu pierwszym”.
Zarówno przepisy ustawy antykorupcyjnej, jak i przepis art. 24f ust. 2 u.s.g., niewątpliwie dotyczą problematyki zasiadania wójta w organach spółki komunalnej. Pomijając bowiem aspekt uznawania gminy za gminną osobę prawną (który o ile językowo może być problematyczny, o tyle celowościowo nie ma w tym zakresie już żadnych wątpliwości), o spółce komunalnej mówimy w sytuacji, gdy gmina ma na jej funkcjonowanie decydujący wpływ. W piśmiennictwie w tym zakresie można odnaleźć trzy różne interpretacje – po pierwsze, że spółka komunalna to każda spółka, w której gmina ma przynajmniej 1 udział lub akcję; po drugie, że spółka komunalna to każda spółka, w której gmina ma ponad 50 proc. udziałów lub akcji; po trzecie, że spółka komunalna to spółka, w której gmina jest jedynym udziałowcem lub akcjonariuszem.

KTÓRY AKT PRAWNY MA PIERWSZEŃSTWO?

Uregulowanie przez ustawodawcę tej samej problematyki w przepisach dwóch różnych aktów prawnych (ustawy antykorupcyjnej oraz u.s.g.) stawia pod znakiem zapytania, które z nich mają pierwszeństwo. Niewątpliwie są one względem siebie nie do końca kompatybilne – przepisy ustawy antykorupcyjnej dopuszczają bowiem zasiadanie wójtów w organach spółek komunalnych (po spełnieniu określonych tam przesłanek), z kolei przepis art. 24f ust. 2 u.s.g. jest bezwzględny i nie określa żadnych ograniczeń w zakresie ustanowionego w nim zakazu. Dogłębniejsza analiza tych przepisów prowadzi jednak do wniosku, że pierwszeństwo zastosowania ma przepis art. 24f ust. 2 u.s.g., bowiem po pierwsze, jest on przepisem nowszym/późniejszym (lex posteriori derogat legi priori), a po drugie zasadnym zdaje się uznanie, że dodatkowo jest on przepisem szczególnym względem przepisów ustawy antykorupcyjnej (lex specialis derogat legi generali). Można co prawda w tym miejscu postawić pytanie, czy przepis art. 6 ustawy antykorupcyjnej w konsekwencji będzie jeszcze znajdować zastosowanie w stosunku do osób wójtów, jednakże odpowiedź w tym przypadku jest jak najbardziej twierdząca. Przepis art. 24f ust. 2 u.s.g. dotyczy bowiem wyłącznie sytuacji wewnątrzgminnych, tj. zakazuje wójtom zasiadania w organach spółek komunalnych danej gminy. W konsekwencji przepis art. 6 ustawy antykorupcyjnej dotyczyć będzie dopuszczalności zasiadania przez wójtów w organach spółek komunalnych innych gmin, niż w tej, w której wójtowie ci sprawują mandat. Przykładowo, wójt gminy X będzie mógł zasiadać w organach spółki komunalnej gminy Y, jeśli gmina Y – stosownie do postanowień przepisów ustawy antykorupcyjnej – zgłosi go do objęcia stanowiska w tym organie. Tak samo wójt gminy X będzie mógł zasiadać w organach spółki powiatu Z (nawet jeżeli gmina X jeży na obszarze powiatu Z), jeśli powiat Z zgłosi go do objęcia stanowiska w tym organie.

GROŻĄCA SANKCJA

Ostatnim problemem, na jaki należy zwrócić uwagę przy problematyce zasiadania przez wójtów w organach spółek komunalnych jest sankcja, jaka może im grozić na nieprawidłowe (niezgodne z przepisami prawa) zasiadanie w tych organach, zwłaszcza w przypadku, gdy wójtowie zasiadają w organach takiej spółki od poprzedniej kadencji samorządowej (2014-2018). Jak już bowiem w niniejszym artykule wskazano, w odniesieniu do problematyki, uregulowanej w art. 24f ust. 2 u.s.g., w ust. 4 tego przepisu, jako sankcję określono utratę sprawowanej funkcji w spółce wraz z upływem trzymiesięcznego terminu, liczonego od dnia złożenia ślubowania przez wójta.
Szereg wątpliwości mogą budzić ponadto przepisy art. 492 § 4 i 5 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2018 r. poz. 754 z późn. zm.) [dalej: k.w.]. Przepis § 4 stanowi bowiem, że „Jeżeli wójt przed dniem wyboru wykonywał funkcję lub prowadził działalność gospodarczą, o których mowa w § 1 pkt 5, obowiązany jest do zrzeczenia się funkcji lub zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania”. W przepisie § 5 ustawodawca określił natomiast, że „W przypadku niezrzeczenia się funkcji lub niezaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej przez wójta, w terminie, o którym mowa w § 4, rada gminy stwierdza wygaśnięcie mandatu wójta, w drodze uchwały, w terminie miesiąca od upływu tego terminu”. Analiza tych przepisów oraz przepisu art. 24f u.s.g. prowadzi jednak do wniosku, że w niniejszym przypadku przepisy k.w. nie znajdą zastosowania, bowiem sankcja w nich określona dotyczy przypadków, gdy funkcja wójta jest łączona z inną funkcją. Przepis art. 24f ust. 4 u.s.g. określa natomiast, że pełniona przez wójta funkcja w organach spółki komunalnej wygasa z mocy prawa wraz z upływem trzymiesięcznego terminu, liczonego od dnia złożenia ślubowania. Tym samym z tym dniem wójt przestaje łączyć swój mandat z funkcją w spółce komunalnej, a w konsekwencji przepisy k.w. nie znajdą zastosowania. Przyjęcie odmiennej tezy powodowałoby przy tym konieczność uznania, że wójtowi grożą dwie sankcje za ten sam czyn, co w świetle przepisów Konstytucji RP jest niedopuszczalne.
Przedstawione i przeanalizowane powyżej przepisy, wraz z wejściem w życia nowego brzmienia przepisu art. 24f ust. 2 u.s.g., przestały być jednoznaczne. Doprowadziło to w konsekwencji do szeregu pytań i wątpliwości na temat dopuszczalności uczestniczenia wójtów w organach spółek komunalnych. Czas pokaże, jak do powyższych problemów i wątpliwości podchodzić będą właściwe organy (w tym sądy) i czy ustawodawca nie będzie w najbliższym czasie próbował wprowadzać do tych przepisów kolejnych zmian. Należy liczyć jedynie na to, że jeśli będą pojawiać się jakiekolwiek kolejne zmiany, to będą one miały na celu doprecyzowanie tych przepisów, a nie wprowadzanie kolejnych komplikacji.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu

 

ANALIZY / KOMENTARZE - SAS 1/2019

20 września 2018 r. weszły w życie przepisy ustawy z 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1722), w ramach których nie tylko zmodyfikowano regulacje bezpośrednio związane z gospodarowaniem wodami, lecz również wprowadzono rozwiązania, dotyczące zasad ogólnych postępowań w sprawach środowiskowych uwarunkowań i ponownych ocen oddziaływania na środowisko.

NOWY PRZEPIS I JEGO UZASADNIENIE

Stosownie do nowo wprowadzonego art. 6a ust. 1 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2081 z późn. zm., „ustawa ocenowa”), jeżeli przedsięwzięcie, dla którego jest wydawana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach lub jest przeprowadzana ponowna ocena oddziaływania na środowisko, ma być realizowane na terenie położonym na obszarze właściwości miejscowej dwóch lub więcej organów opiniujących lub uzgadniających, orzekanie w imieniu tych organów należy do organu, na obszarze właściwości miejscowej którego znajduje się większa część terenu, na którym ma być realizowane przedsięwzięcie. Przepis ten jest adresowany do organów, prowadzących postępowania w sprawach środowiskowych uwarunkowań i ponownych ocen oddziaływania na środowisko, którymi w szeregu spraw są odpowiednio: organy wykonawcze gmin lub przewodniczący organów wykonawczych powiatów. A zatem to właśnie na tych organach spoczywa odpowiedzialność za jego prawidłowe zastosowanie.
Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy wprowadzającej art. 6a ust. 1 ustawy ocenowej, jego celem jest „usprawnienie opiniowania i uzgadniania, w szczególności przez organy Wód Polskich, tych przedsięwzięć, które mają być zlokalizowane między innymi na terenie właściwości kilku dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej Wód Polskich”. Znaczenie tego przepisu wykracza poza współdziałanie z organami wchodzącymi w skład Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie i obejmuje współdziałanie także z innymi organami opiniującymi lub uzgadniającymi w toku postępowań w sprawach środowiskowych uwarunkowań i ponownych ocen oddziaływania na środowisko. Powyższe nie dotyczy opinii i uzgodnień, wydawanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego (art. 6a ust. 2 ustawy ocenowej). W aktualnym stanie prawnym stosowanie art. 6a ust. 1 ustawy ocenowej jest zatem wyłączone w stosunku do opinii organu właściwego do wydania pozwolenia zintegrowanego, jeżeli planowane przedsięwzięcie kwalifikowane jest jako instalacja, wymagająca takiego pozwolenia (art. 77 ust. 1 pkt 3 ustawy ocenowej). Organami właściwymi w takich sprawach są głównie starostowie i marszałkowie województw. Wyjątek przewidziany w art. 6a ust. 2 ustawy ocenowej nie stosuje się do postępowań w sprawach ponownych ocen oddziaływania na środowisko, prowadzonych przez starostów, którzy z wnioskami o uzgodnienie występują do regionalnego dyrektora ochrony środowiska albo Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (art. 89 ust. 1 ustawy ocenowej).

WIELOŚĆ ORGANÓW WŁAŚCIWYCH MIEJSCOWO

Z perspektywy organów samorządowych ustawa ocenowa dotychczas regulowała kwestię wielości organów właściwych miejscowo wyłącznie w odniesieniu do przypadków, w których przedsięwzięcie wykraczało poza obszar jednej gminy. W świetle art. 75 ust. 4 ustawy ocenowej decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje wówczas wójt, burmistrz, prezydent miasta, na którego obszarze właściwości znajduje się największa część terenu, na którym ma być realizowane to przedsięwzięcie, w porozumieniu z zainteresowanymi wójtami, burmistrzami, prezydentami miast. Z kolei przepis art. 6a ust. 1 ustawy ocenowej odnosi się do sytuacji, w której więcej niż jeden organ opiniujący albo uzgadniający, do których zwraca się organ prowadzący postępowanie, byłby właściwy miejscowo do zajęcia stanowiska w oznaczonej sprawie.
Regulację ogólną dotyczącą wielości organów właściwych miejscowo zawiera art. 21 § 1 pkt 1 k.p.a., zgodnie z którym, jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości. Istniały jednak wątpliwości, czy zasadnym byłoby stosowanie tej regulacji wprost w postępowaniach dotyczących przedsięwzięć, mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Potwierdza to treść uzasadnienia projektu ustawy wprowadzającej art. 6a ust. 1 ustawy ocenowej, stosownie do którego „dotychczasowa praktyka orzecznicza organów wskazuje, że wskazany przepis (art. 21 § 1 pkt 1 k.p.a. – przyp. aut.) nie był stosowany w przypadku postępowań wpadkowych (opiniowanie lub uzgadnianie), zatem zasadnym jest wprowadzenie przepisu, który usunie wątpliwości w tym zakresie”.

WPŁYW NOWEGO PRZEPISU NA DEFINIOWANIE PRZEDSIĘWZIĘĆ

Zdaniem autora jednym z rezultatów wprowadzenia art. 6a ust. 1 ustawy ocenowej powinno być wznowienie dyskusji na temat sposobu definiowania zakresu przedsięwzięć. Prawidłowe zastosowanie tego przepisu wymaga precyzyjnego „usytuowania” przedsięwzięcia w przestrzeni przez organ samorządowy. To z kolei powinno stanowić rezultat skonfrontowania treści dokumentacji przedłożonej przez inwestora z definicją „przedsięwzięcia”, zawartą w art. 3 ust. 1 pkt 13 ustawy ocenowej, stosownie do którego pojęcie to oznacza zamierzenie budowlane lub inną ingerencję w środowisko, polegającą na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu. NSA przyjął w wyroku z 21 listopada 2017 r. (II OSK 183/17), że „ustawodawca wąsko definiuje to pojęcie prawne, ponieważ ogranicza je do terenów, które w wyniku lokalizacji na nich przedsięwzięcia ulegną przekształceniu lub nastąpi zmiana sposobu wykorzystania danego terenu”. Należy przy tym pamiętać o unijnym rodowodzie przepisów ustawy ocenowej, skutkującym koniecznością dokonywania ich wykładni „w duchu” właściwych przepisów prawa unijnego. Przepis art. 1 ust. 2 lit. a dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko wskazuje, że przedsięwzięciem jest zarówno wykonanie prac budowlanych lub innych instalacji czy systemów, jak i inne interwencje w otoczeniu naturalnym i krajobrazie. Do „interwencji w otoczeniu naturalnym” zaliczono w wyroku TSUE z 17 marca 2011 r. (C-275/09) interwencje zmieniające stan fizyczny określonego miejsca. Z kolei w wyroku z 7 listopada 2018 r. (C-293/17 i C-294/17) TSUE uznał za przykład tego rodzaju interwencji nawożenie gruntów, które może zmieniać ich właściwości, poprzez wzbogacenie substancjami odżywczymi. W rezultacie wejście w życie art. 6a ust. 1 ustawy ocenowej i konieczność jednolitej weryfikacji właściwości miejscowej organów współdziałających, mogą być okazją do rewizji dotychczasowego sposobu definiowania zakresu przedsięwzięć w postępowaniach prowadzonych przez organy samorządowe.

Tymon Grabarczyk
associate w Praktyce Infrastruktury i Energetyki
Kancelarii Domański Zakrzewski Palinka

SPIS TREŚCI

ANALIZY / KOMENTARZE - SAS 1/2019

Nowelizacja ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów spowoduje, że w wybranych gminach powstaną gminne programy niskoemisyjne, wspierające termomodernizację budynków mieszkalnych i wymianę wysokoemisyjnych źródeł ciepła. Budżet pilotażowego programu termomodernizacji to ok. 1,2 miliarda zł.

Polska znajduje się w czołówce europejskich krajów z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem. Ustawa z 6 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw powołuje program przeciwdziałania zanieczyszczeniu powietrza, poprzez walkę z ubóstwem energetycznym mieszkańców naszego kraju. Zgodnie z raportem Instytutu Badań Strukturalnych z lutego 2018 r. gospodarstwo domowe jest ubogie energetycznie, jeżeli ma trudności w zaspokojeniu swoich potrzeb energetycznych, czyli czynności codziennie wykorzystujących zarówno energię cieplną, jak i elektryczną, niezbędnych do utrzymywania godnego poziomu życia. W wyniku przeprowadzonych badań okazało się, że ok. 12 proc. mieszkańców Polski zostało dotkniętych ubóstwem energetycznym (3,47 miliona osób wchodzących w skład 1,3 miliona polskich gospodarstw domowych).

RADY GMIN UCHWALĄ GMINNE PROGRAMY NISKOEMISYJNE

Gminny program niskoemisyjny będzie mógł zostać ustanowiony przez gminę, w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń i poprawy jakości powietrza w gminie, w szczególności poprzez realizację przedsięwzięć niskoemisyjnych na rzecz najmniej zamożnych gospodarstw domowych.
Projekt gminnego programu niskoemisyjnego sporządzi wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Gminny program może zostać przyjęty przez radę gminy w drodze uchwały, jako akt prawa miejscowego.
Przedsięwzięcia niskoemisyjne, realizowane na podstawie gminnych programów, zostaną sfinansowane w 70 proc., ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów, prowadzonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego.
Gminny program niskoemisyjny powinien zawierać informacje dotyczące:

  • szacowanej liczby budynków mieszkalnych jednorodzinnych i wielorodzinnych, w których istnieją urządzenia lub systemy grzewcze niespełniające standardów niskoemisyjnych;
  • szacowanej liczby budynków mieszkalnych jednorodzinnych, w których planowane jest zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło grzewcze;
  • szacowanej liczby budynków użyteczności publicznej stanowiących własność gminy, w których istnieją urządzenia lub systemy grzewcze niespełniające standardów niskoemisyjnych;
  • dotychczasowych działań zmierzających do poprawy jakości powietrza w gminie, w okresie 5 lat przed dniem przyjęcia programu oraz wysokości środków finansowych przeznaczonych przez gminę na ten cel;
  • planowanych działań mających na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń i poprawę jakości powietrza w gminie, uwzględniające w szczególności: planowane rodzaje przedsięwzięć niskoemisyjnych, przyłączenia do sieci ciepłowniczej lub gazowej, niebędące przedsięwzięciami niskoemisyjnymi; obszar, na którym będą realizowane przedsięwzięcia lub przyłączenia, proponowane instrumenty wsparcia dla mieszkańców gminy oraz działania edukacyjne, informacyjne i promocyjne.

GMINY PODPISZĄ POROZUMIENIA Z MINISTERSTWEM

Przedsięwzięcia niskoemisyjne będą współfinansowane na podstawie porozumienia, zawieranego przez Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z konkretną gminą.
Gmina może liczyć na podpisanie porozumienia, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

  • na obszarze gminy obowiązuje uchwała o ograniczeniach lub zakazach w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw;
  • realizacja przedsięwzięć niskoemisyjnych obejmie nie mniej niż 2 proc. i nie więcej niż 12 proc. łącznej liczby budynków mieszkalnych jednorodzinnych, znajdujących się na obszarze gminy (nie dotyczy miast, których liczba mieszkańców przekracza 100 000);
  • wymiana lub likwidacja urządzeń i systemów grzewczych lub systemów podgrzewających wodę nastąpi w liczbie nie mniejszej niż 80 proc. budynków mieszkalnych jednorodzinnych;
  • zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło grzewcze, liczone łącznie dla wszystkich przedsięwzięć niskoemisyjnych, wynosi nie mniej niż 50 proc. energii finalnej;
  • gmina zobowiąże się do zabezpieczenia w swoim budżecie środków finansowych, pochodzących z dochodów własnych lub pomocy zagranicznej, w minimalnej wysokości 30 proc. kosztów realizacji porozumienia (w przypadku miast, których liczba mieszkańców przekracza 100 000 ponad 30 proc. kosztów realizacji porozumienia).

WŁAŚCICIELE BUDYNKÓW MIESZKALNYCH OTRZYMAJĄ DOFINANSOWANIE

Finansowane w ramach gminnego programu indywidualne przedsięwzięcia niskoemisyjne będą przede wszystkim polegały na likwidacji lub wymianie urządzeń i systemów grzewczych, ogrzewających budynki mieszkalne jednorodzinne oraz urządzeń i systemów podgrzewających wodę użytkową w tych budynkach, które nie spełniają standardów niskoemisyjnych.
Dofinansowane zostaną również przyłączenia budynku mieszkalnego jednorodzinnego odpowiednio do sieci ciepłowniczej lub gazowej.
W wyniku realizacji przedsięwzięć powinno nastąpić zmniejszenie zapotrzebowania budynków mieszkalnych na ciepło grzewcze.

Współfinansowanie przez gminę realizowanych na jej terenie indywidualnych przedsięwzięć niskoemisyjnych będzie mogło przede wszystkim obejmować koszty:

  • likwidacji urządzeń lub systemów grzewczych ogrzewających budynki mieszkalne jednorodzinne, podgrzewających wodę użytkową w tych budynkach, które nie spełniają standardów niskoemisyjnych;
  • wymiany urządzeń lub systemów na spełniające standardy niskoemisyjne lub wykorzystujące paliwa gazowe albo energię elektryczną;
  • przyłączenia budynku mieszkalnego jednorodzinnego do sieci ciepłowniczej i gazowej, w wysokości równej opłacie za przyłączenie do sieci, do poniesienia której byłaby zobowiązana osoba, z którą została zawarta umowa na realizację przedsięwzięcia niskoemisyjnego;
  • przyłączenia budynku mieszkalnego jednorodzinnego do sieci elektroenergetycznej lub modernizacji przyłącza do takiej sieci, jeżeli ma to związek z realizacją przedsięwzięcia niskoemisyjnego, w wysokości równej opłacie za przyłączenie do sieci lub opłacie za modernizację przyłącza, do poniesienia której byłaby zobowiązana osoba, z którą została zawarta umowa na realizację przedsięwzięcia niskoemisyjnego;
  • docieplenia ścian, stropów, podłóg na gruncie, fundamentów, stropodachów lub dachów;
  • wymiany stolarki okiennej i drzwiowej;
  • modernizacji systemu ogrzewania budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej;
  • likwidacji liniowych i punktowych mostków cieplnych;
  • modernizacji systemu wentylacji (polegającej na izolacji kanałów nawiewnych i wywiewnych, transportujących powietrze wentylacyjne oraz montażu systemów optymalizujących strumień objętości i parametry jakościowe powietrza wentylacyjnego, doprowadzanego do pomieszczeń w zależności od potrzeb użytkownika;
  • instalacji lub wymiany urządzeń pomiarowo-kontrolnych, teletransmisyjnych oraz automatyki w ramach wdrażania systemów zarządzania energią, innych niż będące własnością operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych;
  • projektów budowlanych lub technicznych oraz innej dokumentacji niezbędnej do zrealizowania przedsięwzięć niskoemisyjnych;
  • audytów potwierdzających zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło grzewcze;
  • inne wydatki związane z przedsięwzięciem niskoemisyjnym, w tym koszty zapewnienia dostępu beneficjentów do usług doradztwa energetycznego (nie wyższe niż 5 proc. kosztów realizacji porozumienia).

Finansowane w ramach gminnego programu indywidualne przedsięwzięcia niskoemisyjne będą przede wszystkim polegały na likwidacji lub wymianie urządzeń i systemów grzewczych, ogrzewających budynki mieszkalne jednorodzinne oraz urządzeń i systemów podgrzewających wodę użytkową w tych budynkach, które nie spełniają standardów niskoemisyjnych. Dofinansowane zostaną również przyłączenia budynku mieszkalnego jednorodzinnego odpowiednio do sieci ciepłowniczej lub gazowej.

ZASADY PRZYZNAWANIA DOFINANSOWANIA

Rada gminy określi, w drodze uchwały, regulamin realizacji przedsięwzięć niskoemisyjnych, obejmujący szczegółowe warunki realizacji przedsięwzięć w konkretnej gminie, a w tym w szczególności:

– dodatkowe warunki, jakie będą musiały zostać spełnione przez beneficjenta, u którego będzie realizowane takie przedsięwzięcie (np. sposób i warunki wnoszenia ewentualnego wkładu własnego przez beneficjenta);
– tryb zawierania umów i sposób ich rozliczenia; sposób weryfikacji przestrzegania warunków umowy.

Projektowane przepisy dopuszczają możliwość ustalenia przez gminę zasad wniesienia wkładu własnego przez beneficjenta przedsięwzięcia niskoemisyjnego, w wysokości nieprzekraczającej 10 proc. szacowanej wartości pojedynczej inwestycji.
Każda gmina powinna przez okres 10 lat od daty zakończenia realizacji porozumienia zapewnić utrzymanie efektów zrealizowanych przedsięwzięć niskoemisyjnych.
Gmina może zawrzeć umowę o realizację przedsięwzięcia niskoemisyjnego wyłącznie z osobą, która spełnia łącznie określone w ustawie warunki. Beneficjent takiego przedsięwzięcia musi:

  • być właścicielem lub współwłaścicielem albo posiadaczem lub współposiadaczem samoistnym całości lub części budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub lokalu;
  • udokumentować, że w okresie trzech miesięcy poprzedzających miesiąc zawarcia umowy, średni miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekroczył 175 proc. kwoty najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym i 125 proc. tej kwoty w gospodarstwie wieloosobowym;
  • posiadać środki własne oraz zasoby majątkowe, o których mowa w ustawie z 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych, nieprzekraczające kwoty 424 000 zł. (z uwzględnieniem wartości budynku lub lokalu);
  • faktycznie zamieszkiwać w budynku lub lokalu;
  • wyrazić zgodę na udostępnienie budynku, lokalu lub nieruchomości w celu realizacji przedsięwzięcia niskoemisyjnego;
  • złożyć oświadczenie w formie aktu notarialnego o poddaniu się egzekucji wprost z tego aktu, w przypadku powstania obowiązku zwrotu kosztów przedsięwzięcia niskoemisyjnego,
  • wyrazić zgodę na wniesienie wkładu własnego w wysokości oraz w sposób określony w uchwale.

Robert Barański
ekspert ds. finansowania
i realizacji projektów inwestycyjnych

PODSTAWA PRAWNA:
– Ustawa z 6 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 51)

SPIS TREŚCI

ANALIZY / KOMENTARZE  - SAS 1/2019

Dzień Ochrony Danych Osobowych w Europie obchodzony był 28 stycznia 2019 r. – z tej okazji odbyło się wiele konferencji naukowych, spotkań i uroczystości. Żadne z nich nie dały jednak odpowiedzi na pytanie „Jak sprostać wymogom RODO?”.

Wymagania RODO są bowiem bardzo złożone i wielowarstwowe – dotyczą one m.in.:

  • podstawowych zasad przetwarzania danych, w tym zasad w zakresie podstaw prawnych czy rozliczalności;
  • realizowania szeregu uprawnień osób, których dane dotyczą;
  • ogólnych obowiązków administratora i podmiotów przetwarzających;
  • obowiązków i statusu inspektora ochrony danych;
  • ogólnych zasad bezpieczeństwa.

Podstawowym obowiązkiem administratora – zgodnie z art. 24 ust. 1 RODO – jest wdrożenie odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych, aby przetwarzanie danych odbywało się zgodnie z rozporządzeniem i aby móc to wykazać. Niestety RODO nie daje odpowiedzi na pytanie „jakie środki uznaje się za odpowiednie”. Zamiast tego zobowiązuje administratora i podmioty przetwarzające dane osobowe, do dokonania samodzielnej oceny ryzyka, na jakie przetwarzanie danych w konkretnym przypadku jest narażone i nakazuje dobranie środków odpowiednich do tego ryzyka1. Wszystko to powoduje, że każdy administrator (a w jego imieniu pracownik, który zajmuje się ochroną danych osobowych w organizacji) nie może ustawać w poszukiwaniu odpowiednich rozwiązań.
Na szczęście mamy Wytyczne i Stanowiska Grupy Roboczej art. 29 – obecnie Europejskiej Rady Ochrony Danych Osobowych, poradniki Urzędu Ochrony Danych Osobowych, liczne komentarze i opinie specjalistów oraz Orzecznictwo polskie i europejskie, wydane na gruncie starych przepisów, ale częściowo wciąż aktualne.
Dzięki tym narzędziom jesteśmy w stanie wychodzić naprzeciw pojawiającym się problemom z zakresu ochrony danych osobowych.

Urszula Danilczuk-Karnas
adwokat Karnas. Kancelaria Adwokacka

1 Jak rozumieć podejście oparte na ryzyku wg RODO. Poradnik RODO. Podejście oparte na ryzyku. Część 1, A. Kaczmarek i in., Warszawa 2018.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / ORZECZNICTWO - SAS 1/2019

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 8 stycznia 2019 r., III SA/Kr 1122/18

Okolicznościami istotnymi w sprawie nałożenia kary pieniężnej za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia są ustalenia: faktu zajęcia pasa drogowego przez dany obiekt, podmiotu, który dokonał zajęcia, braku stosownego zezwolenia oraz powierzchni zajętego pasa i liczby dni zajmowania pasa bez zezwolenia.

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, który zapadł w sprawie o następującym stanie faktycznym.
Prezydent miasta orzekł o nałożeniu na skarżącą L. – prowadzącą sklep, kary pieniężnej 836 zł za zajęcie bez zezwolenia zarządcy drogi, pasa drogowego, poprzez umieszczenie od 16 stycznia 2017  r. do 1 kwietnia 2017 r. reklamy. Organ wyjaśnił, że kontrola przeprowadzona 16 stycznia 2017 r. wykazała zajęcie pasa drogowego przez szyld reklamowy dwustronny o wymiarach 0,70 m x 0,50 m (o powierzchni całkowitej: 0,7 m2) zamontowany prostopadle do fasady budynku) bez zezwolenia zarządcy drogi, co udokumentowano sporządzonym protokołem oględzin oraz fotografiami. Ustalono, że właścicielem szyldu reklamowego była skarżąca, gdyż reklama została umieszczona w pobliżu lokalu, w którym prowadziła działalność gospodarczą, o której to reklama informowała.
L. zaskarżyła decyzję prezydenta miasta do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, które utrzymało decyzję organu I instancji w mocy. W ocenie Kolegium z załączonej do akt mapy ewidencyjnej, bezsprzecznie wynikało, że reklama znajduje się w pasie drogowym. Kolegium podkreśliło, że odpowiedzialność za zajęcie pasa drogowego ma charakter obiektywny, a kara nie podlega miarkowaniu. Zatem w przypadku zajęcia pasa drogowego bez zgody zarządcy drogi publicznej, w przypadku spełnienia przesłanek ustawowych, organ administracji nie mógł zaniechać nałożenia kary
L. decyzję organu II instancji zaskarżyła do WSA w Krakowie. Sąd uznał jednak, że skarga nie zasługiwała na uwzględnienie ponieważ organ wykazał, że reklama została umieszczona bez zezwolenia w pasie drogowym drogi położonej na działce stanowiącej własność gminy. W uzasadnieniu swojego orzeczenia WSA w Krakowie wskazał, że okolicznościami istotnymi w sprawie nałożenia kary pieniężnej za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia są ustalenia: faktu zajęcia pasa drogowego przez dany obiekt, podmiotu który dokonał zajęcia, braku stosownego zezwolenia oraz powierzchni zajętego pasa i liczby dni zajmowania pasa bez zezwolenia.
– Wszystkie te okoliczności znalazły się w uzasadnieniu wydanej decyzji, a na dodatek okoliczności te zgodne są ze zgromadzonym materiałem dowodowym. Obrys działki drogowej przylega bezpośrednio do granicy budynku. Do elewacji budynku została przytwierdzona, pod kątem prostym, reklama (tzw. semafor), co w praktyce powoduje, że reklama ta znajduje się w przestrzeni nad pasem drogowym – argumentował skład orzekający w sprawie.
Ponadto Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie podkreślił, że z definicji pasa drogowego zawartej w art. 4 pkt 1 ustawy o drogach publicznych wynika, że pas drogowy to wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym zlokalizowane są: droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą. Z podstawowej wykładni językowej wynika więc, że granice przestrzenne pasa drogowego wyznaczają linie graniczne gruntu oraz przestrzeń nad tym gruntem i pod nim.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / ORZECZNICTWO - SAS 1/2019

Często ma miejsce sytuacja, kiedy osoba sprawuje jednocześnie dwie funkcje: sołtysa i radnego. Pojawia się wtedy wątpliwość, czy w takim przypadku przysługuje prawo do dwóch diet czy tylko jednej.

LINIA ORZECZNICZA

Interesującym przykładem w przedmiotowej kwestii jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 15 listopada 2016 r. III SA/Kr 783/16.
Sołtys, będący jednocześnie radnym, zaskarżył do WSA uchwałę, w sprawie ustalenia zasad otrzymywania i wysokości zryczałtowanej diety dla sołtysów, która w § 1 ust. 1 stanowiła, że dieta miesięczna, w kwocie (…) za udział w pracach rady gminy na posiedzeniach zwoływanych przez wójta, zwoływanie i prowadzenie zebrań wiejskich oraz wykonywanie innych zadań określonych w statucie sołectwa. Ponadto uchwała zawierała zapis, któremu w szczególności sprzeciwiał się zainteresowany (§ 2 ust. 2 uchwały), że w przypadku zbiegu pełnienia funkcji radnego i sołtysa przysługuje dieta w wysokości przewidzianej dla radnego zgodnie z uchwałą rady gminy w sprawie: ustalenia diet i zwrotu kosztów podróży dla radnych gminy (…). Radny wezwał radę do usunięcia naruszenia prawa, a z uwagi na bezczynność rady na podstawie art. 101 ust. 1 u.s.g skierował sprawę do sądu administracyjnego. Sąd stwierdził, że w sytuacji, gdy rada decyduje się na określenie tych zasad dla przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej, a osoba ta jest radnym, któremu z mocy prawa przysługuje dieta, to dla takiego podmiotu istnieją dwa tytuły prawne uprawniające do wypłaty stosownych diet. W konsekwencji rada gminy nie mogła ograniczyć tego uprawnienia do przyznania tylko jednej diety w wysokości ustalonej dla radnego, skoro skarżący pełni jednocześnie funkcję przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej (sołtysa), jak ma to miejsce w § 2 ust. 2 zaskarżonej uchwały. Przepis uchwały powinien wyraźnie wskazywać, że w przypadku radnych, którzy pełnią równocześnie funkcję przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej gminy, przysługują im dwie diety, z każdego ze wskazanych tytułów o określonej wysokości.
Co ciekawe Sąd zauważył, że od daty podjęcia uchwały w sprawie diet dla sołtysów, do chwili wydania wyroku, upłynął rok. Zgodnie z art. 94 ustawy o samorządzie gminnym nie stwierdza się nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy po upływie jednego roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały lub zarządzenia w terminie określonym w art. 90 ust. 1, albo są one aktem prawa miejscowego (ust. 1). Zdaniem Sądu kontrolowana uchwała jest aktem prawa miejscowego. Wprawdzie krąg adresatów zaskarżonej uchwały jest ograniczony do sołtysów sołectw gminy K., jednak ograniczenie to nie ma charakteru stałego i trwałego, z uwagi na zmienność osób pełniących te wybieralne funkcje. Uchwała ma zatem charakter generalny i abstrakcyjny, gdyż adresaci zawartych w niej norm zostali określeni poprzez wskazanie pewnej ich kategorii, a nie w sposób zindywidualizowany.

Na potwierdzenie swojego stanowiska Sąd przytoczył wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 14 stycznia 2016 r., II SA/Op 537/15.

Finalnie Sąd w Krakowie stwierdził nieważność § 2 ust. 2 uchwały uznając, że został on przyjęty niezgodnie z art. 37 b ust. 1 u.s.g., który stanowi, że rada gminy może ustanowić zasady, na jakich przewodniczącemu organu wykonawczego jednostki pomocniczej będzie przysługiwała dieta oraz zwrot kosztów podróży służbowej.

Rozstrzygnięcie Sądu zostało zaskarżone do NSA, który co ciekawe wyrokiem z 19 grudnia 2017 r. II OSK 773/17, uchylił zaskarżony wyrok, a w części oddalił skargę.

Sąd nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu pierwszej instancji, w zakresie uchylenia § 2 ust. 2 uchwały. Zgodnie z art. 37 b ust. 1 rada gminy może ustanowić zasady, na jakich przewodniczącemu organu wykonawczego jednostki pomocniczej będzie przysługiwała dieta oraz zwrot kosztów podróży służbowej. Podobnie jak dieta radnego stanowi ona ekwiwalent utraconych korzyści lub poniesionych nakładów i w żadnym razie nie jest wynagrodzeniem za pełnioną funkcję. Odmienny od redakcji przepisu art. 25 ust. 4 u.s.g., art. 37 b ust. 1 wskazuje, że rada gminy może ustanowić zasady, na jakich będą przysługiwały dieta i zwrot kosztów podróży służbowej. Pod pojęciem przyznania radzie kompetencji do ustanowienia zasad należy rozumieć zarówno swobodę w zakresie przyznania lub nieprzyznania diety, jak również swobodę w zakresie określenia tych zasad. Nieskorzystanie przez radę gminy z tej kompetencji nie daje przewodniczącemu organu wykonawczego jednostki pomocniczej tytułu do tego, aby wymagać od radnych przyznania diet, jak i zwrotu kosztów podróży. Podobnie jak w wyroku NSA z 7 listopada 2017 r., II OSK 2794/16, Sąd uznał, że skoro w art. 25 ust. 4 u.s.g. przesądzono o przysługującym radnym prawie do diety, to połączenie funkcji radnego z funkcją przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej, uzasadnia przyjęcie zasady prawa do jednej diety, jako ekwiwalentu za utracone korzyści, a niebędącego wynagrodzeniem za pracę. Sąd natomiast oddalił skargę w zakresie uznania przedmiotowej uchwały za akt prawa miejscowego. Sąd stwierdził, że brak w skardze kasacyjnej dokładnie wskazanego przypisu prawa, który został naruszony, implikuje konieczność oddalenia skargi.

KOMENTARZ PRAWNIKA

Naczelny Sąd Administracyjny szeroko określił uprawnienia rad gmin w zakresie ustalania zasad przysługiwania sołtysom diet oraz zwrotu kosztów podróży służbowej. Stwierdził, że w przypadku łączenia funkcji sołtysa i radnego dopuszczalny jest przepis uprawniający wypłatę tylko jednej diety. Należałoby jednakże rozważyć, co należy robić w przypadku braku przepisu, regulującego sytuację zbiegu funkcji radnego i sołtysa. Dywagacje w tym temacie są o tyle trudne, że regulacje dotyczące diety sołtysa są bardzo różnorodne. Wiele samorządów przyznaje dietę sołtysowi za obecność na sesji rady gminy. W tym przypadku w mojej ocenie, pomimo braku regulacji dotyczących zbiegu funkcji, wypłata dwóch diet nie jest uzasadniona. Należy pamiętać czym jest dieta, nie jest wynagrodzeniem za pracę, do pewnej wysokości nie jest opodatkowana, przyjmuje się, że stanowi ekwiwalent utraconych korzyści, za pełnienie funkcji publicznych. Tym samym udział w jednym zdarzeniu, czyli w sesji, tej samej osoby jako radnego i sołtysa nie uzasadnia przyznania dwóch diet, albowiem zwrot utraconych korzyści nastąpi poprzez wypłatę jednej diety – obligatoryjnej diety radnego. W innych przypadkach, gdy uchwały określające zasady przyznania diety dla sołtysa uzależniają je od wykonywania obowiązków sołtysa przewidzianych w statucie sołectw, zwoływanie i prowadzenie zebrań wiejskich, czy też udział w sesjach rady, to brak przepisu regulującego zbieg uzasadniałoby wypłatę dwóch diet. Dlatego też należałoby rozważyć wprowadzenie stosownych regulacji do uchwały.
Odnośnie drugiej kwestii, tj. czy uchwała podjęta na podstawie art. 37 a ust. 1 stanowi akt prawa miejscowego – w mojej ocenie uchwała w sprawie diet dla sołtysów jest przepisem wewnętrznym (aktem kierownictwa wewnętrznego), dotyczy tylko sołtysów, a nie ograniczonej liczby adresatów oraz reguluje kwestie związane z wykonywaniem powierzonych im czynności. Nie wkracza ona w sferę praw i obowiązków mieszkańców gminy – pogląd powyższy utrwalony jest w orzecznictwie m.in. w wyroku WSA w Gliwicach z 7 kwietnia 2008 r. IV SA/Gl 970/07, wyroku WSA w Rzeszowie z 25 sierpnia 2016 r. II SA/RZ 1701/15. Niemniej jednak dla bezpieczeństwa zasadne jest uzyskanie stanowiska właściwego miejscowo wojewody, w jaki sposób służby wojewody traktują tego typu uchwały, czy są aktem prawa miejscowego, czy też aktem wewnętrznego kierownictwa, gdyż jak widać nie ma jednolitej linii w orzecznictwie. Pozwoli to uniknąć komplikacji, skutkujących wydaniem przez wojewodę rozstrzygnięcia nadzorczego, uchylającego uchwałę.

Paweł Duszyński
radca prawny

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / PRZEGLĄD LEGISLACYJNY - SAS 1/2019

USŁUGI ELEKTRONICZNE

W Dzienniku Ustaw z 21 stycznia 2019 r. pod pozycją 123 opublikowany został tekst jednolity ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Ustawa określa:

  • obowiązki usługodawcy związane ze świadczeniem usług drogą elektroniczną;
  • zasady wyłączania odpowiedzialności usługodawcy z tytułu świadczenia usług drogą elektroniczną;
  • zasady ochrony danych osobowych osób fizycznych korzystających z usług świadczonych drogą elektroniczną.

OCHRONA ZWIERZĄT

W Dzienniku Ustaw z 21 stycznia 2019 r. pod pozycją 122 opublikowany został tekst jednolity ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt.

Ustawa reguluje postępowanie ze zwierzętami kręgowymi, w tym zwierzętami kręgowymi wykorzystywanymi w celach naukowych lub edukacyjnych.


PRAWA KONSUMENTA

W Dzienniku Ustaw z 23 stycznia 2019 r. pod pozycją 134 opublikowany został tekst jednolity ustawy z 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta.

Ustawa określa prawa przysługujące konsumentowi, w szczególności:

  • obowiązki przedsiębiorcy zawierającego umowę z konsumentem;
  • zasady i tryb zawierania z konsumentem umowy na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa;
  • zasady i tryb wykonania przysługującego konsumentowi prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa;
  • zasady i tryb zawierania z konsumentem umowy na odległość dotyczącej usług finansowych.

NAUCZYCIELE

24 stycznia 2019 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 18 stycznia 2019 r. w sprawie dofinansowania doskonalenia zawodowego nauczycieli (Dz.U. z 23 stycznia 2019 r., poz. 136).

Rozporządzenie określa:

  • formy doskonalenia zawodowego nauczycieli i rodzaje wydatków związanych z organizacją i prowadzeniem doskonalenia zawodowego nauczycieli, które mogą być dofinansowywane ze środków budżetowych organów prowadzących albo z budżetu MEN;
  • szczegółowe kryteria i tryb przyznawania tych środków.

BADANIA LEKARSKIE KANDYDATÓW DO SZKÓŁ

W Dzienniku Ustaw z 24 stycznia 2019 r., pod pozycją 141 opublikowany został tekst jednolity rozporządzenia ministra zdrowia z 26 sierpnia 2014 r. w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów tych szkół, studentów, słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz uczestników studiów doktoranckich.

Rozporządzenie określa zakres i tryb oraz sposób dokumentowania badań lekarskich:

  • kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów tych szkół, studentów oraz słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu narażeni są na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia;
  • uczestników studiów doktoranckich, którzy w trakcie studiów są narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia.

KURSY REEDUKACYJNE DLA KIEROWCÓW

W Dzienniku Ustaw z 24 stycznia 2019 r., pod pozycją 140 opublikowany został tekst jednolity rozporządzenia ministra zdrowia z 18 grudnia 2012 r. w sprawie kursu reedukacyjnego w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii oraz szczegółowych warunków i trybu kierowania na badania lekarskie lub badania psychologiczne w zakresie psychologii transportu.

Rozporządzenie określa:

  • szczegółowy program kursu reedukacyjnego w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii;
  • wysokość opłaty za kurs reedukacyjny;
  • wzór zaświadczenia o ukończeniu kursu reedukacyjnego;
  • szczegółowe warunki i tryb kierowania na badania lekarskie przeprowadzane w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami lub badania psychologiczne przeprowadzane w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem.

TERMOMODERNIZACJA

11 lutego 2019 r. weszła w życie ustawa z 6 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 11 stycznia 2019 r., poz. 51).

Nowelizacja  tworzy podstawy prawne i finansowe do realizacji pilotażowych przedsięwzięć niskoemisyjnych (termomodernizacyjnych), których adresatem będą rodziny dotknięte tzw. ubóstwem energetycznym (mniej zamożne i z tego powodu mające kłopoty z zaspokojeniem potrzeb energetycznych, np. związanych z ogrzewaniem mieszkania i wody). Co do zasady osoba, która będzie realizowała przedsięwzięcie niskoemisyjne w budynku jednorodzinnym nie poniesie z tego tytułu żadnej opłaty. Gminny program niskoemisyjny w 70 proc. finansowany będzie z Funduszu Termomodernizacji i Remontów, a w 30 proc. przez gminę w przypadku miast do 100 tys. mieszkańców (w przypadku miast powyżej 100 tys. mieszkańców udział gminy musi być powyżej 30 proc.).

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY- SAS 1/2019

24 stycznia 2019 r. do konsultacji publicznych oraz uzgodnień skierowany został projekt rozporządzenia Ministra Energii w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną.

Przygotowanie rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną, zwanego dalej “rozporządzeniem taryfowym”, jest konieczne w związku ze zmianami delegacji do jego wydania przez:

  • art. 54 pkt 11 ustawy z 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 317) – utworzenie grupy taryfowej dla drogowego elektrycznego transportu publicznego,
  • art. 95 pkt 10 ustawy z 14 grudnia 2018 r. o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji (Dz.U. z 2019 r., poz. 42) – usunięcie z uzasadnionych kosztów zakupu energii elektrycznej kosztów poniesionej opłaty zastępczej oraz uzyskania i umorzenia świadectw pochodzenia energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji.

Dodatkowo projekt nowego rozporządzenia taryfowego wprowadzi przepisy regulujące udzielanie bonifikat za niedotrzymanie parametrów jakościowych energii elektrycznej oraz standardów jakościowych obsługi odbiorcy. Zaproponowana zmiana przepisów wynika ze zmianą od dnia 1 stycznia 2019 r. obowiązywania nowych zasad naliczania bonifikat za niedotrzymanie parametrów jakościowych energii elektrycznej oraz standardów jakościowych obsługi odbiorcy wprowadzonych rozporządzeniem Ministra Energii z 29 grudnia 2017 r. W powyższym terminie, z przyczyn obiektywnych, nie będzie możliwe przystosowanie się w pełni operatorów systemów dystrybucyjnych oraz spółek obrotu energią elektryczną do zmian. Mając na względzie dobro i pewność zasilania odbiorców, termin 1 stycznia 2019 r. okazał się nieprzystający do środków i możliwości na przystosowanie się operatorów systemów dystrybucyjnych i spółek obrotu do wdrożenia poprawnie funkcjonującego systemu „automatycznych” bonifikat.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY- SAS 1/2019

24 stycznia 2019 r. do konsultacji publicznych oraz uzgodnień skierowany został projekt ustawy – Prawo zamówień publicznych opracowany w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii.

Najważniejsze proponowane rozwiązania to:

  • wprowadzenie podstawy prawnej do stworzenia polityki zakupowej państwa, która będzie narzędziem do realizacji polityki gospodarczej państwa;
  • zwiększenie roli planowania w zamówieniach publicznych;
  • uproszczenie zasad podmiotowej kwalifikacji wykonawców;
  • uproszczenie proceduralne w postępowaniach powyżej i poniżej progów unijnych (wprowadzenie podstawowej procedury uproszczonej);
  • zrównoważenie stron w umowach w sprawie zamówienia publicznego;
  • usprawnienie postępowania skargowego na orzeczenia KIO;
  • usprawnienie systemu kontroli;
  • wzmocnienie roli prezesa Urzędu Zamówień Publicznych w przygotowywaniu i propagowaniu dobrych praktyk i wzorców dokumentów, które będą stanowiły wsparcie dla zamawiających.

SPIS TREŚCI

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY- SAS 1/2019

23 stycznia 2019 r. do pierwszego czytania na posiedzeniu plenarnym Sejmu skierowany został projekt nowelizacji ustawy – Kodeks wyborczy (druk sejmowy nr 3163).

Projekt zmienia m.in. art. 11 Kodeksu wyborczego w zakresie biernego prawa wyborczego w wyborach wójtów (burmistrzów, prezydentów miast). Posłowie PiS proponują, aby na stanowisko szefa gminy nie mogły kandydować osoby skazane – na jakąkolwiek karę – za umyślnie popełnione przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. Przypomnijmy, że obecnie kandydować na wójta (burmistrza, prezydenta miasta) nie mogą jedynie osoby skazane na karę pozbawienia wolności. Nowelizacja ogranicza bierne prawo wyborcze jedynie osobom kandydującym na stanowiska wójtów (burmistrzów, prezydentów miast). Nie zmienia natomiast biernego prawa wyborczego w wyborach do rad, sejmu, senatu, europarlamentu, czy na Prezydenta RP.

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI SAS 1/2019

AKTUALNOŚCI 

PROJEKTY

Ograniczenie biernego prawa wyborczego wójtów, burmistrzów, prezydentów miast
Prawo zamówień publicznych
Taryfy za energię elektryczną

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY

ORZECZNICTWO

Dwie diety dla sołtysa będącego radnym?
Kary za brak zezwolenia na zajęcie pasa drogowego

ANALIZY I KOMENTARZE

Jak sprostać wymogom RODO?
Dotacje dla samorządów na inwestycje z ochrony środowiska w 2019 r.
Dotacje na gminne programy niskoemisyjne
Prawo wodne – nowy przepis skierowany do organów wykonawczych gmin i powiatów
Obowiązki gmin w zakresie elektromobilności coraz bliżej!
Nie każda działalność zarobkowa jest działalnością gospodarczą
Wójt, burmistrz, prezydent miasta w organach spółek komunalnych?

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU

Obowiązek wprowadzenia do porządku obrad rad gmin i powiatów projektu uchwały klubu radnych
RODO a publikowanie wizerunku osoby, uczestniczącej w gminnym wydarzeniu publicznym
Czy radny może występować jako pełnomocnik fundacji
do organu własnej gminy (wójta, burmistrza, prezydenta miasta)?

Czy radny powiatu ma prawo wglądu do wszystkich dokumentów starostwa?
Udzielanie pomocy przez gminę w wypadkach losowych
Udzielanie przez powiat pomocy rzeczowej samorządom innego państwa

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Wymagany podpis pod podaniem złożonym w formie elektronicznej do organu administracji
Czy organ administracji ma obowiązek sporządzania kopii akt sprawy do wglądu stronom?
Czy możliwa jest zmiana zezwolenia na sprzedaż alkoholu w związku z przekształceniem spółki?
Decyzja o warunkach zabudowy wydana z naruszeniem prawa

FINANSE SAMORZĄDU

Jak postępować z wnioskami w sytuacji wyczerpania limitu pomocy de minimis?
Obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości po zakończeniu budowy

PRAWO PRACY

Zatrudnienie odwołanego zastępcy burmistrza  na stanowisku kierownika referatu bez naboru?
Czy wynagrodzenie pracownika można przekazywać w częściach na konto i do kasy urzędu?
Odprawa emerytalna dla byłej nauczycielki
Czy stosunek pracy w starostwie, zawieszony na czas
pełnienia funkcji wójta gminy, wlicza się do stażu pracy?

Czy niewykorzystany urlop wypoczynkowy można przenieść do nowego pracodawcy?

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Przypominamy o obowiązku sporządzenia sprawozdania z zamówień udzielonych w 2018 r.!
Nowa ustawa o e-fakturowaniu w zamówieniach publicznych
Gmina nie ma obowiązku udzielania odpowiedzi na pytania zadane w ankiecie
Wójt musi wybrać geodetę, świadczącego usługi na rzecz gminy
Czy można zrezygnować z wymogu elektronicznego składania ofert przetargowych?
 

DODATEK - ORZECZNICTWO I ROZSTRZYGNIĘCIA
NADZORCZE DLA SAMORZĄDÓW

ORZECZNICTWO SN I SĄDÓW POWSZECHNYCH

Ochrona praw lokatorów
Postępowanie wieczystoksięgowe w razie śmierci uczestnika
Drogi publiczne: obowiązki zarządcy drogi dotyczące poboczy
Odpowiedzialność gminy za nieuprzątnięte chodniki

ORZECZNICTWO SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

Rada gminy nie może przyznać wójtowi drugiego dodatku specjalnego
Aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości
Udostępnianie stronie akt sprawy w formie kopii
Działka z fragmentem budynku sąsiedniej działki jest gruntem zabudowanym
Zakaz korzystania przez radnego powiatu z mienia powiatu
Udzielenie pozwolenia na budowę tylko przed rozpoczęciem robót budowlanych

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE WOJEWODY

Termin na zwołanie nadzwyczajnej sesji rady gminy dotyczy również jej przeprowadzenia
Zwrot wydatków na dożywianie a odstąpienie od żądania zwrotu wydatków
Obowiązek uzyskania pozwolenia wojewódzkiego
konserwatora zabytków tylko w określonych przypadkach

Uchwalenie przez radę gminy programu współpracy z organizacjami pozarządowymi

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE
REGIONALNYCH IZB OBRACHUNKOWYCH

Budżet: zasada jawności gospodarki finansowej gminy
Pożyczka musi być uwzględniona w uchwale budżetowej gminy
Zasady udzielania dotacji: pomoc de minimis
Rada gminy może obniżyć w drodze uchwały średnią cenę drewna
Zgoda na wyodrębnienie funduszu sołeckiego

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa