Gmina może wyznaczyć na inkasenta osobę prawną albo jednostkę niemającą osobowości prawnej

ORZECZNICTWO SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 lipca 2020 r., sygn. akt II FSK 560/20

Brak jest przeszkód prawnych, by na inkasenta wyznaczono nie tylko osoby fizyczne, ale również osoby prawne albo jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.

Tak wynika z wyroku NSA, który zapadł w sporze pomiędzy gminą, a Regionalną Izbą Obrachunkową w Gdańsku. Spór dotyczył podjętej przez radę gminy uchwały w sprawie opłaty targowej. W uchwale tej na inkasentów opłaty targowej wyznaczono – od poniedziałku do piątku – urząd gminy, a w soboty i niedziele: straż gminna.
W ocenie RIO w Gdańsku wyznaczenie inkasenta i określenie wysokości jego wynagrodzenia należy do wyłącznej kompetencji rady gminy i nie może być przekazywane innym organom, co wynika wprost z art. 19 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.). Realizacja uprawnienia rady gminy, wynikającego z art. 19 pkt 2 u.p.o.l., powinna nastąpić poprzez określenie inkasentów w formie uchwały, która wskazuje cechy indywidualizujące inkasentów w sposób na tyle precyzyjny, aby nie budziło wątpliwości, na kogo obowiązek ten został nałożony.
Stanowisko gdańskiej RIO podtrzymał WSA w Gdańsku. Oba te orzeczenia zmienił dopiero Naczelny Sąd Administracyjny.
NSA nie podzielił argumentacji Sądu pierwszej instancji w zakresie sposobu określenia inkasenta w uchwale dotyczącej opłaty targowej. Przede wszystkim NSA nie zgadza się z WSA w kwestii braku możliwości stosowania do inkasenta przepisów Ordynacji podatkowej. Przyjmując tok rozumowania Sądu pierwszej instancji należałoby kwestionować ich zastosowanie przykładowo do podatków dochodowych zarówno od osób fizycznych, jak i prawnych, gdyż ustawy regulujące te zagadnienia również zostały uchwalone przed wejściem w życie przepisów Ordynacji podatkowej. Z kolei wskazanie przez Sąd pierwszej instancji na względy „specyfiki samorządowego prawa podatkowego” nie zostało uzasadnione i nie ma umocowania normatywnego. Nie jest nim, zdaniem NSA, art. 19 pkt 2 u.p.o.l., który stanowi o określeniu inkasentów przez radę gminy. Istotnym jest natomiast to, że przepisy Ordynacji podatkowej zakreślają zakres jej stosowania.
Co do zasady Ordynacja podatkowa stosowana jest w całości do dochodów publicznych, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe z wyjątkiem sytuacji, gdy są to należności o charakterze cywilnoprawnym. Ordynacji podatkowej możemy nie stosować w przypadku, gdy przepisy szczególne przewidują zastosowanie innej ustawy. Wyłączenia w stosowaniu Ordynacji podatkowej (dalej: O.p.) nie zawierają przepisy u.p.o.l., co jednoznacznie, zdaniem składu orzekającego, przesądza o konieczności uwzględniania art. 9 i 31 O.p. w określeniu podmiotów, które mogą być uznane za inkasenta. I tak zgodnie z art. 9 O.p. inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Z kolei w myśl art. 31 O.p. osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące płatnikami lub inkasentami, są obowiązane wyznaczyć osoby, do których obowiązków należy obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot, a także zgłosić właściwemu miejscowo organowi podatkowemu imiona, nazwiska i adresy tych osób. Zgłoszenia należy dokonać w terminie wyznaczonym do dokonania pierwszej wpłaty, a w razie zmiany osoby wyznaczonej - w terminie 14 dni od dnia, w którym wyznaczono inną osobę.
Brak jest zatem przeszkód prawnych, by na inkasenta wyznaczono nie tylko osoby fizyczne wskazane imiennie, czy przez określenie kryteriów charakteryzujących te osoby, np. sołtysów określonych miejscowości, ale możliwe jest również wyznaczenie na inkasenta osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa