Z ORGANIZACJI SAMORZĄDOWYCH

30 października 2023 r. odbyło się spotkanie przedstawicieli Związku Powiatów Polskich i Zarządu Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Szpitali Powiatowych (OZPSP) z przedstawicielami Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. 

Prezes OZPSP Waldemar Malinowski przedstawił najpilniejsze oczekiwania szpitali powiatowych zaznaczając, że muszą być spełnione do końca 2023 r. ze względów formalno-prawnych:

• Zapłata za wszystkie nadwykonania (w zakresach limitowanych i nielimitowanych);
• Uregulowania spłaty 1/12;
• Odrobienie i wykonanie świadczeń w zakresie ryczałtu za 2022 r.;
• Zapłata za wykonane świadczenia ponad wartość umowy ryczałtowej w 2023 r.;
• Zmiany wycen i poprawy rentowności.

Ponadto zwrócono uwagę, że Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej jest wadliwe i szpitale powiatowe nie są w stanie spełnić wymagań w nim zawartych. Podkreślono, że bez koniecznych zmian szpitale nie podejmą się realizacji świadczeń w zakresie nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej od 1 stycznia 2024 r.

Decydenci mają się odnieść do wyżej wymienionych kwestii na kolejnym spotkaniu 7 listopada br.

Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza

30 października 2023 r. Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza ogłosiła ALERT dotyczący wdrożenia doręczeń elektronicznych. Wdrożenia systemu doręczeń elektronicznych ma nastąpić z dniem 10 grudnia 2023 r. Od tego terminu wszystkie JST zobowiązane są posiadać adres do doręczeń elektronicznych oraz odbierać i doręczać korespondencję przychodząca na ten adres. Wdrożenie nowego modelu doręczeń elektronicznych to ogromne wyzwanie techniczne, prawne i organizacyjne. Setki procedur, pracowników oraz tysiące spraw administracyjnych i podatkowych mają być realizowane w proponowanym rozwiązaniu. W ocenie Unii Metropolii Polskich prace nad wdrożeniem modelu wymagają podjęcia pilnych działań usprawniających, do których należy:

Ustabilizowanie środowiska testowego służącego do testowania adresu do doręczeń elektronicznych oraz integracji systemów wewnętrznych (dziedzinowych) miast z system doręczeń elektronicznych udostępnianego przez Centralnym Ośrodkiem Informatyki - COI. Niestabilność obecnego środowiska nie pozwala na przygotowanie się do nowego modelu doręczeń. 

Szybkie i kompleksowe uzyskiwanie odpowiedzi na zgłaszane pytania przez zespół obsługujący COI oraz szybką realizację zgłoszeń.

Dobra i płynna współpraca pomiędzy dostawcami systemów wewnętrznych dla miast a COI. Powinna się ona odbywać w dialogu, ciągłej wymianie doświadczeń i uprzednim informowaniu o planowanych zmian na środowisku testowym.   

W ocenie Unii Metropolii Polskich konieczne jest także jednoznaczne określenie statusu systemu ePUAP po 10 grudnia 2023 r. i prowadzonej komunikacji za pomocą tego systemu. Do czasu pełnego wdrożenia wszystkich funkcjonalności systemu doręczeń elektronicznych oraz zintegrowania wszystkich usług online (centralnych i samorządowych) do nowego modelu doręczeń, system ePUAP powinien pozostać w użyciu i być prawnie skutecznym kanałem komunikacji pomiędzy podmiotami, które z niego korzystają. Ponadto konieczne jest też wypracowanie i udostępnienie reguł przekierowania korespondencji w skrzynce doręczeń dla potrzeb zarządzania korespondencją kierowaną do urzędów, o którym mowa w art. 19  ust. 6  ustawy o doręczeniach elektronicznych. Brak obecnych reguł grozi uniemożliwieniem sterowania strumieniami wiadomości oraz zarządzania dokumentacją przez liczne systemy dziedzinowe stosowanie w miastach. W ocenie UMP wszystkie ministerstwa oraz urzędy centralne powinny także przeanalizować wpływ nowego modelu doręczeń elektronicznych na aktualne procedury administracyjne, podatkowe itp.  oraz wskazać stosowne wyjaśnienia w tym zakresie. 

Związek Miast Polskich 

27 października 2023 r. w Sosnowcu obradował Zarząd Związku Miast Polskich. Przedstawiciele Zarządu ZMP podsumowali wybory i zdecydowali, że w ciągu 2 tygodni przygotują listę oczekiwań samorządów miast wobec Sejmu RP X kadencji oraz przyszłego nowego rządu na pierwsze 100 dni. Dyrektor Biura ZMP, Andrzej Porawski przedstawił listę obecnych i byłych samorządowców z miast, którzy dostali się do Sejmu czy Senatu po wyboracch 15 października. W Parlamencie będą pracować m.in.: Jacek Karnowski, prezydent Sopotu, Ryszard Brejza, prezydent Inowrocławia, Andrzej Dziuba, prezydent Tychów, Piotr Głowski, prezydent Piły, Bartosz Romowicz, burmistrz Ustrzyk Dolnych, Sylwia Bielawska, zastępca prezydent Wałbrzycha, Janusz Gromek, b. prezydent Kołobrzegu, Zygmunt Frankiewicz, b. prezydent Gliwic, Marcin Zawiła, b. prezydent Jeleniej Góry, Zofia Czernow, b. prezydent Jeleniej Góry, Wadim Tyszkiewicz, b. prezydent Nowej Soli, Janusz Pęcherz, b. prezydent Kalisza, Aleksander Kukucki, zastępca prezydenta Włocławka, Piotr Masłowski, zastępca prezydenta Rybnika, Ewa Kaliszuk, zastępca prezydenta Olsztyna, Konrad Frysztak, b. zastępca prezydenta Radomia, Jolanta Piotrowska, b. burmistrz Giżycka. Łącznie grupa ta, która może ustanowić parlamentarny zespół ds. polityki miejskiej i rozwoju miast, liczy prawie 30 osób. 

Zarząd ZMP po dyskusji postanowił w ciągu 2 tygodni przygotować listę z oczekiwaniami samorządów miast wobec Sejmu RP X kadencji oraz przyszłego nowego rządu na pierwsze 100 dni. Na pewno do najpilniejszych działań należeć będą sprawy finansowe, takie jak: odblokowanie funduszy europejskich na realizację Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności oraz środków na wdrażanie polityki spójności, przywrócenie subwencji rozwojowej dla samorządów na 2024 rok poprzez usunięcie z projektu ustawy okołobudżetowej zapisu o jej zawieszeniu czy niewypłacaniu w 2024 roku, a także zwiększenie subwencji oświatowej na 2024 rok, tak aby pokrywała co najmniej koszty wynagrodzeń nauczycieli, czy przywrócenie gminom autonomii w zakresie zatwierdzania taryf opłat za wodę i ścieki. W ocenie samorządowców z miast najbliższe 5-6 miesięcy może być kluczowym czasem dla samorządów, aby głośno artykułować najistotniejsze postulaty i zwracać się do parlamentarzystów o pilne nowelizacje.

Członkowie Zarządu zapoznali się z zamówionym przez ZMP projektem zmian ustawy o podatku od nieruchomości, określających przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 lipca 2023 r. (sygn. akt Sk 14/21). Został on przygotowany przez profesorów - Roberta Dowgiera, Leonarda Etela, Mariusza Popławskiego z Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku oraz dr. hab. Bogumiła Pahla, profesora Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, i zawiera 3 warianty zmiany ustawy pod kątem wyroku TK.

Związek Gmin Wiejskich RP

26 października 2023 r. Krzysztof Iwaniuk, Przewodniczący Zarządu Związku zwrócił się do Mateusza Morawieckiego, Prezesa Rady Ministrów z wnioskiem o określenie zasad i terminów przekazywania samorządom, o liczbie mieszkańców do 20 tysięcy, nagród pieniężnych za przekroczenie 60-procentowej frekwencji wyborczej w wyborach do Sejmu i Senatu, przeprowadzonych w dniu 15 października 2023 roku oraz za uzyskanie najwyższej frekwencji w powiecie. „Wniosek dotyczy czterech ogłoszonych konkursów:

1) na wsparcie w kwocie 250 tys. zł działalności kół gospodyń wiejskich

2) na wsparcie w kwocie 250 tys. zł działalności klubów sportowych

3) na wsparcie w kwocie 1 mln zł remontów remiz strażackich

4) na wsparcie w kwocie 1 mln zł budżetów obywatelskich.

 

Powyższa informacja jest samorządom niezbędna z uwagi na trwające prace nad projektami budżetów na rok 2024 i odpowiednim przygotowaniem się do realizacji zadań.” – czytamy w piśmie przewodniczącego Zarządu ZGW RP do premiera Mateusza Morawieckiego.

12 września 2023 r. na Zamku Królewskim w Warszawie – miejscu, w którym 25 lat temu odbyło się uroczyste wręczenie Aktów erekcyjnych przedstawicielom wszystkich powiatów – odbyło się Zgromadzenie Jubileuszowe Związku Powiatów Polskich.

Rok 2023 jest dla samorządów powiatowych rokiem szczególnym. 25 lat temu, 5 czerwca 1998 roku, uchwalona została ustawa o samorządzie powiatowym – usamorządowione zostały wspólnoty powiatowe. By godnie uczcić ten ważny Jubileusz, Związek Powiatów Polskich przy współpracy z Biurem „Niepodległa” zorganizował zjazd samorządowców, reprezentujących powiaty i miasta na prawach powiatu z całej Polski. W wydarzeniu wzięli także udział zaproszeni goście, w tym przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, a także środowiska naukowego.

8 września 2023 r. w Gdańsku obradował Zespół ds. odpadów komunalnych działający w ramach Komisji UMP ds. środowiska. Zespół przyjął stanowisko w sprawie przyjęcia ustawy o systemie kaucyjnym. Zespół UMP, wobec przyjęcia ustawy o systemie kaucyjnym, apeluje o uszczelnienie przepisów i zagwarantowanie wliczania zebranych odpadów w systemie kaucyjnym w strumień gminy, w której produkty w opakowaniach zostały wprowadzone na rynek i jednoznaczne uniemożliwienie uznania ich przez podmiot zbierający jako odpadów powstających w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej. A także o wprowadzenie niezbędnych działań legislacyjnych dotyczących gospodarki odpadami. Chodzi o jak najszybsze wdrożenie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta i realizację zasady „zanieczyszczający płaci”.

10 sierpnia 2023 r. Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza wystąpiła z apelem do Ministerstwa Edukacji i Nauki dotyczącym zwiększenie części oświatowej subwencji ogólnej. Chodzi o podział subwencji oświatowej poprzez wprowadzenie w rozporządzeniu subwencyjnym nowej wagi o wskaźniku 0,42 na uczniów szkół ponadpodstawowych spoza powiatu, w którym działa szkoła. Jak również o zasady finansowania tzw. edukacji domowej.

„Naliczenie subwencji oświatowej na podstawie liczby uczniów w roku poprzednim nie gwarantuje samorządom środków na finansowanie przekazanych zadań. Co prawda samorządy mogą potencjalnie w trakcie roku ubiegać się o dodatkową subwencję z tytułu wzrostu przeliczeniowej liczby uczniów (w ramach rezerwy subwencyjnej), ale mechanizm podziału tych środków nie gwarantuje uzyskania pełnej należnej kwoty. Ponadto, dodatkowa subwencja z tytułu wzrostu liczby uczniów przekazywana jest samorządom pod koniec roku budżetowego – tymczasem np. duży przyrost liczy uczniów szkół niepublicznych z miesiąca na miesiąc wiąże się z koniecznością natychmiastowego zwiększenia wydatków z tytułu comiesięcznych transz dotacji dla szkół.” – czytamy m.in. w stanowisku Unii Metropolii Polskich.

Związek Miast Polskich

1 sierpnia 2023 r. Związek Miast Polskich wystosował apel do premiera Mateusza Morawieckiego w sprawie odbioru od miast niesprzedanego mieszkańcom węgla. „Zwracamy się z uprzejmą prośbą o zobowiązanie państwowych dystrybutorów do odbioru od gmin zalegającego węgla oraz proporcjonalny zwrot środków otrzymanych z tytułu jego sprzedaży. Prowadzenie dalszej sprzedaży po cenach niższych od ceny zakupu doprowadzi do pogłębienia powstałej luki finansowej w gminnych budżetach oraz zaostrzenia się problemów z realizacją zadań publicznych. Należy spodziewać się, że tego rodzaju niegospodarność nie znajdzie również aprobaty mieszkańców, którzy przez kilka miesięcy wcześniej kupowali od gmin węgiel drożej niż będą go mogli nabyć teraz.” – czytamy w apelu. 31 lipca 2023 r. upłynął ustawowy termin na sprzedaż końcową węgla przez gminy. „Z informacji uzyskanych od miast członkowskich wynika, że w wielu z nich wciąż znajduje się co najmniej kilkaset ton tego paliwa” – czytamy w liście prezesa ZMP do premiera. Na podstawie otrzymywanych z miast sygnałów Biuro Związku przeprowadziło ankietę. Otrzymaliśmy odpowiedzi z 221 miast członkowskich. W 138 spośród nich znajduje się łącznie 10 614 ton niesprzedanego węgla (średnio po 77 ton na miasto), za który samorządy zapłaciły ok. 16 milionów złotych. 24 spośród tych miast ma ponad 100 ton węgla, z czego 8 – ponad 300 ton. Można założyć, że w skali całego kraju i wszystkich gmin paliwa pozostało co najmniej kilka razy więcej. „Zgodnie z art. 14a ust. 10 ustawy z dnia 27 października 2022 r. o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2236), sprzedaż paliwa stałego na zasadach określonych w ustawie może odbywać się najpóźniej do dnia 31 lipca 2023 r. W związku z upływem ustawowego terminu, brak jest możliwości dalszego prowadzenia sprzedaży węgla przez gminy. Istnieje natomiast paląca potrzeba uzupełnienia gminnych budżetów na realizację zadań bieżących, w tym związanych z edukacją publiczną oraz spłatę samorządowego zadłużenia.” – czytamy w apelu.

UNIA METROPOLII POLSKICH im. PAWŁA ADAMOWICZA

21 lipca 2023 r. Unia Metropolii Polskich w skierowanym do Ministra Finansów wystąpieniu wskazuje, że dla rzetelnego sporządzania Wieloletnich Prognoz Finansowych przez JST konieczne jest, aby resort finansów udostępniał JST średnioterminowe wstępne prognozy podstawowych wielkości kształtujących ich dochody.

W szczególności z tytułu udziałów we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych oraz subwencji ogólnej (jej części: oświatowej, wyrównawczej, równoważącej/regionalnej oraz rozwojowej). wieloletnie prognozy finansowe, rozumiane jako dokument niezbędny dla zarzadzania długoterminowego rozwojem JST, w ostatnich latach straciły walor wiarygodności.- Zasadniczym powodem jest de facto erozja spójnego systemu finansów publicznych w zakresie dotyczącym dochodów samorządów. Planowanie wydatków oświatowych, dochodów z PIT i CIT czy dochodów subwencyjnych wymyka się z jakichkolwiek algorytmów w ujęciu 12- 24 miesięcy, a co dopiero w ujęciu wieloletnim. Dobrym przykładem są tutaj coroczne, nadzwyczajne, transfery, które od 2021 r. mają rekompensować jednostkom samorządu terytorialnego spowodowane działaniami obecnego rządu ubytki w dochodach z podatku od osób fizycznych. Samorządy nie są w stanie ich ująć w bieżących budżetach, ponieważ transfery te są konstruowane w oderwaniu od chociażby ubytków dochodów gmin, powiatów i województw, które mają za zadanie uzupełniać. Również zasady ich podziału są oderwane od ubytków, jakie wprowadzone w ramach m.in. Polskiego Ładu zmiany w PIT spowodowały w budżetach poszczególnych kategorii JST (gmin, miast, miast na prawach powiatu, powiatów, czy województw). Aby nie być gołosłownym wystarczy wskazać na sytuację roku 2023. Mamy początek lipca, a nadal nieznany jest ostateczny podział środków finansowych przeznaczonych w nowelizacji Budżetu Państwa na uzupełnienie dochodów JST, a dotyczy to nie planów budżetów samorządowych na przyszły rok, tylko już realizowanych budżetów. – czytamy w piśmie Unii Metropolii Polskich skierowanym do minister finansów Magdaleny Rzeczkowskiej. 

20 lipca 2023 r. Unia Metropolii Polskich wystosowała apel skierowany do przewodniczącego Senackiej Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, senatora Kazimierza Kleina o wprowadzenie poprawek do art. 4 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 1036), które zapewnią sprawiedliwy podział dodatkowych środków przeznaczonych dla jednostek samorządu terytorialnego w nowelizacji budżetu państwa na rok 2023. W ocenie Unii Metropolii Polskich duże zastrzeżenia budzi zaproponowany w art. 4 nowelizacji ustawy okołobudżetowej na 2023 r. sposób podziału dodatkowych środków dla JST. W szczególności dotyczy to wprowadzonych minimalnych i maksymalnych kwot przekazywanych poszczególnym gminom, powiatom i województwom w przypadku podziału 7,5 mld zł. te minimalne i maksymalne kwoty zasadniczo zaburzają zasadę zakładającą, że te 7,5 mld zł miało zostać podzielone proporcjonalnie do wysokości udziałów poszczególnych JST we wpływach z PIT. Wprowadzenie kwot minimalnych i maksymalnych przy podziale kwoty 7,5 mld zł wskazuje, że celem autorów projektu ustawy było nie tyle było wsparcie JST w trudnej sytuacji finansowej, co zmiana hierarchii dochodowej wśród samorządów. A efektem ich wprowadzenia jest drastyczne ograniczenie rekompensaty dla miast na prawach powiatu, zwłaszcza tych największych. Te skutki są doskonale widoczne. Wystarczy przyjrzeć się, jaki efekt wywiera przewidziany w nowelizacji ustawy okołobudżetowej na 2023 r. mechanizm podziału kwoty 7,5 mld zł na podział kwoty 3,5 mld zł, która – co do zasady miała zostać przeznaczona na cele wyrównawcze dla jednostek samorządu terytorialnego o niższych dochodach. Wprowadzenie progów minimalnego, a zwłaszcza maksymalnego przy podziale kwoty 7,5 mld zł spowodowało, że wszystkie 12 miast Unii Metropolii Polskich stało się beneficjentami podziału środków z puli wyrównawczej (3,5 mld zł). Dlatego najważniejszym, skierowanym do Senatu postulatem jest wykreślenie z mechanizmu podziału kwoty 7,5 mld zł zapisów o progach minimalnym i maksymalnym. W swoim apelu Unia Metropolii Polskich postuluje również zmianę mechanizmu [podziału kwoty 2 mld zł], stanowiącej tzw. „premię inwestycyjną” dla gmin. Autorzy nowelizacji ustawy okołobudżetowej na 2023 r., z niezrozumiałych względów zapisali w niej, że w podziale tzw. premii inwestycyjnej (pula 2 mld zł) uczestniczyć mogą jedynie niektórych gmin, zdefiniowanych przez liczbę mieszkańców. Unia Metropolii Polskich postuluje wykreślenie tych ograniczeń i dopuszczenie do podziału „premii inwestycyjnej” wszystkich jednostek samorządu terytorialnego.

11 lipca 2023 r. Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza wystosowała do Ministra Finansów apel w sprawie nowelizacji ustawy o podatku od czynności prawnych, która może skutkować ubytkami w dochodach gmin z tego źródła.

Unia Metropolii Polskich podkreśla, że zmiana w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych znosząca (w określonych sytuacjach) obowiązek uiszczenia 2% PCC przy sprzedaży nieruchomości, jest kolejnym działaniem pozbawiających jednostki samorządu terytorialnego (w tym konkretnym przypadku gminy) dochodów własnych. Podatek od czynności cywilnoprawnych – chociaż jest pobierany przez organy państwowej administracji skarbowej – stanowi źródło dochodów własnych gmin. Tak wprost wynika z art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. h ustawy z dnia 13 listopada 2023 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Stanowczo protestujemy przeciwko wprowadzaniu jakichkolwiek zmian ingerujących w dochody jednostek samorządu terytorialnego bez wcześniejszej konsultacji  ze stroną samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. W swoim stanowisku Unia Metropolii Polskich zaproponowała też wprowadzenie do obowiązujących przepisów rozwiązań legislacyjnych, które zagwarantują gminom rekompensatę ubytków w dochodach z PCC spowodowanych przez nowelizację ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

3 i 4 lipca 2023 r. w Bydgoszczy obradowała Komisja Skarbników Unii Metropolii Polskich. W trakcie posiedzenia dyskutowano m.in. nad wypracowanym przez Unię Metropolii Polskich planem działań mających przywrócić samorządom niezależność finansową, a tym samym możliwość decydowania o kierunkach rozwoju i polityce lokalnej.

Unia Metropolii Polskich wraz ze Związkiem Miast Polskich stworzyła dokument „Diagnoza i recepty na główne problemy samorządu terytorialnego 2023”, który razem z pakietem proponowanych rozwiązań przekazała 27 maja w Senacie podczas Dnia Samorządu Terytorialnego. O czym jest mowa w dokumencie? Głównym zdiagnozowanym problemem w analizie jest luka finansowa w edukacji, która osiągnęła 37 mld zł, a zadłużenie JST wzrosło do 91 mld zł. Deficyt bilansowy wyniósł prawie -9 mld zł. Dochody własne JST były ograniczone, a dotacje były przyznawane arbitralnie.

Samorządowcy proponują pilne działania, takie jak:

• Zwiększenie udziałów JST w podatkach dochodowych, m.in. przez przyznanie JST udziałów w PIT ryczałtowym.
• Przywrócenie subwencji rozwojowej w 2023 roku, aby wyrównać ubytki w wpływach z PIT.
• Długoterminowe zmiany systemowe mogłyby przedstawiać się następująco:
• Zwiększenie autonomii finansowej JST poprzez promowanie lokalnej przedsiębiorczości i inwestycji.
• Ustalenie obiektywnych kryteriów przyznawania dotacji celowych, uwzględniających realne potrzeby JST.

8-9 czerwca 2023 r. w miejscowości Ciugud w Rumunii obradowała Grupa Polityczna „Przymierze Europejskie” (EA Group) Europejskiego Komitetu Regionów. Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (ZGWRP) reprezentowali: Krzysztof Iwaniuk, Przewodniczący Zarządu, Dariusz Strugała, Wiceprzewodniczący Zarządu oraz Marian Buras i Mirosław Lech, Członkowie Zarządu ZGWRP.

Wiceprzewodniczący Strugała przygotował i przedstawił referat wprowadzający do konferencji pt. „Znaczenie inicjatywy inteligentnych wsi we wszystkich politykach Unii Europejskiej”.Dwudniowe obrady zwieńczyło przyjęcie dokumentu, który zatytułowano jako „Deklaracja z Ciugud: Unijna wieś podstawą spójności i rozwoju UE”. Deklaracja z Ciugud poświęcona jest potrzebie położenia większego nacisku na rozwój obszarów wiejskich. Wspomniana grupa polityczna wskazuje w tym dokumencie m.in., że uważa, iż „Zrównoważona przyszłość Europy zależy od większej spójności terytorialnej i opracowania solidnej  agendy na rzecz obszarów wiejskich kładącej nacisk na kluczową rolę obszarów wiejskich przy jednoczesnym przeciwdziałaniu wyludnianiu się”.  Z treścią deklaracji można zapoznać się w załączonym dokumencie.Po  posiedzeniu odbyło się seminarium poświęcone podstawom spójności i rozwoju w Unii Europejskiej. Uczestniczyli w nim przedstawiciele władz Rumuni, samorządowcy różnych szczebli zaproszeni goście z Europy oraz  delegacja samorządowa z Maroka.

31 maja i 1 czerwca br. w Karpaczu odbyło się XXIX Zgromadzenie Ogólne Związku Powiatów Polskich. W trakcie obrad delegaci skoncentrowali się na najważniejszych dla powiatów kwestiach, przyjmując aż 21 stanowisk.

Dotyczyły one: środków niezbędnych do stabilizacji budżetów powiatów; założeń nowego systemu dochodów powiatów; systemowej aktualizacji wyceny świadczeń zdrowotnych; lokalnych centrów zdrowia; dyżurów aptek ogólnodostępnych; stwierdzania zgonu; potrzeby uporządkowania i poprawy jakości sieci dróg powiatowych; obowiązku ubezpieczania pojazdów, które przepadły na rzecz powiatów; poprawienia skuteczności mechanizmów likwidacji białych plam transportowych; wzmocnienia uprawnień organów zarządzających ruchem drogowym; systemowej waloryzacji opłat administracyjnych. Kolejne stanowiska Zgromadzenia Ogólnego ZPP były poświęcone: rozwojowi rodzinnej pieczy zastępczej; finansowaniu systemu orzekania o niepełnosprawności; finansowaniu Domów Pomocy Społecznej; pokrywaniu rzeczywistych kosztów funkcjonowania oświaty ponadpodstawowej; wsparciu psychologiczno-pedagogicznego młodzieży szkolnej; roli powiatów jako wspólnot samorządowych odpowiedzialnych za dziedzictwo i za rozwój społeczno-gospodarczy realizowany w oparciu o dziedzictwo zlokalizowane na terenie powiatu; niezbędnym nowym narzędziom nadzoru nad gospodarką leśną w lasach prywatnych; samowystarczalności energetycznej samorządów; racjonalizacji obowiązków sprawozdawczych powiatu; finansowaniu likwidacji barier w urzędach, placówkach edukacyjnych lub środowiskowych domach samopomocy.

26 maja 2023 r. obradował w Warszawie Zarząd Związku Miast Polskich. W trakcie obrad burmistrzowie przyjęli m.in. stanowisko, w którym sprzeciwili się zapowiadanemu przez rząd powołaniu regulatora ds. opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. „Zarząd ZMP nie zgadza się na tworzenie kolejnej, centralnej instytucji rządowej, która będzie arbitralnie narzucać samorządom, jak należy realizować zadania lokalne i zmuszać je do dopłacania do lokalnej gospodarki odpadami.” – czytamy w stanowisku. Zarząd ZMP zaapelował także o podjęcie pilnych i rzeczywistych działań zmierzających do wprowadzenia Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta oraz ograniczenia kosztów działalności branży odpadowej, co bezpośrednio wpłynie na wysokość opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla mieszkańców.

8 maja 2023 r. obradowali przedstawiciele ogólnopolskich organizacji samorządowych wchodzących w skład Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu terytorialnego.

Tematem spotkania, w którym uczestniczyli przedstawiciele: Unii Metropolii Polskich, Unii Miasteczek Polskich, Związku Gmin Wiejskich RP, Związku Miast Polskich, Związku Powiatów Polskich oraz Związku Województw RP, było konieczne do wprowadzenia zmiany w finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego. W trakcie spotkania samorządowcy wypracowali krótki, dwupunktowy dokument dotyczący zmian pilnych bieżących, który został niezwłocznie przekazany Ministrowi Finansów. W piśmie tym samorządowcy zaproponowali:

Podział dodatkowych środków, które JST ma w 2023 r. otrzymać z budżetu państwa (wzorem lat ubiegłych). Samorządowcy zaproponowali aby kwota ta została podzielona na dwie pule. Pierwsza w wysokości 2/3 kwoty dodatkowych środków powinna zostać podzielona tak, jak dzielony jest samorządowy udział w podatku PIT. Druga (1/3 dodatkowych środków) powinna stanowić element systemu wyrównującego dochody JST.

Przyznanie jednostkom samorządu terytorialnego udziału w dochodach z podatku PIT ryczałtowego. Strona samorządowa zaproponowała również aby dochód JST w podatku ryczałtowym PIT został podzielony pomiędzy gminy, powiaty i województwa samorządowe tak samo, jak dzielony jest udział JST w dochodach z podatku PIT płaconego według skali podatkowej oraz liniowego 19%.

24 kwietnia 2023 r. Zarząd Związku Gmin Wiejskich RP zaopiniował projekt ustawy o zmianie ustawy o ochotniczych strażach pożarnych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3148). „W ocenie związku projekt - jako całość - należy zaopiniować pozytywnie.

Jednocześnie zastrzeżenia ZWRP budzą te przewidziane w nim rozwiązania prawne, które nakładają na gminy obowiązki, generujące koszty bez zapewnienia źródeł ich finansowania. "Stanowi to łamanie konstytucyjnej zasady samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego i prowadzi do zmniejszenia efektywności realizacji zadań własnych. Zgodnie z art. 167 ust. 4 Konstytucji RP zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych. Podkreślamy, że przepis ten nie rozróżnia charakteru zadania, co prowadzi do wniosku, że niezależnie od tego, czy nowe zadanie ma charakter obligatoryjny czy fakultatywny, nie zwalnia to ustawodawcy z dokonania odpowiednich zmian w podziale dochodów publicznych.” – czytamy w stanowisku Zarządu ZGW RP.

3 kwietnia 2023 r. w Sopocie obradował Zarząd Związku Miast Polskich. Przy okazji rozmowy na temat bieżących prac legislacyjnych samorządowcy z miast mówili o bardzo niebezpiecznym dla samorządności, znajdującym się już w Sejmie, projekcie ustawy o zmianie ustawy o referendum lokalnym.

W ocenie Zarządu ZMP projekt ten nie tylko zawiera błędy logiczne, ale powoduje istotne wzmocnienie referendów odwoławczych. Zastosowanie przepisów w praktyce może doprowadzić do sytuacji, gdy o losach większości będzie decydowała mniejszość. Może spowodować wysyp wniosków o przeprowadzenie referendów odwołania organów JST, motywowany bynajmniej nie troską o dobro wspólne, ale doraźnym interesem politycznym. 

Zarząd ZMP negatywnie zaopiniował rządowy projekt ustaw o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska (UD246), który przewiduje obligatoryjne opracowanie i przyjęcie miejskich planów adaptacji (MPA) w 129 gminach o statusie miasta. Zawiera on bowiem liczne błędy. Zapisy projektu ustawy są ogólnikowe i nieprecyzyjne. Nie jest doprecyzowany np. sposób prowadzenia monitoringu oraz wymagań do nadzoru merytorycznego nad realizacją MPA. Ponadto budzi wątpliwości wprowadzenie obowiązku ustawowego robienie dodatkowego planu skoro jest wymagane posiadanie przez gminy programu ochrony środowiska, który skupia podobne zagadnienia. 

W sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (druk 3097), członkowie Zarządu obradujący w Sopocie postanowili powtórzyć w swojej opinii stanowisko podjęte w Hrubieszowie w tej sprawie oraz dodać do niej uwagi z miast. ZMP podtrzymuje swoje postulaty dotyczące modyfikacji przepisów w sprawie możliwości wydawania decyzji o warunkach zabudowy oraz powiązania podatku od nieruchomości ze sposobem użytkowania gruntów.

9 i 10 marca 2023 r. w Łodzi odbyło się Zgromadzenie Ogólne Związku Miast Polskich. Pierwszy dzień obrad XLVI Zgromadzenia Ogólnego Związku Miast Polskich rozpoczął się od uroczystego punktu, poświęconego obchodzonej w tym roku 600. rocznicy nadania Łodzi praw miejskich.

Drugi dzień obrad poświęcony był priorytetowemu dla miast w obecnym okresie problemowi transformacji energetycznej, w kontekście usamodzielnienia się gospodarki miejskiej w zakresie lokalnej energetyki, w celu maksymalnego jej uwolnienia od dyktatu państwowych monopolistów. W trakcie Zgromadzenia Ogólnego przedstawiciele miast zrzeszonych w Związku Miast Polskich zwracali także uwagę na inne problemy, z którymi obecnie boryka się samorząd terytorialny są to: centralizacja, antysamorządowa polityka rządu i dyskryminacja miast. - Rząd nie uznaje niezależności samorządu terytorialnego, nie traktuje też samorządu jako części władzy publicznej. Efektem tego jest ciągłe napięcie, chaos oraz sytuacja, w której ciągle musimy o coś walczyć – mówił do reprezentantów miast członkowskich Związku prezes Zygmunt Frankiewicz.

17 lutego 2023 r. w Złotoryi obradował Zarząd Związku Miast Polskich, który przyjął m.in. stanowisko w sprawie projektu uchwały RM w sprawie Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2028.

Mimo tego, że w KPGO 2028 znajdują się elementy zasługujące na aprobatę, jak choćby założenia dotyczące współdzielenia kosztów inwestycji przez kilka podmiotów, to i tak większość rozwiązań ma charakter bardzo ogólny, co utrudnia ich analizę. Podkreślano, że założenia KPGO 2028 wciąż nie rozwiązują problemu funkcjonowania systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta, jak też systemu kaucyjnego. Poza tym ograniczają możliwości rozwoju i wprowadzenia ewentualnych opłat za termiczne przekształcanie odpadów w przyszłości, a udział tego typu odpadów w okresie najbliższych 5 lat może się istotnie zmienić.

13 lutego 2023 r. Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza wyraziła sprzeciw w związku z dyskryminującym szpitale zlokalizowane na terenie tych miast, kryteriom oceny wniosków o dofinansowanie dla szpitalnych oddziałów ratunkowych ze środków Subfunduszu modernizacji podmiotów leczniczych.

„Kryteria proponowane przez Ministerstwo, zastosowana skala punktowa i rozpiętość oceny, w praktyce radykalnie ograniczają (a nawet eliminują) szanse otrzymania środków przez podmioty lecznicze prowadzące SOR-y, które są zlokalizowane w miastach zrzeszonych w UMP. A zatem już na wstępie bardzo ważne z punktu widzenia działania systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego szpitale zostaną wyrugowane z ww. programu. Takie postępowanie sprowadza ograniczenia dostępności i jakości świadczeń realizowanych w największych i najbardziej obciążonych szpitalnych oddziałach ratunkowych.” – czytamy w stanowisku UMP.

8 lutego 2023 r. odbyło się spotkanie przedstawicieli Zespołu nadzwyczajnego Unii Metropolii Polskich ds. uchodźców z Ukrainy z przedstawicielami Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Spotkanie dotyczyło ustawy z dnia ustawy z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 185). W trakcie spotkania przedstawiciele MSWiA odpowiadali na pytania przedstawicieli Miast UMP oraz wyjaśniali, jak należy stosować przepisy nowelizacji dotyczące współfinansowania przez obywateli Ukrainy - uchodźców wojennych pobytu w miejscach zbiorowego zakwaterowania.

Związek Miast Polskich

6 lutego 2023 r. Związek Miast Polskich wystosował do Ministra Zdrowia pismo – protest przeciwko dyskryminującym miasta kryteriom oceny wniosków o dofinansowanie dla szpitalnych oddziałów ratunkowych ze środków Subfunduszu modernizacji podmiotów leczniczych. Spośród 99 SOR-ów działających w szpitalach prowadzonych przez resorty, uczelnie medyczne i samorządy, a mających siedzibę w miastach na prawach powiatu, tylko 5 spełnia kryterium oceny oparte o gęstość zaludnienia. Kryterium to jest zerojedynkowe. Jeśli gęstość zaludnienia powiatu, w którym znajduje się SOR jest wyższa niż 805 mieszkańców/km, to wnioskujący szpital jest pozbawiony aż 43 proc. możliwych do uzyskania punktów. Spośród 54 miast na prawach powiatu, na terenie których znajdują się szpitale prowadzące SOR-y, kryterium to spełnia tylko 5 i to głównie z tego powodu, że ich obszar obejmuje dużą powierzch­nię terenów przemysłowych (Jaworzno, Dąbrowa Górnicza, Tarnobrzeg), lub – tak jak w przypadku Zielonej Góry – dzięki połączeniu z gminą wiejską o niskiej gęstości zaludnienia. Zdaniem Związku Miast Polskich tak skonstruowane warunki konkursu nie znajdują merytorycz­nego uzasadnienia, są krzywdzące dla podmiotów leczniczych prowadzących największe w Polsce szpitalne oddziały ratunkowe, a przede wszystkim działają na szkodę pacjentów.

Związek Gmin Wiejskich RP

 

24 stycznia 2023 r. w Warszawie, w formule stacjonarnej, odbyło się pierwsze w tym roku posiedzenie Zarządu Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (ZGWRP). W trakcie posiedzenia przyjęto protokół z poprzedniego posiedzenia Zarządu, które odbyło się 28 września ub.r. Przedstawiona została także informacja z obrad Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, gdzie Związek ma aktywną reprezentację. Omówiono też najważniejsze prace z udziałem członków Zarządu i innych przedstawicieli Związku. Bardzo ważna dyskusja odbyła się w sprawach: XXXVII Zgromadzenia Ogólnego Związku, XX Kongresu Gmin Wiejskich oraz jubileuszu XXX-lecia ZGWRP. Istotnym punktem posiedzenia było także podjęcie uchwały w sprawie prowizorium budżetowego Związku na rok bieżący, które zostało przyjęte. Przeprowadzono również dyskusję na temat kierunków dalszych prac w odniesieniu do propozycji ZGWRP, dotyczącej kategoryzacji gmin w kontekście proponowanej przez Ministerstwo Finansów zmiany ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Omówiono także kwestię partycypacji Związku i jego przedstawicieli w szeregu wydarzeń zaplanowanych w najbliższym okresie. Członkowie Zarządu ZGWRP poświęcili uwagę także informacjom o stanowiskach Związku w sprawie azbestu i w sprawie kodeksu wyborczego oraz w zakresie dotyczących tych kwestii prac parlamentarnych. Zarząd przyjął też stanowisko w sprawie rozwiązania problemu bezdomności zwierząt domowych.

31 stycznia 2023 r. Związek Miast Polskich przekazał na ręce Marszałka Senatu stanowisko Zarządu ZMP w sprawie procedowanych obecnie zmian w Kodeksie Wyborczym. Związek Miast Polskich dostrzega potrzebę zmian w obowiązującej ustawie – Kodeks wyborczy, jednak przepisy zaproponowane w projekcie ustawy wymagają gruntownych zmian.

Co więcej, zamierzony cel projektodawcy – zwiększenie frekwencji wyborczej - nie zostanie spełniony w przewidywanym zakresie, co potwierdzają badania m.in. prof. Jarosława Flisa oraz Fundacji Batorego. Kluczowym aspektem, który został pominięty w projekcie ustawy, jest dopuszczenie głosowania za pośrednictwem łącza internetowego. Z przeprowadzonych dotychczas badań wynika wprost, że Polacy oczekują takich rozwiązań. Co istotne, w ocenie Związku Miast Polskich byłby to również przełomowy krok w przybliżeniu osób dotychczas pozbawionych możliwości samodzielnego oddania głosu w wyborach do poczucia sprawczości wynikającego z czynnego prawa wyborczego. Ponadto, niewątpliwie mogłoby to przyczynić się to też do zwiększenia frekwencji w sposób bardziej efektywny niż prognozują to badania przeprowadzone w stosunku do omawianego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks Wyborczy.

27 stycznia 2023 r. Unia Metropolii Polskich wystosowała do Mateusza Morawieckiego prezesa Rady Ministrów apel o wprowadzenie zmian w programie „Ciepłe Mieszkanie”. „Apelujemy przede wszystkim o rozszerzenie katalogu osób uprawionych do skorzystania z dotacji o najemców lokali komunalnych. Zmiana ta jest szczególnie istotna z punktu widzenia dużych metropolii, gdzie zasób komunalny stanowi znaczącą część całego zasobu mieszkaniowego. W tym kontekście pozbawienie tej grupy mieszkańców możliwości wsparcia finansowego, negatywnie wpłynie na efektywność programu „Ciepłe Mieszkanie”, ograniczając jego skuteczność i uniemożliwiając osiągnięcie celu, jakim jest poprawa jakości powietrza w Polsce”.

24 stycznia 2023 r. Zarząd Związku Gmin Wiejskich RP wydal stanowisko w sprawie rozwiązania problemu bezdomności zwierząt domowych. Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej, spełniając oczekiwania gmin z obszarami wiejskimi od lat postuluje aby uregulować kwestie związane z problemem bezdomności zwierząt, głównie psów i kotów. Zarząd zaznacza, że na przestrzeni lat 2016 – 2020 do Sejmu wniesiono wiele projektów ustaw o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Były to projekty rządowe oraz poselskie. Wszystkie one były dogłębnie analizowane i opiniowane przez Związek. Niestety, żaden projekt nie zmierzał do dobrych i efektywnych rozwiązań w tym zakresie. Również nie został zakończony proces legislacyjny w odniesieniu do wszystkich wniesionych i procedowanych projektów ustaw. Zarząd od końca roku 2021 do chwili obecnej obserwuje zapowiedzi płynące z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi o przygotowaniu projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt, szczególnie psów. Chcemy dołączyć do tych, którzy pozytywnie myślą o problemie bezdomności zwierząt i dlatego w imieniu ZGWRP apelujemy o przyspieszenie prac nad projektem ustawy i jak najszybsze wniesienie jej do Sejmu RP.

11 stycznia 2023 r. Związek Gmin Wiejskich RP wydal stanowisko w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw. „Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (ZGWRP) jako organizacja powołana do reprezentowania spraw samorządu lokalnego, ma pełną świadomość znaczenia wolnych, demokratycznych, transparentnych i powszechnych wyborów.

Podejmowanie działań i tworzenie warunków mających zwiększyć zaangażowanie polskich obywateli i zachęcić do liczniejszego udziału w wyborach uznajemy za jak najbardziej zasadne. (…) Jednakże analizując poselski projekt dotyczący zmian w Kodeksie wyborczym, wskazać należy jednoznacznie, że udział w wyborach jest prawem, a nie obowiązkiem. (…) Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej po zapoznaniu się z poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw wskazuje jednoznacznie na brak analiz usprawiedliwiających realną potrzebę wprowadzania zmian w Kodeksie wyborczym. (…) proponowane w projekcie ustawy rozwiązania w niewielkim stopniu mogą przyczynić się do zwiększenia frekwencji wyborczej. projekt w takiej formie nie przyniesie zamierzonych efektów. Powoduje natomiast, że mamy do czynienia z poważnym aktem ustawodawczym, podważającym zaufanie obywateli do państwa i stanowionego przez niego prawa, a także do procesu wyborczego.” – czytany w stanowisku ZGW RP.

Ruch Samorządowy TAK! Dla Polski

10 stycznia 2023 r. samorządowcy z całej Polski przekazali Prezydentowi RP Andrzejowi Dudzie list otwarty w sprawie odblokowania środków z Krajowego Planu Odbudowy. Inicjatywa została zorganizowana przez Ruch Samorządowy TAK! Dla Polski. „Od pandemii koronawirusa, która dotknęła niemal każdą sferę naszego życia mijają kolejne miesiące, a nasz kraj wciąż nie otrzymał należnych mu środków w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności. Miliardy złotych miały pomóc Polkom i Polakom po kryzysie wywołanym pandemią COVID-19. (…) Dziś kolejny raz Polska znajduje się w takim ważnym momencie. W 2023 rok nasz kraj wchodzi z rekordową inflacją, drożyzną i niepewnością co do tego, jak wyglądać będzie przyszłość. Miliony Polek i Polaków wciąż czekają na należne im miliardy złotych w ramach KPO. Te środki są naszym wspólnym dobrem, a niestety stały się zakładnikami sporów partyjnych. Dlatego jako samorządowcy prosimy Pana o bezpośrednie i skuteczne zaangażowanie w proces odblokowania tych finansów dla obywateli naszego kraju. Wetując zapowiadane przez ministra edukacji narodowej i nauki zmiany w szkolnictwie, stawiając na spokój społeczny pokazał Pan, że potrafi działać ponadpartyjnie, mając na względzie dobro Obywateli.” – czytamy w liście otwartym. Do listu samorządowcy dołączyli listę 1000 inwestycji samorządowych, które nie zostaną zrealizowane, jeżeli środki z KPO nie zostaną pilnie uruchomione. 

Z ORGANIZACJI SAMORZĄDOWYCH 

28 listopada 2022 r. wszystkie ogólnopolskie korporacje samorządowe wchodzące w skład Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego wystosowały do Ministra Finansów odpowiedź na przedstawioną im ośmiopunktową propozycję zmian w systemie finansów JST.

W ocenie ogólnopolskich korporacji samorządowych wchodzących w skład Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego wszelkie działania zmierzające do naprawy systemu finansów JST powinny zostać poprzedzone rzetelną analizą i diagnozą sytuacji dochodów osiąganych przez gminy, powiaty i województwa. Bez takiej rzetelnej diagnozy wszelkie próby naprawiania systemu finansowania samorządów są podejmowane po omacku. Wypracowane przez stronę samorządową KWRiST stanowisko to odpowiedź na propozycje zmian w systemie finansów jednostek samorządu terytorialnego przedstawione ogólnopolskim organizacjom samorządowym 25 października 2022 r. Trzystronicowy dokument zawiera osiem punktowych zmian w systemie finansowania JST.- W naszym stanowisku wskazujemy na konieczność przedstawienia przez resort finansów po pierwsze rzetelnej diagnozy rzeczywistej sytuacji finansowej JST na koniec kadencji, ze szczególnym uwzględnieniem dochodów osiąganych przez gminy, powiaty i województwa samorządowe z poszczególnych ich źródeł. Po drugie dostosowania poziomu finansowania JST do zadań realizowanych przez samorządy. Po trzecie wskazanie jaki cel resort finansów i rząd zamierza osiągnąć, jeżeli chodzi o finansowanie JST i jakimi metodami ten cel zamierza realizować – mówi Jan Grabkowski, starosta poznański, współprzewodniczący KWRiST ze strony samorządowej. W ocenie wszystkich organizacji samorządowych wchodzących w skład Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego tylko tak skonstruowany fundament może być podstawą do rozmów na temat reformy systemu finansowania jednostek samorządu terytorialnego. Każde inne działanie będzie jedynie pozorne, a w konsekwencji nieskuteczne. Nie doprowadzi do podźwignięcia finansów samorządowych z głębokiego kryzysu spowodowanego wprowadzanymi w ostatnich latach zmianami, np. dotyczącymi drastycznego obniżenia dochodów JST osiąganych z podatku dochodowego od osób fizycznych.

18 listopada 2022 r. w Tarnowskich Górach obradował Zarząd Związku Miast Polskich.

Podczas spotkania ustalono m.in., że niezbędna jest diagnoza sytuacji finansowej JST z prognozą na lata 2023 i 2024 oraz powołanie zespołu bilateralnego z udziałem przedstawicieli samorządów, który będzie nad nią pracował. Zdaniem uczestników konieczne jest określenie celów nowego systemu finansów, który powinien charakteryzować się adekwatnością, stabilnością i zróżnicowaniem źródeł zasilania. Dopiero wtedy będzie można rozmawiać o narzędziach. Reprezentanci miast i eksperci postulowali: zapewnienie adekwatności do wydatków w części oświatowej subwencji ogólnej, udziału dla JST w PIT zryczałtowanym, zwiększenie udziału w CIT, a także reformę podatków od nieruchomości czy zwrot VAT-u od inwestycji. Jeśli chodzi o doraźne rozwiązania, to niezbędne jest m.in. przywrócenie subwencji rozwojowej oraz stabilizacja subwencji oświatowej. Ponadto Zarząd ZMP podtrzymał swoje negatywne stanowisko w sprawie projektu ustawy o ochronie ludności oraz o stanie klęski żywiołowej. Projekt ten wprowadza bardzo niebezpieczne rozwiązania, które ingerują niepokojąco w prawa obywatelskie (znacząco eliminują możliwość dochodzenia roszczeń z tytułu wprowadzenia stanu klęski żywiołowej) oraz mogą znacząco ograniczyć prawa całych społeczności lokalnych w stanach, których nie ma obecnie w Konstytucji RP. Poważne obawy o zgodność z ustawą zasadniczą budzi proponowany zapis wprowadzający dwa nowe stany: stan pogotowia i zagrożenia. To próba zmiany ustroju RP bez zmiany Konstytucji i zakopywania demokracji – alarmowali prezydenci i burmistrzowie.

11 października 2022 r. przedstawiciele Unii Metropolii Polskich oraz Związku Miast Polskich spotkali się w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów z premierem Mateuszem Morawieckim.

W trakcie spotkania dyskutowano nad opracowywanymi przez rząd projektami ustaw dotyczącymi zaangażowania gmin w dystrybucje węgla oraz wprowadzenia regulowanych cen energii.

7 października 2022 r. odbył się w Warszawie samorządowy protest przeciwko drastycznym podwyżkom cen energii dla samorządów, mieszkańców oraz przedsiębiorców.

Marszałkowie, starostowie, wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast, radni i pracownicy samorządowi (w liczbie około 2000 osób) zebrali się pod Sejmem, gdzie przekazali petycję w sprawie podwyżek cen energii wicemarszałkom Sejmu i Senatu.

Następnie samorządowcy przemaszerowali pod KPRM aby podobną petycję przekazać na ręce prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego. – „Polskie samorządy, miasta i miasteczka, stanowiące centrum życia i aktywności milionów Polaków bez własnej woli zostały postawione do nierównej walki. Naprzeciw nas stanęły spółki energetyczne, podległe Skarbowi Państwa, które próbują bogacić się kosztem mieszkańców naszych miejscowości. Spółki te, startując w przetargach na dostawę energii elektrycznej, służącej do oświetlania placów i ulic naszych miast, szkół, żłobków i przedszkoli, domów pomocy społecznej i bibliotek, proponują stawki kilkukrotnie wyższe niż w latach poprzednich, nieadekwatne do sytuacji rynkowej czy wręcz spekulacyjne. W niektórych przypadkach wzrosty cen energii oferowane samorządom przez podległe Państwu Polskiemu podmioty energetyczne sięgają nawet 800-900%.” – czytamy w petycjach skierowanych do Parlamentu oraz rządu. Samorządowcy zwracają uwagę, że tak drastycznych podwyżek nie uzasadnia ani wzrost cen produkcji energii ani wydatki na modernizację infrastruktury. Natomiast fakt, że do wielu przetargów ogłaszanych przez samorządy zgłasza się tylko jeden – państwowy oferent – sytuacja ma znamiona zmowy cenowej spółek energetycznych należących do Skarbu Państwa. – „My, polskie samorządy reprezentujące miliony Polaków, zwracamy się o pilną interwencję, która pozwoli rozpocząć proces stabilizacji sytuacji na rynku energii elektrycznej. Nie zgadzamy się na dalsze akceptowanie tego typu zachowań podległych rządowi spółek energetycznych.” – czytamy w apelu.

29 września 2022 r. Zarząd Związku Województw RP przyjął stanowisko w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach RP w Komitecie Regionów Unii Europejskiej.

"Wnikliwa analiza projektu prowadzi do wniosku, że jego wejście w życie zniweczy pierwotne założenia ustawodawcy. Ratio Legis ustawy polega na zapewnieniu klarownego dialogu pomiędzy rządem a samorządem terytorialnym oraz reprezentację poszczególnych szczebli samorządów w Komitecie Regionów. Poszerzenie katalogu członków Komisji Wspólnej o organizacje reprezentujące przekrojowo wszystkie grupy JST zdecydowanie ten dialog zaburzy." - czytamy w stanowisku Zarządu ZW RP.

Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza

23 września 2022 r. Unia Metropolii Polskich wydala negatywne stanowisko w sprawie projektu ustawy o ochronie ludności oraz o stanie klęski żywiołowej. „Po analizie zapisów projektu jw. Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza jest przeciwna wdrażaniu gruntownej reformy systemu zarządzania kryzysowego, obrony cywilnej oraz stanu klęski żywiołowej, w obecnej sytuacji geopolitycznej. Uważamy, że wprowadzenie proponowanych zmian może skutkować potężnym chaosem kompetencyjnym oraz strukturalnym i stanowić realne zagrożenie bezpieczeństwa. Funkcjonujące obecnie rozwiązania, szczególnie w zakresie zarządzania kryzysowego, przejrzyście definiują zadania organów administracji publicznej, są utrwalone i nie wymagają radykalnych zmian, ewentualnie tylko „kosmetycznych”.” – czytamy w stanowisku.

Związek Miast Polskich

 

23 września 2022 r. zarząd Związku Miast Polskich przyjął stanowisko w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw. „zasadnicza zmiana, jaką jest wprowadzenie planu ogólnego w randze prawa miejscowego, to trafne rozwiązanie, aprobowane przez Związek Miast Polskich. Czyn­nikami, które będą determinowały jego powstanie, staną się obecne uwarunkowania i kierunki przestrzennego zagospodarowania konkretnej gminy. Wygaszane studium winno też być źródłem danych do modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy, który będzie wyrazem polityki przestrzennej gminy w strategii jej rozwoju. Powyższe zmiany staną się komplek­sowe wraz z wprowadzeniem obliga­toryjnego opracowania strategii rozwoju gminy, co – zdaniem projektodawców – przyczyni się do ograniczenia niekontrolowanego rozlewania się miast. Według nas można będzie to osiągnąć tylko poprzez wprowadzenie konkretnych narzędzi, zwłaszcza w podatku od nieruchomości gruntowych.” – czytamy w stanowisku Zarządu ZMP.

18 i 19 sierpnia w Szczecinie obradowali skarbnicy Miast Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza. Skarbnicy dyskutowali o aktualnych problemach finansowych miast. Wskazywali, że jeżeli żadne zmiany w zakresie finansowania JST nie zostaną wprowadzone, to nieuniknione będą podwyżki cen i opłat za niemalże wszystkie usługi publiczne.

Stabilizacja systemu podatkowego praktycznie nie istnieje. Brak pełnej rekompensaty w obszarze wpływów z podatku PIT spowoduje, że wszystko odbije się na naszych mieszkańcach – mówi Krzysztof Mączkowski, Przewodniczący Komisji Skarbników Unii Metropolii Polskich.

Skarbnicy podkreślali, że w obliczu fundamentalnych zmian w systemie podatkowym niezbędne jest podjęcie tematu głębokich reform mechanizmów finansowania samorządów. Natychmiastowe uzdrowienie finansów naszego państwa to konieczność. Niezależny raport pod kierownictwem prof. Stanisława Mazura z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, który – wg pierwszych znanych tez – także ostrzega przed skutkami polityki finansowej rządu. Co nas czeka?

W wielu samorządach obniżenie wpływów z PIT uniemożliwi przygotowanie budżetu na rok 2023, z powodu niemożności zbilansowania wydatków i dochodów bieżących. Dotknie to szczególnie wszystkich metropolii, które są ośrodkami rozwoju państwa.

Niemożność właściwej realizacji zadań własnych gmin ze względu na wyraźny spadek dochodów własnych bieżących (np.: cięcia w komunikacji miejskiej, mniej remontów i inwestycji, mniej wydarzeń kulturalnych, obniżenie dotacji klubom i stowarzyszeniom, nieoświetlanie ulic i parków).

Spadek lub wręcz wstrzymanie nakładów inwestycyjnych, z uwagi na wyraźny spadek dochodów własnych.

Rozwiązaniem tej trudnej sytuacji jest pakiet ratunkowy ustaw, czyli Sanacja Finansów Państwa Polskiego. Dlatego w obliczu kryzysu włodarze polskich miast 21 lipca złożyli w Senacie konkretne, gotowe rozwiązania, których wprowadzenie zależy wyłącznie od dobrej woli rządzących. 5 września br. planowane jest „wysłuchanie publiczne” projektów podczas posiedzenia trzech komisji senackich. Główne założenia Sanacji Finansów Państwa Polskiego:

Podwyższenie procentowych udziałów JST we wpływach z PIT.

Wprowadzenie mechanizmu indeksacji części oświatowej subwencji ogólnej.

Obniżenie stawki VAT na usługi dot. transportu publicznego i gospodarki odpadami.

Zmiana metody podziału subwencji rozwojowej (rekompensującej ubytki dochodów z PIT).

 

Zwaloryzowanie kwoty subwencji oświatowej na 2022 rok o wskaźnik bieżącej inflacji.

21 lipca 2022 r. przedstawiciele Unii Metropolii Polskich oraz Związku Miast Polskich przekazali na ręce Marszałka Senatu pakiet zmian ustawowych, które mają uzdrowić system finansów JST, a w szczególności miast. plan Sanacji Finansów Państwa Polskiego, który obejmuje następujące propozycje:

1. Pakiet działań systemowych.

Zrekompensowanie ubytków spowodowanych zmianami w podatku PIT oraz uzupełnienie luki w finansowaniu oświaty (udziały JST w PIT = 100%):

a) podwyższenie procentowych udziałów JST we wpływach z PIT:

dla gmin o 38,05 pkt. proc., tj. z 38,34 do 76,39%;

dla powiatów o 10,17 pkt. proc., tj. z 10,25 do 20,42%;

dla województw o 1,59 pkt. proc., tj. z 1,60 do 3,19%.

b) wprowadzenie mechanizmu indeksacji części oświatowej subwencji ogólnej, poprzez określenie jej wysokości na 3% PKB, co wystarczyłoby do pełnego sfinansowania zadań oświatowych w każdym z kolejnych lat budżetowych.

2. Pakiet działań doraźnych – samorządowa tarcza antyinflacyjna.

a) Obniżenie stawki VAT na usługi transportu publicznego z 8 % do stawki 0 %;

b) Obniżenie stawki VAT na usługi dotyczące gospodarki odpadami z 8 % do stawki 0 %;

c) Sfinansowanie ze środków budżetu państwa wzrostu kosztów funkcjonowania komunikacji publicznej (zeroemisyjnej) w zakresie wzrostu cen energii elektrycznej w związku ze wzrostem cen praw do emisji CO2, które w całości trafiają do Budżet Państwa;

d) Urealnienie kwot referencyjnych na 2022 r. zapisanych w nowelizacji ustawy o dochodach JST - łączne podniesienie ich sumy o 10 mld zł - w istocie chodzi o ochronę środków, które są współwłasnością mieszkańców i służą finansowaniu ich zbiorowych potrzeb (szkoły i przedszkola, tramwaje i autobusy, utrzymanie dróg etc.);

e) Zmiana metody podziału subwencji rozwojowej (rekompensującej ubytki dochodów z PIT) na wprost proporcjonalną do utraty dochodów w danym roku budżetowym (tj. wprost proporcjonalną do wysokości udziału danej JST we wpływach z PIT) - pozwoli to na zrekompensowanie samorządom utraty dochodów spowodowanej zmianami w konstrukcji PIT i zmniejszenia się wpływów podatkowych;

f) Zwaloryzowanie kwoty subwencji oświatowej JST na 2022 rok o wskaźnik bieżącej inflacji według odczytu dotyczącego stanu na koniec czerwca 2022 r. tj. o 15,6 % (czyli o ok. 8,3 mld zł) - doprowadziłoby to do zmniejszenia niedoboru środków przekazywanych przez rząd na zabezpieczenie działalności szkół. Waloryzacja wysokości subwencji odpowiadająca poziomowi inflacji nie zapewni wprawdzie pełnego finansowania zadań oświatowych subwencją, pozwoli jednak oddalić groźbę braku pieniędzy na te wydatki;

 

g) Sfinansowanie ze środków budżetu państwa wzrostu kosztów funkcjonowania ciepłownictwa komunalnego w zakresie wzrostu cen paliw i surowców energetycznych oraz w związku ze wzrostem cen praw do emisji CO2, którego beneficjentem jest Budżet Państwa.

12 lipca 2022 r. Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej wystąpił do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego z wnioskiem o ponowne umieszczenie dyskusji dotyczącej wdrażania tego programu w porządku obrad najbliższej KWRiST w dniu 19 lipca 2022 r.

W ramach omówienia tego punktu, wnosimy o przedstawienie przez Bank Gospodarstwa Krajowego informacji o liczbie udzielonych promes inwestycyjnych i liczby projektów zagrożonych. W ramach puli projektów zagrożonych prosimy o przedstawienie najczęściej występujących przyczyn problemów samorządów w zrealizowaniu inwestycji. Prosimy także o informację BGK w sprawie ankiet skierowanych do JST, a dotyczących problemów z realizacją inwestycji Polskiego Ładu. Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej podtrzymuje Stanowisko XXXVI Zgromadzenia Ogólnego ZGWRP w sprawie zmian do Rządowego Funduszu Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych, z dnia 23 maja 2022 r.

8 lipca 2022 r. w Suwałkach odbyło się posiedzenie Zarządu Związku Miast Polskich. Podczas posiedzenia prezydenci i burmistrzowie miast ZMP przyjęli m.in. Apel w sprawie edukacji i wsparcia dzieci uchodźców wojennych z Ukrainy. Zarząd ZMP zwrócił uwagę, że obecność dzieci cudzoziemskich, nie tylko ukraińskich, jest już stałym elementem polskiej edukacji. Dlatego w trosce o ich potrzeby i zaapelował do rządu RP o przeznaczenie środków z budżetu państwa na wsparcie dzieci cudzoziemskich uczących się online w ramach swojego systemu edukacji (centra nauki zdalnej, szerokopasmowy Internet, zakupu sprzętu komputerowego, wynagrodzenie nauczycieli cudzoziemskich, zajęć integracyjne i dodatkowe z dotacji celowej dla JST), a także finansowanie w ramach subwencji oświatowej nauki języka ojczystego w polskich placówkach edukacyjnych dla dzieci cudzoziemskich.

Członkowie Zarządu ZMP rozmawiali też o dyskryminacji mieszkańców miast. Dyskryminowane są miasta i ich mieszkańcy, a proces ten postępuje. Już Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych (RFIL) stworzył dramatyczne bariery dla miast na prawach powiatu, a sytuacja wszystkich miast, dużych i małych, jest taka sama. Środki z RFIL na wydatki inwestycyjne przypadające na 1 mieszkańca kształtowały się następująco w poszczególnych kategoriach gmin: gminy miejskie – 2020 r. 176,22 zł, 2021 – 52,66 zł, gminy miejsko-wiejskie – 2020 r. – 206,38 zł, 2021 – 71,54 zł, miasta na prawach powiatu – 2020 r. – 159,31 zł, 2021 r. – 13,85 zł, a gminy wiejskie – 2020 r. – 262,74 zł, 2021 r. – 104,55 zł. Z analizy wynika ponadto, że z I transzy Rządowego Funduszu Inwestycji Samorządowych z „Polskiego Ładu” przyznano gminom 19,312 mld zł. Podział tych środków wynosił odpowiednio: dla gmin wiejskich – 10,033 mld zł (928 zł na mieszkańca), dla gmin miejsko-wiejskich 4,404 mld zł (484 zł na mieszkańca), dla gmin miejskich – 2,314 mld zł (396 zł na mieszkańca) i dla miast na prawach powiatu – 2,560 mld zł (205 zł na mieszkańca). Warszawa otrzymała 149 mln zł, czyli na mieszkańca przypadło zaledwie 83 zł. Z kolei środki z II transzy RFIS to dla gmin - 24,589 mld zł, z tego gminy wiejskie dostały 12,780 mld zł (1185 zł na mieszkańca!), gminy miejsko-wiejskie – 6,250 mld zł (690 zł na mieszkańca), gminy miejskie – 2,927 mld zł (505 zł na mieszkańca), a miasta na prawach powiatu – 2,612 mld zł (210 zł na mieszkańca). Warszawa pozyskała 100 mln zł, czyli 56 zł na 1 mieszkańca.

W trakcie obrad w Suwałkach Zarząd Związku przygotował postulaty ws. priorytetów wdrażania Krajowej Polityki Miejskiej 2030. Opierając się na zapisach z Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju i samej KPM 2030, przedstawiciele miast chcą przede wszystkim, aby uzdrowić finanse miast. Zdaniem prezydentów i burmistrzów zasiadających w Zarządzie ZMP, polityka miejska powinna być realizowana w obszarach funkcjonalnych, dlatego pilne jest podjęcie prac nad takimi rozwiązaniami prawnymi (ustawa o metropoliach i o zespołach współpracy terytorialnej), które umożliwią zinstytucjonalizowaną współpracę. Bardzo ważne jest również przeprowadzenie zmian w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

12 lipca 2022 r. zakończyło się dwudniowe spotkanie skarbników 12 miast Unii Metropolii Polskich. Skarbnicy UMP obradowali w Rzeszowie. Skarbnicy 12 największych polskich miast dyskutowali o wyzwaniach finansowych, jakie czekają polskie samorządy w nadchodzącym czasie. W dyskusji biorą udział także przedstawiciele Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Celem spotkania było m.in. znalezienie rozwiązań, które w obliczu kryzysu finansowego i uchodźczego pozwolą samorządom dalej się rozwijać.

12 lipca 2022 r. specjalnym gościem cyklicznego spotkania (online) prezydentów miast Unii Metropolii Polskich był Andrij Sadowy, mer Lwowa, który przedstawił projekt UNBROKEN, czyli budowę we Lwowie centrum pomocy cywilnym ofiarom działań rosyjskiej armii. Jak poinformował Sadowy szacuje się, że około 100 tys. Ukraińców potrzebuje zaopatrzenia w protezy, a kolejny milion rehabilitacji. - Główny projekt, nad którym teraz pracujemy to stworzenie we Lwowie Narodowego Centrum Rehabilitacji dla osób poszkodowanych podczas wojny (wojskowych i cywili). Chodzi o dziesiątki tysięcy ludzi którzy potrzebują pilnej pomocy teraz, a po operacjach rehabilitacji i stałej pomocy przez całe życie – tłumaczył Sadowy- Mamy już wielu potencjalnych i realnych partnerów m. in. Czerwony Krzyż Ukraina, Freiburg, Wrocław, Wielka Brytania, USA, Szwajcaria, Siemens, IT Cluster Lviv etc. Więc mamy już zapowiedzi na wsparcie projektu na kilka milionów euro, jednak całość inwestycji to 77 mln euro – dodawał mer Lwowa. Aby usprawnić zbiórkę niezbędnych funduszy, władze Lwowa zdecydowały powołać międzynarodową fundację. Jej działające w poszczególnych państwach oddziały mogłyby zajmować się pozyskiwaniem niezbędnych do realizacji projektu UNBROKEN funduszy. W trakcie dyskusji, która wywiązała się po wystąpieniu mera Lwowa prezydenci Miast UMP wyrazili poparcie oraz gotowość zaangażowania się w realizowany przez lwowski samorząd projekt. Wskazywali także inne potencjalne możliwości finansowania realizacji projektu UNBROKEN, m.in. z funduszy Unii Europejskiej. Mówili również o możliwościach zainteresowania jego realizacją takich gremiów jak Europejski Komitet Regionów, czy EuroCities.

 

5 lipca 2022 r. Tadeusz Truskolaski, prezes Zarządu Unii metropolii Polskich oraz biskup Andrzej Malicki, prezes Polskiej Rady Ekumenicznej podpisali porozumienie dotyczące umacniania współpracy międzykulturowej, wspierania mniejszości w wielokulturowym społeczeństwie oraz działania na rzecz uchodźców i migrantów. Porozumienie ma charakter ramowy i określa najważniejsze pola współpracy pomiędzy organizacjami. Są one nakierowane na szerzenie tolerancji, wspólne rozwiązywanie problemów i przeciwdziałanie kryzysom, które coraz częściej dotykają nasze społeczeństwo.

13 czerwca 2022 r. Zarząd Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej zwrócił się do Mateusza Morawieckiego, Prezesa Rady Ministrów z apelem o pilną waloryzację stawek za używanie pojazdów prywatnych do celów służbowych.

W treści apelu wskazano, że „Stawki dotyczące kosztów używania do celów służbowych prywatnych pojazdów określa rozporządzenie z 2007 r., czyli sprzed 15 lat! Rozporządzenie to całkowicie nie uwzględnia obecnej sytuacji ekonomiczno-gospodarczej: drastycznego wzrostu cen paliw, amortyzacji zakupu pojazdów, ubezpieczeń i ciągle galopującej inflacji”.

8 czerwca 2022 r. Zarząd Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza skierował na ręce Marszałka Senatu Tomasza Grodzkiego negatywną opinie na temat uchwalonej 12 maja 2022 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

„Propozycje rozwiązań ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw poprawiającego tzw. program Polski Ład nie korygują w zasadniczy sposób stwierdzonych błędów mechanizmu stabilizującego dochody jednostek samorządu terytorialnego zapisanego w ustawie o dochodach JST. System rekompensaty utraconych dochodów jednostek samorządu terytorialnego z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, został wadliwie skonstruowany od samego początku ponieważ ubytkowi dochodów samorządów nie towarzyszyła adekwatna rekompensata. Środki przeznaczone na ten cel były zbyt niskie, a ich przeznaczenie - poprzez zastosowanie nieadekwatnych algorytmów – sprzeczne z celem rekompensacyjnym. Uzupełnienie subwencji ogólnej przekazane samorządom w grudniu 2021 r. jako rekompensata ubytku dochodów w 2022 roku wynosiła 8 mld zł przy szacowanych ubytkach ujętych w ocenie skutków regulacji załączonej do projektu przedmiotowej ustawy (13,5 mld zł).” – czytamy w stanowisku.

2 i 3 czerwca 2022 r. odbyło się w Bydgoszczy posiedzenie Komisji Unii Metropolii Polskich ds. edukacji. Na spotkanie do Bydgoszczy przyjechali przedstawiciele 10 miast UMP, wiceprezydenci odpowiedzialni za edukację i dyrektorzy wydziałów edukacji.

Podczas dwudniowego posiedzenia przedstawiciele UMP omawiali m.in. temat edukacji w szkołach i przedszkolach dzieci uchodźczych z Ukrainy. omawiano też skutki nowej ustawy przyjętej niedawno przez Sejm. Ustawy, która (od września br.) wprowadza standaryzację zatrudnienia nauczycieli specjalistów w szkołach i przedszkolach, mowa tu o logopedach, psychologach i pedagogach. Jeśli chodzi o miasto Bydgoszcz będzie to dodatkowa liczba osób do zatrudnienia w szkołach i przedszkolach – w pierwszym roku około 50 osób, w kolejnym kolejne 50. Będą się z tym wiązały m.in. problemy kadrowe i organizacyjne. Oprócz tych merytorycznych tematów związanych z bieżącą sytuacją, przedstawiciele miast UMP dzielili się dobrymi praktykami, wymieniali doświadczenia, mieli też okazję zobaczyć, jak wygląda synergia nauki i kultury na przykładzie III LO w Bydgoszczy - działalności Muzeum Kanału Bydgoskiego i Centrum Edukacyjno-Społecznego na Okolu.

8 i 9 maja 2022 r. we Wrocławiu obradował Samorządowy Okrągły Stół. Ponad 120 ekspertów, samorządowców, przedstawicieli 40 organizacji pozarządowych, świata nauki i biznesu zakończyło w niedzielne popołudnie prace przy 8 podstolikach tematycznych.

Efektem ich pracy jest zbiór rekomendacji zmian prawnych dla wszystkich szczebli administracji państwowej w związku z przyjęciem ponad 3 mln uchodźców z Ukrainy. Prace podstolików 8 maja objęły następujące zagadnienia:

• Bezpieczeństwo i cyberbezpieczeństwo - potencjalne niebezpieczeństwa czekające na obywateli pochodzących z Ukrainy w związku z kradzieżą danych osobowych i dostępów do np. bankowości elektronicznej. – Kluczowa jest współpraca z sektorem bankowym.
• Edukacja i nauka - jak sprawnie zorganizować opiekę i edukację dla dzieci w szkołach i przedszkolach, jak wspierać osoby uczące się w systemie ukraińskim, jak zapewnić odpowiednio wykształconą kadrę pedagogiczną. Poza tym, była mowa także o wsparciu uczelni wyższych dla uchodźców z Ukrainy oraz organizacji doradztwa zawodowego dla ukraińskiej młodzieży.
• Finanse i legislacja - praca nad usprawnieniem rozwiązań prawnych sprzyjających pomocy uchodźcom. Eksperci zwracali szczególną uwagę na korekty w specustawie w zakresach dotyczących m.in pobytu, finansowania działań czy rozszerzenia kompetencji samorządów.
• Integracja społeczna i działania obywatelskie - Obszar edukacji obywatelskiej i kreowanie liderów w nowych społecznościach określono jako jeno z wyzwań przed jakimi stoimy. Dyskutanci podkreślali konieczność wyrównywania szans oraz tworzenia oferty społecznej i kulturalnej dla nowych mieszkańców.
• Mieszkalnictwo - z badań wynika, że około 30 procent uchodźców z Ukrainy będzie chciało zostać w naszym kraju i do takiej liczby, w kontekście mieszkalnictwa, powinniśmy się przymierzać. Na pewno musimy uelastycznić rynek najmu, zwiększyć prawa właściciela.
• Pomoc Ukrainie - musimy nie tylko skupić się na odbudowie Ukrainy, zachęcając do tego polski samorząd, spółki i biznes, ale także myśleć o pomocy doraźnej, tu i teraz. Powinniśmy zapewnić naszym gościom dostęp do niezbędnej infrastruktury, pomóc im w doskonaleniu języka polskiego i umożliwić wykorzystanie swoich kompetencji. Ważnym aspektem jest także usystematyzowanie finansowania dla polskich samorządów.
• Rynek pracy - podstawowym problemem rynku pracy jest brak znajomości języka polskiego u kandydatów, 85 proc. Ukraińców deklaruje, że tego języka nie zna. Dlatego najważniejszą rekomendacją dla rządu jest jak najszybsze wdrożenie systemowych narzędzi szybkiej nauki języka.

 

• Zdrowie i pomoc społeczna - uczestnicy podstolika związanego ze zdrowiem i pomocą społeczną dużą wagę przywiązywali do reorganizacji systemu finansowania NFZ, umocowania organizacji pozarządowych i pacjenckich w kontekście zarządzania kryzysowego, a także ewidencji pacjentów ukraińskich w systemie obowiązkowych szczepień oraz ewidencji historii chorób.

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW – PRZYMIERZE EUROPEJSKIE

6 maja 2022 r. w Białymstoku, przedstawiciele Przymierza Europejskiego, grupy istniejącej w ramach Europejskiego Komitetu Regionów, podpisali stanowisko miast i regionów europejskich w sprawie konfliktu wojennego w Ukrainie – tzw. Deklarację białostocką. 15-punktowa „Deklaracja białostocka" została przyjęta w czasie zakończonego w piątek (6 maja) w Białymstoku dwudniowego seminarium grupy Przymierza Europejskiego (EA - European Alliance), funkcjonującego w ramach Europejskiego Komitetu Regionów. Jest to organ doradczy i opiniodawczy w ramach struktur UE, który stanowią przedstawiciele samorządów regionalnych i lokalnych europejskiej wspólnoty. – Potępiamy w niej niesprowokowaną i nieuzasadnioną agresję wojskową Rosji przeciwko wolnej Ukrainie oraz zaangażowanie Białorusi, które kłóci się z wszelkimi umowami i normami międzynarodowymi. Apelujemy o jedność instytucji unijnych i państw członkowskich w odpowiedzi na tę agresję - powiedział prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski, wieloletni członek Europejskiego Komitetu Regionów oraz członek grupy Przymierza Europejskiego

14 kwietnia 2022 r. w Bydgoszczy spotkał się Zespół Unii Metropolii Polskich ds. odpadów komunalnych. Rozmawiano o problemach i wyzwaniach związane z gospodarką odpadami komunalnymi, z którymi mierzą się samorządy.

Zespół jednogłośnie przyjął stanowisko ws. rozszerzonej odpowiedzialności producenta i systemu kaucyjnego. „Unia Metropolii Polskich wyraża zaniepokojenie informacjami o wstrzymaniu prac nad projektem ustawy dotyczącej Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) przy jednoczesnym ich kontynuowaniu w kierunku wprowadzenia systemu kaucyjnego. W ocenie UMP prace nad ROP i systemem kaucyjnym powinny być prowadzone łącznie, a oba systemy powinny być ze sobą zintegrowane. Dlatego apelujemy do Ministerstwa Klimatu i Środowiska o intensyfikację działań legislacyjnych w obydwu zakresach. Tylko wdrażając ROP i system kaucyjny skończymy z zasadą, że wszystkie koszty związane z gospodarką odpadami spoczywają na mieszkańcach.” – czytamy w stanowisku.

11 kwietnia 2022 r. Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza oraz Związek Miast Polskich przyjęły wspólne stanowisko przyjęły wspólne stanowisko wobec propozycji rekompensaty utraconych dochodów z PIT w związku z propozycją kolejnych zmian w Polskim Ładzie. „Apelujemy o zastosowanie najbardziej przejrzystego mechanizmu kompensacyjnego polegającego na adekwatnym do trwałych ubytków dochodów JST z PIT podwyższeniu udziałów JST w podziale dochodów z PIT pomiędzy budżet państwa a samorządy. Wnosimy o podwyższenie udziałów JST z tytułu zmian podatkowych w PIT w następującej wysokości:

• gmin wzrostu udziału o 24,52 p.p., tj. z 38,34% do 62,86%
• miast na prawach powiatu wzrost udziału o 31,08 p.p., tj. z 48,59% do 79,67%
• powiatów wzrostu udziału o 6,56 p.p., tj. z 10,25% do 16,81%
• województw wzrostu udziału o 1,02 p.p., tj. z 1,60% do 2,62%
• a także wprowadzenia podziału dochodów z podatku PIT płaconego w formie ryczałtu między budżet państwa i budżety JST, z zastosowaniem wskaźników udziału w PIT adekwatnych do szczebla samorządu terytorialnego.” - czytamy w Stanowisku.

 

11 kwietnia 2022 r. w Sopocie odbyło się posiedzenie Związku Miast Polskich. Członkowie Zarządu pozytywnie zaopiniowali projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe (druk senacki nr 679), który zmniejsza dysproporcje między ponoszonymi a refundowanymi kosztami transportu dla dzieci niepełnosprawnych. Zmiana systemu zwrotu kosztów jest koniecznym wsparciem dla rodziców, bez którego wielu z nich nie będzie w stanie realizować dowozu swoich dzieci do placówek oświatowych. W tej sytuacji miasto byłoby zobowiązane do zorganizowania specjalistycznych usług transportowych, których koszt będzie zdecydowanie wyższy niż refundacja oferowana rodzicom. Przedstawiciele miast zasiadający w Zarządzie ZMP podkreślali, że zmiany przewidziane w projekcie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (MZ) nie prowadzą do rozwiązania zasadniczych i kluczowych problemów związanych z finansowaniem i funkcjonowaniem służby zdrowia i dlatego projekt otrzymał opinię negatywną. Zmiany te mogą tylko pogłębić niekorzystne zjawiska. Nowelizacja nie wskazuje źródeł sfinansowania podwyżek (poza źródłem finansowania regulacji wynagrodzeń dla stażystów i rezydentów). Nie definiuje też wprost charakteru podwyżek dla pracowników działalności innej niż podstawowa projekt (przewiduje finansowanie podwyżek u pracowników działalności podstawowej, ale tylko tych zatrudnionych na umowę o pracę, a w obecnej chwili w podmiotach leczniczych znaczna część personelu pracuje w oparciu o umowę kontraktową), nie zabezpiecza wzrostu pochodnych od wynagrodzeń zasadniczych, tj. dodatków za wysługę lat, dodatków naukowych, dodatków funkcyjnych itp., nie przewiduje wzrostu wynagrodzeń dla pracowników administracji czy kadry zarządzającej. Negatywnie zaopiniowano projekty dwóch rozporządzeń MEN w sprawach: wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy oraz sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2022. Już podczas marcowych obrad Zarząd negatywnie odniósł się do projektu zmian w Karcie Nauczyciela (4,4% podwyżki dla nauczycieli).

29 marca 2022 r. Związek Województw RP wydał opinię na temat projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (UD437).

„Zgodnie z uzasadnieniem, dołączonym do projektu ustawy, zmiany wprowadzone niniejszym projektem, będą skutkowały zmniejszeniem dochodów sektora finansów publicznych w ciągu 10 lat o kwotę 111,8 mld zł, w tym dla jednostek samorządu terytorialnego 11,2 mld zł. Zwracamy uwagę, iż z analiz przeprowadzonych zarówno przez Województwo Zachodniopomorskie, jak i Komisję ds. Finansów Publicznych Związku Województw RP wynika, że szacowany ubytek dochodów dla województw w ciągu 10 lat wyniesie 358,7 mln zł, w tym dla Województwa Zachodniopomorskiego około 13,7 mln zł. Jednocześnie powoływanie się w uzasadnieniu na rekompensatę potencjalnych strat zwiększoną kwotą subwencji rozwojowej, ze względu na skomplikowany system redystrybucji, budzi wątpliwości co do pełnej rekompensaty utraconych dochodów.” – czytamy w stanowisku zarządu ZWRP.

28 marca 2022 r. Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza wydała opinię na temat projektu nowelizacji ustawy o PIT (UD347). Opinia ta jest negatywna, ponieważ bilans proponowanych zmian dla budżetów miast UMP jest jednoznacznie negatywny i straty netto z tego tytuły sięgają ok 2,5 mld zł w skali roku 2023 r. (po uwzględnieniu zwiększenia środków z tytułu subwencji rozwojowej). „Wobec powyższego domagamy się zwiększenia udziału jednostek samorządu terytorialnego w dochodach z PIT z obecnych 48,59% na 57% jako formy rekompensaty planowanych zmian w PIT dla miast na prawach powiatu oraz dodatkowego zwiększenia udziału w PIT o 5 pkt. proc. na realizację zwiększonego zakresu zadań w związku ze wzrostem liczby ludności w miastach i gminach wiejskich w związku z napaścią Federacji Rosyjskiej na Ukrainę.” – czytamy w stanowisku UMP.

25 marca 2022 r. obradował zarząd Związku Miast Polskich, który negatywnie zaopiniował projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie lokatorów, o mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (wydłużenie w art. 32 terminu do 31 grudnia 2024 r.), gdyż brak zasadności do dalszego przedłużania ochrony osób, które opłacały przed wejściem w życie ustawy czynsz regulowany (tylko do tej kategorii osób jest stosowany ten przepis). Zgodnie z zapisami projektu gmina powinna zapewnić najemcom prawa do lokalu zamiennego oraz pokrycia kosztów przeprowadzki w związku z koniecznością remontu lub rozbiórki budynku, który wymaga opróżnienia, do końca 2024 roku. Wskazywano, że obecnie regulacja dotyczy incydentalnych przypadków. Nowelizowany przepis obowiązuje od 1 stycznia 2002 r. i od samego początku oraz zgodnie z założeniami miał być tylko przejściowy. Negatywną opinię przedstawiciele miast członkowskich ZMP wydali wobec projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej, przygotowanego przez Lewicę. Projekt zakłada poszerzenie możliwości odliczenia od dochodu innych dochodów nie wymienionych w art 8 pkt 4 np. jednorazowych świadczeń (kredyty, pożyczki, darowizny). Zastosowanie tych przepisów w praktyce może doprowadzić do podważania niemal każdej odmowy przyznania świadczenia w sytuacji zmiany dochodu klienta. Wprowadzenie przez projektodawców otwartego katalogu wyłączeń, może powodować nadużycia. Proponowana zmiana jest nie tylko niezasadna, ale daje daleko idące kompetencje wojewodzie dotyczące określania dochodu do świadczeń z pomocy społecznej. Zwrócono uwagę, że wojewoda nie dysponuje zasobami do rozpatrywania i sprawdzania takich kwestii. Ponadto nie ma żadnego uzasadnienia, aby przyznać mu decyzyjność w sprawach świadczeń, w przeważającej mierze będących zadaniami własnymi gminy. Członkowie Zarządu ZMP negatywnie odnieśli się też do projektu zmiany w Karcie Nauczyciela z trzech powodów. Zmiany powodują zwiększenie wydatków JST na wynagrodzenia nauczycieli i nie gwarantują JST odpowiednich środków na wzrost tych wynagrodzeń. Oprócz tego zaproponowane podwyżki (4,4%) są, w opinii przedstawicieli miast, zbyt małe - nie zrekompensują bowiem wzrostu cen i usług. Samorządowcy z miast byli poza tym oburzeni stwierdzeniami zawartymi w uzasadnieniu projektu, w którym sugeruje się m.in., że subwencja „oświatowa” w poprzednich latach była wystarczająca dla JST.

22 marca 2022 r. odbyło się posiedzenie Komisji Sekretarzy Unii Metropolii Polskich. W spotkaniu uczestniczyli Paweł Szefernaker, wiceminister spraw wewnętrznych i administracji oraz Janusz Cieszyński, pełnomocnik rządu ds. cyfryzacji.

W trakcie spotkania dyskutowano o przebiegu najważniejszego zadania realizowanego obecnie przez samorządy, jakim jest nadawanie obywatelom Ukrainy numeru PESEL. Dyskutowano także o konieczności nowelizacji przepisów regulujących zasady i tryb udzielania pomocy Ukraińcom. Sekretarze miast UMP zwracali także uwagę na aspekt ekonomiczny sytuacji, w której znalazły się największe polskie miasta, w których w bardzo szybkim tempie przybyło wielu nowych mieszkańców, co w znaczny sposób wpływa na koszty ponoszone przez te miasta w związku z realizacją usług publicznych. 

24 i 25 marca 2022 r. odbyło się spotkanie Komisji Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza ds. Edukacji. Dwudniowe obrady Komisji poświęcone zostały wyzwaniu organizacji edukacji i opieki dla uczniów i dzieci, które w największych polskich miastach znalazły schronienie przed agresją Rosji na Ukrainę. Wiceprezydenci odpowiedzialni w Miastach UMP za sprawy edukacji i oświaty oraz szefowie miejskich wydziałów ds. oświaty i wychowania dyskutowali o rozwiązaniach prawnych wprowadzonych ustawą z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Wskazywali także, jakie zmiany w przepisach są przez samorządy pilnie oczekiwane (m.in. szybka ścieżka zatrudniania nauczycieli ukraińskich oraz rezygnacja z podstawy programowej w oddziałach przygotowawczych). W trakcie spotkania rozmawiano także o organizacji pomocy psychologicznej dla dzieci, młodzieży, a także dorosłych uchodźców z Ukrainy. W trakcie spotkania nie zabrakło także głosów o konieczności zagwarantowania samorządom wystarczających środków na finansowanie zadań opieki, edukacji i wsparcia psychologicznego dla uchodźców.

10 marca 2022 r. odbyło się posiedzenie Zarządu UMP oraz posiedzenie Rady UMP. Głównym tematem poruszanym zarówno przez Zarząd jak i Radę UMP była kwestia pomocy uchodźcom i współpracy w tym zakresie z administracją rządową.

Głównym problemem z jakim spotykają się miasta UMP to brak systemu, który by usprawnił pomoc, bo w tej chwili jest ona oddolna i mało usystematyzowana. Potrzebny jest system na poziomie kraju i to natychmiast. Prezydenci miast podkreślali jak ważna jest pomoc na szczeblu wojewódzkim i samorządowym, bez której dalsze działania na rzecz osób z Ukrainy będą znikome. Zdaniem prezydentów Unii Metropolii Polskich konieczne jest uruchomienie baz noclegowych, które są dostępne z poziomu samorządów i rządu. Wskazywali, że propozycja stawki 40 zł na jedną osobę na dzień jest absolutnie niewystarczająca.

Po oficjalnej części obrad prezydenci miast UMP spotkali się z przedstawicielami UNHCR, aby omówić współpracę w zakresie pomocy dla uchodźców. Przedstawiciele UNHCR przedstawili miastom informację o pomocy, którą mogą zaoferować, aby te mogły skuteczniej pomagać uchodźcom. Miasta zaoferowały natomiast pomoc w organizacji miejsc dla UNHCR, w których UNHCR będzie mogła koordynować działania pomocowe organizacji pozarządowych z kraju i ze świata.

ZWIĄZEK MIAST POLSKICH

 

11 marca 2022 r. obradował Zarząd Związku Miast Polskich. W trakcie spotkania burmistrzowie i prezydenci miast omawiali m.in. sprawy związane z pomocą uchodźcom i ukraińskim samorządom. - Społeczeństwo polskie stanęło na wysokości zadania, i pokazało, że jednak jesteśmy społeczeństwem obywatelskim, które potrafi się samo zorganizować, z silnym samorządem terytorialnym, który potrafi skoordynować tę pomoc, i współpracować ze sobą szeroko wzajemnie i z rządem. Efektem tej współpracy ze stroną rządową jest ustawa, która w tej chwili jest procedowana w Senacie i dotyczy warunków pomocy dla uchodźców ukraińskich w Polsce. To jest kompleksowa ustawa, która zajmuje się pomocą doraźną, czyli w chwili przybycia Ukraińców na teren Polski (...), jak i dalszą perspektywą - miejsce pracy, działalnością gospodarczą, szkołą, żłobkiem, opieką medyczną itp. Ta ustawa jest pilnie potrzebna i była przygotowywana przez stronę rządową i samorządową wspólnie. Z naszej perspektywy można powiedzieć, że nie rozwiązuje wszystkich problemów, tak jakbyśmy chcieli, ale w większości jest zgodna z tym, co proponowaliśmy – mówił prezes Zarządu ZMP senator Zygmunt Frankiewicz.

14 lutego 2022 r. Zarząd ZGW RP wydał stanowisko w sprawie zamiarów przejęcia przez Gminę Sianów terenów sołectwa Łazy będącego integralną częścią Gminy Mielno.

„Po zapoznaniu się z przesłankami potencjalnego wniosku Gminy Sianów o przyłączenie do jej terytorium obszaru sołectwa Łazy z Gminy Mielno wydaje w tym zakresie: - jednoznaczną opinię negatywną - Wydając powyższą opinię ZGWRP uwzględnił przede wszystkim to, że proponowana zmiana ma charakter irracjonalny. Teren sołectwa Łazy jest integralnie powiązany z Gminą Mielno, jest w pełni uzbrojony w infrastrukturę techniczną i społeczną. Sołectwo jest na wyższym poziomie rozwoju niż tereny Gminy Sianów. Przeprowadzone konsultacje społeczne wykazały, że 97% mieszkańców Gminy Mielno było przeciwnych przyłączeniu Łaz do Gminy Sianów, a sami mieszkańcy Łaz w 98% wyrazili sprzeciw włączenia ich w struktury Gminy Sianów. ZGWRP uwzględniło także argumentację samorządu Mielna, że ich wspólnota samorządowa w obecnym kształcie istnieje od 1976 r. i przez te prawie 50 lat stworzono jeden spójny organizm koncentrujący swoją politykę rozwoju na turystyce, z której i Mielno i Łazy słyną.” – czytamy w stanowisku Zarządu Związku Gmin Wiejskich RP.

UNIA METROPOLII POLSKICH im. PAWŁA ADAMOWICZA

14 lutego 2022 r. obradował Zespół ds. Sygnalistów Unii Metropolii Polskich. Członkowie Zespołu dyskutowali m.in. o tym, czy samorządy powinny pełnić rolę organu publicznego i tworzyć zewnętrzne kanały obsługi zgłoszeń dotyczących naruszeń prawa oraz jak w projekcie ustawy o ochronie sygnalistów uregulować możliwość tworzenia wspólnych kanałów wewnętrznych dla wszystkich jednostek organizacyjnych miasta, czy gminy. W ocenie Miast członkowskich Unii Metropolii Polskich JST nie powinny być wskazywane w ustawie o ochronie sygnalistów jako organy publiczne zobowiązane do tworzenia zewnętrznych kanałów przyjmowania i rozpatrywania zgłoszeń. Natomiast w trakcie dyskusji na temat jak w projekcie ustawy o ochronie sygnalistów uregulowana została możliwość wspólnego tworzenia kanałów wewnętrznych dla gminy i jej jednostek organizacyjnych, Miasta UMP zwróciły uwagę, że po pierwsze przewidziane w projekcie ułatwienia dla gmin odnoszą się wyłącznie do procedur, ale nie wskazują już wprost na możliwość stosowania wspólnych rozwiązań organizacyjnych i technicznych obsługi zgłoszeń wewnętrznych. Po drugie, że przepisy projektu w wielu przypadkach nie uwzględniają specyfiki ustrojowej JST, gdzie wzajemne stosunki pomiędzy jednostkami nadrzędnymi i podległymi wynikają wprost z przepisów prawa publicznego (uchwały, zarządzenia), a nie z umów. Ponadto w ocenie Miast UMP ( z punktu widzenia JST) zasadne byłoby także dokonanie rozbicia przepisu projektu mówiącego o regulaminie i obsłudze zgłoszeń na dwie odrębne jednostki redakcyjne, co pozwoliłoby na elastyczniejsze stosowanie przepisów ustawy przez JST (np. pozwoliłoby powiązać kwestie wspólnego dla jednostek organizacyjnych gminy przypisać właściwemu organowi gminy, a obsługę zgłoszeń wewnętrznych przypisać np. funkcjonującemu w danej gminie Centrum Usług Wspólnych).

10 lutego 2022 r. Unia Metropolii Polskich wystosowała list do Prezydenta RP Andrzeja Dudy z prośbą o spotkanie w sprawie uchwalonej przez Sejm nowelizacji Prawa oświatowego (lex Czarnek). „Zwracam się do Pana Prezydenta, wzmacniając głosy innych przedstawicieli organizacji samorządowych i samorządowców, o rozważenie możliwości spotkania i merytoryczną rozmowę, przed podjęciem przez Pana Prezydenta decyzji o tej ustawie.

Jako samorządowcy chcemy się spotkać i porozmawiać na temat proponowanych zmian przepisów, które będą miały bezpośredni wpływ na funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego.” – pisze Tadeusz Truskolaski, prezes Unii Metropolii Polskich i prezydent Białegostoku w liście do Andrzeja Dudy, prezydenta RP.

7 lutego 2022 r. Związek Miast Polskich wystosował do Prezydenta RP Andrzeja Dudy list z prośbą o spotkanie w sprawie uchwalonej przez Sejm nowelizacji Prawa oświatowego (lex Czarnek). „4 lutego br. Senat RP podjął uchwałę o odrzuceniu nowelizacji Prawa oświatowego, którą uchwalił 13 stycznia Sejm RP. Senatorowie wzięli pod uwagę między innymi opinie Rzecznika Praw Obywatelskich, prawników – konstytucjonalistów (prof. Krystian Ziemski, prof. Ryszard Piotrowski), Biura Legislacyjnego Senatu, a także wystosowane do Prezydenta RP po uchwaleniu ustawy pismo Komitetu Badań Pedagogicznych PAN. Wokół projektu tej ustawy rozwinęła się szeroka i głośna debata publiczna, której częścią były kwestie światopoglądowe. Nie odnosząc się do nich pragnę zwrócić się do Pana – jako ostatecznego uczestnika procesu legislacyjnego – z apelem o rozważenie argumentów zawartych w załączonych opiniach i stanowiskach, które były rozpatrywane przez Senat.” – pisze senator Zygmunt Frankiewicz, prezes Związku Miast Polskich do Prezydenta RP Andrzeja Dudy.

21 stycznia 2022., we Włocławku obradował Zarząd Związku Miast Polskich. Zdecydowanie negatywnie Zarząd odniósł się do projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo wodne przygotowanego przez Ministerstwo Infrastruktury.

Zapisy tej ustawy dotyczące nakładania na gminy administracyjnych kar pieniężnych w związku z niedostosowaniem aglomeracji do wymogów wynikających z przepisów dyrektywy 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych są nieakceptowalne i zasługują na odrzucenie. Zmiana ta to kolejne podwyższenie przychodów PGW Wody Polskie. Zarząd ZMP krytycznie odniósł się też do zapisów, że w aglomeracji, którą tworzy często tworzy kilka gmin, gmina wiodąca ponosi odpowiedzialność i skutki finansowe za niepodłączonych do sieci mieszkańców w gminach współtworzących aglomerację.

Podobną, negatywną opinię Zarząd wydał wobec projektu ustawy Ministerstwa Zdrowia o modernizacji i poprawie efektywności szpitalnictwa. Założenia reformy nie stanowią panaceum na największą bolączkę szpitali czyli fatalną wycenę świadczeń zdrowotnych, niedoszacowanie procedur, zbyt małe nakłady na ochronę zdrowia i narastające oczekiwania płacowe personelu medycznego. W przygotowanej reformie szpitalnictwa nie wskazano, kto sfinansuje proces naprawczy w podmiotach leczniczych, które obecnie finansowo radzą sobie najgorzej. Z żadnego zapisu przygotowanej ustawy nie wynika, że nakłady na szpitalnictwo miałyby wzrosnąć. Pominięto fakt, że szpitale poniosły koszty pandemii COVID-19.

12 stycznia 2022 r. Związek Miast Polskich oraz Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza wystosowały wspólny apel w sprawie podwyżek cen gazu i energii. Podwyżki cen gazu i energii elektrycznej, tak jak mieszkańców polskich miast, dotykają w coraz większym stopniu również przedsiębiorstwa komunalne. 

To przełoży się na to, że wyższe rachunki zapłacimy za wodę, ścieki, komunikację publiczną i inne usługi komunalne. Zapłacą też szpitale, przychodnie, szkoły, przedszkola, domy kultury, miejskie obiekty sportowe. „W większości spośród ponad 60 miast biorących udział w ankiecie zaplanowane zostały podwyżki cen energii elektrycznej, a tylko w 6 będą obowiązywały ceny prądu z ubiegłego roku. Z ankiety ZMP wynika, że kilkudziesięcioprocentowych podwyżek cen spodziewają się 34 miasta, ponad 100% podwyżki zaplanowano w 14 (Ostrołęka - 100%, Tarnów - 100-120%, Sopot - 123-165%, Legnica - 139%, Czeladź - 147-167%, Kołobrzeg – 150-250%, Częstochowa - 154%, Piła – 154-526%, Lubliniec - 170%, Cieszyn - 178%, Pleszew - 183%), natomiast w dwóch wzrost ten jest ponad trzykrotny (Hrubieszów - ok. 305%, Śrem 300-400%). Wśród dużych miast podwyżki są kilkudziesięcioprocentowe np.: Bydgoszcz - 89%, Łódź - 88%, Białystok - 74%, Warszawa - 60%, Wrocław - 57%-66%, Katowice - 54% i Gdańsk - 40%.” – czytamy w apelu. Dlatego Związek Miast Polskich i Unia Metropolii Polskich wystąpiły do rządu z apelem, żeby działania osłonowe, proponowane przez rząd, dotyczyły wszystkich podmiotów komunalnych, świadczących powszechnie dostępne, lokalne usługi publiczne, stanowiące zapewnienie podstawowych, życiowych potrzeb wspólnoty lokalnej.

11 stycznia 2022 r. Unia Metropolii Polskich, Związek Gmin Wiejskich RP, Unia Miasteczek Polskich oraz Związek Miast Polskich wystosowały wspólne stanowisko w sprawie wynagrodzeń nauczycieli. We wspólnym stanowisku ogólnopolskie organizacje samorządowe stwierdziły, że podkreślają, że popierają planowane podwyżki dla nauczycieli, które są niezwykle potrzebne. Zwracają jednak uwagę, że kluczowe dla samorządów jest rozstrzygnięcie źródła finansowania zadań oświatowych, w tym wynagrodzeń nauczycieli. Dzisiaj to właśnie samorządy w coraz większym stopniu utrzymują oświatę, pokrywając z budżetów samorządowych coraz większą część kosztów oświaty. „Postulujemy, aby Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz Ministerstwo Finansów zaplanowało odpowiednie środki na wdrożenie nowego systemu wynagradzania poza podstawową kwotą części oświatowej subwencji ogólnej tak, jak tego dokonano na zajęcia wspomagające dla uczniów w 2021 r. Tylko taki sposób planowania i realizacji budżetu upewni nas, że fundusz przeznaczony na podwyżki wynagrodzeń dla nauczycieli został zaplanowany w odpowiedniej wysokości.” – czytamy w stanowisku.

10 grudnia 2021 r. Zespół Koordynacyjny ds. Odpadów Komunalnych przyjął dziesięciopunktowe stanowisko w sprawie przebudowy systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce.

1. Przyspieszenie prac rządu nad projektem zmian ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz nad rozporządzeniami 

wykonawczymi.

2. Wprowadzenie zasad regulujących ekoprojektowanie, w tym stworzenie systemu premiująco - sankcyjnego.

3. Wdrożenie instrumentów prawnych inicjujących wzrost poziomu wykorzystania surowców wtórnych w produkcji opakowań (m.in. wszystkich 

tworzyw sztucznych, makulatury i szkła).

4. Przeznaczenie środków z ROP, pozostających w dyspozycji NFOŚiGW na budowę lub rozbudowę instalacji recyklingowych.

5. Po uchwaleniu ustawy, przedstawienie założeń również dla produktów.

6. Zmiana sposobu podziału opakowań z „domowe i inne” na zapewniający szczelność systemu i stabilność wpływu z opłaty, tj. na opakowania 

jednostkowe, zbiorcze i transportowe.

7. Wprowadzenie takiego sposobu podziału środków z ROP, który promowałby gminy kładące nacisk na jakość selektywnej zbiórki odpadów.

8. Zachowanie przewidzianej w projekcie ustawy roli Organizacji Odpowiedzialności Producenta, bazującej na decyzyjności gmin w zakresie 

organizacji systemów.

9. Obowiązkowe uzależnienie stawek opłaty opakowaniowej od możliwości ponownego wykorzystania surowca, z którego wytworzone jest opakowanie.

10. Potraktowanie opłaty opakowaniowej jako instrumentu ograniczającego produkcję zbędnych opakowań.

 

18 i 19 listopada 2021 r. w Bydgoszczy obradowała Komisja Skarbników Miast Unii Metropolii Polskich. W trakcie spotkania dyskutowano m.in. na temat projektów budżetów miast na 2022 r. oraz o wpływie na te budżety rosnących cen energii, paliw, inflacji oraz skutków finansowych Polskiego Ładu.

Odbyła się też konferencja prasowa, w trakcie której skarbnicy miast UMP przedstawili informację o sytuacji finansowej miast UMP wynikającej z budżetów na 2022 r. Dwanaście miast Unii Metropolii Polskich szacuje, że ich łączne dochody z podatku PIT spadną w 2022 r. o 2,4 mld zł. Dodatkowo wzrosną wydatki, przykładowo te na energie aż o miliard złotych. To są główne przyczyny tego, że w budżetach miast zabraknie ok. 1,3 mld zł na inwestycje, a ich zadłużenie – na koniec 2022 r. – wzrośnie o ponad 2 miliardy złotych. Wzrost cen energii, paliw, rosnąca inflacja i przede wszystkim Polski Ład – to największe wyzwania z jakimi polskie samorządy będą się musiały zmierzyć w przyszłym roku. Jaki wywrą one skutek na budżety Białegostoku, Bydgoszczy, Gdańska, Katowic, Krakowa, Lublina, Łodzi, Poznania, Rzeszowa, Szczecina, Warszawy i Wrocławia rozmawiali – 18 i 19 listopada br. w Bydgoszczy Skarbnicy tych miast. Dane płynące z projektów uchwał budżetowych, które właśnie zostały przez Prezydentów przekazane organom stanowiącym i przesłane do Regionalnych Izb Obrachunkowych nie napawają optymizmem: dochody maleją, a wydatki rosną. O 300 mln zł (w stosunku do roku bieżącego) skurczy się budżet Łodzi. Gdańsk planuje dochody niższe o ok. 270 mln zł, Lublin o 147 mln zł, Białystok o 47 mln zł, a Kraków o 450 mln zł. To są finansowe skutki Polskiego Ładu i zmian w podatku PIT. Oczywiście rząd mówi o rekompensacie utraconych przez miasta dochodów, ale w przypadku największych polskich miast jednorazowa subwencja pokryje nieco ponad połowę utraconych dochodów z PIT (przykładowo rekompensata dla Krakowa wynieść ma 225 mln zł, a dla Lublina 82 mln zł). Pieniądze, które przekazuje nam rząd są to środki dedykowane, przeznaczone na sfinansowanie inwestycji. Te środki nie zasypią miastom dziury budżetowej, którą miasta mają w finansach bieżących związanych np. ze świadczeniem usług dla mieszkańców. Dlaczego o tym wspominam? Za jakiś czas przeciętny mieszkaniec, który nie musi się szczegółowo znać na miejskich finansach, zada pytanie: dlaczego miasto inwestuje, skoro brakuje pieniędzy na edukację, na inną działalność statutową miasta, na zaspokojenie potrzeb bieżących.” Na spadające dochody budżetowe miast nakładają się podwyżki. Ostro w górę poszły ostatnio ceny energii (według wyliczeń 12 miast UMP wyda w przyszłym roku na energię elektryczną około 1 mld zł więcej niż w roku bieżącym) oraz paliw. Inflacja zbliża się do wysokości 8%. To wszystko powoduje, że rosną koszty usług świadczonych przez miasta i gminy mieszkańcom. Spadek dochodów to zagrożenie dla realizowanych przez miasta inwestycji. Oznacza bowiem zmniejszenie tzw. nadwyżki operacyjnej. O ile 12 miast UMP planowało nadwyżkę operacyjną na 2021 r. w łącznej wysokości 2,4 mld zł, o tyle na 2022 r. planują ją w wysokości 0,8 mld zł, czyli o 1,3 mld zł niższej (spadek o ponad 60%).

10 listopada 2021 r. Unia Miasteczek Polskich oraz Związek Gmin Wiejskich RP wydały wspólne stanowiska w sprawie projektu ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych.

– „Przepisy ustawy winny dotyczyć tylko cmentarzy nowo zakładanych, nie ingerując w funkcjonowanie cmentarzy już istniejących. Ingerencja w stan zastany, poprzez egzekwowanie stref ochrony sanitarnej wynoszącej 50 m lub 150 m odległości miejsc grzebalnych od najbliższych zabudowań, w wielu wypadkach spowoduje drastyczne ograniczenie miejsc tradycyjnego pochówku, przede wszystkim poprzez wyeliminowanie możliwości dochowania do istniejących grobów. Wywoła to wielkie niezadowolenie tysięcy rodzin, które poniosły niejednokrotnie bardzo duże wydatki związane z budową grobowców rodzinnych, z których nie będzie można skorzystać, poprzez zakaz dochowania kolejnych zwłok. W przypadku objęcia nową ustawą starych cmentarzy, aby zachować te miejsca grzebalne, które znajdą się w strefie ochrony sanitarnej, konieczne będzie rozebranie budynków mieszkalnych wyznaczających strefę sanitarną, z czym wiązać się będą bardzo duże koszty dla właścicieli cmentarzy. Apelujemy raz jeszcze, aby nowa ustawa nie ingerowała w funkcjonowanie starych cmentarzy, z których bardzo wiele stanowi ważną część tożsamości lokalnej, zwłaszcza małych miejscowości.” - czytamy w stanowisku.

22 października 2021 r. Związek Gmin Wiejskich RP wystąpił z propozycją zmian w projekcie z 19 października 2021 r. nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (ZGWRP) przygotował propozycje zmian w projekcie zmiany ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Wspomniane propozycje dotyczą projektu ustawy z dnia 19 października 2021 r. W uzasadnieniu do proponowanych zmian ZGWRP zaznacza, że przedstawia propozycje modyfikacji art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, realizując propozycję Ministra Infrastruktury, wyrażoną podczas posiedzenia Zespołu Infrastruktury, które odbyło się 21. października br. Według ZGWRP, proponowana zmiana realizuje intencję Ministerstwa Infrastruktury, jako projektodawcy, zawartą w treści uzasadnienia do projektu zmiany tej ustawy (UD 268), a dotyczącą opodatkowania podatkiem od nieruchomości obiektów infrastruktury kolejowej oraz usługowej jedynie w części, w jakiej dana nieruchomość wykorzystywana jest na prowadzenie działalności „kolejowej”.

6 października 2021 r. - w Warszawie odbyła się konferencja prasowa z udziałem przedstawicieli organizatorów zgromadzenia środowiska samorządowego, które będzie mieć miejsce w stolicy 13 października.

Samorządowcy są zgodni co do tego, że Polski Ład oznacza zmiany w podatkach, które będą niekorzystne dla Polaków. Program przedstawiany jest jako pomoc i wsparcie, podczas gdy jego najważniejszym skutkiem będzie odebranie mieszkańcom gmin, powiatów oraz województw w całym kraju aż 145 miliardów złotych w ciągu najbliższych 10 lat. Dlatego 13 października środowisko samorządowe z całej Polski spotka się w Warszawie, aby bronić społeczności lokalnych i regionalnych. Samorządowcy zaprezentują konsekwencje rozwiązań forsowanych przez rządzących, które odczują zarówno najmniejsze gminy, jak i duże miasta, m.in. w dziedzinie oświaty, spraw społecznych, finansów, czy wsparcia dla organizacji pozarządowych. Tego dnia planowane jest także przekazanie apelu samorządowców na ręce marszałka i wicemarszałków Sejmu.

21 września 2021 r.  - Unia Metropolii Polskich wspólnie z Polskim Stowarzyszeniem Paliw Alternatywnych oraz z samorządami podpisała deklarację na rzecz rozwoju Stref Czystego Transportu.

W ocenie Unii Metropolii Polskich im Pawła Adamowicza umożliwienie miastom skutecznego tworzenia stref czystego transportu (SCT) jest jedynym dostępnym obecnie narzędziem, które może ograniczyć emisję spalin i poprawić jakość powietrza w naszych miastach. Dlatego z inicjatywy UMP, wspólnie z Polskim Stowarzyszeniem Paliw Alternatywnych oraz współdziałając z samorządami oraz organizacjami samorządowymi, m.in. Związkiem Miast Polskich, opracowane zostało osiem postulatów wskazujących jak zmienić przepisy ustawy o elektromobilności, aby tworzenie SCT stało się: możliwe, efektywne i społecznie akceptowalne. Aby tego dokonać należy przede wszystkim umożliwić tworzenie stref czystego transportu nie tylko w dużych miastach, ale także tych mniejszych. W tym celu należy z przepisów ustawy o elektromobilności wykreślić zapis, że SCT mogą być tworzone jedynie w stutysięcznych miastach. Ustawodawca powinien także zezwolić na poruszanie się w obszarze strefy pojazdów konwencjonalnych, spełniających odpowiednie normy emisji wg. klasyfikacji Euro. Miasta powinny mieć także możliwość tworzenia kilku stref z różnymi kryteriami uwzględniających uwarunkowania lokalne, a także możliwość tworzenia „stref e strefie”, czyli miejsc w których obowiązywałyby zaostrzone wymagania. O ile ustalenie maksymalnych stawek opłat za wjazd do strefy pojazdu niespełniającego wymogów należy pozostawić ustawodawcy, o tyle całość zasad dopuszczania do strefy takich pojazdów powinny być określane przez samorząd terytorialny. Ustawowa regulacja powinna też zostać uzupełniona przepisami gwarantującymi, że utworzenie SCT będzie się odbywać w trybie zapewniającym udział mieszkańców obszaru, na którym strefa ma zostać wyznaczona.

Zarządy ZGW RP oraz ZMP przyjęły wspólne stanowisko w sprawie planowanej zmiany granic pomiędzy Gminą Kleszczów i Gminą Bełchatów i wyrażają w nim sprzeciw wobec zainicjowanej przez Wojewodę Łódzkiego Procedury.

„Związki sprzeciwiają się instrumentalnemu wykorzystywaniu przepisów dotyczących zmian granic pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego i podejmowaniu działań w tym zakresie w oderwaniu od jakichkolwiek przesłanek wynikających z Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego czy prawa krajowego. Zmiany granic pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego nie mogą być motywowane wyłącznie względami ekonomicznymi.” – czytamy w stanowisku.

Związek Miast Polskich

15 września 2021 r. – Zarząd Związku Miast Polskich ponownie zajął stanowisko w sprawie skutków zmian w podatku PIT, w tym w ramach „Polskiego ładu”, w zakresie dochodów własnych JST oraz projektu ustawy o „wsparciu” JST w związku z Programem Polski Ład. „W skierowanym do Sejmu projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk 1532), w ocenie skutków regulacji (OSR) podano, że ubytek roczny wyniesie 112,5 mld zł w ciągu 10 lat. Bez uzupełnienia tego ubytku w bieżących dochodach własnych, wg danych ze stycznia 2021 r., 59 miast na prawach powiatu, ok. 900 gmin i 140 powiatów utraci płynność finansową, jeśli nie zmniejszy wydat­ków. Oznacza to konieczność rezygnacji z większości wydatków rozwojowych, a w jednostkach z ujemną nadwyżką operacyjną obniżenie jakości świadczonych obywatelom podstawowych usług.” – czytamy w stanowisku.

•  września 2021 r. – ZGW RP wydał stanowisko w sprawie proponowanych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki zmian w prawie oświatowym (tzw. Lex Czarnek). „Planowane zmiany nie są poparte żadnymi analizami i badaniami. Ministerstwo Edukacji i Nauki nie dysponuje danymi liczbowymi, analizami, opracowaniami co do skali niepokojących zjawisk, będących rzekomym powodem wzmocnienia roli Kuratora  Oświaty  (będącego  przecież  funkcjonariuszem  państwowym)  i  co  się  z tym  wiąże uzależnienia  szkół  od  struktur  rządowych.   

Okazało  się,  że  brak  jest  twardych  danych i merytorycznych faktów np. co do  liczby dyrektorów, którzy nie realizują zaleceń Kuratora Oświaty lub sytuacji gdy nie uzyskano porozumienia pomiędzy samorządem,  a nadzorem pedagogicznym w sprawie oceny pracy dyrektora. Resort edukacji, nie po raz pierwszy, nie widzi żadnych dodatkowych skutków finansowych dla samorządów wiejskich, w przypadku przywrócenia dyrektora (wcześniej zwolnionego na wniosek Kuratora)  na  stanowisko  nauczyciela  w  trakcie  roku  szkolnego i powołania nowej osoby na to stanowisko.  W  sytuacji  samorządów z obszarami  wiejskimi  jest  to duży  problem,  ponieważ w szkołach wiejskich nie ma praktycznie godzin ponadwymiarowych, które – jak  wskazuje resort mają być źródłem rozwiązania potencjalnych problemów.” – czytamy w stanowisku ZGW RP.

27 sierpnia 2021 r. – Zarząd Związku Miast Polskich wydal stanowisko w sprawie proponowanych przez rząd zmian w prawie oświatowym (tzw. Lex Czarnek). „Związek Miast Polskich kategorycznie protestuje przeciwko resortowemu projektowi zmian w prawie oświatowym, które ignorują fakt, że – zgodnie z ustawami ustrojowymi – edukacja jest zadaniem własnym gmin i powiatów.

Konstytucja zapewnia jed­nostkom samorządu terytorial­nego samodzielność w realizacji zadań własnych, która podlega ochro­nie sądowej, do której coraz częściej musimy się odwoływać w sporach z kuratorami i MEiN. Sądy wielokrotnie orzekają na korzyść samorządu, wskazując na brak uzasad­nienia dla decyzji kuratorów oraz ignorowanie przez nich sytuacji gminy lub powiatu. Nasze oburzenie budzi fakt, że organy nadzoru pedagogicznego podejmują decyzje w sprawach, które znacznie wykraczają poza kontrolę zgodności z prawem (art. 171 Konstytucji), nie ponosząc żadnej odpowiedzialności za ich skutki. Wszystkie konsekwencje spadają na jednostki samorządu terytorialnego, które – jako organy prowadzące szkoły – pozbawiane są możliwości podejmowania decyzji zgodnie z zasadami racjonalności i efektywności, do których stosowania są zobowiązane. Proponowane w projekcie kolejne zmiany odbierają organom prowadzącym szkoły znaczną część i tak już bardzo ograniczonej autonomii. Jest to szczególnie nieuczciwe w sytuacji, w której w ostatnich latach radykalnie wzrosła luka finansowa między wysokością subwencji oświatowej a znacznie szybciej rosnącymi wydatkami na oświatę, przede wszystkim na skutek nieuwzględniania przy jej obliczaniu rzeczywistych skutków podwyżek płac nauczycieli.” – czytamy w stanowisku Zarządu ZMP.

4 sierpnia 2021 r. – odbyła się konferencja prasowa dziewięciu organizacji samorządowych podczas których przedstawiono informację o skutkach zmian w podatku PIT przewidzianych w Polskim Ładzie na budżety jednostek samorządu terytorialnego.

Podwyższenie kwoty wolnej do 30 tys. zł oraz drugiego progu podatkowego spowoduje, że budżety miast i gmin stracą aż 145 mld zł w ciągu najbliższych 10 lat. – Polski Ład to kontynuacja tej samej strategii realizowanej przez rząd Prawa i Sprawiedliwości strategii karania niepokornych – mówiła Elżbieta Polak, Marszałek Województwa Lubuskiego i Członkini Zarządu Związku Województw RP. – to kolejny krok w kierunku centralizacji państwa i skok na dochody jednostek samorządu terytorialnego. Samorządy, jak policzyliśmy – zapłacą za realizację Polskiego Ładu 145 miliardów złotych swoich dochodów. Za Polski Ład zapłacą także polscy przedsiębiorcy – i to wcale nie wielkie firmy, a pielęgniarki, fryzjerzy, informatycy, taksówkarze, właściciele małych osiedlowych sklepików i rzesze innych Polaków, którzy postanowili wziąć swój los we własne ręce, a którzy teraz, za tą swoją przedsiębiorczość będą przez rząd karani – mówiła Marszałek Elżbieta Polak.

O tym jaki wpływ na wydatki bieżące miast, gmin, powiatów i województw samorządowych będą miały proponowane w rządowym programie Polski Ład zmiany mówiła Dorota Zmarzlak, Wójt Gminy Izabelin, Członkini Zarządu Związku Gmin Wiejskich RP. – Najnowszy pomysł rządu, czyli Polski Ład, to sposób na zabranie z budżetów gmin i miast pieniędzy, z których finansowane są najbardziej podstawowe potrzeby mieszkańców. To z tych pieniędzy opłacana jest edukacja, żłobki i przedszkola, komunikacja publiczna, kultura czy sport. Mogłabym wymieniać długo, bo są to usługi towarzyszące naszym mieszkańców i realizowane dla naszych mieszkańców od urodzenia do śmierci. Tak, bo to z tych pieniędzy finansowane są szkoły rodzenia, jak i utrzymywane cmentarze komunalne. Jeżeli zatem rząd chce reformować finanse publiczne to mam gorącą prośbę, aby zostawił pieniądze podatników jak najbliżej ich samych. Polacy naprawdę wiedzą jak rozsądnie je wydać i potrafią je rozsądnie zagospodarować wspólnie ze swoimi wójtami, burmistrzami i prezydentami miast – mówiła Wójt Gminy Izabelin.

– Rozwiązania zaprezentowane w Polskim Ładzie nasuwają dwa elementarne pytania, na które odpowiedzi nie znamy – mówił Andrzej Dziuba, Prezydent Tychów i reprezentant Stowarzyszenia Łączy nas Samorząd. – Pierwsze, jak mamy uchwalić budżet, skoro nasze dochody bieżące, niezwykle istotne dla funkcjonowania każdego samorządu i dla realizacji usług publicznych, będą tak radykalnie mniejsze? W przypadku Tychów będzie to ubytek wynoszący 61 mln zł, czyli po 500 złotych na każdego mieszkańca. Pytanie drugie: jak ten ubytek, ten swoisty program „500 minus” zrekompensować? To jest pytanie do rządzących.

I właśnie do kwestii rekompensaty nawiązał w swoim wystąpieniu Tadeusz Truskolaski, Prezydent Białegostoku i Prezes Unii Metropolii Polskich.

– Trudno się z rządem na temat rekompensat rozmawia przede wszystkim dlatego, że rząd nie ma jednego stanowiska w tej sprawie. Mieliśmy, jako samorządowcy spotkanie z Jarosławem Gowinem. Pan Premier Gowin miał przy sobie eksperta, który przedstawił konkretne propozycje dotyczące rekompensat związanych ze zmianami w podatku PIT proponowanymi w programie Polski Ład. Sprowadzały się one do podniesienia udziałów jednostek samorządu terytorialnego w dochodach z podatku od osób fizycznych. Jednocześnie premier Gowin wyraźnie zaznaczył w trakcie spotkania, że to jest jego stanowisko, jego propozycja, a nie stanowisko, czy propozycja rządu. Z drugiej strony dowiedzieliśmy się (nieoficjalnie) od Piotra Müllera, Rzecznika Rządu, że rząd nie zamierza zmieniać udziałów jakie gminy, powiaty i województwa samorządowe posiadają w dochodach z podatku PIT. Jak widać jest tu pewien dysonans i to bardzo poważny – mówił Prezydent Truskolaski.

Wszyscy obecni na konferencji prasowej samorządowcy podkreślali pogłębiający się chaos legislacyjny i informacyjny, generowany przez przedstawicieli rządu.

 

– Wszyscy samorządowcy są dziś przerażeni tym, co proponuje rząd – mówił prezydent Warszawy, Rafał Trzaskowski.- Powiedzmy sobie szczerze, że „Polski Ład” to jedno wielkie oszustwo. Na plakatach rząd chwali się tym, że polskie rodziny na nim zyskają. Tymczasem duża część Polaków, i tak zarabiających niewielkie pieniądze, ma za ten program zapłacić. My jako samorządowcy zdajemy sobie sprawę, że duża część naszych mieszkańców po prostu straci. Niepokoi nas także, że ten olbrzymi rachunek wystawiony jest również samorządom. Olbrzymia część usług świadczonych dla mieszkańców będzie musiała być zlikwidowana.

29 lipca 2021 r. – ogólnopolskie organizacje samorządowe rozmawiały z Jarosławem Gowinem, wicepremierem i Ministrem Pracy, Technologii i Rozwoju o Polskim Ładzie.

Głównym tematem spotkania były zmiany w podatku PIT i konsekwencje dla budżetów JST wprowadzenia tzw. klina podatkowo-składkowego. W trakcie spotkania wicepremier zaproponował systemowe rozwiązanie mające zrekompensować samorządom skutki wprowadzenia rządowego programu "Polski Ład". Ma ono polegać na zwiększeniu dochodów własnych wszystkich kategorii JST przez podniesienie udziału w podatkach PIT i CIT. I tak propozycja zakłada podniesienie udziału w podatku PIT dla:

• gmin do 44%, 
• powiatów do 14%, 
• województw samorządowych do 2% 

Oznacza to, że łącznie samorządy otrzymałyby 60% wpływów z tego podatku.

Z kolei udziały w podatku CIT wzrosłyby odpowiednio dla:

• gmin do 9%,
• powiatów do 3%,
• województw samorządowych do 19%

Samorządowcy jednomyślnie opowiedzieli się za zwiększeniem udziałów w podatkach PIT i CIT. Zaznaczyli jednocześnie, że według ich szacunków zaproponowane udziały nie wystarczą na rekompensatę ubytków związanych z "Polskim Ładem", nie mówiąc już o wcześniejszym spadku dochodów wynikającym choćby z wprowadzenia zerowego PIT-u dla osób poniżej 26. roku życia czy podnoszenia pensji minimalnej. W ciągu kilku tygodni nowy projekt ma zostać przygotowany i przedstawiony do konsultacji.

 

17 lipca 2021 r. – Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza wystosowała do Posłów i Senatorów Rzeczypospolitej Polskiej „Apel o odrzucenie skrajnie szkodliwych dla polskiej oświaty, a przede wszystkim dla polskich dzieci i młodzieży propozycji zmian w prawie oświatowym, tworzonych z pozycji politycznej siły”.

W ocenie Unii Metropolii Polskich Projektowane w resorcie zmiany sprowadzają się do centralizacji, pozbawienia samorządów kolejnych zadań i kompetencji w zarządzaniu oświatą, ograniczaniu wpływu rodziców, uczniów i nauczycieli na ofertę edukacyjną szkoły. - Przeniesienie wielu kluczowych zadań/uprawnień samorządów do upolitycznionych kuratorów, ograniczenie roli rad rodziców w szkole, prawo do arbitralnego odwołania dyrektora szkoły z ryzykiem procesów karnych to nie wszystko. Pan Minister Czarnek idzie dalej.... Planuje daleko idące zmiany w podstawie programowej, których celem jest podporządkowanie szkoły jedynej słusznej ideologii, odchodzenie od wyzwań dzisiejszego świata oraz ograniczanie znaczenia obecności Polski w strukturach europejskich. To nie pomoże naszym dzieciom w funkcjonowaniu społecznym, czy na rynku pracy. Obraz polskiego systemu oświatowego, w którym szkoła staje się narzędziem w rękach władzy, już znamy: kiedyś z PRL-u, obecnie - z państw autorytarnych. – czytamy w apelu.

15 lipca 2021 r. – Zarząd ZMP przyjął stanowisko w sprawie zmian w gminnych systemach gospodarowania odpadami komunalnymi wynikających z ustawy z dnia 8 lipca 2021 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawy Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach. - Zarząd Związku Miast Polskich z satysfakcją przyjmuje uwzględnienie w ustawie nowelizującej szeregu postulatów środowisk samorządowych. Pomimo uwzględnienia wielu propozycji o charakterze technicznym ustawa nowelizująca w dalszym ciągu zawiera szereg złych rozwiązań, które pogorszą funkcjonowanie gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi. W szczególności zdecydowanie negatywnie należy ocenić uchwaloną zmianę wprowadzającą maksymalny pułap opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od gospodarstwa domowego stosowany w przypadku wyboru metody od ilości zużytej wody. Równie negatywnie należy ocenić zmiany umożliwiające subsydiowanie gminnych systemów gospodarowania odpadami środkami niepochodzącymi z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi w dowolnej wysokości i niezależnie de facto od wystąpienia jakichkolwiek przesłanek. Negatywnie należy też ocenić brak zgody na podniesienie maksymalnych stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi uiszczanych przez właścicieli nieruchomości niezamieszkanych, w tym letniskowych – czytamy w stanowisku.

14 lipca 2021 r. – zarząd Związku Gmin Wiejskich RP wydał negatywną opinie w sprawie rządowego projektu ustawy o Ochotniczych Strażach Pożarnych (UD241). „OSP jest organizacją funkcjonującą w obrębie gminy dlatego też nie dostrzegamy przesłanek do wprowadzania zapisów pozwalających na likwiduję funkcji komendanta gminnego OSP, który obecnie jest koordynatorem działania KSRG. Jest to szczególnie ważne w przypadku nowego zapisu mówiącego o tym że wójt (burmistrz, prezydent miasta) koordynuje funkcjonowanie krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (KSRG) na obszarze gminy w zakresie ustalonym przez wojewodę nie wskazującego jednoczenie za pomocą jakich narzędzi ma to być wykonywane. Ponadto wprowadzenie niedoprecyzowanych zapisów dotyczących nadzoru wojewody w obszarze ustanawiającym zastępcę komendanta wojewódzkiego PSP ds. OSP wprost ogranicza podmiotowość gminy doprowadzając do centralizacji poprzez uruchomienie aparat nadzoru wojewódzkiego. Projekt ustawy w swoich zapisach wskazuje na konieczność ponoszenia kosztów utrzymana OSP przez gminę, dodatkowo gmina ma finansować szkolenia BHP nie określono  natomiast poziomu subsydiarności zewnętrznej czyli takiej, która pozwoli wpierać samorządy lokalne przez organy administracji rządowej przede wszystkim poprzez przekazanie zasad i kompetencji szczeblowi lokalnemu, określenie zakresu „samodecydowania” władz lokalnych przy wykonywaniu zadań i kompetencji, ale także zapewnienie środków finansowych organom lokalnym poprzez ustanowienie źródeł finansowania zadań i kompetencji.” – czytamy w stanowisku.

2 lipca 2021 r. – obradował Zarząd Związku Powiatów Polskich. Główne tematy posiedzenia to: Zmiany w Prawie oświatowym; praca wydziałów komunikacji i opłaty za zajęcie pasa drogowego.

Rządowe propozycje zmian w Prawie oświatowym zakładają znaczne zwiększenie kompetencji kuratorów oświaty. Zarząd ZPP przygotował kontrpropozycję. W projekcie zawarta jest rezygnacja z pozytywnej opinii kuratora na rzecz opinii niewiążącej w konkretnie określonych przypadkach. ZPP proponuje również zmiany w składzie komisji konkursowej na dyrektora szkoły lub placówki. W projekcie znalazło się też przywrócenie możliwości przedłużenia powierzenia stanowiska dyrektora na kolejne okresy, a także dookreślenie szczególnie uzasadnionych przypadków odwołania dyrektora. Oceny pracy dyrektora miałby dokonywać organ prowadzący w porozumieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny.

Podczas posiedzenia Zarządu poruszono również kwestię obciążenia pracą wydziałów komunikacji. Przyczynami tego stanu rzeczy są dwie podstawowe kwestie – zwiększone obciążenie wywołane jest obecną sytuacją gospodarczą, na co znaczący wpływ miała pandemia. Z drugiej strony obciążenia wywołane są zmianami prawnymi. Na to z kolei składa się konieczność zgłoszenia nabycia/zbycia pojazdu, a także kary związane z nieterminowym zarejestrowaniem pojazdu sprowadzonego z UE. Wejście w życie przepisów dotyczących kar za niezgłoszenie nabycia spowodowało wzrost czynności wykonywanych w wydziałach komunikacji o około 150 tysięcy czynności miesięcznie. Istotny jest fakt, że rozważania o wysokości ewentualnych dochodów powiatów z kar za niedopełnienie obowiązku dokonania zgłoszenia nabycia/zbycia pojazdu nie mają żadnego znaczenia z punktu widzenia systemowego. Rozwiązaniami doraźnymi mogłoby być np. wprowadzenie obowiązku rejestracji pojazdu w miejsce obowiązku zgłoszenia nabycia pojazdu przez nabywców końcowych czy wydłużenie okresu na zgłaszanie nabycia pojazdu przez przedsiębiorców prowadzących obrót pojazdami.

Biuro ZPP przeprowadziło badanie dotyczące opłat za zajęcie pasa drogowego w celu umieszczenia infrastruktury technicznej. Wynika z niego, że

• w 24 z 88 jednostek (tyle udzieliło odpowiedzi) procedowano kwestię zmiany decyzji ustalających wysokość opłat, których zmiana skutkuje ubytkami finansowymi na poziomie ponad 34 milionów złotych w skali roku; trudno jest wyprowadzić wspólny mianownik terytorialny dla tych jednostek – np. konkretne województwo/województwa

• 55 jednostek (tyle udzieliło odpowiedzi w tym zakresie) wskazało, że w przypadku obniżenia – na skutek zmiany niezmienionych do tej pory „starych” decyzji – wysokości opłaty za zajęcie pasa drogowego w celu umieszczania w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego w odniesieniu do obiektów i urządzeń infrastruktury telekomunikacyjnej łączny ubytek finansowy w skali roku wyniesie w tych jednostkach ok. 240 milionów złotych (!).

Związek Miast Polskich

 

9 lipca 2021 r. – w Mielcu obradował Zarząd Związku Miast Polskich. Podczas realizowanego w formule hybrydowej posiedzenia Zarząd ZMP opiniował m.in.: projekty ustaw o pracownikach samorządowych, o drogach publicznych, Prawo wodne i Prawo ochrony środowiska.

2 lipca 2021 r. – odbyło się już trzecie w 2021 r. spotkanie miast członkowskich (online). Gościem spotkania był tym razem członek Zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego, Tomasz Robaczyński, który omówił  szczegółowo w formie prezentacji główne założenia zapowiedzianego przez Premiera Rządowego Funduszu Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych.

Przedstawiciel BGK zreferował cele i planowane efekty dwóch pierwszych pilotażowych edycji Programu, które mają zrealizować priorytetowe kierunki inwestycyjne zwiększające: produktywność, efektywność ekonomiczną oraz atrakcyjność inwestycyjną JST. Planowane efekty Programu to: pobudzenie aktywności inwestycyjnej JST, rozwój lokalnej przedsiębiorczości, poprawa warunków życia obywateli, powstanie nowych miejsc pracy, wsparcie zrównoważonego rozwoju i efektywne zaangażowanie sektora finansowego. Uczestnicy spotkania mogli dowiedzieć się, jak będzie wyglądać proces finansowania inwestycji i jakie wsparcie przewiduje BGK dla JST w czasie trwania Programu.

Związek Gmin Wiejskich RP

19-25 czerwca 2021 r. – trwało tygodniowe Zgromadzenie Ogólne Europejskiego Stowarzyszenia na rzecz Demokracji Lokalnej(European Associacion for Local Democracy - ALDA). Z ramienia Związku Gmin Wiejskich RP uczestniczyli w nim Leszek Świętalski, dyrektor Biura ZGWRP oraz Waldemar Grzegorczyk, specjalista ds. kontaktów zagranicznych ZGWRP. Zgromadzenie Ogólne 2021, obok części sprawozdawczej posłużyło podsumowaniu opinii członków organizacji społeczeństwa obywatelskiego, samorządów lokalnych, stowarzyszeń władz lokalnych zebranych podczas tygodnia poprzedzających je debat. Zostaną one zaprezentowanie w ramach Konferencji w sprawie przyszłości Europy - serii debat i dyskusji prowadzonych przez obywateli, które umożliwią mieszkańcom Europy kształtowanie wspólnej europejskiej przyszłości.

ALDA powstała w 1999 r. z inicjatywy Rady Europy w celu koordynowania i wspierania sieci Agencji Demokracji Lokalnej (LDA), które są lokalnie zarejestrowanymi organizacjami pozarządowymi działającymi jako promotorzy dobrego rządzenia i samorządu lokalnego, z którymi ALDA współpracuje. Jest organizacją zrzeszającą dziś ponad 350 członków, w tym władze lokalne, ich stowarzyszenia i organizacje społeczeństwa obywatelskiego, pochodzących z ponad 45 krajów Unii Europejskiej i z nią sąsiadujących. ALDA jest finansowana ze składek członkowskich, a także ze środków Komisji Europejskiej, Rady Europy i innych darczyńców publicznych i prywatnych. ZGW RP będąc członkiem ALDA od roku 2016 zrealizował szereg projektów dofinansowanych ze środków unijnych, takich jak Stand-Up czy LADDER.

17 czerwca 2021 r. – obradował Zarząd Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza. W trakcie obrad prezydenci miast przyjęli wystąpienie do Mateusza Morawieckiego, prezesa Rady Ministrów w sprawie planowanych zmian w prawie oświatowym.

„Ogłoszone niedawno plany MEiN, dotyczące zmian prawa oświatowego skłaniają nas, prezydentów miast zrzeszonych w Unii Metropolii Polskich do odważnego wyrażenia pewnych oświadczeń i deklaracji. Chcemy głośno i jednoznacznie oznajmić, że Oświata, Kształcenie i Wychowanie są dla nas niezwykle ważne. I dlatego nie chcemy oddawać szkół we władanie scentralizowanej machiny, nie chcemy powrotu do przeszłości. A takie właśnie zmiany przygotowuje obecnie pan minister Przemysław Czarnek ze swoimi współpracownikami.” – czytamy w wystąpieniu.

W trakcie posiedzenia Zarząd UMP dyskutował także skierowany do Sejmu bez opinii strony samorządowej KWRiST projekt nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (UD163). który m.in. ma umożliwić miastom i gminom „dotowanie” uiszczanych przez mieszkańców opłat za odbiór śmieci. W ocenie Zarządu UMP nie jest to rozwiązanie systemowe, oczekiwane przez samorządy. Przeciwnie w połączeniu z zapowiadanymi zmianami w podatku PIT może w efekcie doprowadzić do ograniczenia innych usług publicznych, cięć miejskich inwestycji, remontów lub przyczyną zaciągania przez samorząd dodatkowych zobowiązań (co wpłynie na wysokość deficytu w budżecie miasta). Prezydent Truskolaski zwrócił uwagę, że projekt został, 16 czerwca, skierowany do Sejmu bez czekania na opinię Strony Samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. – Jest to niepokojące, ponieważ projekt jest przez rząd przedstawiany medialnie jako mający pomóc samorządom obniżyć opłaty ponoszone przez mieszkańców za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a tymczasem zawiera wiele rozwiązań, które mogą skomplikować gospodarkę odpadami w miastach, a do tego generować koszty – mówił Prezes Zarządu UMP.7 czerwca 2021 r. – Unia Metropolii Polskich zaopiniowała projekt Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie środków na rzecz wysokiego wspólnego poziomu cyberbezpieczeństwa na terytorium Unii (tzw. Dyrektywa NIS 2)[1], uchylająca dyrektywę (UE) 2016/1148. W swoim stanowisku UMP postuluje m.in.: zrezygnowanie z podziału NUTS, jako mechanizmu wyznaczania podmiotów administracji publicznej – podmiotów niezbędnych. W zamian należy pozostawić dział Administracja – w oparciu o definicję podmiotu administracji publicznej;

• wprowadzenie regulacji, zgodnie z którą jednostki samorządu terytorialnego, mogą – jeżeli tak zdecydują – zapewniać swoim jednostkom organizacyjnym obsługę i realizację obowiązków wynikających z Dyrektywy NIS 2. Fakt ten powinny notyfikować organom właściwym;
• przedłużenie terminu zgłaszania incydentu GPRD (po polski RODO) do max. 72 h dla podmiotów nie świadczących usług w trybie ciągłym (non stop np. 24/7 lub podobnym). Uspójnienie terminów zgłaszania z incydentami GPRD (po polsku RODO) pozwoli na niezwiększanie kosztów osobowych za tzw. dyżury weekendowe. Zmniejszy to obciążenia przedsiębiorstw, ułatwi i usprawni zgłaszanie informacji wymaganych zgodnie z prawem Unii;
• by w miejsce odstraszających kar finansowych wobec osób odpowiedzialnych w podmiotach, wprowadzić zachęty dla podmiotów do wspólnego wykorzystywania ich indywidualnej wiedzy i praktycznego doświadczenia na szczeblu strategicznym, taktycznym oraz operacyjnym, w celu wzmocnienia zdolności w zakresie odpowiedniego oceniania i monitorowania cyberzagrożeń, obrony przed nimi i reagowania na nie.

Ponadto UMP zwraca uwagę, że w analiza kosztów wdrożenia dyrektywy opiera się na błędnych założeniach. A to dlatego, że w analizie zrównano wszystkie szczeble i wielkości samorządu lokalnego, gdy tymczasem istnieją duże różnice w możliwościach zapewnienia sprawnej realizacji zadań z zakresu cyberbezpieczeństwa w poszczególnych jednostkach samorządu terytorialnego, wynikające m.in. z odmiennej jakości infrastruktury, kompetencji oraz struktury zatrudnienia. 

Z pełną treścią opinii można zapoznać się tutaj

Unia Metropolii Polskich i Związek Miast Polskich

9 czerwca 2021 r. – Unia Metropolii Polskich oraz Związek Miast Polskich wystosowały do Komisji Europejskiej wspólne stanowisko w sprawie Krajowego Planu Odbudowy. „Zarządy Związku Miast Polskich i Unii Metropolii Polskich zwracają się do Komisji Europejskiej o spowodowanie uwzględnienia kluczowych postulatów samorządowych do projektu Krajowego Planu Odbudowy, przyjętego 30 kwietnia przez Rząd RP, przesłanego do Komisji 3 maja br.. Szanse, jakie stwarza Fundusz Odbudowy i Zwiększania Odporności, powinny być wykorzystane w sposób racjonalny, zwiększający odporność całego kraju na sytuacje kryzysowe. Wymaga to dokonania istotnych zmian w projekcie KPO. Nasze niżej wymienione postulaty w tym zakresie nie zostały uwzględnione, dlatego nie mogliśmy dotychczas pozytywnie zaopiniować projektu.” - czytamy w stanowisku. UMP oraz ZMP wnoszą w szczególności o:

wzmocnienie kompetencji i zrównoważenie proporcji w składzie Komitetu Monitorującego KPO;

wskazanie Rządowi RP na konieczność zwiększenia roli samorządu terytorialnego w realizacji KPO;

spowodowanie, by planowane przez rząd RP zmiany w organizacji systemu ochrony zdrowia nie prowadziły do jego centralizacji

zobowiązanie rządu RP – zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu i Rady UE – do przedstawienia projektowanych w ramach KPO zamierzeń na tle całej planowanej polityki rozwoju.

 

Z pełnym tekstem wystąpienia można zapoznać się tutaj.

18 maja 2021 r. – szefowie sześciu korporacji samorządowych, wchodzących w skład Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, wystosowali do Premiera Mateusza Morawieckiego wspólne pismo w sprawie oszacowania skutków dla finansów JST wprowadzenia tzw. „Polskiego Ładu”. 

26 kwietnia 2021 r. – Unia Metropolii Polskich, wspólnie z innymi organizacjami samorządowymi wystosowała apel do premiera Mateusza Morawieckiego o współpracę przy tworzeniu Krajowego Planu Odbudowy.

W połowie ubiegłego roku po raz pierwszy resort funduszy i polityki regionalnej zwrócił się̨ do samorządów –za pośrednictwem urzędów marszałkowskich –o zgłaszanie propozycji działań́ w ramach przyszłego Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Równolegle samorządy i partnerzy społeczni –członkowie RDS zostali zaproszeni do przedstawiania propozycji fiszek projektowych, które miały być inspiracją do zdefiniowania priorytetów inwestycyjnych. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego takiej możliwości nie otrzymały. Już na tamtym etapie, w 2020 roku, samorządy i Związek Miast Polskich wskazały kilkanaście potencjalnych obszarów interwencji, całkowicie odmiennych od tych, które ostatecznie znalazły się̨ w projekcie KPO przedstawionym w lutym 2021 roku. Rządowy projekt Planu nie odniósł się̨ na żadnym etapie prac nad projektem do tych propozycji. W projekcie nie wyjaśniono również w jaki sposób wybrano wskazane w nim obszary interwencji i inwestycje z nim związane, w szczególności nie przedstawiono kryteriów tego wyboru. Związek Miast Polskich przedstawił także swoje wstępne, robocze postulaty. Rządowy projekt Planu nie odniósł się̨ na żadnym etapie prac nad projektem do propozycji zgłoszonych przez samorządy w 2020 roku.

22 kwietnia 2021 r. – UMP przyjęła stanowisko w sprawie zmiany systemu gospodarowania odpadami. - Unia Metropolii Polskich stanowczo sprzeciwia się wprowadzaniu jakichkolwiek zmian w systemie gospodarowania odpadami bez realnych i odpowiedzialnych konsultacji ze stroną samorządową.

Stwierdzamy z niepokojem, że dyskusja na temat problemów gospodarki odpadami sprowadzana jest instrumentalnie do bieżącej sytuacji w Warszawie. Pamiętać należy, że przy resorcie działa specjalnie powołany zespół doradczy do spraw systemowych rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami z udziałem przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego, i to właśnie ten zespół winien być autorem (albo chociaż recenzentem) wszelkich zmian ustaw pozostających w zakresie jego kompetencji. W przeciwnym razie jego powołanie będzie mogło być uznane za fikcję, a brak konsultacji z nim za przejaw złej woli ze strony Rządu. – czytamy w stanowisku UMP.

14 kwietnia 2021 r. – odbyło się posiedzenie Zarządu ZMP. Przyjęto na nim sześć stanowisk w sprawie: krajowego planu odbudowy (KPO); sytuacji w ciepłownictwie; opłat za odpady komunalne; cen wody i ścieków; podatku od nieruchomości oraz działalności leczniczej.

W kwestii projektu Krajowego Planu Odbudowy (KPO) Zarząd ZMP postanowił uzupełnić o nowe postulaty dotyczące wsparcia dla miast uzdrowiskowych i turystycznych wcześniejsze stanowisko w tej sprawie, które – jak ustalono – powinno być podjęte wspólnie z innymi korporacjami samorządowymi.

Zarząd Związku podjął stanowisko w sprawie sytuacji polskiego ciepłownictwa. W opinii ZMP, przedsiębiorstwa ciepłownicze wnoszą opłaty za uprawnienia do emisji dwutlenku węgla w praktyce do budżetu państwa. Pieniądze te, zamiast służyć do modernizacji polskiej energetyki, są wydawane na różne, całkowicie dowolne cele. domaga się przeznaczenia całości wpływów ze sprzedaży uprawnień do emisji w roku 2021 na modernizację energetyki, w tym ciepłownictwa, co z jednej strony ograniczy wzrost cen ciepła dla mieszkańców, a z drugiej umożliwi podjęcie niezbędnej modernizacji sektora.

W stanowisku w sprawie zapowiadanych zmian dotyczących opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, Zarząd ZMP ze zdziwieniem i zaniepokojeniem przyjął plany ministra dotyczące nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w zakresie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które pozostają w oczywistej sprzeczności z zasadą samobilansowania się systemu odpadowego. Wyrażono zdecydowany sprzeciw wobec formułowanych przez przedstawicieli Ministerstwa twierdzeń dotyczących nieuzasadnionego wzrostu opłat dla mieszkańców za gospodarowanie odpadami.

Zarząd odniósł się również do bezpodstawnych zarzutów sztucznego zawyżania stawek opłat za wodę i ścieki. W opinii ZMP, zaplanowane podwyżki we wnioskach taryfowych na lata 2021-2024 mają swoje uzasadnione przyczyny (m.in. zmiany cen energii, odbioru i zagospodarowania osadów ściekowych, kosztów wynagrodzeń). Przystępując do kalkulacji cen z wodę i ścieki, przedsiębiorstwa przede wszystkim urealniły aktualny poziom ponoszonych kosztów. W stanowisku przypomniano, że opłaty muszą umożliwić nie tylko pokrywanie kosztów bieżącej eksploatacji i remontów, ale także finansowanie inwestycji w zakresie utrzymania i rozwoju infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. W ostatnich 20 latach branża zainwestowała w rozwój infrastruktury ponad 65 mld złotych. Ograniczenie taryf spowoduje wstrzymanie bądź opóźnienie wielu inwestycji, a konsekwencje odczują mieszkańcy.

W stanowisku w sprawie podatku od nieruchomości Zarząd ZMP apeluje do rządu o podjęcie rzetelnych prac nad przyjęciem jasnych reguł i naprawą przepisów dotyczących opodatkowania nieruchomości. Jest to niezbędne dla zapewnienia finansowania lokalnych usług publicznych, świadczonych mieszkańcom Polski. Samorządowcy z miast zwracają uwagę na chaos prawny, który powoduje systematyczne zmniejszanie dochodów własnych gmin z tytułu podatku od nieruchomości. „Nie są to jednak dochody budżetu państwa, więc resort finansów nie jest zainteresowany systemową reformą podatków i opłat lokalnych, która w dodatku stanowi od lat przedmiot spekulacji medialnych o podatku katastralnym, podsycanych przez środowiska mające partykularny interes w zablokowaniu tych zmian.” – czytamy w stanowisku.

 

Zarząd ZMP przyjął ponadto stanowisko w sprawie pilnej konieczności nowelizacji ustawy o działalności leczniczej oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zakresie przywrócenia samodzielności wydatkowej jednostek samorządu terytorialnego. Chodzi o zapis w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw, na mocy którego podmiot leczniczy może uzyskać dotację od JST na realizację remontów oraz określonych inwestycji, jeżeli dla inwestycji, przy pomocy której ma być realizowane dane zadanie, została wydana pozytywna opinia wojewody o celowości inwestycji. To - zdaniem Zarządu Związku - w rażący sposób narusza gwarantowaną Konstytucją RP samodzielność jednostek samorządu terytorialnego.

8 kwietnia 2021 r. – Związek Gmin Wiejskich RP wydal opinię w sprawie projektu ustawy o zrekompensowaniu gminom dochodów utraconych w 2018 r. w związku ze zmianą opodatkowania budowli wchodzących w skład elektrowni wiatrowych (druk senacki nr 354). Związek Gmin Wiejskich RP w całości popiera stanowisko wyrażone przez Stowarzyszenie Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnych w piśmie skierowanym do Przewodniczącego Komisji Ustawodawczej w dniu 11 marca 2021 r.

Przedstawiona we wstępnej części ww. wystąpienia argumentacja dotycząca zakresu i skutków wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 lipca 2020 r. sygn. akt K 4/19 wymaga powtórzenia w zakresie, w jakim Trybunał stwierdził, iż „ustawodawca ma obowiązek doprowadzić do stanu zgodnego z Konstytucją, co w niniejszej sprawie będzie wymagało ustanowienia odpowiednich rozwiązań ustawowych i zrekompensowania gminom strat poniesionych w następstwie wprowadzenia z mocą wsteczną regulacji wpływającej na obniżenie ich dochodów z podatku od elektrowni wiatrowych”. (…) Jedynym w pełni prawidłowym sposobem wyeliminowania niezgodności ustawy nowelizującej z dnia 7czerwca 2018 r. z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej jest wprowadzenie w życie zmian z datą przyszłą, a więc najwcześniej od dnia 1 stycznia 2022 r. Podsumowując powyższe, Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej, działając w imieniu stowarzyszonych samorządów, których dotyczy przedmiotowy problem, nie może udzielić pozytywnej opinii co do przedstawionego projektu ustawy.

8 kwietnia 2021 r. – obradował Zespół ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Jednym z punktów był projekt Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności przedłożony przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, który uzyskał opinię negatywną. Bezpośrednią przyczyną negatywnego zaopiniowania projektu KPO przez Zespół ds. Infrastruktury KWRiST, któremu współprzewodniczy w imieniu Unii Metropolii Polskich Marcin Krupa, Prezydent Katowic, był brak ostatecznej wersji tego dokumentu. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej nie przedstawiło bowiem – w dniu dzisiejszym – Stronie Samorządowej tekstu projektu KPO uwzględniającego wszystkie przyjęte przez rząd uwagi strony samorządowej. W szczególności nie znalazły się tam poprawki zaakceptowane na spotkaniu Strony Samorządowej KWRiST z Prezesem Rady Ministrów Mateuszem Morawieckim. Przypomnijmy, że chodzi tutaj głównie o przesunięcie części środków w ramach KPO na inwestycje w rozwój transportu szynowego w miastach i ich obszarach metropolitalnych, zwiększenie puli środków przeznaczonych na ochronę zdrowia, w tym na samorządowe szpitale oraz zagwarantowanie udziału przedstawicielom samorządu terytorialnego w pracach Komitetu Monitorującego wdrażanie KPO.

 

7 kwietnia 2021 r. – obradował Zespół ds. Finansów Publicznych Związku Miast Polskich. Głównymi tematami posiedzenia były Centra Usług Wspólnych działające w miastach oraz doświadczenia z postępowań, także sądowych w sprawach niedofinansowania zadań zleconych. Obecni na spotkaniu Komisji Finansów skarbnicy rozmawiali o barierach i problemach, jakie występują w związku z powoływaniem CUW. Do najczęstszych należą kwestie ludzkie. Osoby pełniące wcześniej funkcje głównych księgowych w jednostkach podległych miastu, po objęciu ich obsługą księgową czy kadrowo-księgową tracą te stanowiska, co wiąże się z utratą pewnego prestiżu zawodowego, a nierzadko także części uposażenia. Reprezentanci miast biorący udział w dyskusji potwierdzali, że właśnie z tego powodu część osób odchodzi w pracy po powołaniu do życia CUW. Drugim tematem podniesionym podczas kwietniowego spotkania Komisji Finansów ZMP była kwestia dopłat do zadań zleconych i niedofinansowywania tych zadań przez wojewodów. Przyjęta w ostatnich latach przez Ministerstwo Finansów ujednolicona kalkulacja wysokości dotacji, dokonywana w oparciu o podawane przez jednostki samorządowe i weryfikowane przez urzędy wojewódzkie dane dotyczące katalogu i liczby zadań, czasu realizacji jednej sprawy oraz stawki za roboczogodzinę, nie odzwierciedlają, zdaniem samorządowców, faktycznie ponoszonych kosztów. Samorządy dopłacają kilkaset milionów złotych, pokrywając średnio połowę kosztów zadań zleconych przez administrację rządową.

10 i 11 marca 2021 r. – odbyło się posiedzenie Zarządu Unii Metropolii Polskich oraz Rady Unii Metropolii Polskich. Prezydenci Miast Unii Metropolii Polskich dyskutowali o Krajowym Planie Odbudowy i przyjęli w tej sprawie krytyczne stanowisko. Dyskutowali także na temat nowych propozycji dotyczących finansowania jednostek samorządu terytorialnego.

Rozpatrzyli także sprawozdanie z działalności UMP w 2020 r. i przyjęli plan działania Fundacji na 2021 r.W trakcie posiedzeń, poza sprawami dotyczącymi funkcjonowania Unii w 2020 r. oraz planowanych działań Fundacji na 2021 r. spotkania były także okazją do merytorycznej dyskusji na bieżące, ważne dla miast i ich obszarów metropolitalnych tematy. Najważniejszym punktem obrad zarówno Zarządu jak i Rady UMP było omówienie Krajowego Planu Odbudowy – opracowanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej dokumenty, który ma być podstawą do wydatkowania przyznanych Polsce funduszy pomocowych Unii Europejskiej w ramach Instrumentu na rzecz odbudowy i odporności (Recovert and Resilience Facility). Obecni na spotkaniu Prezydenci Miast Unii Metropolii Polskich ocenili dokument krytycznie. W trakcie dyskusji podnosili przede wszystkim, że nie uwzględnia on w wystarczającym stopniu potrzeb największych miast Polski oraz ich obszarów metropolitalnych. Wskazywali też, że pominięcie największych polskich miast w dostępie do środków na takie zadania jak niskoemisyjny transport, czy zielone i niebieskie inwestycje poddaje w wątpliwość realną możliwość ich wykorzystania, a tym samym realizację założonych przez Unię Europejską celów wsparcia. Efektem dyskusji przeprowadzonej zarówno na posiedzeniu Zarządu było przygotowanie projektu stanowiska w sprawie Krajowego Planu Odbudowy, które następnie zostało przyjęte przez Radę Unii Metropolii Polskich. W trakcie posiedzeń Zarządu i Rady UMP dyskutowano także na temat kierunków zmian w systemie finansowania jednostek samorządu terytorialnego. 

Prezydenci dyskutowali nad propozycją takiej przebudowy systemu dochodów JST, zwłaszcza z podatków dochodowych PIT i CIT, która gwarantowałaby samorządom stabilność wpływów z tych źródeł, niezależnie od wahań koniunktury gospodarczej.

Dyskutowano także propozycję wprowadzenia do ustawy o dochodach JST nowych rozwiązań, takich jak reguła stabilizująca czy dodanie do subwencji ogólnej nowej części tzw. rozwojowej.

Prezydenci miast dyskutowali także na temat propozycji nowego mechanizmu korekcyjno – wyrównawczego (tzw. janosikowe). Zgodnie z wypracowaną we współpracy z Bankiem Światowym koncepcją nowy system korekcyjno – wyrównawczy ma się opierać na:

• wprowadzeniu jednolitych kryteriów identyfikacji samorządów najbogatszych
• i najbiedniejszych, uwzględniających nie tylko potencjału dochodowego, ale również zróżnicowane potrzeby wydatkowe JST;

 

• dla potrzeb mechanizmu wyrównawczo-korekcyjnego, miasta na prawach powiatu będą stanowiły odrębną grupę jednostek. Pozwoli to na dokładniejsze dopasowanie systemu do potrzeb wydatkowych.

17 lutego 2021 r. – Unia Metropolii Polskich wystąpiła do Prezesa Rady Ministrów oraz Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie projektu Umowy Partnerstwa, która określa strategię interwencji funduszy europejskich w ramach polityk unijnych w Polsce w latach 2021 - 2027.

- Projekt Umowy Partnerstwa bardzo niewiele miejsca poświęca największym polskim miastom i ich roli w rozwoju Polski. Jest to konsekwencja zapisów Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030, która interwencję prorozwojową w miastach wojewódzkich i ich obszarach funkcjonalnych, w dużej mierze scedowała na poziom regionalny do decyzji marszałków województw (UMP krytykowała takie rozwiązanie). Zwracamy uwagę, że to w dużych miastach i ich obszarach funkcjonalnych skoncentrowana jest znacząca część potencjału rozwojowego i absorpcyjnego. Realizacja celów związanych z tzw. koncentracją tematyczną, która wymaga przeznaczenia odpowiedniej puli środków na interwencję związaną z innowacyjnością oraz ochroną  środowiska,  bez  programowego  dostosowania  do  miejskich  potrzeb –będzie  właściwie niemożliwa – czytamy m.in. w stanowisku UMP.

15 lutego 2021 r. – Związek Gmin Wiejskich RP przedstawił stanowisko w sprawie Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej. Zarząd ZGWRP jednoznacznie stwierdza, iż same deklaratywne zapisy, że rozwój infrastruktury i poprawa jakości życia na obszarach wiejskich zostaną objęte wsparciem w ramach przytoczonych polityk i programów nie przełożą się na zapewnienie środków związanych z pilną potrzebą wsparcia rozwoju obszarów wiejskich. Tak jak wielokrotnie już bywało: zapisy pozostaną tylko zapisami. Bez konkretów i zobowiązań! Mając powyższe na uwadze – w odniesieniu do projektu „Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej” Zarząd ZGWRP wnosi o jego głęboką rewizję i ujęcie w nim wsparcia finansowego inwestycji w zakresie infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich. Jednoznacznie wskazujemy, że zaprzestanie finansowania przedsięwzięć infrastrukturalnych w ramach WPR drastycznie zahamuje rozwój gmin z obszarami wiejskimi. Zarząd ZGWRP po raz kolejny opowiada się za wzmocnieniem instrumentów programowo - finansowych wspierających faktyczny, a nie deklaratywny rozwój obszarów wiejskich. Jeżeli rozwój tych obszarów ma być oparty przede wszystkim na politykach i programach nie będących w gestii Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ponownie wnosimy o przeniesienie tej problematyki do resortu zajmującego się rozwojem kraju, wg. działów administracji państwowej. Zarząd ZGWRP, niezależnie od powyższego, jednoznacznie wskazuje, że dla zapewnienia właściwego rozwoju obszarów wiejskich i likwidacji dystansu w standardach życia w miastach i na wsi niezbędne są nowe wizje, programy oraz innowacyjne spojrzenie na wsparcie systemowe szans rozwoju obszarów wiejskich.

12 lutego 2021 r. – Unia Metropolii Polskich oraz Związek Miast Polskich wydały wspólne stanowisko w sprawie centralizacji szpitali samorządowych. 

Unia Metropolii Polskich i Związek Miast Polskich podkreślają, że zmiany w organizacji systemu ochrony zdrowia muszą służyć przede wszystkim dobru pacjentów-mieszkańców. Zdaniem UMP i ZMP dziś może to zapewnić tylko samorząd terytorialny. „Po niekonstytucyjnej likwidacji kas chorych –prawnych reprezentantów wszystkich ubezpieczonych (potencjalnych pacjentów) – środki ze składek obywateli na ubezpieczenia zdrowotne trafiły z powrotem do instytucji centralnej, podległej resortowi zdrowia. Ta centralizacja finansów przeznaczonych na ochronę zdrowia nie przyniosła żadnych korzyści. Wręcz przeciwnie–spowodowała, że resort, zamiast prowadzić politykę zdrowotną państwa, zajmuje się ręcznym sterowaniem niesterowalnego, generującego wciąż nowe długi i coraz bardziej skorumpowanego „systemu” finansowego. Kasy chorych miały być samorządnymi organizacjami pacjentów, dbających o ich potrzeby i negocjujących z podmiotami ochrony zdrowia sposoby zapewnienia ich realizacji. Dziś, jeśli obywatel –pacjent ma ponownie zostać objęty opieką, mogą to zagwarantować tylko samorządy lokalne(w zakresie opieki podstawowej i szpitali I poziomu referencyjnego) oraz regionalne(w zakresie szpitali II poziomu referencyjnego)” – czytamy w stanowisku. UMP i ZMP zwracają w nim także uwagę, że samorządy lokalne są nie tylko z definicji przedstawicielstwami mieszkańców społeczności miast, gmin i powiatów, ale także cieszą się niezmiennie od wielu lat najwyższym w Polsce zaufaniem społecznym. Od dłuższego czasu – wg CBOS  – władze lokalne dobrze ocenia 74% Polaków, źle –18%.

10 lutego 2021 r. – Zarząd Związku Miast Polskich pozytywnie zaopiniował senacki projekt ustawy o Agencji Spójności i Rozwoju (druk senacki nr 320). 

Zarząd stoi na stanowisku, że projektowane w ustawie rozwiązanie instytucjonalne będzie stanowić gwarancję obiektywności podejmowanych decyzji o podziale środków publicznych, w tym ogromnych funduszy otrzymywanych z Unii Europejskiej. Agencja będzie praktycznym wdrożeniem zasad:

• jawności i przejrzystości finansów publicznych, a także równoprawności podmiotów ubiegających się o dotacje, jasno określone w przepisach ustawy o finansach publicznych, dotyczących udzielania dotacji,

 

• praworządności, rozumianej w traktatach Unii Europejskiej jako wyeliminowanie uznaniowości w dysponowaniu funduszami UE.

5 lutego 2021 r. – Związek Miast Polskich oraz Związek Powiatów Polskich odbyły spotkanie ze Sławomirem Gadomskim, Wiceministrem Zdrowia. Rozmowy dotyczyły planowanej przez Ministerstwo Zdrowia centralizacji szpitali. 

Minister Gadomski zapewnił, że nie zapadły jeszcze żadne rozstrzygnięcia w tej sprawie, na razie jego zespół rozważa różne możliwe warianty rozwiązań. Zaproponował, by w przyszłym tygodniu zebrało się małe grono ekspertów. Po wypracowaniu pewnych rekomendacji, za 2 tygodnie ponownie odbędzie się spotkanie w większym gronie zainteresowanych prezydentów i starostów oraz ekspertów. 

ZMP przekonywał, że potrzebne są ewolucyjne zmiany, a nie rewolucja. Dowodził, że choć potrzebna jest restrukturyzacja zarządcza, to lepsze lub gorsze zarządzanie szpitalami nie jest uzależnione od podmiotu tworzącego czy właściciela szpitala. Zaproponował też kilka możliwych rozwiązań, nad którymi warto by się pochylić. Dotyczą one m.in. utworzenia funduszu instrumentów zwrotnych dla wsparcia restrukturyzacji i modernizacji szpitali publicznych czy wsparcia restrukturyzacji rynkowej szpitali na zasadzie "zamykam i otwieram" oddział. Dzięki zdefiniowaniu świadczeń obecnie „nadliczbowych” i świadczeń pożądanych w wieloletniej perspektywie można by premiować organizacyjnie i finansowo te pożądane oddziały, np. opieki długoterminowej, psychiatrii czy rehabilitacji. Bez względu na przyjęte rozwiązanie, konieczne jest przeprowadzenie pilotażu, by sprawdzić w praktyce zasadność i skuteczność teoretycznych założeń.

Diagnozę sytuacji przedstawioną przez samorządowców wiceminister Sławomir Gadomski ocenił jako celną, trafiającą w punkt. Chce również dalej rozmawiać na temat propozycji rozwiązań. Jego obawy dotyczą tego, czy dzięki zaproponowanym rozwiązaniom uda się rozwiązać największą bolączkę obecnego systemu, czyli brak współpracy poszczególnych podmiotów i brak koordynacji zabezpieczenia potrzeb zdrowotnych na poziomie kilku powiatów.

Z kolei Zygmunt Frankiewicz, prezes Związku Miast Polskich, że centralizacja szpitali to zła decyzja na dobrze zdiagnozowany problem. Prezes Frankiewicz przekonywał, że to NFZ jest strukturą, która się nie sprawdziła i źle działa, ulega lobbingowi i demoluje system. Centralizacja zaś zwykle prowadzi do gorszego zarządzania na poziomie lokalnym. – Jak powiaty i miasta na prawach powiatu będą miały pieniądze na prowadzenie podstawowej działalności leczniczej, to będą optymalizowały system i podejmowały niepopularne decyzje, bo inaczej drogo za to zapłacą - argumentował prezes ZMP.

28 sierpnia 2020 r. – obradował Zarząd Związku Miast Polskich. Posiedzenie odbywało się w trybie zdalnym. Zarząd podjął m.in. decyzję o wznowieniu prac o wznowieniu prac nad systemowymi zmianami w dziedzinie gospodarowania odpadami komunalnymi. Decyzję o ich wstrzymaniu zarząd ZMP podjął podczas lipcowego posiedzenia w Śremie, ze względu na zapowiadane znaczące zmiany w zagospodarowaniu odpadów komunalnych, które zapowiedziało Ministerstwo klimatu. 19 sierpnia br., okazało się, że choć MK chce wprowadzić korzystne rozwiązania (w większości zgodne z postulatami ZMP), to dotyczą one tylko nowelizacji ustawy o porządku i czystości w gminach. Zaproponowane zmiany obejmują m.in.: podniesienie stawki za odpady z nieruchomości niezamieszka­łych, wydłużenie okresu magazynowania frakcji kalorycznej do 3 lat, możliwość zmniejszenia liczby zbieranych frakcji odpadów, indywidualne rozliczenia miesz­kańców bloków czy zwiększone kary za zaśmiecanie środowiska. Ten pakiet zmian ma, według Ministerstwa, ułatwić funkcjonowanie systemu, zahamować wzrost opłat za śmieci oraz ograniczyć zaśmiecanie środowiska. W opinii ZMP, propozycje resortu są niewystarczające, dlatego należy przygotować własny projekt, zmieniający cały system, zgodnie z jego założeniami. Doraźne zmiany są potrzebne, ale niezbędne są zmiany systemowe (w tym wprowadzające rozsze­rzoną odpowiedzialność producentów – ROP oraz umożliwiające wykorzystanie frakcji kalorycznej jako paliwa alternatywnego w energetyce, zwłaszcza w ciepłownictwie lokalnym).

Zarząd ZMP wydał też kierunkowo pozytywną opinię projektowi spec­ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy. Oceniono, że taka regulacja jest bardzo potrzebna, jednak projekt ten nakłada obowiązki bez wskazania źródeł finansowania. Zdaniem ZMP, konieczny jest m.in. inny podział wpływów z tytułu opłaty za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej (z 75% do Wód Polskich i 25% do budżetu gminy co najmniej na pół na pół). Gminy będą zobowiązane przeznaczyć 80% wpływów z tej opłaty na budowę lokalnej retencji wód opadowych, a 20% na pokrycie kosztów obsługi administ­racyjnej zadania. Środki w wysokości zaproponowanej w projekcie będą zbyt małe w relacji do zakresu przekazywanych zadań. Już dzisiaj koszty ponoszone przez Warszawę na obsługę korespondencji oraz koszty pracownicze, są kilku­krotnie większe niż 10% wpływów z części tej opłaty stanowiącej dochód budżetu miasta. Po zaproponowanych zmianach koszty te wzrosną wielokrotnie. Dlatego, aby urealnić refundację kosztów po stronie JST, należy zwiększyć ich procentowy udział w dochodach z tej opłaty. Miasta członkowskie ZMP zgłosiły Zarządowi jeszcze wiele innych uwag do tego projektu, które zdecydowano się przekazać autorom regulacji.

Zarząd ZMP zaopiniował projekt ustawy o zmianie ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego. Ustawa zakłada tworzenie nowych podmiotów (w tym spółek) do prowadzenia działalności w sferze budownictwa. Samorządowcy z miast zwracali uwagę na to, że rozwiązania te mogą oznaczać kolejne zobowiązania przerzucone na gminy (np. obciążanie długami najem­ców). Zaproponowano, aby nowe formy (społeczne agencje najmu) mogły być prowadzone także przez TBSy. Zgłoszono ponadto szereg uwag szczegółowych do tego projektu, które zostaną przekazane do pomysłodawców.

Zarząd Związku zaakceptował również uwagi zgłoszone przez miasta członkowskie w sprawie projektu Prawo Komunikacji Elektronicznej wraz z przepisami wprowadzającymi i przyjął je w formie opinii ZMP. Zastrzeżenia ekspertów z miast dotyczą m.in.: kwestii definicji lokalnej sieci radiowej (zasadne wyłączenie całościowe dostępu za pośrednictwem lokalnej sieci radiowej z działalności telekomunikacyjnej lub zawężenie wyłączeń, aby działalności telekomunika­cyj­nej nie stanowiło udostępnianie WiFi na terenie siedziby podmiotów), zbyt wąskiego obowiązku kontrolowania dostępu oraz rejestrowania informacji o ruchu (chodzi o ograniczenie wykorzystywania WiFi do celów przestępczych) oraz instalowania w pasie drogowym dróg publicznych punktów dostępu bezprze­wodowego o bliskim zasięgu.

Negatywnie zaopiniowano projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (tzw. CIT estoński) ze względu to, że są to kolejne propozycje skutkujące utratą dochodów własnych przez jednostki samorządu terytorialnego. Ubytek ten dotyczyłby przede wszystkim województw (3 mld zł w ciągu 3 lat), ale nie tylko. Na przykład dla budżetu Krakowa przepisy te oznaczają wpływy niższe o 45 mln zł w tym samym okresie. W opinii miast finansującymi nowy, proinwestycyjny system opodatkowania osób prawnych nie powinny być JST. Poprawa kondycji finansowej MSP wymaga stworzenia odpowiedniego systemu kompensacyjnego dla JST. Aby utrzymać ich zdolność finansową do pełnej realizacji ustawowych zadań na dotychczasowym poziomie uzasadnione jest np. podwyższenie udziału JST we wpływach z podatku CIT w latach 2021-2023 łącznie o 2,21% (gminom o 0,65 pkt proc, z 6,71 do 7,36%, powiatom o 0,14 pkt proc, z 1,40 do 1,54%, województwom o 1,43 pkt proc, z 14,75 do 16,18%). Tym samym rekompensata wyrównująca JST ubytek dochodów w 2021 r. wynosiłaby 1,1 mld zł.

 

Analogiczną negatywną opinię uzyskało też rozporządzenie Rady Ministrów ws. minimalnego wynagrodzenia za pracę i minimalnej stawki godzinowej w 2021 r. Powodem takiego stanowiska jest konieczność wprowadzania osz­czędności w budżetach miast i brak środków na realizację tego rozporządzenia. W skali kraju podwyżka ta objęłaby 38 tysięcy pracowników samorządowych.

26 sierpnia 2020 r. – odbyła się konferencja prasowa przedstawicieli strony samorządowej KWRiST, w której udział wzięli:

• Anna Grygierek, Burmistrz Gminy Strumień, Wiceprzewodnicząca Zarządu Związku Gmin Wiejskich RP;
• Jacek Karnowski, Prezydent Sopotu, Członek Zarządu Związku Miast Polskich,
• Jan Grabkowski, Starosta Poznański, Wiceprzewodniczący Zarządu Związku Powiatów Polskich,
• Marek Wójcik, Pełnomocnik Zarządu Związku Miast Polskich ds. Legislacyjnych.
• Rafał Trzaskowski, Prezydent m.st. Warszawy, Przewodniczący Rady Unii Metropolii Polskich.

Samorządowcy zwracali uwagę, że dopiero 26 sierpnia (na 6 dni przed rozpoczęciem roku szkolnego), na posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego została przedstawiona – na żądanie Strony Samorządowej – Informacja Ministerstwa Edukacji Narodowej i Głównego Inspektoratu Sanitarnego w sprawie wytycznych sanitarnych dotyczących rozpoczynającego się roku szkolnego.

– Komisja Wspólna Rządu i Samorządu zajmowała się tematem przez ponad dwie godziny, ale nadal nie mamy jednoznacznych zaleceń czy rozporządzeń – mówił Jacek Karnowski. – Tak poważna sprawa jak powrót dzieciaków do szkoły tego by wymagała – dodawał. Prezydent Sopotu (który pełni także rolę Współprzewodniczącego KWRiST ze Strony Samorządowej) podawał liczne podawał przykłady: brak jasnych wytycznych co do mierzenia temperatury, konsultacji z sanepidem, dostępu do lekarzy, postępowania ze szkołami w strefach żółtych i czerwonych, brak finansów na dzielenie oddziałów szkolnych, wypłatę nadgodzin dla nauczycieli, czy wątpliwości z wiązane z możliwością świadczenia pracy przez nauczycieli objętych kwarantanną. – To wszystko pociąga za sobą ogromne koszty po stronie samorządów. Duże miasta może sobie jeszcze z problemem poradzą, ale mniejsze gminy, które już teraz mają problemy z dopinaniem swoich budżetów nie będą w stanie ich samodzielnie ponieść – zwracał uwagę Jacek Karnowski.

Wypowiedź tą uzupełnił Marek Wójcik przedstawiając konkretne wyliczenia. – Niezbędne minimum na skuteczne przeciwdziałanie COVID-19 w 2020 r., które samorządy powinny otrzymać w formie zwiększonej subwencji oświatowej, to 2 mld zł – wskazywał dodając, że samorządy nie są w stanie takich środków własnych wygospodarować, również dlatego, że od lat dopłacają do oświaty. – Podstawowe wydatki oświatowe rosną o wiele szybciej niż subwencja oświatowa, co powoduje, że już teraz samorządy mają trudności z realizacją zadań oświatowych z zachowaniem ich jakości. Tylko w ubiegłym roku samorządy dopłaciły do oświaty 26 mld zł – mówił Marek Wójcik.

Również w ocenie Prezydenta Warszawy, rząd nie przeznaczył wystarczających środków na nowe zadania samorządów związane z przeciwdziałaniem pandemii COVID-19 w placówkach oświatowych. – Do Warszawy ma trafić 150 tys. litrów płynów do dezynfekcji i 537 tys. maseczek jednorazowych. W stolicy środki te wystarczyłyby na dwa tygodnie funkcjonowania szkół. Jesteśmy odpowiedzialni i chcemy z rządem współpracować. Ale nie może być sytuacji, gdy najwięcej kosztów  spychanych jest na barki samorządów – mówił Rafał Trzaskowski.

Jednak głównym zarzutem pod adresem MEN jest to, że wydane przez resort edukacji wytyczne i rozporządzenia określające zasady funkcjonowania placówek oświatowych w roku szkolnym 2020/2021, w czasie trwającej pandemii nie były z samorządami konsultowane.

– Byliśmy od początku przygotowani do współpracy z rządem. Jednak po początkowym okresie współpracy nie układa się ona dobrze. Rządzący przerzucają na nas odpowiedzialność i nie konsultują z nami decyzji – wskazywał Prezydent m.st. Warszawy. – W efekcie wydawane przez MEN rozporządzenia i wytyczne albo są ogólne, albo wewnętrznie sprzeczne i bardzo dużo odpowiedzialności, niestety, spycha się na barki samorządów – dodawał.

Jan Grabkowski podkreślał konieczność pilnego kontaktu dyrektorów placówek z sanepidem w przypadkach, gdy dojdzie do zakażeń w szkołach. Na razie rząd nie zapewnia takiej możliwości. – Sanepid w całości odszedł od nas – to teraz administracja rządowa. Ale zalecenia MEN są takie, by dyrektor konsultował swoje decyzje z powiatowym inspektorem sanitarnym. Oczekujemy od rządu powołania infolinii inspektorów sanitarnych, a nawet telefonów do bezpośredniego kontaktu z dyrektorami.  Żeby decyzje były podejmowane natychmiast, bez leżenia w biurkach. Dziś trwa to dwa tygodnie – mówił Starosta Poznański. – Oczekujemy na zbiór jednoznacznych przepisów: jeśli sytuacja jest taka, zachowujemy się w taki sposób. Takie przepisy uchronią naszych dyrektorów przed odpowiedzialnością (w tym także odszkodowawczą), jeśli jakieś dziecko się zarazi – dodawał.

Anna Grygierek, Współprzewodnicząca Zespołu KWRiST ds. Edukacji, Kultury i Sportu zwróciła w swoim wystąpieniu na fakt, że do 26 sierpnia 2020 r. nadal nie było podpisane rozporządzenie określające zasady funkcjonowania przedszkoli od 1 września 2020 r. Wskazywała także, że proponowane zapisy nie uwzględniają zgłaszanych przez Stronę Samorządową postulatów dotyczących zniesienia w przedszkolach limitu metrażowego (pomimo, że Strona Rządowa taką deklarację złożyła na posiedzeniu Zespołu KWRIST 25 sieronia br.). Limit ten ma być jedynie ograniczony z 3,2 m2 na dziecko do 1,5 m2 na dziecko.

 

– Takie rozwiązanie jest niewystarczające. Już teras spływają do nas informacje z gmin, że zmiana limitu metrażowego nadal powoduje, że część dzieci nie będzie mogła zostać do przedszkoli przyjęta. To bardzo zła informacja, przede wszystkim dla rodziców, do tego zakomunikowana im na kilka dni przed rozpoczęciem roku szkolnego – mówiła Anna Grygierek. Wiceprzewodnicząca ZGWRP wskazywała ponadto, że taki limit ma obowiązywać we wszystkich gminach, a więc nawet w tych, które zaliczone są do bezpiecznej, zielonej strefy COVID-19. Ponadto – zgodnie z obowiązującymi „na dzisiaj” przepisami rodzicom tych dzieci nie będzie przysługiwało świadczenie opiekuńcze. – Taki zasiłek ma być wypłacany jedynie w sytuacji, w której szkoła, czy przedszkole zostaje zamknięte z powodu epidemii COVID-19, a nie dlatego, że dziecko nie dostało się do przedszkola z powodu obowiązujących limitów metrażowych – mówiła Anna Grygierek.

11 sierpnia 2020 r. – Unia Metropolii Polskich, Związek Gmin Wiejskich RP, Związek Miast Polskich oraz Związek Powiatów Polskich wystosowały wspólne stanowisko do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie organizacji roku szkolnego 2020/2021.

W dwudziestu punktach wymienione zostają postulaty i propozycje szczegółowych rozwiązań, których wdrożenie ma zapewnić bezpieczne funkcjonowanie szkół w czasie ciągle obowiązującego w Polsce stanu epidemii COVID-19. Samorządy wskazują m.in. na konieczność:

Stworzenia czytelnych i maksymalnie doprecyzowanych przepisów prawa dotyczących organizacji pracy placówek, a także zmniejszenia odpowiedzialności dyrektora szkoły w zakresie podejmowania decyzji o sposobie organizacji, a zwłaszcza analizie sytuacji epidemicznej.

Opracowania maksymalnie uszczegółowionych procedur działania, zachowywania się poszczególnych podmiotów sanitarnych, wyraźne określenie obowiązków stron i czasów reakcji; wzmocnienie struktur powiatowych służb sanitarnych w celu uniknięcia zatorów decyzyjnych i chaosu informacyjnego, np. oddzielne kanały kontaktu dla dyrektorów szkół czy organów prowadzących. Bardzo ważna będzie sprawność reakcji tych służb w sytuacji wykrycia ognisk zwłaszcza w dużych placówkach oświatowych.

Wsparcie rodzica / opiekuna m.in. poprzez wznowienie możliwości ubiegania się o świadczenia opiekuńcze dla rodziców/opiekunów, chociażby w sytuacji konieczności zawieszenia zajęć lub wprowadzenia zdalnego nauczania z powodu wykrycia ogniska chorobowego w konkretnej placówce. 

 

– Samorządy są w pełni świadome, że przed społeczeństwem rysują się różne nieprzewidywalne scenariusze pandemiczne i nie ma możliwości uwzględnienia już dzisiaj wszystkich opcji i procedur w obowiązującym, czy wdrażanym prawie. Dlatego deklarujemy pełną współpracę w kwestii tworzenia każdych przepisów, które będą chroniły mieszkańców naszych wspólnot i pozwalały na uniknięcie sytuacji niebezpiecznych epidemicznie. Oddajemy do dyspozycji MEN naszych urzędników, którzy na bieżąco monitorują sytuację w podległych placówkach, zbierają głosy mieszkańców i pracowników oświaty – czytamy w liście do Ministra Piontkowskiego.

7 sierpnia 2020 r. – odbyła się kolejna wideokonferencja Zarządu Związku Powiatów Polskich. Posiedzeniu przewodniczył Prezes Zarządu ZPP Andrzej Płonka. Udział wzięli też: Wicepremier, Minister Rozwoju Jadwiga Emilewicz, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Sebastian Skuza oraz Dyrektor Departamentu Finansów Samorządu Terytorialnego Marek Wiewióra.

Głównymi tematami dyskusji były: sytuacja finansowa JST w czasie pandemii, Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych a także przepisy dotyczące publicznego transportu zbiorowego. Główną osią dyskusji podczas wideokonferencji Zarządu ZPP była sytuacja finansowa powiatów w dobie pandemii COVID-19. Bernadeta Skóbel - kierownik Działu Monitoringu Prawnego i Ekspertyz oraz Grzegorz Kubalski, zastępca dyrektora Biura ZPP przedstawili prezentację na temat mechanizmów wsparcia inwestycji lokalnych w samorządach. Bernadeta Skóbel zwróciła uwagę na spadek podatku dochodowego od osób fizycznych, który to jest jedynym źródłem, pozwalającym samorządom na finansowanie zadań własnych. Porównując rok obecny do poprzedniego, wpływy są mniejsze o miliard złotych. Na problemy finansowe JST nakłada się również wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę a także planowane od września 2020 roku podwyżki w oświacie, których nie będzie w stanie pokryć część oświatowa subwencji ogólnej.

3 sierpnia 2020 r. – Unia Metropolii Polskich wystosowała pismo do Tadeusza Kościńskiego, Ministra Finansów, w sprawie środków z Funduszu Inwestycji Lokalnych. W ocenie UMP środki z tego Funduszu powinny być przyjmowane do budżetów JST analogicznie jak środki z Funduszu Dopłat BGK, PFRON (na termomodernizację), Narodowego Funduszu Zdrowia, Funduszu Pracy (dofinansowanie wynagrodzeń urzędów pracy) oraz środki europejskie. Ponieważ jednak Rząd nie wskazał zasad postępowania z tymi środkami, Unia Metropolii Polskich apeluje do Ministra Finansów o jednoznaczne ustalenie zasad absorpcji środków z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych.

 

7 lipca 2020 r. – UMP przyjęła stanowisko w sprawie Funduszu Dróg Samorządowych, w którym apeluje o wykreślenie art. 4 ust. 1 pkt. 7 z ustawy o Funduszu Dróg Samorządowych i umożliwienie miastom będącym siedzibami urzędów wojewódzkich i marszałkowskich korzystania ze środków z Funduszu Dróg Samorządowych.

28 lipca 2020 r. – UMP przyjęła stanowisko w sprawie Funduszu Inwestycji Lokalnych, w którym wskazuje, że przyjęte w projekcie uchwały RM w sprawie Funduszu rozwiązania są obarczone błędami. Są to przede wszystkim:

• nieadekwatne obniżenie wsparcia dla miast na prawach powiatu(średnio jest to 7% planowanych wydatków majątkowych wobec 12% dla pozostałych gmin) –związane z brakiem realizacji postulatu dotyczącego wydzielenia odrębnej puli przeznaczonej dla tej specyficznej grupy samorządów;
• zaproponowanie bardzo niejednoznacznych kryteriów podziału środków w ramach drugiej transzy Funduszu, co de facto skutkuje całkowitą uznaniowością podejmowanych decyzji.

UMP podtrzymuje swoją propozycję dotyczącą systemowego rozwiązania, które zapewni stabilność dochodów JST. Chodzi o zwiększenie udziału gmin w podatku dochodowym od osób fizycznych PIT o 4,44 p.p. tj. z 38,16% do 42,6% oraz udziału powiatów w PIT o 0,88 p.p. tj. z 10,25% do 11,13%.

29 lipca 2020 r. – UMP przyjęła stanowisko w sprawie w sprawie alokacji funduszy UE na lata 2021 – 2027, w którym domaga się jak najszybszego przekazania założeń dotyczących alokacji dla programów regionalnych w perspektywie finansowej UE na lata 2021-2027 w Polsce.

ZWIĄZEK GMIN WIEJSKICH RP

8 lipca 2020 r. – ZGW RP przyjął stanowisko w sprawie wniosków dotyczących zmian w podziale terytorialnym kraju w 2020 r. W stanowisku Zarząd ZGWRP niezmiennie podkreśla pilną potrzebę zmian systemowych w obszarze procesów podziału i zmian granic gmin. Negatywnie opiniuje wszystkie wnioski mające cechy wywłaszczeń bez rekompensat i związane z utratą źródeł dochodu gmin wywłaszczanych.

25 czerwca 2020 r. – Unia Metropolii Polskich przyjęła stanowisko w sprawie Funduszu Inwestycji Samorządowych. Unia Metropolii Polskich od wielu lat postuluje wprowadzenie zmian systemowych, które rekompensowałyby ubytki w dochodach jednostek samorządu terytorialnego. W wyniku zmian z 2019 roku Miasta UMP tracą ponad 1,7 mld zł rocznie z dochodów podatku PIT. W ramach Funduszu Inwestycji Samorządowych miasta UMP mogą jednorazowo otrzymać 829 mln zł.

– W 2019 roku wprowadzono zmiany w systemie podatku dochodowego od osób fizycznych PIT trwale ograniczające dochody budżetowe jednostek samorządu terytorialnego – bez jakiejkolwiek rekompensaty ubytku dochodów dla JST. Ubytek dochodów podatkowych związany był z obniżeniem stawki podatku PIT z 18% do 17%, zwiększeniem kwoty kosztów uzyskania dochodów oraz zwolnieniem z podatku PIT osób do 26 roku życia. Łącznie w wyniku powyższych zmian samorządy zostały pozbawione na trwałe 6,1 mld zł – tj. 11% dochodów z PIT zaplanowanych na 2020 r. Zmiana funkcjonowania Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE) i przeniesienie zgromadzonych tam środków na Indywidualne Konta Emerytalne (IKE) pozbawiły jednostki samorządu terytorialnego dochodów z tytułu PIT w kwocie 9,6 mld zł w najbliższych latach – czytamy w stanowisku Unii Metropolii Polskich.

Uruchomienie Funduszu Inwestycji Samorządowych jest pierwszym krokiem w kierunku zrekompensowania jednostkom samorządu terytorialnego ubytków w dochodach. Jest to jednak krok jednorazowy, a zatem niewystarczający.

Dlatego Unia Metropolii Polskich proponuje wprowadzenie rozwiązań o charakterze systemowym, ponieważ tylko takie rozwiązania są w stanie zapewnić stabilność dochodów JST i jednocześnie pozwoli planować inwestycje w samorządzie będące kołem zamachowym pobudzenia gospodarki po kryzysie spowodowanym pandemią COVID-19. – Dlatego apelujemy o zwiększenie udziału gmin w podatku dochodowym od osób fizycznych PIT o 4,44 p.p. tj. z obecnego udziału na poziomie 38,16% do 42,6% oraz udział powiatów w PIT o 0,88 p.p. tj. z obecnego poziomu 10,25% do 11,13% – czytamy w stanowisku.

17 czerwca 2020 r. – Unia Metropolii Polskich, Unia Miasteczek Polskich, Związek Gmin Wiejskich RP, Związek Miast Polskich oraz Związek Powiatów Polskich podjęły wspólne stanowisko w sprawie finansowania oświaty w Polsce. – W ciągu ostatnich lat dramatycznie pogłębiła się luka pomiędzy kwotą subwencji oświatowej a wydatkami bieżącymi jednostek samorządu terytorialnego w obszarze oświaty.

Jest to efekt między innymi braku wystarczających środków na przeprowadzenie reformy systemu oświaty, finansowania przez samorządy w ramach środków własnych podwyżek ustawowych oraz niedoszacowania kwot subwencji oświatowej, szczególnie w latach 2017 – 2020 – czytamy w stanowisku. Samorządy od wielu lat borykają się z problemem niewystarczającego finansowania zadań oświatowych z budżetu państwa. Subwencja oświatowa nie pokrywa minimalnych kosztów funkcjonowania szkół, a w niektórych samorządach nie wystarcza nawet na wynagrodzenia i pochodne dla pracowników sektora oświaty. Również w odniesieniu do obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego wsparcie z budżetu państwa jest symboliczne w stosunku do ponoszonych kosztów. Dlatego ogólnopolskie organizacje samorządowe żądają niezwłocznego zwiększenia subwencji oświatowej dla samorządów w wysokości umożliwiającej pełne pokrycie kosztów realizacji zadań gmin, powiatów i województw, w tym wynikających z wprowadzanych przez Rząd podwyżek płac nauczycieli. – Aby zapewnić rzetelne monitorowanie skutków kolejnych podwyżek płac nauczycielskich nieodzowne jest pilne wprowadzenie w klasyfikacji budżetowej nowego paragrafu – „wynagrodzenia nauczycieli”. Uwidoczni on ex post faktyczne skutki kolejnych decyzji podejmowanych odgórnie, bez naszego udziału – czytamy w stanowisku. Ogólnopolskie organizacje samorządowe oczekują również od od Rządu podjęcia pilnych decyzji w sprawie organizacji pracy szkół i przedszkoli w kolejnym roku szkolnym, uwzględniających doświadczenia z funkcjonowania systemu edukacji w stanie epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. – Nie można odkładać w czasie rozstrzygnięć dotyczących tej kwestii, zarówno w przypadku kontynuacji zdalnego nauczania, jak i powrotu do normalnego trybu pracy placówek oświatowych. W obu wariantach konieczne będzie zaangażowanie dodatkowych środków finansowych oraz przeprowadzenie trwających wiele miesięcy przygotowań, które pozwolą na zagwarantowanie odpowiedniego poziomu nauczania i wychowania dzieci i młodzieży – czytamy w stanowisku. W ocenie samorządów nieprzejrzyste są także przepisy i zalecenia dotyczące działania systemu oświaty w stanie epidemii. Przerzucają one na organy JST i dyrektorów szkół niedookreślone obowiązki, obniżają poziom bezpieczeństwa dzieci i młodzieży, narażają samorządy na daleko idące konsekwencje finansowe.

10 czerwca 2020 r. – Unia Metropolii Polskich przyjęła stanowisko w sprawie wprowadzenia Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP). Rolą ROP-u ma być osiągnięcie celów nadrzędnych, wynikających z założeń Gospodarki Obiegu Zamkniętego (GOZ), tj. m.in. minimalizacja ilości produkowanych odpadów (opakowań i produktów o krótkim cyklu użytkowania) oraz zwiększenie produkcji opakowań recyklingowalnych / wielokrotnego użytku (tzw. ekoprojektowanie). Dlatego, w ocenie Unii Metropolii Polskich – w pierwszym etapie ROP powinien skoncentrować się na opakowaniach i odpadach opakowaniowych. Zasadniczym celem jest partycypacja producentów opakowań i wprowadzających opakowania w kosztach m.in. zbierania, transportu i zagospodarowania odpadów. – Co ważne partycypacja ta powinna być znacząca i proporcjonalna, tj. uzależniona od ilości wprowadzanych na rynek produktów i opakowań – innymi słowy „Zanieczyszczający płaci”. Środki te finalnie trafić powinny do gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi oraz współfinansować pozostałe koszty recyclingu, które dzisiaj w całości ponosi mieszkaniec. System ten może być łączony z systemem kaucyjnym i innymi rozwiązaniami ograniczającymi powstawanie odpadów – czytamy w stanowisku.

10 czerwca 2020 r. – Unia Metropolii Polskich przyjęła stanowisko w sprawie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP). „W ocenie Unii Metropolii Polskich w pierwszym etapie ROP powinien skoncentrować się na opakowaniach i odpadach opakowaniowych.

Zasadniczym celem jest partycypacja producentów opakowań i wprowadzających opakowania w kosztach m.in. zbierania, transportu i zagospodarowania odpadów. Co ważne partycypacja ta powinna być znacząca i proporcjonalna, tj. uzależniona od ilości wprowadzanych na rynek produktów i opakowań – innymi słowy „Zanieczyszczający płaci”. Środki te finalnie trafić powinny do gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi oraz współfinansować pozostałe koszty recyclingu, które dzisiaj w całości ponosi mieszkaniec. System ten może być łączony z systemem kaucyjnym i innymi rozwiązaniami ograniczającymi powstawanie odpadów” – czytamy w stanowisku.

9 czerwca 2020 r. – odbyło się posiedzenie Komisji Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska ZMP. Posiedzenie zakończyło się przyjęciem dwóch wniosków. Pierwszy to postulat skierowany do ministra klimatu w sprawie powołania zespołu do prac nad nową ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z udziałem przedstawicieli wszystkich ogólnopolskich organizacji samorządowych. Drugi wniosek dotyczy natomiast dotychczasowego stanowiska zarządu ZMP w sprawie rozszerzonej odpowiedzialności producenta o to, że podstawowym modelem jest system, w którym gmina decyduje, czy ze środków uzyskanych z opłaty opakowaniowej prowadzić system selektywnej zbiórki samodzielnie czy w oparciu o porozumienie z organizacjami odzysku/związkami międzygminnymi.

9 czerwca 2020 r. – przedstawiciele ZGW RP zostali przyjęci w Ministerstwie Finansów przez Sekretarza Stanu Sebastiana Skuzę oraz Podsekretarz Stanu, Głównego Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych Piotra Patkowskiego. Związek reprezentowali Krzysztof Iwaniuk – przewodniczący, Jacek Brygman – wiceprzewodniczący oraz Leszek Świętalski – sekretarz generalny. Spotkanie to było bardzo ważne dla ZGWRP, gdyż stanowiło okazję do dyskusji o sprawach najistotniejszych z punktu widzenia gmin z obszarami wiejskimi w obecnej sytuacji pandemii. Co ważne: obydwaj ministrowie są na początku swojej misji w Ministerstwie Finansów i wyrażają duże zainteresowanie funkcjonowaniem samorządów, szczególnie w obecnych, jakże trudnych warunkach. Przedmiotem dyskusji, w której uczestniczyli także inni przedstawiciele resortu, były następujące zagadnienia:

• kondycja budżetów gminnych w następstwie dotychczasowych „manewrów” związanych ze zmianą stawek PIT i zwolnień ustawowych, niedostateczną subwencją oświatową, a także tegorocznych ubytków związanych z epidemią koronawirusa,
• brak w budżetach gmin środków na sfinansowanie zakładanych na wrzesień podwyżek płac w oświacie,
• ograniczenie jakichkolwiek inwestycji w najsłabszych gminach, pozbawionych praktycznie nadwyżki operacyjnej „netto”,
• możliwości wdrożenia wniosku ZGWRP w zakresie „GMINNEGO BONU INWESTYCYJNEGO”,
• potrzeba wydania jednolitej interpretacji ws. możliwości skorzystania przez gminne jednostki i podmioty z ulg i zwolnień składek ZUS, określonych w ramach „tarczy antykryzysowej”,
• potrzeba kompleksowej nowelizacji ustawy o dochodach JST, a w tym zmiana systemowa mechanizmu korekcyjno-wyrównawczego (tzw. janosikowe),
• racjonalizacja wydatków samorządów poprzez właściwe „korekty” obowiązującego prawa, np. w oświacie i w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi,
• potrzeba realizacji wieloletnich zabiegów ZGWRP w zakresie utworzenia subwencji ekologicznej,
• pilna zmiana niekorzystnych dla gmin przepisów dotyczących opodatkowania nieruchomości, na terenie których znajduje się infrastruktura kolejowa,
• przywrócenia funkcjonowania gminnych funduszy ochrony środowiska.

3 czerwca 2020 r. – Unia Metropolii Polskich przyjęła stanowisko w sprawie zagwarantowania samorządom środków finansowych na podwyżki ustawowe dla nauczycieli. - Samorządy od wielu lat borykają się z problemem niewystarczającego finansowania zadań oświatowych z budżetu państwa.

Subwencja oświatowa nie pokrywa minimalnych kosztów funkcjonowania szkół, a w niektórych samorządach nie wystarcza nawet na wynagrodzenia i pochodne dla pracowników sektora oświaty. Również w odniesieniu do obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego wsparcie z budżetu państwa jest symboliczne w stosunku do ponoszonych kosztów. Największa pozycja budżetu oświaty każdego samorządu to wynagrodzenia nauczycieli. Zgodnie z art. 30 ust. 8 ustawy Karta Nauczyciela środki niezbędne na pokrycie kosztów średnich wynagrodzeń (wraz z pochodnymi) nauczycieli, o których mowa w art. 30 ust. 3 Karty, powinny być zagwarantowane przez państwo w dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Ministerstwo Edukacji Narodowej, konsekwentnie od wielu lat, wskazuje dwa podstawowe argumenty mające świadczyć o zabezpieczeniu w dochodach JST środków na ustawowe podwyżki dla nauczycieli. Pierwszym argumentem jest coroczny wzrost subwencji oświatowej, drugim wzrost pozasubwencyjnych dochodów samorządów, szczególnie w postaci udziałów w podatkach PIT i CIT. Coroczny wzrost subwencji jest faktem, jednak jest on zdecydowanie niewystarczający w stosunku do wyższych co roku obligatoryjnych kosztów utrzymania oświaty. – czytamy w stanowisku

23 maja 2020 r. – Związek Gmin Wiejskich RP przyjął stanowisko w sprawie niedofinansowania podwyżek dla nauczycieli w 2020 r. Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej wskazuje na brak pokrycia w zaplanowanej części oświatowej subwencji ogólnej wzrostu wynagrodzeń nauczycieli o 6 % od 1 września 2020 roku.

Na stan niedofinansowania wynagrodzeń nauczycieli w tym roku dodatkowo mają wpływ skumulowane czynniki narzuconych przez władze centralne regulacji takich jak: podwyżka wynagrodzeń o 9,6% w 2019 roku (którą w części musiały sfinansować samodzielnie gminy), wzrost od 1 września 2019roku średniego wynagrodzenia nauczycieli wg stopnia awansu zawodowego, wzrost płacy minimalnej do kwoty 2600 zł, która wpłynęła na wzrost płac nie tylko personelu obsługi, ale również na wzrost minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli. Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej postuluje o pełne pokrycie z budżetu państwa planowanego w 2020 wzrostu wynagrodzeń nauczycieli szkół i przedszkoli, poprzez zwiększenie kwoty części oświatowej subwencji ogólnej oraz dotacji przedszkolnej z budżetu. Związek postuluje również o podjęcie systemowych regulacji w zakresie przejęcia przez rząd odpowiedzialności za pełne zabezpieczenie finansowania pensji nauczycieli.

26 maja 2020 r. przedstawiciele Unii Metropolii Polskich oraz Związku Miast Polskich spotkali się z wicepremier Jadwigą Emilewicz. Spotkanie dotyczyło wyborów Prezydenta RP oraz tzw. samorządowej tarczy antykryzysowej. Informację o przepiebu spotkania samorządowcy przedstawili na konferencji prasowej. – Jesteśmy po ważnym spotkaniu z panią wicepremier Jadwigą Emilewicz i innymi ministrami i wiceministrami, którego przedmiotem były nie tylko wybory prezydenckie, ale także stan samorządowych finansów, w szczególności tego w jaki sposób epidemia COVID-19 przełoży się na możliwości inwestycyjne miast i gmin – mówił po spotkaniu Jacek Jaśkowiak. Prezydent Poznania wyjaśnił, że samorządowcy przedstawili m.in. woje uwagi dotyczące propozycji, aby wybory odbyły się 28 czerwca, a także roli, jaką samorządy mają odegrać w ich organizacji. – Przede wszystkim poinformowaliśmy rząd, że w naszej ocenie przeprowadzenie wyborów 28 czerwca nie jest możliwe przede wszystkim ze względów logistycznych – wyjaśniał prezydent Jaśkowiak.
Samorządy potrzebują więcej czasu aby termin wyborów pogodzić przede wszystkim z nakładającymi się terminami matur i egzaminów ósmoklasistów. Ten czas potrzebny jest aby zabezpieczyć bezpieczne dla zdrowia członków komisji obwodowych warunki ich pracy, jak i aby zabezpieczyć odpowiednie dla zdrowia nauczycieli i uczniów warunki przeprowadzania tych egzaminów. – Lokale wyborcze znajdują się przede wszystkim w szkołach – wyjaśnił stanowisko samorządowców Jacek Jaśkowiak. W ocenie samorządów aby zapewnić bezpieczne warunki do głosowania powinno się ono odbywać w salach gimnastycznych, a częściowo także w specjalnie w tym celu przygotowanych namiotach. – Tego nie da się jeszcze przygotować, ponieważ proces legislacyjny nad nową ustawą o wyborach Prezydenta RP jeszcze się nie zakończył. Dlatego apelujemy do rządu, apelujemy do Sejmu i do Senatu, aby posłuchali głosu samorządów, abyśmy nie mieli powtórki z 10 maja, kiedy to wybory zostały odwołane – mówił prezydent Jaśkowiak.
W trakcie spotkania z wicepremier Jadwigą Emilewicz samorządowcy rozmawiali także o finansach. Wynik tych rozmów oraz najważniejsze, przedstawione przez przedstawicieli Unii Metropolii Polskich oraz Związku Miast Polskich postulaty przedstawił podczas konferencji prasowej Rafał Bruski, prezydent Bydgoszczy.
– My samorządowcy zobowiązaliśmy się dbać o rozwój naszych miast i gmin. Dbanie o rozwój, to także dbałość o finanse. Podczas spotkania z panią premier przedstawiłem stan finansów Bydgoszczy, który powoduje, że będziemy musieli zrezygnować z wielu inwestycji. Podobnie jest zresztą i w innych samorządach. Dlatego też apelowaliśmy do premier Jadwigi Emilewicz o przygotowanie prawdziwej tarczy antykryzysowej dla samorządów o zwiększenie naszych realnych dochodów, czy to w formie subwencji ogólnej czy innej, bo sama możliwość większego zadłużania się już nie wystarczy – mówił Rafał Bruski. Prezydent Bydgoszczy podkreślił, że te pieniądze samorządom są niezbędne, aby realizować planowane inwestycje – Te inwestycje to jest być albo nie być wielu małych i średnich firm, które bez możliwości ich realizacji nie przetrwają – dodawał prezydent Bruski. I poinformował, że dzisiaj samorządowcy ani nie usłyszeli twardego nie, ani też deklaracji, że rząd samorządom takiej pomocy udzieli. – Umówiliśmy się z panią premier Emilewicz, że do rozmów wrócimy w sierpniu, kiedy będziemy mieć więcej danych, większą wiedzę o stanie finansów samorządów, państwa i gospodarki – informował Rafał Bruski.
Do tematu wyborów prezydenckich wrócił w trakcie konferencji Jacek Karnowski. – Szkoda, że wcześniej nikt nie zechciał wysłuchać naszych głosów, naszego doświadczenia. My nie traktujemy ich organizacji politycznie. Samorządom zależy, aby zostały one przeprowadzone zgodnie z konstytucją, prawem wyborczym, żeby były to wybory w pełni demokratyczne i pięcioprzymiotnikowe – mówił prezydent Sopotu. Dlatego samorządy apelują, aby składy komisji obwodowych były co najmniej 5 osobowe, aby samorządy mogły dobrze dostarczyć karty do głosowania korespondencyjnego. – To nie może być fikcja, że karty do głosowania są drukami ścisłego zarachowania – wskazywał prezydent Karnowski. I dodawał, że trzecim głównym postulatem samorządów w tym zakresie jest termin, w którym wybory mają się odbyć. – Wyznaczenie terminu wyborów prezydenckich ma duże znaczenie dla gmin, czy damy radę rzetelnie się do przeprowadzenia tych wyborów przygotować – mówił.
Prezydent Sopotu podsumował także rozmowy w sprawie finansów samorządowych. – Widać dobre intencje pani premier Emilewicz, żeby koszt obecnego kryzysu spowodowanego epidemią COVID-19 rozłożyć samorządom na kilka lat, żeby to nie był tylko koszt roku bieżącego – mówił Jacek Karnowski. Prezydent Sopotu przypomniał, że samorząd terytorialny jest jednym z największych i najważniejszych inwestorów. – Jeżeli samorządy przestaną inwestować ze środków unijnych, czy ze środków własnych, to nie będzie także wpływów z podatku VAT w budżecie centralnym – wskazywał Jacek Karnowski.

26 maja 2020 r. – Unia Metropolii Polskich wystosowała do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji apel o pilne przywrócenie normalnych zasad funkcjonowania Straży Miejskich, które na mocy wydanych przez wojewodów poleceń, od 1 kwietnia br. realizują tylko i wyłącznie zadania związane z przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Apelujemy do Pana Ministra o jak najszybsze uchylenie poleceń Wojewodów z dnia 31 marca 2020 r., wydanych na podstawie art. 11 ust. 1 Ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciw działaniem i zwalczaniem COl’ID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Realizacja wynikających z poleceń Wojewodów zadań zahamowało realizację codziennych obowiązków Straży Miejskich, dla których zostały powołane. Niewłaściwe parkowanie tamujące ruch w mieście, spalanie śmieci w domowych piecach, wypalanie traw, czuwanie nad przestrzeganiem Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, wsparcie instytucji miejskich w zakresie zwalczania przemocy domowej, to tylko niektóre z ważnych obszarów działania Straży Miejskich. Wymagają one aktywności tych jednostek mimo, że nie są bezpośrednio związane z zapobieganiem i zwalczaniem COVID-19. Wprowadzanie w kraju kolejnych kroków „odmrażania” gospodarki zwiększyło lawinowo liczbę zgłoszeń o interwencje Straży Miejskich, w obszarach ich kompetencji. Niestety, z powodu przytoczonego na wstępie polecenia działania te, są w znacznym stopniu ograniczone. Taki stan wzbudza niezadowolenie mieszkańców i ich skargi na opieszałość działania służb.

19 maja 2020 r. – Przedstawiciele ZMP i UMP, spotkali się 19 maja z wicepremier oraz sekretarzem stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w sprawie tarczy samorządowej i organizacji bezpiecznych wyborów prezydenckich.

Prezydenci Wrocławia, Sieradza, Sopotu, Poznania i Gdańska, przedstawiciele Związku Miast Polskich i Unii Metropolii Polskich, spotkali się we wtorek 19 maja z wicepremier i minister rozwoju Jadwigą Emilewicz i sekretarzem stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, ministrem Łukaszem Schreiberem. Tematami rozmowy były: tarcza samorządowa oraz współpraca przy organizacji wyborów prezydenckich.
Związek Miast Polskich reprezentowali na tym spotkaniu: wiceprezes ZMP - Paweł Osiewała, prezydent Sieradza, członkowie Zarządu ZMP - Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia oraz Jacek Karnowski, prezydent Sopotu, a także Marek Wójcik, pełnomocnik Zarządu ZMP ds. legislacyjnych.
Przedstawiciele Związku, w tym wiceprezes ZMP, Paweł Osiewała zgłosili wiele praktycznych i potrzebnych rozwiązań, szczególnie z perspektywy miast, koniecznych do wprowadzenia w ramach tzw. tarczy samorządowej. Dla prezydenta Sieradza najważniejszym tematem była pomoc w kształtowaniu finansów publicznych tak, by mniejsze samorządy w dobie pandemii i mniejszych wpływów do budżetu, otrzymały wsparcie finansowe na realizację swoich zadań w bieżącym roku i latach przyszłych, ze szczególnym naciskiem na możliwość realizacji inwestycji. Prezydent Wrocławia, Jacek Sutryk ubolewał, że do takiego spotkania doszło tak późno:- Gdybyśmy wcześniej rozpoczęli ten dialog to być może udałoby się uniknąć chaosu jaki towarzyszył nieodbytym wyborom. Prezydent Wrocławia ocenił przy tym, że spotkanie z wicepremier było „bez precedensu”.- Po pierwsze dwie największe korporacje samorządowe zrzeszające kilkuset samorządów jednym głosem wyraziło obawę o kondycję polskiej demokracji. Po drugie zadeklarowaliśmy chęć przeprowadzenia wyborów, które będą wyborami bezpiecznymi, ale także będą wyborami wieloprzymiotnikowymi, o co apelowaliśmy wielokrotnie – tłumaczył podczas konferencji prasowej po tym spotkaniu członek Zarządu ZMP.
Prezydent Sopotu, Jacek Karnowski zwrócił na niej uwagę, że podczas spotkania rozmawiano wiele o kalendarzu wyborczym oraz technicznych aspektach dotyczących samego aktu głosowania.
Samorządowcy wielokrotnie podkreślali wagę spotkania z wicepremier. – Po raz pierwszy w historii tego rządu samorządy zostały zaproszone do okrągłego stołu, do poważnej rozmowy i poważnych konsultacji – mówiła z kolei Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. – Ale najważniejsze jest to, że rząd, że władza wykonawcza dostrzegła wreszcie, że samorząd, który 27 maja 2020 r. będzie świętował swoje 30-lecie, jest ważnym elementem władzy publicznej – dodawała prezydent Gdańska.
Aleksandra Dulkiewicz powiedziała dziennikarzom również: – Dzisiaj te wszystkie wątpliwości położyliśmy na stół, proponując także rozwiązania wynikające z naszych dotychczasowych doświadczeń. Jak na razie „pozostajemy w dialogu” i myślę, że jest to najlepsze podsumowanie dzisiejszych rozmów – mówiła Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.

10 maja 2020 r. – Strona Samorządowa Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu terytorialnego wydała oświadczenie w sprawie nieudanych wyborów prezydenckich w dniu 10 maja 2020 roku.

– Z oburzeniem odnotowujemy pojawiające się w wypowiedziach rządzącej partii politycznej przypisywanie odpowiedzialności za niepowodzenie przedsięwzięć organizacyjnych, zmierzających do przeprowadzenia za wszelką cenę wyborów prezydenta RP w dniu 10 maja 2020 roku, samorządom oraz propagandowe stawianie włodarzy gmin i miast w roli wykonawców poleceń partyjnych. Przypominamy, że znaczna więk­szość wójtów, burmistrzów i prezydentów miast to osoby bezpartyjne, wybrane z lokalnych komitetów wyborczych. Niedopuszczalne jest stawianie nam zarzutów „sabotażu” i „działań antypaństwowych” - wykonujemy swoje obowiązki na podstawie i w granicach prawa, respektując art. 7 Konstytucji – czytamy w oświadczeniu.

14 maja 2020 r. – Strona Samorządowa Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego wydała oświadczenie w sprawie konieczności podjęcia natychmiastowych działań osłonowych dla samorządu terytorialnego w związku ze skutkami ograniczeń wprowadzonych w ramach stanu epidemii. – Przedłużający się kryzys spowodowany pandemią wirusa SARS-CoV-2 powoduje konsekwencje, którymi w coraz większym stopniu są dotknięte również społeczności lokalne w ich podstawowej formie organizacyjnej, jakimi są wspólnoty samorządowe – gminy, powiaty i województwa. Skutki ograniczeń są widoczne w lokalnych budżetach: w kwietniu wpływy z udziałów JST w podatku PIT były o ok. 40% niższe niż w kwietniu ub.r., a wpływy z udziałów w podatku CIT – średnio o ok. 31% niższe niż przed rokiem (dane dla okresu od stycznia do kwietnia). Dramatycznie spadły wpływy za niektóre usługi komunalne, zwłaszcza lokalny transport publiczny. W celu wsparcia naszych obywateli, zwłaszcza prowadzących działalność gospodarczą, wprowadzamy liczne ulgi w płatnościach na rzecz gmin, przede wszystkim w podatku od nieruchomości i opłatach dzierżawnych. Powoduje to dalsze ubytki w naszych dochodach własnych. Spadają one także dlatego, że nawet płatnicy nieobjęci wprowadzonymi ulgami nie dokonują wpłat, zapewne także z powodu trudności wynikających ze stanu epidemii. Podejmowane do tej pory działania osłonowe objęły obywateli, podmioty gospodarcze, administrację rządową, inne dziedzi­ny życia publicznego, natomiast – mimo zapewnień – nie zostały w nich uwzględ­nione postulaty samorządu terytorialnego, a więc egzystencjalne potrzeby naszych mieszkańców. Oczekujemy natychmiastowej zmiany tego podejścia. – czytamy w oświadczeniu.

22 kwietnia 2020 r. – Zarząd ZGW RP wydał opinię w sprawie przekazywania spisu wyborców Poczcie Polskiej. W opinii tej Zarząd ZGW RP argumentuje, że nie istnieją podstawy prawne do przekazania Poczcie Polskiej - podmiotowi, który zgodnie z obowiązującymi przepisami nie wykonuje żadnych czynności związanych z organizacją wyborów, prowadz0onych przez gminy spisów wyborców.

25 kwietnia 2020 r. – Związek Miast Polskich przedstawił opinię prawną sporządzoną przez kancelarię prawną Dr Krystian Ziemski & Partners z Poznania opinię na temat kierowanych do miast i gmin żądań udostępnienia danych ze spisów wyborców. Opinia została przygotowana na zamówienie ZMP. „W obecnym stanie prawnym udostępnienie żądanych danych na potrzeby realizacji zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczy­pospolitej Polskiej nie jest uzasadnione. (…) Źródłem obowiązków po stronie Poczty Polskiej S.A., dotyczących realizacji zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nie jest - zgodnie z art. 99 ustawy SARS - polecenie (decyzja czy inne rozstrzygnięcie) jakiegokolwiek organu administracji rządowej (bez względu na jego pozycję w strukturze administracji), lecz przepisy prawa powszechnie obowiązującego” – czytamy w opinii.
Unia Metropolii Polskich

22 kwietnia 2020 r. – Unia Metropolii Polskich zaapelowała do Ministra zdrowia o zmianę przepisów wprowadzających ograniczenia w funkcjonowaniu transportu zbiorowego. Rząd podjął decyzję o częściowym zniesieniu ograniczeń związanych z koronawirusem. Od 20 kwietnia umożliwiono korzystanie z lasów i parków oraz podstawowych form rekreacji. To poluzowanie przełoży się też na większą ilość pasażerów transportu miejskiego, który ze względu na obowiązujące ograniczenia nie będzie w stanie ich obsłużyć. Dlatego w opinii UMP w pojazdach transportu publicznego (wszystkich trakcji) należy wprowadzić ograniczenia podobne, do obowiązujących w autobusach i pociągach dalekobieżnych (liczba pasażerów nie może przekroczyć 50% miejsc ogółem). „Konstrukcja pojazdów przeznaczonych do kursowania w ramach komunikacji miejskiej przewiduje małą liczbę miejsc siedzących, będąc jednocześnie przygotowaną na znaczne napełnienia pojazdów w czasie godzin szczytów komunikacyjnych” – czytamy w wystąpieniu.

22 kwietnia 2020 r. – Unia Metropolii Polskich oraz Związek Miast Polskich wydały wspólne oświadczenie w sprawie wprowadzenia w Polsce stanu klęski żywiołowej. „Od 14 marca br. obowiązuje w Polsce stan zagrożenia epidemicznego a od 20 marca –stan epidemii. W związku z tym rząd i sejm RP podejmuje rozliczne działania, które rażąco ograniczają prawa i wolności obywatelskie, w zakresie, który od dawna wyczerpuje przesłanki i znamiona stanu klęski żywiołowej. W naszych stanowiskach, listach i apelach, formułowanych od miesiąca, bezskutecznie wzywamy do podjęcia jedynie słusznej w obecnych warunkach decyzji, to znaczy wprowadzenia stanu klęski żywiołowej. Stan klęski żywiołowej, zgodnie z obowiązującym prawem, oznaczałby znaczne zmniejszenie groźby skutków ewentualnych roszczeń osób i instytucji dotkniętych obecnymi ograniczeniami. Dziś nie ma żadnych barier do zgłaszania roszczeń, natomiast wprowadzenie stanu nadzwyczajnego ograniczyłoby zasadniczo ich potencjalny zakres i zwiększyło możliwą kontrolę podczas ich rozpatrywania. Stan klęski żywiołowej umożliwiłby skuteczniejszą ochronę zdrowia i życia obywateli, ponieważ tworzyłby realne podstawy prawne i operacyjne do niezbędnych działań interwencyjnych. Ten rodzaj stanu nadzwyczajnego, zgodnie z obowiązującym prawem najbardziej adekwatny do zwalczania epidemii na terenie całego kraju, pozwoliłby także na bezpieczne dla obywateli, terminowo dostosowane do trudnej dziś do przewidzenia dynamiki pandemii, odsunięcie w czasie wszystkich działań tworzących życie publiczne państwa, które w normalnych warunkach mają ustawowo określone terminy. Dotyczy to także wszystkich wyborów i referendów, zarówno lokalnych jak i powszechnych” – czytamy w wystąpieniu UMP i ZMP.

29 kwietnia 2020 r. – Unia Metropolii Polskich wystąpiła do Premiera Mateusza Morawieckiego w sprawie podjętej przez rząd decyzji o otwarciu – od 6 maja 2020 r. – żłobków, przedszkoli itp. „Zapowiedziana data, ani decyzja nie były konsultowane z jednostkami samorządu terytorialnego, które także są organami prowadzącym dla przedszkoli i żłobków. Jednak realizacja ogłoszonych przez Pana Premiera zmian i związana z nią odpowiedzialność za zdrowie i bezpieczeństwo dzieci są po stronie samorządu. Jednostki samorządu terytorialnego będą mogły podjąć decyzje o bezpiecznym otwarciu przedszkoli i żłobków wyłączenie po otrzymaniu szczegółowych wytycznych w formie rozporządzenia Ministra Zdrowia. Dopiero po ich analizie możliwa będzie ocena, które placówki i w jakim zakresie będą mogły zostać otwarte” – czytamy w wystąpieniu UMP.

15 kwietnia 2020 r. – odbyło się zdalne posiedzenie Zarządu ZMP. W jego trakcie Zarząd zajmował się opublikowanym 14 kwietnia br. projektem tzw. samorządowej tarczy antykryzysowej.

W ocenie Zarządu ZMP wiele zawartych w projekcie rozwiązań jest zbieżnych z postulatami miast, jednak propozycja jest niewystarczająca zarówno podczas kryzysu, jak i w kolejnych latach, w których skutki epidemii będą się nawarstwiać. Przedstawiciele miast zasiadający w Zarządzie Związku podkreślali w trakcie zdalnego posiedzenia, że nie zostały uwzględ­nione wnioski ZMP, sformułowane we wcześniejszych stanowiskach, zwłaszcza dotyczące podatków i opłat lokalnych oraz budżetów obywatelskich, a także uelastycznienia zasad dotyczących lokalnej równowagi budżetowej w najbliższych latach. Niezadowolenie ZMP budzi fakt nieobjęcia tarczą komunalnych spółek i zakładów budżetowych, które świadczą ważne dla egzystencji społeczności lokalnych, powszechne usługi publiczne. Przedsiębiorstwom tym - w opinii samorządowców z miast - potrzebna jest również pomoc.

7 kwietnia 2020 r. – Związek Miast Polskich wystosował list otwarty do premiera Mateusza Morawieckiego. „Nałożone obecnie ograniczenia wolności i praw obywatelskich znacznie wykraczają poza te, które można wprowadzić zgodnie z Konstytucją i ustawami w przypadku ogłoszenia na obszarze kraju stanu epidemii. Powodują liczne konsekwencje, straty ekonomicz­ne i moralne.

Zagrażają też zdrowiu wielu Polaków, ponie­waż nie chronią pacjen­tów, których praw nikt nie uchylił, a którzy zostali pozbawieni opieki medycznej. Zwracamy uwagę, że argumentacja, którą często podnosi Pan w wypowiedziach publicznych na temat skut­ków ogłoszenia stanu klęski żywiołowej, jest niepraw­dzi­wa. Jego niewprowadzenie stanowi dużo poważ­niejsze zagrożenie dla Państwa, niż gdyby został ogłoszony. Dopiero wtedy część roszczeń od­szkodo­waw­czych, które dzisiaj są możliwe i w pełni uzasad­nione w świetle prawa, stałaby się bezpod­stawna. Artykuł 2 ustawy z dnia 22 listo­pada 2002 r. o wyrów­nywaniu strat majątkowych, wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczaj­nego wol­ności i praw człowieka i obywatela (Dz.U. 2002 poz. 1955), ogranicza zakres tych roszczeń i wyłącza stoso­wanie art. 415-420² Kodeksu cywilnego (tj. Dz.U. 2019 poz. 1495). Zwracamy uwagę, że podstawy do roszczeń odszkodo­waw­czych w peł­nym zakresie rodzą dziś wszelkie ograniczenia, wprowa­dzone np. aktami wykonawczy­mi, które wykraczają poza przewidziane w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwal­czaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. 2008, poz. 1570), a także w inny sposób łamią prawo (art. 417 i art. 417¹ Kodeksu cywilnego)” – czytamy w liście.

8 kwietnia 2020 r. – Unia Metropolii Polskich wystąpiła do Ministra Zdrowia o wydanie szczegółowych instrukcji, jak w czasie epidemii COVID-19 realizować czynności związane z organizacją zaplanowanych na 10 maja br. wyborów prezydenckich. O takie instrukcje UMP występowała wcześniej m.in. do PLKW i GIS „Brak odpowiedzi od GIS i bardzo ogólna ze strony PKW zmusza nas – Prezydentów Miast – do ponowienia wystąpienia, tym razem bezpośrednio do Pana: Ministra Zdrowia i lekarza, w sprawie wymogów sanitarnych, jakie powinny zostać przez nas wprowadzone przy realizacji zadania zleconego przez administrację rządową. Brak jasnych wytycznych w tej sprawie może spowodować, że, nie z winy samorządów, w procesie przygotowania i przeprowadzenia wyborów narażone zostanie zdrowie i życie ludzkie. (…). W tej sytuacji czujemy się upoważnieni do stwierdzenia, że Rząd oraz sejmowa większość dążąca do przeprowadzenia wyborów Prezydenta RP w obecnych okolicznościach bierze na siebie całkowitą odpowiedzialność za życie i bezpieczeństwo zdrowotne Polaków.” – czytamy w wystąpieniu.

8 kwietnia 2020 r. – Unia Metropolii Polskich wystąpiła do Państwowej Komisji Wyborczej (PKW) z zapytaniem, jak mają być realizowane czynności przygotowawcze do zarządzonych na 2020 r. wyborów prezydenckich w kontekście braku pewności stanu prawnego, który tą elekcją będzie rządził. Z jednej strony mamy bowiem obowiązujący Kodeks wyborczy wraz z uchwaloną 31 marca 2020 r. jego nowelizacją i realizowany na ich podstawie kalendarz wyborczy. Z drugiej strony mamy niezakończone prace nad specustawą wyborczą, która ma uregulować szczególny sposób organizacji i przeprowadzania majowych wyborów prezydenckich. Jej wejście w życie spowoduje, że wiele ze zrealizowanych przez gminy zadań związanych z organizacją wyborów stanie się bezprzedmiotowymi. A w konsekwencji zmarnotrawione zostaną środki publiczne wydatkowane na ich realizację. UMP zwraca w nim m.in. uwagę, że obowiązkiem organów władzy publicznych jest dbałość o racjonalne gospodarowanie środkami publicznymi. „Zasada ta nabiera szczególnego znaczenia w obliczu zbliżającego się kryzysu gospodarczego. Dlatego prosimy o pilne i jednoznaczne przekazanie do gmin informacji, o sposobie wydatkowania dotacji przekazanych przez rząd na realizację zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem wyborów” – czytamy w wystąpieniu UMP.

 

3 kwietnia 2020 r. – ZGW RP poinformował, że zgodnie z uchwaloną 31 marca 2020 r. ustawą o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw przesunięty został termin składania rocznych oświadczeń majątkowych za 2019 r.

Wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, marszałek, radni, skarbnik i sekretarz oraz inne zobowiązane osoby mogą – wyjątkowo w 2020 r. złożyć swoje oświadczenie majątkowe (za rok 2019, składane według stanu majątkowego na dzień 31 grudnia 2019 r.) złożyć w termonie do 31 maja 2020 r. Zmiana ta wiąże się z przesunięciem (również na 31 maja 2020 t.) terminu rocznego rozliczenia podatku PIT.

3 kwietnia 2020 r. – zarząd ZGW RP wystosował do ministra zdrowia apel popierający wniosek Izby Gospodarczej Właścicieli Punktów Aptecznych i Aptek w sprawie wprowadzenia w trybie pilnym pełnej dostępności lekarstw o kategorii Rx z wyłączeniem substancji psychotropowych i narkotycznych przynajmniej na czas trwania epidemii w punktach aptecznych. - Ponieważ asortyment medykamentów dostępnych w punktach aptecznych jest naturalnie ograniczony, zmusza to pacjentów do podróży do aptek miejskich. Ze względu na coraz ostrzejsze ograniczenia w zakresie przemieszczania się ludności oraz drastycznie ograniczony transport publiczny, dostęp do aptek z pełnym asortymentem leków dla wieli ludzi mieszkających w oddalonych wsiach staje się problematyczny, wręcz niemożliwy. Dochodzi do tego także bojaźń o zdrowie i infekcję wśród osób starszych - czytamy w stanowisku.
Związek Miast Polskich i Unia Metropolii Polskich

2 kwietnia 2020 r. – Zygmunt Frankiewicz, prezes zarządu ZMP oraz Tadeusz Truskolaski podpisali wspólne stanowisko ZMP i UMP w sprawie wyborów prezydenckich zaplanowanych na 10 maja 2020 r. Nikt nie może świadomie narazić współ­obywateli na zagrożenie zdrowia i życia, zwłaszcza jeśli ponosi za nich odpowie­dzial­ność wynikającą z pełnionej funkcji publicznej. Wynika to wprost z art. 68 Konstytucji, który – gwarantując Polakom prawo do ochrony zdrowia – nakłada na władze publiczne poważne obowiązki w tym zakresie. Działanie wbrew tym przepisom jest przestępstwem (art. 160 §§ 1 i 2 oraz art. 165 kk). Dlatego wybory przewidziane w najbliższych miesiącach, w tym wybory prezydenta RP, muszą być przełożone w sposób możliwie najkorzystniejszy dla Polaków i Polski, to znaczy przede wszystkim najbezpieczniejszy. W terminie, w którym nie będzie stanu epidemii ani niebezpieczeństwa jej nawrotu. W ocenie ZMP i UMP jedynym rozwiązaniem umożliwiającym przesunięcie wyborów prezydenckich jest wprowadzenie stanu klęski żywiołowej. Pozwoli to na legalne nieprzeprowadzanie wyborów i referendów, ich ponowne zarządzenie w odpowiednim czasie, a w przypadku prezydenta RP – odpowiednie przedłużenie kadencji. Słowo „odpowiednie” znaczy: adek­watne do sytuacji, co nie musi oznaczać automatycznego wznawiania przerwanych procedur po odwołaniu stanu nadzwy­czajnego, zwłaszcza wobec ewentualnego niebezpieczeństwa nawrotu epidemii. – Tym bardziej, że wprowadzone dotychczas ograniczenia i zakazy wyczerpują już prawie wszystkie przewidziane w ustawie o stanie klęski żywiołowej ograniczenia wolności i praw obywatelskich – czytamy w stanowisku.

3 kwietnia 2020 r. – ZMP opublikował badania opinii publicznej dotyczące organizacji wyborów prezydenckich 10 maja 2020 r. Badanie przeprowadzone zostało przez Instytut Badań Samorządowych 31 marca 2020 r. na ogólnopolskiej próbie Polaków. Wynika z niego, że 78,04% respondentów podziela zdanie samorządowców, uważających, że nie da się bezpiecznie zorganizować wyborów w terminie wyznaczonym na 10 maja 2020 r. Z tym twierdzeniem nie zgadza się 15,35% Polaków, którzy wskazują, że racja jest po stronie rządu i wybory prezydenckie mogą odbyć się zgodnie z planem. Zdania w tej kwestii nie miało jedynie 6,61% badanych.

31 marca 2020 r. – prezydenci 12 miast Unii Metropolii Polskich podpisali się pod skierowanym do premiera Mateusza Morawieckiego apelem o złagodzenie reguł wynikających z art. 242 i art. 243 ustawy o finansach publicznych. W ocenie prezydentów miast UMP rządową tarczę antykryzysową należy uzupełnić o działania lokalne – bezpośrednio skierowane dla mieszkańców i lokalnych przedsiębiorców. Zmniejszone wpływy z podatków PIT i CIT, zastosowane odroczenia i ulgi w podatkach lokalnych, a także obniżki czynszów spowodują zmniejszenie dochodów bieżących. Przygotowane plany zmniejszenia wydatków nie wystarczą by zniwelować ubytek dochodów z tytułu udzielonej pomocy dla mieszkańców. Bez wprowadzenia korekt w prawie – samorządy nie będą mogły uchwalić przyszłorocznych budżetów, ze względu na ścisłe powiązanie możliwości uchwalenia budżetów z wysokością dochodów bieżących.

2 kwietnia 2020 r. – Unia Metropolii Polskich wystąpiła do premiera Mateusza Morawieckiego z apelem o wykreślenie rowerów miejskich z listy zakazów wprowadzonych rozporządzeniem z 31 marca 2020 r. (DZ.U. z 2020 r. poz. 566). - Rowery tzw. „miejskie”, są nie tylko urządzeniami służącymi do rekreacji, ale również środkami transportu indywidualnego. Stanowią istotne uzupełnienie systemów komunikacji miejskiej, zwłaszcza w okresie obowiązywania ograniczeń liczby pasażerów w komunikacji publicznej i problemów z absencją kierowców i motorniczych. Dla wielu osób rowery miejskie są obecnie jedynym, bezpiecznym środkiem transportu, umożliwiającym dojazd do pracy, apteki lub sklepu. Wobec powyższego Unia Metropolii Polskich apeluje o pilną nowelizację ww. rozporządzenia – czytamy w stanowisku UMP.

31 marca 2020 r. – zarząd ZW RP przyjął stanowisko w sprawie w sprawie projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach wspierających realizację programów operacyjnych w związku z wystąpieniem w 2020 r. COVID-19. - Wprowadzenie do porządku prawnego tej ustawy przyniesie z jednej strony potrzebne usprawnienia, uproszczenia oraz rozwiązania specjalne, ale jednocześnie wyzwania dla całego systemu zarządzania i wdrażania programów operacyjnych, w tym Regionalnych Programów Operacyjnych. Interpretacja tych koniecznych i uzasadnionych zmian będzie musiała powstać w oparciu o praktyczne, konkretne przypadki indywidualnie oceniane i rozstrzygane. – czytamy w stanowisku Zarządu Związku Województw RP.

31 marca 2020 r. – zarząd ZW RP przyjął stanowisko sprawie rozwiązań podejmowanych na rzecz walki z pandemią COVID-19 oraz przeciwdziałania jej skutkom gospodarczym i społecznym na poziomie Unii Europejskiej. Adresatami stanowiska są: Ursula von der Leyen, Przewodnicząca Komisji Europejskiej; Elisa Ferreira, Komisarz ds. spójności i reform oraz Nicolas Schmit, Komisarz ds. miejsc pracy i praw socjalnych. Zarząd ZWRP docenia szybkość reakcji oraz skalę wysiłków podejmowanych przez Komisję Europejską na rzecz walki z pandemią COVID-19 i jej skutkami. Za szczególnie ważne uznaje działania Komisji Europejskiej, które mają na celu wsparcie przedsiębiorstw, zagwarantowanie płynności sektora finansowego, wspierającego gospodarkę czy umożliwienie wykorzystania w pełnym zakresie elastyczności ram paktu stabilności i wzrostu oraz zasad pomocy państwa. Przedstawiciele samorządów wojewódzkich ma pełną świadomość tego, że priorytetem jest obecnie przede wszystkim szybkość reakcji na zagrożenie zdrowia mieszkańców Unii Europejskiej oraz bytu europejskich przedsiębiorców. Uważają jednak, że wprowadzane na poziomie Unii Europejskiej rozwiązania powinny być maksymalnie kompleksowe, a ich oddziaływanie zaplanowane w wymiarze długofalowym. Po przeanalizowaniu propozycji Komisji Europejskiej dotyczących zmiany warunków realizacji programów operacyjnych polityki spójności Zarząd ZWRP uznał, że potrzebne jest jednak przyjęcie rozwiązań idących dalej niż obecne propozycje KE. Chodzi o wyłączenie z wymogu koncentracji tematycznej oraz wydatków klimatycznych środków przenoszonych w programach operacyjnych na przeciwdziałanie pandemii COVID-19, a także przyznanie instytucjom zarządzającym programami operacyjnymi większych uprawnień w samodzielnym dokonywaniu zmian programów. Ponadto w ocenie Zarządu ZWRP niezbędne jest wprowadzenie docelowo rozwiązań legislacyjnych, które umożliwią neutralizowanie długofalowego negatywnego oddziaływania pandemii COVID-10 na sytuację społeczno-gospodarczą w regionach oraz uwzględnią warunki, w których znajdą się lub już znaleźli beneficjenci regionalnych programów operacyjnych. Do takich należy m.in. odejście od konieczności osiągnięcia wskaźników produktu/rezultatu w projektach i zniesienie konsekwencji finansowych za nieosiągnięcie wskaźników w sytuacji, gdy na warunki realizacji projektów wpłynęły skutki pandemii COVID-19.

31 marca 2020 r. – zarząd ZW RP przyjął stanowisko w sprawie przeciwdziałania negatywnym skutkom gospodarczym i społecznym w Wojewódzkich Ośrodkach Ruchu Drogowego w związku z wystąpieniem pandemii COVID-19 w Polsce. - Zarząd Związku, mając na uwadze prawidłowe, dalsze funkcjonowanie Wojewódzkich Ośrodków Ruchu Drogowego, a także dostrzegając potrzebę misji, jaką ośrodki mają do spełnienia w obszarze szeroko pojętego bezpieczeństwa w ruchu drogowym wobec społeczeństwa, oczekuje wprowadzenia poprawki do procedowanej ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacjami kryzysowymi oraz niektórych innych ustaw (dalej: projekt ustawy) poprzez wprowadzenie do art. 1 pkt 10 projektu ustawy, w art. 15g, ustępu 1a o następującej treści: „1a. Z wnioskiem o przyznanie ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy, w następstwie wystąpienia COVID-19, o których mowa w ust. 1, mogą również zwrócić się osoby prawne, o których mowa w art. 116 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2020 r. poz.110 z późn.zm.).” Ponadto Zarząd apeluje o wprowadzenie uregulowań prawnych określających zasady wynagradzania egzaminatorów w okresie przebywania na przestoju, nie świadczących pracy w związku z zawieszeniem działalności ośrodków. Postuluje także o zapewnienia pomocy finansowej w zakresie niezbędnym do pokrycia bieżących kosztów utrzymania ośrodków w okresie zawieszenia działalności – czytamy w stanowisku zarządu Związku Województw RP.

25 marca 2020 r. – Zarząd Związku Gmin Wiejskich RP wydał stanowisko w sprawie problemów związanych z epidemią koronawirusa.

„(…) kierując się troską o zahamowanie rozprzestrzeniania się pandemii koronawirusaoraz potrzebą z jednej strony niesienia pomocy osobom potencjalnie zakażonym, a z drugiej potrzebą ochrony osób pozostających w ich bezpośrednim sąsiedztwie i kontakjtujących się z nimi zarząd ZGWRP wnioskuje o pilne rozszerzenie badan diagnostycznych” czytamy m.in. w stanowisku.

Więcej: http://zgwrp.pl/attachments/article/1679/stanowisko_ZGWRP_sprawa_koronawirusa.pdf

25 marca 2020 r. – Zarząd Związku Miast Polskich wydał stanowisko w sprawie koniecznych rozwiązań w stanie epidemii. „Zarząd Związku Miast Polskich z uwagą obserwuje wysiłki rządu RP, podejmowane w celu zminimalizowa­nia zasięgu epidemii, jak i zapewnienia niezbędnego wsparcia dla osób oraz podmiotów dotkniętych skutkami wprowadzonych ograniczeń. Część tych koniecznych działań oznacza w praktyce między innymi:

• zawieszenie funkcjonowania administracji publicznej w zakresie większości powierzonych jej obowiązków;
• zawieszenie normalnego funkcjonowania organów kolegialnych władz publicznych w państwie;
• zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej przez wiele sektorów gospodarki;
• znaczne ograniczenie dostępu do normalnych, wcześniej zaplanowanych świadczeń medycznych;
• zawieszenie praktycznie całej działalności kulturalnej;
• zawieszenie normalnego funkcjonowania edukacji i nauki”.

Więcej: http://www.miasta.pl/uploads/attachment/file/3255/stanowisko_ZMP_ws._epidemii_-_25.03.2020.pdf

25 marca 2020 r. – Prezes Zarządu Związku Powiatów Polskich wystąpił do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o zmiany w przeprowadzaniu rodzinnego wywiadu środowiskowego. Zmiany proponowane we wniosku do Ministerstwa dotyczą możliwości w stanach nadzwyczajnych a także w stanie epidemii przeprowadzania rodzinnych wywiadów środowiskowych poza miejscem zamieszczania lub pobytu osoby zainteresowanej, z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności a także rezygnacji z obowiązku podpisania w takim przypadku kwestionariusza wywiadu przez zainteresowanego.
Więcej: https://zpp.pl/storage/files/2020-03//2418bf762bc7fe0487f46998ccfb1f0f8581.pdf

23 marca 2020 r. – ze wspólnym apelem do rządu wystąpili Prezes Zarządu Unii Metropolii Polskich oraz Prezes Zarządu Związku Miast Polskich. Aby zapobiec kryzysowi finansów samorządowych i niewypłacalności JST, w szczególności miast, prezesi UMP i ZMP apelują do rządu o wprowadzenie mechanizmu rekompensaty wyrównującej samorządom ubytek dochodów, który będzie efektem epidemii koronawirusa i kryzysu gospodarczego. W ocenie prezesów UMP i ZMP mechanizm rekompensujący ubytki w dochodach JST powinien zakładać działania:

• wprowadzenie części rekompensującej subwencji ogólnej, pokrywającej na bieżąco ubytki w dochodach własnych JST, spowodowanych następstwami epidemii;
• zawieszenie, do końca roku 2023 wpłat JST do budżetu państwa w ramach systemu wyrównawczego (tzw. janosikowe);
• zawieszenie do 2023 roku działania przepisów art. 242 i 243 ustawy o finansach publicznych (indywidualny wskaźnik zadłużenia JST);
• wprowadzenie rekompensaty z budżetu państwa za rosnące koszty funkcjonowania niewydolnego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi przy ustawowej blokadzie poziomu opłat.

Więcej: https://www.metropolie.pl/wp-content/uploads/2020/03/UMP.ZMP_.Tarcza-antykryzysowa-dla-samorz%C4%85d%C3%B3w-Pismo-T.Truskolaski-i-Z.Frankiewicz.pdf
https://www.metropolie.pl/wp-content/uploads/2020/03/UMP.ZMP_.Tarcza-antykryzysowa-dla-samorz%C4%85d%C3%B3w-propozycje-zmian-legislacyjnych.pdf

23 marca 2020 r. – Unia Metropolii Polskich wystąpiła do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z wnioskiem o pilne wprowadzenie rozwiązań pomagających – w czasie epidemii COVID-19 – osobom niepełnosprawnym oraz ich opiekunom. W ocenie UMP „władze publiczne powinny jak najszybciej znaleźć rozwiązania m.in. dla pracujących rodziców osób zależnych powyżej 18 r. życia (niepełnosprawność intelektualna w stopniu znacznym, psychiczna, ruchowa lub całościowe zaburzenia np. autyzm), którzy nie mogą skorzystać ze zwolnień lekarskich na siebie, bo lekarze dają max. tydzień zwolnienia, a także rodziców dzieci w wieku 14-18 r. życia, którzy już wcześniej wykorzystały limit 30 dni, nie mają możliwości zabezpieczenia bezpieczeństwa swoich dzieci, nie mają z kim ich zostawić” – czytamy w piśmie.

Więcej:https://www.metropolie.pl/wp-content/uploads/2020/03/23.03.2020.Postulaty-UMP-dotycz%C4%85ce-zmiany-przepis%C3%B3w-w-zakresie-os%C3%B3b-niepe%C5%82nosprawnych_.pdf

24 marca 2020 r. – Prezes Zarządu Unii Metropolii Polskich wystąpił do Prezesa Głównej Inspekcji Sanitarnej z wnioskiem o szczegółowe instrukcje, jak w sposób bezpieczny gminy mają przygotować i przeprowadzić zaplanowane na 10 maja 2020 r. wybory prezydenckie. „Wytyczne te są niezbędne nie tylko w celu bezpiecznego przeprowadzania szkoleń i obligatoryjnych pierwszych posiedzeń obwodowych komisji wyborczych, podczas których wybierani są przewodniczący i ich zastępcy oraz ustalany plan pracy komisji (w największych miastach problem dotyczy 3 – 5 tysięcy członków obwodowych komisji wyborczych), ale przede wszystkim samego procesu głosowania (m.in.: wyposażenia i dezynfekcji stanowisk do wydawania kart do głosownia, zastosowania długopisów jednorazowego lub wielorazowego użytku, wyposażenia w płyn do dezynfekcji rąk, jednorazowe rękawiczki, maseczki ochronne z zaznaczeniem, czy dotyczy to członków komisji, czy również wyborców, operatorów informatycznych, pracowników urzędów obsługujących komisje)” – czytamy w piśmie.

Więcej: https://www.metropolie.pl/wp-content/uploads/2020/03/Pismo-Prezesa-UMP-do-Szefa-GIS-wybory-prezydenckie.pdf

26 marca 2020 r. – Prezes Zarządu Unii Metropolii Polskich wystąpił do Ministra Edukacji Narodowej z pismem w sprawie kształcenia na odległość oraz e-learningu w czasie epidemii koronawirusa. „Samorządy ze zrozumieniem przyjęły decyzję o czasowym ograniczeniu funkcjonowania na terenie całego kraju części jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. W trosce o bezpieczeństwo zdrowia i życia mieszkańców miasta stale też apelują o stosowanie się do zaleceń służb działających w obszarze walki z zagrożeniem koronawirusem. „Niestety w zakresie funkcjonowania systemu oświaty mamy obecnie do czynienia z niejasnym, wręcz sprzecznym przekazem, który wprowadziły ostatnie, ogłoszone popołudniu w piątek, 20 marca, zalecenia Pana Ministra” – czytamy w wystąpieniu.

Więcej: https://www.metropolie.pl/wp-content/uploads/2020/03/26.03.2020.pismo-Prezesa-UMP-do-MEN-w-sprawie-zdalnego-nauczania.pdf

26 marca 2020 r. – Prezes Zarządu Unii Metropolii Polskich wystąpił do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z pismem w sprawie zmian w pomocy społecznej, które w związku z epidemią koronawirusa należy pilnie wprowadzić. Dotyczą one m.in.:

Piecza zastępcza:

• wydanie zgody na okresowe (na czas trwania pandemii) zwiększenie liczby miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, wykraczające poza limity wskazane w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
• wydanie zgody na odstępstwa od wymogów określonych w art. 98 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, przy interwencyjnym zatrudnianiu wychowawców w placówkach opiekuńczo-wychowawczych.

Funkcjonowanie ośrodków wsparcia i domów pomocy społecznej:

• umożliwienie okresowego zwiększenia liczby miejsc w domach pomocy społecznej wykraczających poza limity wskazane w zezwoleniu wojewody (np. przy wykorzystaniu pokoi gościnnych);
• umożliwienie tworzenia tymczasowych schronisk dla osób bezdomnych w sytuacji objęcia kwarantanną/izolacją dotychczasowych schronisk niespełniających w pełni standardów określonych przez MRPiPS.

Świadczenia:

• wydłużenie terminów składania wniosków, uzupełniania dokumentacji, wydawania decyzji, wypłaty świadczeń;
• określić, że w przypadku braku możliwości złożenia wniosku w wersji papierowej z powodu zamknięcia instytucji samorządowej (przy równoczesnym braku możliwości złożenia wniosku drogą elektroniczną), za dzień złożenia wniosku przyjmuje się pierwszy dzień, w którym nastąpiło zamknięcie instytucji, pod warunkiem złożenia wniosku w terminie 7 dni od wznowienia działalności instytucji.

Więcej: https://www.metropolie.pl/wp-content/uploads/2020/03/26.03.2020.Pomoc-spo%C5%82eczna-pismo-UMP-do-MRPiPS.pdf
https://www.metropolie.pl/wp-content/uploads/2020/03/26.03.2020.Pomoc-spo%C5%82eczna-pismo-UMP-do-MRPiPS-ZA%C5%81%C4%84CZNIK.pdf

26 marca 2020 r. – Prezydenci 12 miast Unii Metropolii Polskich wystosowali pismo do Mateusza Morawieckiego, Prezesa Rady Ministrów z propozycją spotkania w celu omówienia najważniejszych problemów związanych ze zwalczaniem epidemii COVID-19. „Nawiązując do spotkania, do którego doszło z inicjatywy Pana Premiera w dniu 11 marca 2020 r. z prezydentami największych polskich miast oraz marszałkami województw w sprawie sytuacji związanej z epidemią koronawirusa, zwracamy się z prośbą o ustalenie terminu kolejnego spotkania, które odbyłoby się w formie wideokonferencji” – czytamy w piśmie.

Więcej: https://www.metropolie.pl/wp-content/uploads/2020/03/26.03.2020.pismo-Prezydent%C3%B3w-Miast-UMP-do-Premiera-M.-Morawieckiego.pdf

18 marca 2020 r. – Związek Gmin Wiejskich RP wystosował apel do pełnomocnika rządu ds. samorządu w sprawie niezbędnych rozwiązań dla jednostek samorządu terytorialnego w stanie kryzysu związanego z epidemią koronawirusa.

W ocenie zarządu ZGWRP należy także albo określić inne sposoby i możliwości techniczne wykonywania ustawowych zadań przez organy stanowiące JST, albo pilnie wprowadzić regulacje umożliwiające organom wykonawczym JST na zastępcze wykonywanie obowiązków organów stanowiących, w sytuacji gdzie nie mogą być one przez nie realizowane. Ponownie powinien być rozpatrzony też wniosek ZGWRP o rekompensatach dla jednostek samorządu terytorialnego dochodów utraconych z tytułu przyznanych ulg i zwolnień w następstwie klęsk żywiołowych i innych katastrof. Czyniąc dobrze potrzebującym, JST ponoszą podwójne straty. Raz w zakresie umniejszenia należnych i planowanych dochodów własnych, dwa w zakresie zmniejszenia subwencji wyrównawczej. Związek wnosił ten problem wielokrotnie, także wobec Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego i innych agend rządowych w kontekście zarządzania kryzysowego. Jest on ciągle aktualny, szczególnie w obecnej sytuacji. Ponieważ kondycja finansów jednostek samorządu terytorialnego została osłabiona wcześniejszymi regulacjami związanymi np. z oświatą oraz ulgami w podatkach dochodowych, a nowa sytuacja związana z zapaścią wielu branż wnoszących różnego rodzaju daniny, opłaty i podatki lokalne spowoduje dalsze zmniejszenie wpływów z PIT i CIT, to tzw. pakiet osłonowy musi obejmować także same JST oraz ich jednostki organizacyjne zapewniające codzienną obsługę ludności w ramach usług publicznych.

17 marca 2020 r. – zarząd Związku Miast Polskich przyjął stanowisko w sprawie epidemii COVID-19. W ocenie zarządu ZMP ustawy o finansach publicznych o przepis przejściowy, umożliwiający organowi wykonawczemu JST dokonywanie niezbędnych zmian w budżecie JST. Zarząd zmp zwraca też uwagę, ze znacznemu pogorszeniu ulega kondycja finansowa samorządów, zakłócona od początku roku z powodu ubiegłorocznych zmian ustawowych w podatku PIT, która w tej chwili jest dodatkowo zagrożona ze względu na spodziewane opóźnienia w płatnościach podatków i opłat lokalnych oraz dalsze zmniejszenie wpływów z PIT i CIT. Dlatego - w zakresie finansów JST zarząd MZP postuluje: wprowadzenie części rekompensującej subwencji ogólnej, pokrywającej ubytki w docho­dach własnych JST, spowodowanych następstwami epidemii; zawieszenie na dwa lata wpłat JST do budżetu państwa, o których mowa w art. 29 ust 1, art. 30 ust. 1 i art. 70a ust 1 ufp (w ramach systemu wyrównawczego); zawieszenie na 2 lata działania przepisów art. 242 i 243 ustawy o finansach publicznych. Ponadto zarząd ZMP domaga się, by krajowy pakiet wsparcia dla przedsiębiorstw i firm nie ingerował w podatki i opłaty lokalne, gdyż są one w zakresie kompetencji organów JST. Organy te pragną same podejmować działania zapewnia­jące osłonę obywateli, zarówno w zakresie ulg, odroczeń i ewentualnych zwolnień, jak i w kwestii odstąpienia od naliczania i poboru odsetek za nieterminowe płatności, spowodowane sta­nem zagrożenia epidemicznego. Przepisy ogólne powinny zapewnić samorządom podsta­wy prawne do takich działań (np. niepobierania odsetek). W wąskim zakresie są one możliwe na podstawie prawa obowiązującego, jednak musi on być poszerzony. Zarząd ZMP zwraca też uwagę, że w okresie epidemii koronawirusa problemem stało się zawieszenie działalności organów stanowiących JST w sytuacji zakazu zebrań i zgromadzeń, a również z powodu powszechnie występujących obaw o zdrowie. Wy­maga to pilnego wprowadzenia przepisów umożliwiających wójtom, burmistrzom i pre­zyden­tom wykonywa­nie obowiązków rad, które nie są przez nie realizowane, a także podej­mowanie decyzji, do których zwykle potrzebna jest uchwała lub zgoda organu stanowiącego.

18 marca 2020 r. – prezydenci miast Unii Metropolii Polskich przyjęli stanowisko, w którym domagają się od Rządu podjęcia natychmiastowych działań zmierzających do przeciwdziałania negatywnym skutkom epidemii COVID-19. „Miasta ponoszą wysokie koszty ekonomiczne i społeczne związane z przeciwdziałaniem rozprzestrzenianiu się koronawirusa. Skutki te, w połączeniu z już i tak trudną sytuacją finansową samorządów, mogą doprowadzić do utraty płynności finansowej. Stan zagrożenia epidemicznego będzie miał też wpływ na wysokość i ściągalność dwóch największych źródeł dochodów – podatków dochodowych (PIT i CIT) oraz podatków i opłat lokalnych” – czytamy w stanowisku. Prezydenci wskazują, że w reprezentowanych przez nich miastach (Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Kraków, Lublin, Łódź, Poznań, Rzeszów, Szczecin, Warszawa i Wrocław), mieszka prawie 18% ludności Polski, a zlokalizowane na ich terenach firmy i przedsiębiorstwa wytwarzają 32% całkowitego PKB Polski. W tych też ośrodkach potencjalny kryzys gospodarczy może być najbardziej odczuwalny, a jego skutki mogą promieniować na cały kraj. Prezydenci miast zwracają uwagę, że samorządy same nie będą w stanie ani temu kryzysowi przeciwdziałać, ani też łagodzić jego skutków. „dlatego też apelujemy do Rządu o pomoc i współpracę” – piszą Prezydenci. Samorządowcy wskazują także jakich działań oczekują od rządu, aby skutki kryzysu wywołanego epidemią COVID-19 były jak najmniej odczuwalne dla miejskich finansów, a w konsekwencji dla poziomu realizowanych na rzecz mieszkańców usług. Są to m.in.:
wsparcie samorządów poprzez wzrost subwencji ogólnej w celu zrekompensowania spadków dochodów związanych z pandemią COVID-19,
zawieszenie wpłaty „janosika” przez samorządy do końca roku 2021,
wykreślenie sankcji z art. 242 i 243 ustawy o finansach publicznych (dotyczących uchwalania budżetów i sprawozdań),
wprowadzenie rekompensaty wszędzie tam, gdzie koszty gospodarowania odpadami są wyższe niż maksymalny, ustawowy poziom opłat (ewentualnie apelujemy o podniesienie maksymalnych stawek).

20 marca 2020 r. – ZMP i UMP wystosowały wspólne pismo do przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej, w której zwracają uwagę, że w sytuacji epidemii COVID-19 prawidłowe zrealizowanie przez jst wyborów prezydenta RP jest zagrożone. Prezesi Związku Miast Polskich, Zygmunt Frankiewicz i Unii Metropolii Polskich, Tadeusz Truskolaski w piśmie do Przewodniczącego PKW powołują się na analizę przeprowadzoną w urzędach miast. Analizowano konieczne do wykonania zadania oraz możliwości dotrzymania terminów wyborczych w sytuacji ogłoszonego stanu zagrożenia epidemicznego, który nie wiadomo, jak długo będzie trwał. Jej bilans prezesi przedstawiają w formie prezentacji problemów, które wymagają pilnych odpowiedzi. „W związku ze zbliżającymi się wyborami Prezydenta RP wyznaczonymi na dzień 10 maja br. chcielibyśmy zwrócić uwagę, że wybory to nie tylko kampania i dzień głosowania ale również związane z ich przygotowaniem prace techniczno-organizacyjne (trwające wiele tygodni). Wiele z tych czynności realizują jednostki samorządu terytorialnego. Nie są to zadanie własne gmin. Należą do kategorii zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, na której spoczywa odpowiedzialność za ich przebieg i organizację. Dlatego czujemy się w obowiązku zwrócenia uwagi, że w okolicznościach zaistniałego zagrożenia epidemicznego, ich prawidłowe zrealizowanie, przy jednoczesnym zachowaniu sztywnych terminów kalendarza wyborczego, będzie zagrożone” – czytamy w stanowisku.

12 marca 2020 r. – ZGWRP wydał komunikat specjalny w sprawie zmiany terminu zwołania Zgromadzenia Ogólnego Związku. W związku z występującym na terenie Polski wysokim zagrożeniu epidemiologicznym, Zarząd Związku Gmin Wiejskich RP podjął decyzję o przesunięciu terminu odbycia Zgromadzenia Ogólnego z dnia 23-24 marca 2020 roku na dzień 29 lub 30 czerwca 2020 roku. Miejsce Zgromadzenia Ogólnego nie ulega zmianie.

12 marca 2020 r. – ZPP wydał komunikat specjalny w sprawie zmiany terminu zwołania Zgromadzenia Ogólnego Związku. Z uwagi na sytuację epidemiologiczną w kraju zmianie uległ termin Zgromadzenia Ogólnego ZPP. Nowy termin ZO ZPP to 30 czerwca – 1 lipca 2020 r. Miejsce Zgromadzenia Ogólnego nie ulega zmianie.

5 i 6 marca 2020 r. – we Wrocławiu odbyło się Zgromadzenie Ogólne Związku Miast Polskich. Przedstawiciele ponad 300 miast zaapelowali do Rządu i Parlamentu o podjęcie skutecznych działań mających na celu zapewnienie dalszego, oczekiwanego przez mieszkańców rozwoju polskich miast, wsi i regionów.

Będzie to możliwe tylko poprzez zapewnienie adekwatnego do zakresu przekazanych zadań, stabilnego zasilania finansowego samorządów. „Dla utrzymania ciągłości rozwoju naszych małych ojczyzn, który jest owocem najbardziej udanej polskiej reformy ustrojowej, należy zapewnić ich adekwatność i stabilność” – czytamy w Stanowisku, jakie przyjęło Zgromadzenie Ogólne obradujące we Wrocławiu.

Zgromadzenie Ogólne Związku Miast Polskich wystosowało też Apel o zażegnanie kryzysu polskiej oświaty. Wykracza ono w swej treści poza kwestie finansowe, bowiem – jak zaznaczył prezentujący dokument Marek Wójcik, pełnomocnik Zarządu ZMP ds. legislacji, sytuacja kryzysowa w polskim systemie oświatowym nie dotyczy tylko pieniędzy. Złożyły się na nią takie fakty, jak likwidacja gimnazjów (która skomplikowała życie kilku rocznikom uczniów i ich rodzinom) czy przepełnione programy nauczania (upchnięcie 8-klasowej szkoły podstawowej w programie 9-letnim), co powoduje niebywałe obciążenie uczniów pracą po 10-12 godzin na dobę. Związek zdecydowanie bije na alarm w kwestii jakości edukacji. „Tylko dzięki wysiłkowi nauczycieli pasjonatów, rosnącemu dynamicznie wsparciu finansowemu samorządów terytorialnych, które zadania oświatowe traktują jako priorytetowe oraz przejawiającym się w różnych formach zaangażowaniu rodziców udawało się dotąd zapewniać dzieciom i młodzieży odpowiednią jakość nauczania i wychowania” – czytamy w Apelu ZMP.
A także rezolucję w sprawie ochrony klimatu i środowiska. W polskich miastach mieszka ok. 23 mln osób, co stanowi 60 proc. populacji kraju. Wysoki poziom urbanizacji oznacza, że zmiany klimatu będą miały szczególnie istotny wpływ na rozwój miast i jakość życia mieszkańców. „Zapewniamy, że w trosce o naszą planetę i przyszłość naszych dzieci jesteśmy gotowi wywiązywać się nadal z odpowiedzialności za klimat i środowisko, ciążącej na nas jako na przedstawicielach społeczności lokalnych. Wspólnie z naszymi mieszkańcami chcemy podejmować wyzwania klimatyczne. Rosnąca świadomość zagrożeń przekłada się bowiem na gotowość do działania, którą deklarujemy. Wielokrotnie udowodniliśmy, że władze lokalne potrafią działać szybko i skutecznie. Naszym zdaniem, cytując opinię 18 burmistrzów zasiadających w Komitecie Regionów, walka ze zmianami klimatu zostanie wygrana lub przegrana w miastach” – napisali delegaci Zgromadzenia Ogólnego ZMP w Rezolucji w sprawie powstrzymania zmian klimatu i ochrony środowiska.

6 lutego 2020 r. – organizacje samorządowe przyjęły wspólne stanowisko dotyczące planowanego wdrożenia w Polsce systemu tzw. rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP).

„Zaprezentowana przez Ministerstwo Klimatu koncepcja organizacyjna i finansowa wdrożenia w Polsce rozszerzonej odpowiedzialności producenta (dalej ROP), charakteryzuje się znacznym poziomem ogólności. Jej wdrożenie, zwłaszcza w kontekście zaproponowanych przez resort klimatu rozwiązań dotyczących przepływu środków finansowych z wnoszonych przez producentów opakowań może zaburzyć możliwości wykonywania kompetencji i obowiązków przez gminy i związki międzygminne” czytamy w stanowisku Strony Samorządowej KWRiST z 7 lutego 2020 r. Dlatego przedstawiciele organizacji samorządowych uważają, że nowy system powinien opierać się na jednym z dwóch wariantów rozszerzonej odpowiedzialności producenta:

• W wariancie pierwszym, nazwanym roboczo pełną odpowiedzialnością producenta, za zorganizowanie systemu zbierania, odbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych gromadzonych w pojemnikach żółtym, zielonym oraz niebieskim odpowiadałyby organizacje odzysku. Innymi słowy odpowiedzialność gmin w zakresie recyklingu i przygotowania do ponownego użycia zostałaby znacznie ograniczona. W tym systemie samorządy odpowiadałyby bowiem jedynie za odbiór i zagospodarowanie odpadów tzw. resztkowych, gromadzonych głównie w pojemnikach czarnym (zmieszane) oraz brązowym (bioodpady).
• Wariant drugi zakłada wprowadzenie tzw. częściowej odpowiedzialności producentów. Zgodnie z tą koncepcją za całość systemu gospodarowania odpadami komunalnymi odpowiadałyby nadal gminy. Jednak system ten zostałby podzielony na dwie frakcje „zamówieniowe”. Koncepcja ta przewiduje, że każda gmina miałaby organizować dwa przetargi: pierwszy na odbiór odpadów, które mogą i powinny być zbierane selektywnie (surowce wtórne) oraz drugi – na bioodpady i odpady zmieszane.
• Zarówno jeden jak i drugi wariant zakłada zmianę zasad finansowania systemu. O ile za odbiór i zagospodarowanie odpadów zmieszanych oraz bioodpadów (pojemniki: czarny i brązowy) płacić nadal mieliby mieszkańcy, o tyle odbiór i zagospodarowanie odpadów „surowcowych” (pojemniki: żółty, niebieski i zielony) finansowany byłby z opłaty „produktowej”. Oczywiście w zależności od wariantu inny miałby być jej przepływ.

Unia Metropolii Polskich

16 stycznia 2020 r. – Zespół UMP ds. odpadów komunalnych w sprawie wdrożenia w Polsce Rozszerzonej Odpowiedzialności Producentów (ROP).

• W swoim stanowisku Zespół UMP ds. odpadów komunalnych zawarł m.in. pięć postulatów, których realizacja jest konieczna, aby usprawnić funkcjonujący system gospodarowania odpadami komunalnymi. Są to:
• Wprowadzenie opłaty produktowej, która pokrywałaby koszty zbierania i zagospodarowania odpadów opakowaniowych ponoszone obecnie przez mieszkańców, uiszczanej przez producentów i importerów.
• Ustalenie i egzekwowanie sankcji finansowych dla producentów za wprowadzanie na rynek opakowań nienadających się do recyklingu i powtórnego wykorzystania.
• Zbudowanie kompleksowego – rządowego systemu wsparcia dla rozwoju rynku recyklingu, w tym rynku samorządowego.
• Standaryzacja opakowań zwrotnych określona normami pod rygorem kar za wprowadzanie w obrót opakowań nienormatywnych.
• Zorganizowanie w Polsce rynku dla wtórnego politereflanu etylu (rPET), by zaprzestać sprowadzania go z zagranicy, w celu spełnienia przez producentów wymogu zawartości w nowych produktach opakowaniowych surowca wtórnego.

Związek Miast Polskich

17 stycznia 2020 r. – w Teatrze Zdrojowym w Szczawnie-Zdroju Zarząd ZMP podjął m.in. stanowisko w sprawie niesłusznych roszczeń o dotacje dla przedszkoli niepublicznych. Samorządowcy wyrazili w nim zaniepokojenie występującym niekiedy, pomijającym zasady prowadzenia finansów publicznych, orzecznictwem w tym zakresie. „Niektóre sądy, uznając argumenty kancelarii prawnych, komercyjnie wspierających podmioty prywatne przy zgłaszaniu tych roszczeń, stosują literalną interpretację przepisu art. 90 ust. 2b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty w brzmieniu nadanym nowelizacją z dnia 11 kwietnia 2007 r., nie biorąc pod uwagę powszechnie uznanych zasad prowadzenia gospodarki finansowej w sektorze publicznym, określonych zarówno w ustawie o finansach publicznych jak i w innych przepisach prawa.” – napisali w stanowisku w sprawie niesłusznych roszczeń o dotacje dla przedszkoli niepublicznych za lata sprzed zmiany przepisów dotyczących finansowania oświaty.

10 grudnia 2019 r. – w siedzibie Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza spotkali się z dziennikarzami przedstawiciele ogólnopolskich korporacji samorządowych.

Tadeusz Truskolaski Prezydent Białegostoku, Prezes Unii Metropolii Polskich, Członek Zarządu Związku Miast Polskich; Mirosław Lech, Wójt Korycina, Członek Zarządu Związku Gmin Wiejskich RP; Artur Tusiński, Burmistrz Podkowy Leśnej, Prezes Unii Miasteczek Polskich; Rudolf Borusiewicz, Dyrektor Biura Związku Powiatów Polskich oraz Jacek Jaśkowiak, Prezydent Poznania, Członek Zarządu Unii Metropolii Polskich mówili czym dla nich jest samorząd terytorialny i służba na rzecz lokalnych społeczności.

– Samorząd terytorialny jest fundamentem demokracji i sprawnie funkcjonującego państwa. To nie przypadek, że jedną z pierwszych decyzji Marszałka Józefa Piłsudskiego była odbudowa samorządu terytorialnego. Nie przypadkowo też, jedną z pierwszych ustaw przyjętych przez Sejm po 1989 r. była ustawa o samorządzie terytorialnym – mówił Rudolf Borusiewicz. Dyrektor Biura ZPP przypomniał, że reforma samorządowa zapoczątkowana uchwaleniem 8 marca 1990 r. ustawy o samorządzie gminnym oraz pierwszymi w pełni demokratycznymi wyborami do rad gmin (odbyły się one 27 maja 1990 r.) zakończyła się w 1998 r. odbudową samorządu na poziomie powiatów i województw.
– Chociaż obecny rząd sprawia wrażenie, jakby wiedzę o samorządzie terytorialnym czerpał z serialu „Ranczo”, to my jesteśmy dumni z osiągnięć i chcemy uczcić trzydzieści lat samorządu terytorialnego – mówił Jacek Jaśkowiak. Prezydent Poznania mówił również, że samorządy mają świadomość wyzwań i problemów jakie stawia przed nimi przyszłość. – Znamy je, bo nie chowamy się w limuzynach, ani za ochraniarzami. Jesteśmy na co dzień z tymi, którzy nas wybrali – mówił Jacek Jaśkowiak.
O osiągnięciach samorządu terytorialnego mówił także Adam Tusiński. – Możemy się pochwalić nie tylko doskonałą absorbcją środków unijnych, ale także doskonałą współpracą z mieszkańcami, którzy aktywnie włączają się w zarządzanie wspólnotami lokalnymi, w szczególności za pośrednictwem ruchów miejskich i budżetów obywatelskich – mówił Burmistrz Podkowy Leśnej.
– 30-lecie samorządu terytorialnego to święto nas wszystkich – podkreślił Mirosław Lech. – Gdyby nie reforma samorządowa, to Polska wyglądałaby inaczej. Jednocześnie zwrócił uwagę, na coraz trudniejsze warunki, w jakich samorządom przychodzi funkcjonować. – Sytuacja finansowa gmin drastycznie się pogarsza. Coraz więcej samorządów ma problemy z uchwalaniem budżetu. Dlatego rząd powinien poważnie podejść do tego problemu i przeanalizować sposób finansowania jednostek samorządu terytorialnego – wskazywał Mirosław Lech.

Związek Gmin Wiejskich RP

22 listopada 2019 r. – Zarząd ZGW RP podjął uchwałę w sprawie uznania roku 2020 Rokiem Samorządu Terytorialnego.

„Prawie 30 lat temu, 27 maja 1990 roku odbyły się pierwsze, całkowicie wolne wybory do rad gmin. Były one efektem uchwalonej 8 marca 1990 roku ustawy o samorządzie terytorialnym. (..) Odrodzony samorząd jest wynikiem i materialnym dorobkiem ogólnonarodowego ruchu społecznego Solidarność. To realizacja m.in. solidarnościowego programu „Samorządna Rzeczpospolita” doprowadziła do restytucji samorządu terytorialnego w Polsce. Samorządu, dzięki któremu poczuliśmy się gospodarzami naszych wspólnot lokalnych funkcjonujących w demokratycznym i zdecentralizowanym systemie władzy publicznej. Osiągnięcia samorządu na przestrzeni 30 minionych lat dowodzą skuteczności lokalnego myślenia o demokratycznym Państwie, jako o wielkiej wspólnocie obywateli realizujących cele o wymiarze krajowym i lokalnym. (…)” – czytamy w uchwale.

Unia Metropolii Polskich

5 listopada 2019 r. – Zarząd Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza podjął uchwałę w sprawie uznania roku 2020 Rokiem Samorządu Terytorialnego.

Proces odtwarzania samorządu terytorialnego, zapoczątkowany pierwszymi wolnymi wyborami do rad gmin, które odbyły się 27 maja 1990 r. był wyrazem powszechnej akceptacji dla idei państwa samorządnego, kładącego nacisk na wspólnotowy charakter lokalnej społeczności, zdolnej do decydowania o własnych sprawach. W uchwale Zarządu UMP podkreślono, że to dzięki reformom samorządowym Polska jest obecnie państwem demokratycznym i zdecentralizowanym, funkcjonującym w oparciu o Konstytucyjną zasadę pomocniczości. „Pamiętając o fundamentalnej roli przeprowadzonych 30 lat temu pierwszych (w pełni demokratycznych) wyborów, do rad gmin w kształtowaniu obywatelskiego państwa Zarząd Unii Metropolii Polskich uznaje rok 2020 Rokiem Samorządu Terytorialnego” – czytamy w uchwale.

Związek Miast Polskich

15 listopada 2019 r. – obradował w Kielcach Zarząd Związku Miast Polskich. W trakcie posiedzenia Zarząd m.in. podjął uchwałę o uznaniu przyszłego roku 2020 Rokiem Samorządu Terytorialnego. W uchwale przypomniano, że 27 maja 2020 roku mija trzydziesta rocznica wyborów do rad gmin – pierwszych po ponad półwieczu wolnych wyborów w Polsce, które doprowadziły do odrodzenia w naszym kraju samorządu terytorialnego. „W ten sposób został zakończony proces odbudowy demokratycznego ustroju państwa, zaprojektowany w 1981 roku przez wielki ruch społeczny Solidarność w programie Samorządna Rzeczpospolita. Wyniki częściowo wolnych wyborów parlamentarnych 4 czerwca 1989 roku umożliwiły przygotowanie przez odrodzony Senat RP projektu ustawy o samorządzie terytorialnym, uchwalonej 8 marca 1990 roku. Ustawa ta stanowiła realizację tezy 21 programu Samorządna Rzeczpospolita.” – czytamy w uchwale.

Samorządowcy chcą rozmawiać z premierem Morawieckim o stanie finansów JST

21 listopada 2019 r. – przed Kancelarią Prezesa Rady Ministrów odbył się briefing prasowy, podczas którego przedstawiciele Związku Gmin Wiejskich RP, Związku Miast Polskich oraz Unii Metropolii Polskich domagali się spotkania z premierem i rozmowy na temat kondycji samorządowych finansów. – Sytuacja finansowa samorządów jest bardzo zła, a będzie tragiczna. Tylko w 12 największych polskich miastach zadłużenie rok do roku 2019 do 2020 ma wzrosnąć o 3,6 mld zł, powiedział Tadeusz Truskolaski, prezydent Białegostoku, prezes Zarządu Unii Metropolii Polskich. Z kolei dla Warszawy obniżenie podatku PIT czy zniesienie go dla osób poniżej 26. roku życia, zwiększone tzw. Janosikowe (czyli wpłaty bogatszych JST na rzecz biedniejszych), zbyt niska subwencja oświatowa skutkują zmniejszeniem dochodów o 1,2 mld zł w 2020 r. Drastycznie rosną koszty oświaty – stolica wyda w przyszłym roku prawie 5 mld na to zadanie z 17-miliardowego budżetu. Z roku na rok edukacja pochłania coraz większą część samorządowych budżetów.
Równie trudna jest sytuacja finansowa gmin wiejskich, o czym podczas konferencji mówił Krzysztof Iwaniuk, wójt gminy Terespol, przewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP. – Po wprowadzonych przez rząd zmianach w podatku dochodowym od osób fizycznych połowa gmin wiejskich nie ma w zasadzie żadnej nadwyżki operacyjnej. To jest sytuacja bardzo poważna. Już teraz bowiem wiele gmin nie jest w stanie wypłacić pensji nauczycielom – wskazywał Przewodniczący ZGWRP. – Dlatego jeżeli chcemy myśleć o samorządności, to pilnie trzeba zmienić sposób finansowania oświaty i szybko pochylić się nad ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Dlatego dołączam się do apelu o spotkanie z Premierem. Chcemy być partnerem dla rządu, chcemy efektywnie wydawać pieniądze publiczne dla zrównoważonego rozwoju całej Polski. Do tego jest potrzebna zmiana filozofii tworzenia prawa, aby nie było ono pisane tylko i wyłącznie z perspektywy dużych miast – mówił Krzysztof Iwaniuk.
Natomiast Marek Wójcik, pełnomocnik Zarządu Związku Miast Polskich ds. legislacyjnych nawiązał w swoim wystąpieniu do expose premiera Morawieckiego. - W exposé premier mówił, że rząd generalnie kocha samorządy. My przez ostatnie 4 lata tej miłości w ogóle nie czujemy. Wręcz czujemy się jak dzieci mniej kochane – powiedział Wójcik. Dodał też, że samorządowcy chcą mieć możliwość partnerskiej rozmowy z premierem, by móc mu powiedzieć o problemach, z jakimi się borykają i pokazać na danych finansowych prawdziwą sytuację finansową JST.

Związek Gmin Wiejskich RP

5 listopada 2019 r. – na zaproszenie ZGWRP wójtowie z całego kraju spotkali się w Toruniu, aby rozmawiać o racjonalizacji procesów zmian granic. Ich zdaniem ustawa z 1990 roku potrzebuje nowelizacji, bo daje prawo miastom oraz większym gminom do przejmowania gruntów mniejszych samorządów.

Największe miasta regionu stale rozwijają się. Szukają kolejnych terenów, które mogłyby wykorzystywać np. pod nowe inwestycje. Niekiedy przyłączając grunty należące do sąsiadujących gmin. Zdaniem wójtów to „przyłączanie” czasami odbywa się bez wiedzy i zgody zainteresowanych. Zdaniem wójtów niesie to ze sobą daleko idące konsekwencje. Pomniejsza się ilość mieszkańców, zaburza to cały rytm gospodarczy, związany między innymi ze środkami, które zostały tam zaaplikowane, wielokrotnie są to środki unijne, które trzeba też spłacać. Dlatego wójtowie chcą uregulowania zasad i zapewnienia rekompensaty za poniesione nakłady i utracone mienie. Ich zdaniem istotne jest także, aby przy zmianie granic większą rolę odgrywał głos mieszkańców gminy. - Po 30 latach nie doczekaliśmy się na tyle jasnych przepisów, że w zasadzie humor rządu decyduje czy dana miejscowość będzie przyłączona niekoniecznie do miasta, ale ostatnio widać także takie zakusy u gmin wiejskich, chcielibyśmy, aby to ucywilizować, aby były jasne zasady i przede wszystkim najważniejszy był głos mieszkańców – powiedział Krzysztof Iwaniuk, przewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP. O nowelizację ustawy o samorządzie gminnym w zakresie zmiany granic Związek Gmin Wiejskich RP zabiega od lat. Wielokrotnie apelował do rządu i parlamentu o dokonanie zmian systemowych w tym zakresie. W sprawie przyjęto wiele stanowisk Kongresów Gmin Wiejskich, Zgromadzeń Ogólnych Związku, a także Zarządu Związku. Minimum zmian o jakie wnosił Związek to ustanowienie przepisów regulujących ekonomiczne skutki zmian granic gmin uwzględniających następujące zagadnienia:

 

• określenie zasad rozliczeń skutków procesów podziałowych, szczególnie rozliczeń finansowych i majątkowych pomiędzy gminami objętymi zmianami granic, zapewniającymi rekompensatę za poniesione nakłady i utracone mienie komunalne i dochody, a także cesję zobowiązań finansowych wobec instytucji finansowych i budżetu państwa;

• uregulowania stałego i systemowego wymaga także proces przejęcia długów i zobowiązań prawnofinansowych gminy likwidowanej z urzędu ze względu na jej nadmierne zadłużenie

• zwolnienie z kosztów, opłat i podatków z tytułu przeniesienia własności mienia wynikających z procesu zmiany granic gmin;

• ograniczenie częstotliwość referendów i konsultacji publicznych ws. zmiany granic dot. tych samych obszarów gmin, do jednego razu w kadencji samorządów.

 

Członkowie Związku Gmin Wiejskich są na etapie przygotowywania ostatecznej wersji projektu nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym, która zawierałaby poprawki na których szczególnie zależy gminom.

 

Unia Metropolii Polskich

 

5 listopada 2019 r. – obradował Zarząd Unii Metropolii Polskich (UMP). Jednym z ważniejszych punktów listopadowego posiedzenia Zarządu UMP była kwestia finansowania edukacji. Zarząd UMP dyskutował m.in. nad zasadnością wprowadzenia „koszyka świadczeń oświatowych”, czyli swego rodzaju standardu usług, które samorządy miałyby realizować ze środków otrzymywanej z budżetu państwa subwencji. Zwrócono także uwagę na konieczność przywrócenia samorządom kształtowania sieci szkół. Obecnie zmiany organizacyjne w oświacie (np. polegające na zamykaniu najbardziej deficytowych, bo nieposiadających uczniów) placówek są często blokowane przez kuratorów oświaty. Jednym z argumentów przemawiających za ograniczeniem kompetencji kuratorów w tym zakresie jest fakt, że nie ponoszą oni finansowych konsekwencji swoich działań. Zarząd UMP wymienił także informacje na temat podejmowanych i możliwych do podjęcia działaniach sądowych przeciwko Skarbowi Państwa o niedofinansowanie oświaty.

 

Kolejnym punktem posiedzenia była dyskusja na temat problemu najmu krótkoterminowego. Coraz więcej mieszkań w miastach jest udostępnianych w ten sposób turystom. Problemem w ocenie Zarządu UMP – jest to, że najem krótkoterminowy nie jest nigdzie uregulowany, a w konsekwencji samorządy nie mają żadnej możliwości kontroli takiej działalności. Tymczasem doświadczenia pokazują, że lokalne udostępniane turystom są nie tylko uciążliwe dla ich stałych mieszkańców (np. zakłócanie spokoju), ale powodują także i inne problemy (m.in. związane z gospodarowaniem odpadami komunalnymi. Nie bez znaczenia dla miast jest także aspekt finansowy. Wiele osób utrzymujących się z najmu krótkoterminowego nie płaci bowiem z tego tytułu podatków. Miasta nie mają również praktycznie żadnych możliwości egzekucji opłaty miejscowej i uzdrowiskowej. Dlatego Zarząd UMP postanowił o wypracowaniu propozycji prawnego uregulowania kwestii najmu krótkoterminowego, która mogłaby być następnie przełożona na konkretne rozwiązania legislacyjne.

 

Członkowie Zarządu UMP wymienili także informacje na temat doświadczeń i problemów związanych z przyjmowaniem imigrantów, głównie osób zza naszej wschodniej granicy, przyjeżdżających do Polski w poszukiwaniu pracy. Zwrócili uwagę, że są oni pozytywnym elementem w miastach – pracują, płacą podatki. Prezydenci miast zwrócili też uwagę, na uciążliwe i długotrwałe procedury związane z uzyskiwaniem prawa do pobytu i pracy w Polsce. Aby temu zaradzić miasta zaczęły otwierać punkty obsługi imigrantów, które pomagają im przebrnąć przez pobytowe formalności. Jak podkreślali prezydenci miast UMP w integracji imigrantów ważne jest, aby chcieli oni w Polsce pozostać. Tutaj mieszkać i pracować. Dlatego tak ważne jest, aby przyjeżdżali do nas nie tylko sami pracownicy, ale także i ich rodziny.

 

18 października 2019 r. – przed posiedzeniem zarządu ZMP odbyła się konferencja prasowa z udziałem samorządowców wybranych w wyborach parlamentarnych do Senatu RP.

Przypomnijmy, że w wyborach przeprowadzonych 13 października 2019 r. mandaty w Senacie zdobyli m.in.:

• Zygmunt Frankiewicz, dotychczasowy prezydent Gliwic, prezes Związku Miast Polskich;

• Wadim Tyszkiewicz, dotychczasowy prezydent Nowej Soli, członek Zarządu ZMP;

• Janusz Gromek, długoletni prezydent Kołobrzegu, radny i członek zarządu województwa zachodniopomorskiego;

• Bogdan Zdrojewski, długoletni prezydent Wrocławia oraz

• Janusz Pęcherz, wieloletni prezydent Kalisza.

W senacie jest też 11 byłych samorządowców, którzy sprawowali mandat radnego, wójta, burmistrza, prezydenta, zastępcy itp.

Nowi senatorowie chcą wzmocnić głos samorządowy w izbie wyższej parlamentu. Zamierzają zgłaszać inicjatywy legislacyjne, przede wszystkim związane z finansami. Przede wszystkim przywrócić zasadę rekompensowania ubytków w dochodach własnych powodowanych przez akty prawne.

Nowi senatorowie jako priorytety wymienili też:

• przekształcenie subwencji oświatowej w części dotyczącej wynagrodzeń nauczycieli w dotację celową;

• rozszerzenie ustawy metropolitalnej (która obowiązuje dziś na Śląsku) na inne obszary funkcjonalne kraju

• zniesienie zakazu łączenia mandatu samorządowego z mandatem senatora

• zniesienie ograniczenia liczby kadencji prezydenta/burmistrza/wójta

• wprowadzenie prawa społeczności lokalnych do uregulowania w drodze referendum spraw delegowanych przez ustawodawcę do aktów wykonawczych

• zwiększenie uprawnień organizacji zrzeszających samorządy przez wprowadzenie w ustawie ustrojowej obowiązku konsultowania projektów ustaw dotyczących szczególnie zadań własnych JST (również tych poselskich). W przypadku zaś, gdyby to prawo nie było respektowane przez rządzących - wprowadzić prawo skargi do Trybunału Konstytucyjnego.

• zapewnienie udziału przedstawicielom JST w Radzie Dialogu Społecznego i radach mediów publicznych

 

18 i 19 września 2019 r. – w Ossie obradował XIX Kongres Gmin Wiejskich.

Przez dwa dni ponad 750 przedstawicieli gmin, rządu, instytucji rządowych, mediów włączyło się w debaty o tworzeniu dobrego klimatu dla gmin wiejskich, zarówno działań w obszarze środowiska jak i sposobów na realizację tych przedsięwzięć. Otwierając Kongres Przewodniczący Związku, Krzysztof Iwaniuk zaakcentował, że bez udziału samorządów nie ma zrównoważonego rozwoju, ani odpowiedzialnego rozwoju. Obecny na otwarciu kongresu minister środowiska Henryk Kowalczyk powiedział, że ochrona środowiska jest obecnie tematem numer jeden i wynika z wyzwań oraz problemów, przed którymi stają samorządowcy. Minister wskazał m.in. na potrzebę rozwiązania kłopotów gmin w temacie gospodarki odpadami, zlikwidowania monopolu na tym rynku i dawania samorządom odpowiednich narzędzi oraz wsparcia finansowego. Oprócz debat środowiskowych w drugim dniu, na zakończenie obrad przeprowadzono specjalną debatę o gminnych finansach. Oczywistym jest, że do realizacji zarówno wyzwań środowiskowych jak i innych gminnych zadań, inwestycji, niezbędne jest posiadania odpowiednich kapitałów. A analizując obecny system finansowania gmin i wprowadzane w ostatnim czasie zmiany, może to doprowadzać w kolejnych latach do pogorszenia warunków do realizacji gminnych zadań. W trakcie XIX Kongresu Gmin Wiejskich przyjęte zostały stanowiska m.in.: w sprawie realizacji zadań związanych z oświatą oraz w sprawie sytuacji finansowej samorządów.

Związek Miast Polskich

18 września 2019 r. – w inowrocławskiej Hali Widowiskowo–Sportowej 18 września br. odbyło się Forum Polskich Samorządów Miasto2030.IN, w którym wzięli udział m.in. prezydenci i burmistrzowie polskich miast. Podczas Forum spotkali się i dyskutowali: samorządowcy, eksperci, przedsiębiorcy oraz naukowcy zaangażowani w rozwój miast i nowoczesnych technologii. Hasłem przewodnim Forum było „zdrowa energia miast”, gdyż jednym z najważniejszych wyzwań stojących przed samorządami jest prowadzenie polityki rozwojowej i gospodarczej w oparciu o ochronę środowiska naturalnego oraz klimatu. W trakcie paneli dyskusyjnych, w których brali udział prezydenci polskich miast, rozmawiano m.in. o wyzwaniach rozwojowych samorządów w świetle 21 tez samorządowych, zdrowym klimacie dla biznesu, a także technologiach przyszłości. w ramach Forum odbyła się debata „Polska samorządna. 30 lat doświadczeń” z udziałem prezesa ZMP, prezydenta Gliwic - Zygmunta Frankiewicza, prezydenta Nowej Soli - Wadima Tyszkiewicza oraz prezydenta Inowrocławia - Ryszarda Brejzy. Była ona swego rodzaju osobistym podsumowaniem sytuacji samorządów terytorialnych od początku ich powstania do dzisiaj. Poruszono zagadnienia dotyczące ustroju samorządów, bezpośrednich wyborów na wójta, burmistrza i prezydenta oraz możliwych zmian administracyjnych, a także zagrożeń dla samorządności. Nie zabrakło pytań dotyczących nadchodzących wyborów parlamentarnych. Zygmunt Frankiewicz i Wadim Tyszkiewicz to kandydaci do Senatu w październikowych wyborach. Obaj zapewniali, że chcą zrealizować w ten sposób swoje marzenia dotyczące przekształcenia Senatu w Izbę Samorządową, po to aby skuteczniej walczyć o lepszą Polskę.

Związek Powiatów Polskich

17 września 2019 r. – w Warszawie odbyła się Ogólnopolska Konferencja Dotycząca Sytuacji Szpitali. Jej inicjatorami był Związek Powiatów Polskich oraz Ogólnopolski Związek Pracodawców Szpitali Powiatowych. Sytuacja w polskiej służbie zdrowia z każdym miesiącem staje się coraz trudniejsza. Sytuacja w większości szpitali powiatowych, ale też miejskich jest zła, na co składa się kilka czynników – Wprowadzenie „sieci szpitali”, brak zapewnienia właściwego finansowania, brak negocjacji na poziomie centralnym kwestii podwyżek i warunków pracy dla poszczególnych grup zawodowych prowadzi do niewydolności szpitali. Jeszcze w roku 2017 około połowy szpitali osiągnęło ujemny wynik finansowy. Dzisiaj to ponad 90% szpitali. W ubiegłym roku średnia kwota zadłużenia szpitala osiągała poziom 2 milionów złotych, tymczasem pierwsze półrocze tego roku to już ok. 2,5 milionów. Możemy się spodziewać, że zadłużenie na koniec 2019 r. wyniesie około 5 milionów złotych. Ta sytuacja będzie dalej postępować, dlatego zabiegamy, aby Ministerstwo Zdrowia chciało z nami rozmawiać m.in. o sieć szpitali, która jest źle policzona i dlatego źle działa. Nieustannie to podkreślamy – mówił Andrzej Płonka prezes ZPP.

10 września 2019 r. – Tadeusz Truskolaski, prezes Unii Metropolii Polskich, prezydent Białegostoku oraz Kazimierz Karolczak, przewodniczący Zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiego Związku Metropolitalnego podpisali porozumienie o współpracy pomiędzy UMP, a GZM.

Zgodnie z podpisanym porozumieniem współpraca ma polegać m.in. na wymianie informacji i doświadczeń w dziedzinach związanych z kształtowaniem ładu przestrzennego, rozwojem społecznym i gospodarczym, rozwojem transportu zbiorowego i promocją obszarów metropolitalnych. UMP zobowiązała się także reprezentować GZM na forum Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, w zakresie zadań ustawowych GZM. Tutaj współpraca ma polegać m.in. na uwzględnianiu opinii GZM w stanowiskach UMP, a także przekazywaniu informacji praz materiałów dotyczących prac KWRiST.

30 sierpnia 2019 r. – w Ciechanowie obradował Zarząd ZMP. W trakcie posiedzenia samorządowcy przyjęli stanowisko w sprawie sytuacji finansowej samorządów, w którym domagają się m.in. rekompensaty utraconych dochodów.

- Zarząd Związku Miast Polskich zwraca się do obecnego, a także przyszłego rządu i parlamentu, o podjęcie pilnych działań zmierzających do zapewnienia nie tylko rekompensaty utraconych dochodów, ale też źródeł pokrycia gwałtowanie rosnących wydatków budżetów gmin, miast, powiatów i regionów, oraz o rozpoczęcie - zapowiedzianych w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju - prac nad systemowymi zmianami w finansach JST – czytamy w stanowisku.

Członkowie Zarządu ZMP obradujący w Ciechanowie pozytywnie zaopiniowali projekt ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samo­rządzie wojewódzkim, który umożliwi gminom dofinansowanie rad seniorów, a także nakłada na gminy powyżej 20 tysięcy mieszkańców obowiązek powołania takiej rady, gdy z takim wnioskiem wystąpi 100 mieszkańców.

Ponadto członkowie Zarządu zdecydowali o przekazaniu do Ministerstwa Infrastruktury uwag do projektu o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych (np. wyłączenia straży miejskich z obowiązku posiadania 1/3 pojazdów elektrycznych), który ich zdaniem jest potrzebną regulacją. Jednak zaproponowane przepisy dotyczące używania urządzeń transportu osobistego są na razie w ich ocenie nie do końca przemyślane.

W trakcie posiedzenia Zarządu dokonano wyborów na nieobsadzone miejsca w składzie delegacji do Komitetu Regionów.

UNIA METROPOLII POLSKICH

31 sierpnia 2019 r. – w Gdańsku odbyło się posiedzenie Rady Unii Metropolii Polskich. Jednym z punktów posiedzenia, które odbyło się w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku, było wyznaczenie przedstawicieli UMP w Komitecie Regionów Unii Europejskiej. Funkcję tę będą pełnić: Aleksandra Dulkiewicz, Prezydent Miasta Gdańska oraz Hanna Zdanowska, Prezydent Miasta Łodzi. Zastępcami członków w Komitecie Regionów zostali: Rafał Bruski, Prezydent Miasta Bydgoszczy oraz Tadeusz Truskolaski, Prezydent Miasta Białegostoku, Prezes Zarządu UMP.

12 lipca 2019 r. – Minister edukacji zadeklarował na spotkaniu z przedstawicielami Związku Miast Polskich, że w budżecie Państwa zabezpieczone zostaną dodatkowe środki dla samorządów w związku z podwyżką dla nauczycieli od 1 września br.

Prezydent Krzysztof Kosiński, który jest sekretarzem zarządu Związku Miast Polskich oraz pełnomocnik zarządu ds. legislacyjnych w ZMP Marek Wójcik wzięli udział 12 lipca br. w blisko 1,5 godzinnym spotkaniu z ministrem edukacji narodowej Dariuszem Piontkowskim. Rozmowa dotyczyła sytuacji polskiej oświaty i obciążeń finansowych oraz organizacyjnych, z którymi zmagają się samorządy. Na spotkaniu w Warszawie w Ministerstwie Edukacji Narodowej szef resortu zadeklarował, że w budżecie państwa zabezpieczone zostaną dodatkowe środki dla samorządów na zwiększenie subwencji w związku z podwyżką dla nauczycieli od 1 września tego roku i że informacje na temat konkretnych kwot zostaną przekazane wkrótce, po analizach.

5 lipca 2019 r. – w Oleśnicy obradował zarząd Związku Miast Polskich. Samorządowcy przyjęli m.in. stanowisko w sprawie uchwalonej 4 lipca br. nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

W ocenie burmistrzów i prezydentów miast nowelizacja stanowi istotne zagrożenie dla osiągnięcia przez gminy nałożonych na nie zadań, wynikających zarówno z prawa unijnego, jak i krajowego. - Rozwiązania przyjęte przez Sejm i poparte przez Ministerstwo Środowiska stanowią znaczące odstępstwo od uzgodnień ze stroną samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, co sprawia, że proces konsultacji z partnerami samorządowymi staje się coraz bardziej iluzoryczny – czytamy w stanowisku. Sprzeciw budzi szczególnie odstąpienie od wypracowanego kompromisu dotyczącego nieruchomości niezamieszkałych. Przyjęte przez Sejm zapisy praktycznie wyłączają tego typu nieruchomości z gminnego systemu odbioru odpadów komunalnych. Duży niepokój budzi też odstąpienie od uregulowania kryteriów pozwalających stwierdzić, czy właściciele nieruchomości prawidłowo prowadzą selektywną zbiórkę odpadów komunalnych. Samo zaostrzenie kar, bez konkretnych instrumentów kontrolnych, spowoduje, że nowe rozwiązania nie będą skuteczne. Związek apeluje również o podwyższenie stawek za gospodarowanie odpadami komunalnymi pochodzącymi z nieruchomości niezamieszkałych i letniskowych, ponieważ te zaproponowane w ustawie nie pokryją rzeczywistych kosztów ponoszonych obecnie przez gminy.

Zarząd Związku obradujący przyjął także projekt nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, opracowany przez prawników na zlecenie ZMP. Celem tego projektu jest zmiana art. 7 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, ustanawiającego zwolnienie z podatku od nieruchomości dla infrastruktury kolejowej. Chodzi o to, aby to zwolnienie dotyczyło części nieruchomości, a nie całości.

Zarząd ZMP negatywnie zaopiniował także uchwaloną 13 czerwca 2019 r. nowelizację Karty nauczyciela. Nowelizacja uzależnia bowiem sposób podziału części oświatowej ogólnej między poszczególne JST od ich sytuacji finansowej (brak zgody na to, żeby zdolność finansową oceniać biorąc pod uwagę wskaźnik G, czyli wskaźnik dochodów podatkowych w przeliczeniu na jednego mieszkańca). – W podziale subwencji oświatowej istnieje już system korygujący, który powoduje znaczne zróżnicowanie zasilania finansowego – tłumaczył Andrzej Porawski, dyrektor Biura z ZMP.

Związek Miast Polskich zaprasza przedstawicieli miast zainteresowanych udziałem w Programie Rozwój Lokalny na warsztaty z zakresu stosowania nowej metody analitycznej – Monitora Rozwoju Lokalnego.

19 czerwca 2019 r. w Poznaniu odbędą się warsztaty dla przedstawicieli miast zainteresowanych udziałem w Programie Rozwój lokalny. Przedmiotem szkolenia będzie zakres stosowania nowej metody analitycznej - Monitora Rozwoju Lokalnego (MRL). MRL to przygotowane przez Związek narzędzie służące wszechstronnej diagnozie sytuacji społeczno-ekonomicznej miasta w odniesieniu do odpowiednio dobranej grupy porównawczej. Wspieramy w ten sposób strategiczne zarządzanie jednostką w świetle podejmowanych działań prorozwojowych z uwzględnieniem istniejących trendów społeczno-gospodarczych. Więcej na temat Monitora znajdziecie Państwo tutaj. Spotkanie odbędzie się w godzinach 11.00 – 14.00 w Sali Sesyjnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego, al. Niepodległości 34, Poznań. Zgłaszać można się do 18 czerwca br. za pomocą formularza, który dostępny jest tutaj. W biurze Związku Miast Polskich osobą do kontaktów w sprawie spotkania jest p. Anna Wiktorczyk-Nadolna, tel. 605 545 608, email: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. . Zapraszamy do udziału!

14 czerwca 2019 r. – Związek Gmin Wiejskich RP – po raz kolejny – wystosował do premiera Morawieckiego pismo w sprawie Funduszu Dróg Samorządowych. Zarząd Związku Gmin Wiejskich Rzeczpospolitej Polskiej po raz kolejny wyraża swoje pozytywne zdanie w związku ze znacznym podwyższeniem środków finansowych w nowo wdrażanym programie Funduszu Dróg Samorządowych. Realizacja tego wsparcia na poziomie określonym w Ustawie z dnia 23 października 2018 roku ( Dz.U. 2018 poz. 2161 ) o Funduszu Dróg Samorządowych przyczyni się do poprawy infrastruktury drogowej w znacznej ilości gmin i powiatów. W trakcie opiniowania projektu nowej Ustawy jako ZGW RP wnosiliśmy do jej treści kilka uwag. Niestety, nie wszystkie zostały uwzględnione. W piśmie samorządowcy apelują m.in. o przyśpieszenie zatwierdzania przez premiera listy wniosków, które (w pierwszym naborze) zostaną objęte wsparciem. Potrzebę przyśpieszenia procedur samorządowcy uzasadniają tym, że większości samorządom gminnym i powiatowym zależy na realizacji inwestycji jeszcze w bieżącym roku budżetowym. SAmorządowcy apelują także aby listy wniosków o dofinansowanie były zatwierdzane w takim brzmieniu, jakie zostało zatwierdzone przez komisje wojewódkie, tzn. bez wprowadzania do nich zmian. Takie sytuacje miały miejsce w przypadku naboru przeprowadzonego we wrześniu 2018 r.

25 i 26 kwietnia 2019 r. – odbyło się XXXIII Zgromadzenie Ogólne Związku Gmin Wiejskich RP.

Samorządowcy obradowali w warszawskim Hotelu Sangate. W trakcie obraz ZO ZGW RP wybrało nowe władze Związku, który po raz pierwszy będzie pełnił swą funkcję przez 5-letnią kadencję. W skład Zarządu ZGW RP wybrani zostali:

• Anna Grygierek, burmistrz Strumienia

• Jacek Brygman, wójt gminy Cekcyn

• Stanisław Jastrzębski, wójt gminy Długosiodło

• Zmarzlak Dorota, wójt gminy Izabelin

• Buras Marian, wójt gminy Morawica

• Mirosław Lech, wójt gminy Korycin

• Tomasz Osowski, wójt gminy Ełk

• Paweł Piwko, wójt gminy Radwanice

• Dariusz Strugała, burmistrz Jaraczewa

• Dariusz Kubus,wójt gminy Andrespol

Nowym przewodniczącym Związku wybrany zaś został Krzysztof Iwaniuk, wójta gminy Terespol.

Zgromadzeni wybrali także Komisję Rewizyjną ZGW RP. W jej skład weszli:

• Agnieszka Wojda, wójt gminy Kocierzew Południowy

• Bogumiła Lewandowska - Siwek, wójt gminy Baranów

• Jacek Czarnecki, wójt gminy Chełmża

• Wacław Adamczyk, wójt gminy Biała Rawska

• Wojciech Rudalski, wójt gminy Paradyż.

Zgromadzeni uchwalili także Program działania Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej na lata 2019 – 2023 w zakresie współpracy z Parlamentem RP i Rządem RP w procesie stanowienia prawa mającego istotne znaczenie dla funkcjonowania samorządów lokalnych.

W trakcie obrad samorządowcy dyskutowali także najważniejsze problemy gmin wiejskich. Wśród poruszanych tematów znalazły się w szczególności sprawy związane z: finansowaniem oświaty; organizacją transportu publicznego; koniecznością nowego uregulowania zasad zmiany granic gmin.

18 kwietnia 2019 r. – Prezydenci polskich miast, pod egidą Związku Miast Polskich, rozpoczęli w Łodzi ogólnopolską kampanię #dziękUEmy, prezentującą zmiany, które zaszły w naszym kraju dzięki wsparciu środków unijnych.

1 maja 2019 roku będziemy świętować 15. rocznicę wejścia Polski do Unii Europejskiej. Przez te wszystkie lata, dzięki współpracy, wymianie doświadczeń, środkom europejskim oraz zaangażowaniu lokalnych społeczności wokół europejskich wartości, Polska przeszła prawdziwą metamorfozę. 15 lat Polski w Unii Europejskiej to nie tylko nowa infrastruktura, zrewitalizowana przestrzeń publiczna, czy nowe obiekty sportowe i kulturalne. To również wspólny rynek, swoboda podróżowania, komunikowania się, wymiana kulturalna, edukacja, czy wspólne wartości, co podkreślali przybyli do Łodzi goście: prezydent Gliwic i prezes ZMP Zygmunt Frankiewicz, prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski, prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Sopotu Jacek Karnowski oraz prezydent Sosnowca Arkadiusz Chęciński. Zainaugurowana w Łodzi wspólna kampania europejska miast i Związku Miast Polskich, którą przedstawiła Joanna Nowaczyk, z-ca dyrektora Biura ZMP, ma nadać wszystkim planowanym w miastach wydarzeniom, związanym z rocznicą jednolity ogólnopolski charakter, na który składają się: wspólna grafika plakatu, spot wideo (cztery 15 sekundowe i jeden 2 minutowy spot pokazujący różnorodne korzyści z naszego członkostwa w UE) oraz działania w mediach społecznościowych.

11 kwietnia 2019 r. – odbyła się II Samorządowa Debata Oświatowa.

Jej uczestnicy wystosowali Apel do rządu. „Zatroskani pogarszającym się - mimo naszych wysiłków - stanem finansów oświaty, zwracamy się do Rządu oraz do wszystkich zainteresowanych środowisk o podjęcie rzetelnej debaty na temat stanu polskiego systemu edukacji, zwłaszcza w kontekście przedstawionego przez nas Raportu o finansowaniu oświaty w Polsce w latach 2004-2018.

Debata powinna dotyczyć między innymi takich zagadnień, jak:

• standardy oświatowe, w tym dotyczące organizacji i sieci szkół oraz zatrudnienia nauczycieli,
• mechanizm ustalania wynagrodzeń nauczycieli i sposób ich finansowania,
• obiektywny, jasny i przejrzysty sposób obliczania kwoty części oświatowej subwencji ogólnej (a nie tylko jej podziału),
• jasne zdefiniowanie zobowiązań finansowych rządu i samorządów w zakresie realizacji zadań oświatowych.

Odnosząc się do sformułowanego przez Premiera Mateusza Morawieckiego zaproszenia do okrągłego stołu w sprawie polskiej oświaty, wyrażamy przekonanie, że strona samorządowa, pominięta w zapowiedzi Premiera, musi uczestniczyć w tych rozmowach.
Jednocześnie wnioskujemy o zorganizowanie w niedługim czasie odrębnego posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, poświęconego wyłącznie problematyce oświaty, z udziałem ekspertów oraz przedstawicieli zainteresowanych środowisk, zwłaszcza reprezentujących nauczycieli i rodziców”.

 

3 i 4 kwietnia 2019 r. – w AirPort Hotel Okęcie w Warszawie odbyło się XXV Zgromadzenie Ogólne Związku Powiatów Polskich. 7 stanowisk, dyskusja o ochronie zdrowia i transporcie zbiorowym, strategia NFZ, znaczenie rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego – to najważniejsze punkty posiedzenia.

Ochrona zdrowia. Samorządowcy wysłuchali wystąpienia Adama Niedzielskiego, zastępcy Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia na temat Strategii NFZ na lata 2019-2023. Jak mówił, w ostatnim czasie udało się uruchomić 680 mln zł na wsparcie finansowania szpitali różnych poziomów referencyjnych, z czego połowa trafi do szpitali powiatowych. Andrzej Płonka, prezes Związku Powiatów Polskich zwrócił uwagę na to, że powodem złej sytuacji jest tu brak pieniędzy. Prezes ZPP wspomniał o tym, że powiaty i szpitale powiatowe posiadają inne dane dotyczące stanu szpitali powiatach niż resort zdrowia. O tym, że brakuje lekarzy Związek Powiatów Polskich mówił od lat. Proponował wprowadzenie ułatwień dla kadry zza granicy. Tymczasem aktualnie ZPP otrzymuje zarzut, że przyczyną takiego stanu jest nieodpowiedni poziom opłacania lekarzy przez samorządy.

Publiczny transport zbiorowy. Zastępca dyrektora Biura ZPP - Grzegorz Kubalski - omówił projekt nowelizacji ustawy o publicznym transporcie zbiorowym przygotowanym przez resort infrastruktury. Jak mówił, nie sprzyja on rozwojowi transportu lokalnego. W ocenie dyrektora może nawet doprowadzić do destrukcji przewozów autobusowych. Projekt otrzymał także negatywną opinię strony samorządowej zespołu ds. infrastruktury Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Projekt wprowadza opracowywanie i przyjmowanie planów transportowych na poziomie województwa, nie dopuszcza prawa wyłącznego.

Partnerstwo publiczno prywatne. Uczestnicy zgromadzenia mieli także okazję do zapoznania się z ciekawymi wykładami na temat partnerstwa publiczno-prywatnego prowadzonymi przez radców prawnych. Dr Rafał Cieślak przedstawił ostatnią nowelizację ustawy o PPP. Omówił kryteria oceny ofert, wykonywanie umowy o PPP, rynek PPP w Polsce.

Ponadto delegaci przyjęli siedem stanowisk w sprawach:

• racjonalnego rozwoju e-administracji,

• finansowania systemu oświaty,

• sytuacji w służbie zdrowia,

• koniecznych zmian w systemie dochodów jednostek samorządu terytorialnego,

• wsparcia realizacji zadań powiatów w zakresie ochrony środowiska,

• wynagradzania pracowników sektora publicznego,

• znaczenia dziedzictwa lokalnego dla rozwoju.

14 marca 2019 r. – Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej i gmina Kleszczów zorganizowała konferencję przybliżającą tematy związane z projektami zmian granic gmin i z utworzeniem Polskiej Agencji Geologicznej.

Prawdopodobnie do końca marca złożonych zostanie kilka, kilkanaście wniosków o zmianę granic, głównie z miast, o ich przesunięcie kosztem sąsiadujących z nimi gmin wiejskich. Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej wielokrotnie apelował w tym temacie do rządu i parlamentu o dokonanie zmian systemowych w tym zakresie. Należy jednak podkreślić, że poprzez aktywne działania Związku w ostatnim czasie udało się wprowadzić temat granic do prac Sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego (posiedzenie w lutym) i planowane wyjazdowe w okolicach Rzeszowa w kwietniu. Również na poziomie Rządu, doprowadziliśmy do spotkania z ministrem Pawłem Szefernakerem. I jest wola prac nad częścią stawianych przez Związek postulatów m.in.:

• określenie zasad rozliczeń skutków procesów podziałowych, szczególnie rozliczeń finansowych i majątkowych pomiędzy gminami objętymi zmianami granic, zapewniającymi rekompensatę za poniesione nakłady i utracone mienie komunalne i dochody, a także cesję zobowiązań finansowych wobec instytucji finansowych i budżetu państwa;

• uregulowanie stałego i systemowego wymaga także proces przejęcia długów i zobowiązań prawnofinansowych gminy likwidowanej z urzędu ze względu na jej nadmierne zadłużenie;

• zwolnienie z kosztów, opłat i podatków z tytułu przeniesienia własności mienia wynikających z procesu zmiany granic gmin;

• ograniczenie częstotliwości referendów i konsultacji publicznych ws. zmiany granic, dotyczących tych samych obszarów gmin, do jednego razu w kadencji samorządów - coroczne organizowanie referendów i konsultacji w tej samej sprawie jest kosztochłonne i wprowadza poczucie nieuzasadnionej tymczasowości.

Jednak niezależnie od doprecyzowaniu regulacji prawnych, generalnie stoimy na stanowisku, że mamy nienaruszalność terytorialną gmin, a poprawa funkcjonowania i realizacji zadań sąsiadujących samorządów powinna być oparta przede wszystkim o różne formy współpracy a nie aneksje. Tak jak to jest praktykowane w wielu krajach o bogatej historii samorządowej.

Omawiając prace nad projektem utworzenia Polskiej Agencji Geologicznej, dzięki dużej determinacji Związku i współpracujących z nami grupy gmin udało się doprowadzić do zmian w projekcie, w którym nie ma propozycji zmian w zasadach naliczania opłaty eksploatacyjnej dla gmin (to był zasadniczy problem dla gmin tego projektu).

7 marca 2019 r. – odbyło się w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji zainicjowane przez Związek Gmin Wiejskich RP spotkanie w sprawie planowanych zmian granic gmin.

Ze strony ZGWRP w spotkaniu uczestniczył Leszek Świętalski – Sekretarz Generalny ZGWRP, a ze strony MSWiA udział wzięli: Grzegorz Ziomek – Dyrektor Departamentu Administracji Publicznej oraz Szymon Wróbel – Sekretarz Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego ze strony rządowej. Leszek Świętalski przedstawił tło powodów spotkania. Zwracając się do Ministra Pawła Szefernakera, podkreślił, iż zwraca się do niego przede wszystkim jako do Pełnomocnika Rządu do spraw Samorządu Terytorialnego. Powodem tego jest to, że od wielu lat bezskutecznie Związek w interesie gmin z obszarami wiejskimi apeluje o zmiany zapisów Art. 4 ustawy o samorządzie gminnym i przepisów wykonawczych odnoszących się do problematyki zmiany granic gmin. Wskazywaliśmy na nieuregulowane problemy finansowe wynikające z podziałów. Istniejący stan prawny podważa, zdaniem Związku, zasadę stabilności terytorialnej gmin, która to zasada leży u podstaw konstytucyjnego statusu gminy. Zmiany granic gmin, dokonywane wyłącznie z pobudek ekonomicznych, poza burzeniem więzi społecznych, gospodarczych i kulturowych oraz jednorodności i stabilności terytorialnej, generują także ubytki w dochodach i destabilizują budżety gmin dotkniętych redukcjami terytorialnymi. Wszystkie te zdarzenia mają charakter działań wywłaszczających bez odszkodowań i rekompensat. Wobec braku woli organów władzy w zakresie regulacji sprzyjających tym procesom wskazano, iż rosną obawy samorządów gmin wiejskich o zachowanie swoich granic i dorobku. Dowodem tego są spodziewane kolejne wnioski zmierzające do zmian granic gmin, których przedstawiciele obecni są na spotkaniu. Minister Paweł Szefernaker został zapoznany szczegółowo z problemami wszystkich reprezentowanych gmin i skutkami ewentualnych podziałów. Przy czym podkreślił, że rozpatrując złożone wnioski będzie przede wszystkim uwzględniał opinie wojewodów w tym zakresie. Zwrócono przy tym uwagę przedstawicielom resortu, iż opinia wojewodów jest tylko jednym z elementów składającym się na zawartość wniosków i zgodnie z ustawą i rozporządzeniem nie ma charakteru wiążącego. W wyniku spotkania ustalono, iż Ministerstwo poinformuje gminy za pośrednictwem Związku w otrzymanych wnioskach dot. regulacji granic gmin. Ma to służyć odpowiedniemu monitoringowi ze strony zainteresowanych gmin oraz przygotowaniu z ich strony odpowiednich kroków zaradczych. Ustalono także, iż na wniosek ZGWRP, w maju na posiedzeniu Zespołu ds. Ustrojowych Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zainicjowana zostanie dyskusja problemowa mająca na celu przedstawienie rekomendacji w zakresie spodziewanych zmian w ustawie o samorządzie gminnym, odnoszących się do problematyki regulacji granic. Informujemy, iż problematyka ta będzie omawiana na wyjazdowym posiedzeniu Zarządu ZGWRP w Kleszczowie, podczas którego odbędzie się otwarta debata w tej sprawie. Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do wzięcia udziału w tym zdarzeniu. Informacja dostępna na stronie Związku lub w Biurze Związku. Wypracowane podczas spotkania w Kleszczowie stanowiska będą przedmiotem dyskusji na najbliższym Zgromadzeniu Ogólnym Związku w dniach 25-26 kwietnia br. w Warszawie.

5 i 6 marca 2019 r. – w Poznaniu odbyło się I w tej kadencji samorządowej Zgromadzenie Ogólne Związku Miast Polskich.

Delegaci na Zgromadzenie Ogólne ZMP 5 marca wybrali na drugą kadencję na prezesa ZMP, Zygmunta Frankiewicza, prezydenta Gliwic (229 głosów na 232 oddane). Dokonano również wyboru członków Zarządu i Komisji Rewizyjnej na VIII kadencję. Po przegłosowanej zmianie w statucie ZMP, w nowym, poszerzonym Zarządzie zasiądzie teraz 30 przedstawicieli miast członkowskich. Kandydatów do Zarządu ZMP zgłaszały grupy polityczne, zgodnie z parytetem wynikającym z wyników wyborów w miastach członkowskich. 18 członków do Zarządu wyłonili tzw. Niezależni, 5 - Koalicja Obywatelska, 3 - Centrolewica, 2 - Zjednoczona Prawica, a 1 - Ludowcy. W Komisji Rewizyjnej jest po jednym z przedstawicieli wszystkich ugrupowań. Dla 20 reprezentantów miast będzie to kontynuacja pracy z poprzedniej kadencji, a nawet paru poprzednich. Mamy też w składzie tych gremiów nowe twarze – 15 osób po raz pierwszy zasiądzie w Zarządzie czy Komisji Rewizyjnej. Kilku prezydentów i burmistrzów zmieniło Komisję Rewizyjną na Zarząd i odwrotnie. Po raz pierwszy w historii ZMP w składzie Zarządu są trzy kobiety. Na pierwszym spotkaniu Zarządu, które odbyło się zaraz po pierwszym dniu Zgromadzenia, wybrano spośród członków Zarządu dwóch wiceprezesów oraz sekretarza. Wybór trzeciego wiceprezesa i skarbnika pozostawiono do następnego posiedzenia Zarządu, które odbędzie się 5 kwietnia w Gliwicach.

8 marca 2019 r. – Prezes Związku Miast Polskich, Zygmunt Frankiewicz w liście otwartym do Premiera RP odnosi się do nieprawdziwych i krzywdzących słów, jakie wypowiedział on 7 marca 2019 r. w programie telewizji TVN 24, a których źródłem jest Minister Edukacji. Zaprasza też szefa rządu do poważnej debata na temat przyszłości edukacji w Polsce, także z udziałem Ministra Finansów i Ministra Edukacji. „Strona samorządowa jest gotowa w każdej chwili taką debatę podjąć. Apelujemy, więc do Pana Premiera o wyznaczenie możliwe jak najszybszego terminu spotkania z ogólnopolskimi organizacjami jednostek samorządu terytorialnego.” - czytamy w liście. Samorządy bowiem nie oszczędzają wcale na nauczycielach, a wręcz przeciwnie - dokładają do subwencji i dotacji z budżetu państwa coraz większe kwoty ze środków własnych. W liście Zygmunt Frankiewicz podaje, że subwencja nie wystarcza nawet na wynagrodzenia, a są przecież także inne koszty prowadzenia szkół. W coraz większej liczbie miast i gmin, w porównaniu z latami ubiegłymi, część oświatowa subwencji ogólnej nie wystarcza nawet na wynagrodzenia na ich obecnym poziomie, nie mówiąc o zapowiadanych podwyżkach. Nie jest też prawdą teza formułowana przez minister oświaty, że samorządy przestały inwestować w oświatę. W roku 2017 wydatki majątkowe gmin w oświacie wyniosły łącznie 2,2 mld zł, miast na prawach powiatu - 1,2 mld zł, powiatów 375 mln oraz województw 35 mln zł (łącznie samorządy poniosły wydatki majątkowe w wysokość 3,8 mld zł). W roku 2017 gminy wydały na edukację 34,5 mld zł, w tym tylko na wynagrodzenia z pochodnymi 23 mld zł, a otrzymana przez nie w 2017 roku subwencja oświatowa wyniosła zaledwie 19,9 mld zł. W tym samym roku miasta na prawach powiatu wydały na edukację 22,3 mld zł, w tym na płace i pochodne 14,5 mld zł, podczas gdy otrzymana subwencja oświatowa wyniosła 13,75 mld zł.

15 lutego 2019 r. – w Warszawie obradował zarząd ZMP. W trakcie posiedzenia zarząd Związku m.in. przyjął stanowisko w sprawie podwyżek dla nauczycieli.

W stanowisku tym ZMP podkreślił, że akceptuje postulaty związków zawodowych nauczyciel i apeluje do ich organów statutowych o wspólną walkę o odpowiedni poziom finansowania oświaty z budżetu państwa. Równocześnie podkreśla, że to nie samorządy decydują o płacach nauczycieli. Wynikają one bowiem z przepisów Karty Nauczyciela i rozporządzeń, uzgodnień prowadzonych bez udziału samorządów terytorialnych, a ostatecznie, z wielkości środków kierowanych do samorządów z budżetu państwa. W podjętym stanowisku, ZMP wnosi o to, aby zostały zmienione zasady wypłacania wynagrodzeń dla nauczycieli, ustalanych w trybie negocjacji ministra edukacji ze związkami zawodowymi. - Skoro nie posiadamy istotnego wpływu na wysokość tych wynagrodzeń, a otrzymywane w subwencji środki finansowe nie pokrywają ich kosztów, wnioskujemy, aby wypłacane były bezpośrednio z budżetu państwa (w formie dotacji celowej dla gmin, powiatów i województw). W ten sposób rząd weźmie wreszcie odpowiedzialność za podejmowane przez siebie decyzje dotyczące kluczowej dla finansowania oświaty kwestii, jaką jest wynagradzanie nauczycieli – czytamy w stanowisku.

Reprezentanci miast pozytywnie zaopiniowali projekt ustawy – Prawo zamówieniach publicznych. Zwrócili jednak uwagę, że przesłany do konsultacji społecznych projekt zawiera wiele kontrowersyjnych i nieprecyzyjnych propozycji przepisów, które wbrew intencjom wnioskodawców, będą stanowić utrudnienie zarówno dla zamawiających, jak i wykonawców. Ustawa jest nieczytelna, zawiera kaskadowe odesłania i zbyteczne powtórzenia innych ustaw (zwłaszcza Kodeksu Cywilnego). Dlatego członkowie zarządu postulują dokonanie w projekcie korekt merytorycznych i redakcyjnych. W skierowanym do Minister Przedsiębiorczości i Technologii piśmie zostały przekazane wszystkie uwagi szczegółowe z miast (pismo i uwagi - w załączeniu), z prośbą o ich uwzględnienie w dalszych pracach legislacyjnych.

Pozytywnie zaopiniowano również projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym (KUKIZ’15), ponieważ zmiana w art. 5a ust. 6 ustawy o samorządzie gminnym umożliwi radom dowolne kształtowanie obszarów realizacji budżetu obywatelskiego na poziomie lokalnym, co zwiększa autonomię JST.

20 lutego 2019 r. – przedstawiciele ZGW RP na posiedzeniu sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej przedstawili opinię na temat funkcjonowania art. 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, dotyczącego zmiany granic jednostek samorządu terytorialnego w praktyce gmin wiejskich. Informację przedstawił sekretarz generalny Związku Gmin Wiejskich RP, Leszek Świętalski. - Od reformy samorządowej dokonano w Polsce ponad 500 zmian granic, z czego wiele z pominięciem opinii, a często protestów o dużej skali, mieszkańców obszarów przyłączanych do innych gmin. Według niego taki stan podważa zasadę stabilności terytorialnej gmin, która to zasada leży u podstaw konstytucyjnego statusu gminy – przypomniał Leszek Świętalski. Sekretarz ZGW RP zarzucił kolejnym władzom brak woli kompleksowego uregulowania tej kwestii w przepisach ustawowych. Dlatego ZGW RP domaga się prawnego określenia całego pakietu spraw związanych z ekonomiczna stroną tych procederów. Leszek Świętalski wyjaśnił, że chodzi o określenie zasad rozliczeń skutków procesów podziałowych, szczególnie rozliczeń finansowych i majątkowych pomiędzy gminami objętymi zmianami granic. Podkreślił, że regulacji wymaga m.in. określenie rekompensat za poniesione nakłady i utracone mienie komunalne oraz dochody, a także cesja zobowiązań finansowych wobec instytucji finansowych i budżetu państwa. - Obecnie nie ma żadnych przepisów regulujących zabezpieczenie finansowe gmin, które tracą wielki dorobek swoich społeczeństw, które tracą mienie, a u nich pozostają zobowiązania za wytworzenie tego mienia, jak również szereg innych zobowiązań, jak chociażby „janosikowe". Gmina może stracić część terytorium, mienia i dóbr, a na jej barkach, pozostaje obowiązek zapłaty „janosikowego” - tłumaczył Leszek Świętalski. W imieniu ZGW RP zaapelował m.in. o uregulowanie kwestii zwolnienia z kosztów i opłat oraz podatków z tytułu przeniesienia własności mienia wynikających z procesu zmiany granic gmin.

11 lutego 2019 r. – zarząd Związku Gmin Wiejskich RP wystosował List otwarty – stanowisko ZGW RP w sprawie finansowania zadań oświatowych przez samorządy.

– Obecny system finansowania oświaty już się wyczerpał. Część oświatowa subwencji ogólnej, w następstwie wieloletniego niedoszacowania rosnących corocznie w tej dziedzinie zadań, pozostaje obecnie bez sensownego związku z rzeczywistymi nakładami samorządów na subwencjonowane zadania oświatowe – czytamy w liście ZGW P. W ocenie ZGW RP naprawa systemu finansowania oświaty nie jest już możliwa poprzez samą modyfikację algorytmu naliczającego część oświatową subwencji ogólnej. Zwłaszcza w sytuacji, w której resort oświaty negocjuje ze środowiskiem nauczycieli podwyżki dla tej grupy zawodowej nie informując samorządów – czyli płatnika tychże wynagrodzeń – czy otrzyma on stosowne środki na realizację zakładanych podwyżek, czy też nie. Co więcej praktyka gmin wiejskich pokazuje, że środki przekazywane samorządom w ramach subwencji oświatowej są niewystarczające na pokrycie wydatków związanych z wypłatą nauczycielskich pensji. Dlatego w ocenie ZGW RP jedynym rozwiązaniem tego problemu jest przejęcie obowiązku wypłaty nauczycielskich wynagrodzeń przez budżet państwa. – Zasada, że ustalający wysokość wynagrodzeń jest jednocześnie ich płatnikiem, wyeliminuje wszystkie pojawiające się w tej sprawie wątpliwości i uczyni przejrzystym system finansowania nauczycielskich wynagrodzeń – czytamy w Liście otwartym ZGW RP.

30 stycznia 2019 r. – ZMP przekazał Na ręce Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji projekt nowel ustawy o pracownikach samorządowych, zmieniający zasady wynagradzania osób kierujących samorządami (m.in. wójtów, starostów, czy marszałków województw).

Główne założenia nowego, zapropopnowanego przez ZMP systemy wynagradzania są:

• całościowe uregulowanie kwestii wynagrodzeń w ustawie – a nie w łatwym do zmiany i zależnym od politycznego kaprysu rozporządzeniu Rady Ministrów,

• oparcie wynagrodzenia o przeciętną płacę w gospodarce podawaną przez GUS – a nie wskaźnik z budżetu państwa, z którym budżety samorządów nie są związane,

• zróżnicowanie wynagrodzeń w zależności od województwa, w którym leży dana gmina, miasto czy powiat – różnice płac między polskimi regionami są bezdyskusyjnym faktem,

• zdecydowanie większe niż obecne zróżnicowanie wysokości wynagrodzeń w zależności od wielkości jednostki samorządu – odejście od zasady, że wójt niewielkiej gminy zarabia nieznacznie mniej niż prezydent Warszawy,

• zróżnicowanie wynagrodzeń miast na prawach powiatu i pozostałych – prezydenci miast na prawach powiatu wykonują równocześnie zadania, za które w powiatach ziemskich wynagradzany jest starosta.

• zwiększenie wysokości wynagrodzeń, w celu likwidacji patologicznej sytuacji w której prezydent zarabia mniej od szeregowych pracowników na stanowiskach specjalistycznych oraz przede wszystkim dla zwiększenia konkurencyjności – zachęcenia aby o mandat w samorządzie ubiegali się sprawdzeni fachowcy z pożądanymi kompetencjami i doświadczeniem.

17 stycznia 2019 r. – na pierwszym po wyborach samorządowych posiedzeniu Zgromadzenia Ogólnego Związku Powiatów Polskich wybrano nowe władze Związku.

Prezesem Zarządu ZPP został Andrzej Płonka – Starosta Bielski. Natomiast członkami Zarządu ZPP zostali:

• Mariusz Bieniek - Starosta Płocki

• Tadeusz Chrzan - Starosta Jarosławski

• Mirosław Czapla - Starosta Malborski

• Jarosław Dudkowiak - Starosta Głogowski

• Jan Grabkowski - Starosta Poznański

• Ewa Janczar - radna Rady m.st. Warszawa

• Jerzy Kolarz - Starosta Buski

• Adam Krzysztoń - Starosta Łańcucki

• Krzysztof Maćkiewicz - Starosta Wąbrzeski

• Józef Matysiak - Starosta Rawski

• Marian Niemirski - Starosta Przysuski

• Andrzej Nowicki - Starosta Piski

• Wojciech Pałka - Starosta Krakowski

• Paweł Piasny - Starosta Olkuski

• Sławomir Jerzy Snarski - Starosta Bielski

• Zbigniew Szumski - Starosta Świebodziński

• Dariusz Szustek - Starosta Łukowski

• Tomasz Tamborski - Starosta Kołobrzeski

• Małgorzata Tudaj - Starosta Kędzierzyńsko-Kozielski

• Mirosław Walicki - Starosta Garwoliński

Członkami Komisji Rewizyjnej zostali:

• Zdzisław Brezdeń - Starosta Oławski

• Andrzej Ciołek - Wicestarosta Gołdapski

• Zdzisław Gamański - Starosta Chełmiński

• Andrzej Opala - Starosta Łódzki Wschodni

• Józef Swaczyna - Starosta Strzelecki

• Andrzej Szymanek - Starosta Wieruszowski

• Waldemar Trelka - Starosta Radomski

• Jan Zalewski - Starosta Siemiatycki

• Bogdan Zieliński - Starosta Wysokomazowiecki

11 stycznia 2019 r. – ogólnopolskie organizacje samorządowe otrzymały tekst nowej propozycji Ministra Środowiska dot. zmiany ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw. Projekt datowany jest na 9 stycznia 2019 r. – informuje ZGWRP.

Jedną z kluczowych zmian wprowadzonych do projektu jest odstąpienie od obligatoryjnego objęcia przez gminy swoim systemem gospodarki odpadami komunalnymi nieruchomości niezamieszkałych, na których powstają odpady komunalne. Niezwykle interesującą propozycją jest stworzenie przez radę gminy możliwości dla właścicieli nieruchomości niezamieszkałych do wskazania częstotliwości odbioru odpadów komunalnych poszczególnych frakcji w deklaracji. Musi jednak ulec sposób ustalania maksymalnej stawki opłat w przypadku tych nieruchomości. Obecnie zaproponowana stawka maksymalna od pojemnika nie uwzględnia różnorodności rozwiązań stosowanych przez gminy. W kwestii zasad selektywnej zbiórki MŚ podtrzymało swoją propozycję wprowadzenia obligatoryjnej selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, proponując jednak pewne zmiany w sprawach szczegółowych. Kluczową zmianą jest próba określenia sytuacji, w których zbiórka nie jest prowadzona. MŚ wycofało się z propozycji zobowiązania gmin do ustawienia systemu selektywnej zbiórki określonych frakcji odpadów, w tym odpadów biodegradowalnych, na terenach przeznaczonych do użytku publicznego.

10 stycznia 2019 r. – odbyło się XXXVIII obrady plenarne Zgromadzenia Ogólnego ZWRP. Posiedzenie miało charakter wyborczy. W wyniku przeprowadzonych wyborów:

1. na Prezesa Zarządu Związku Województw RP został wybrany Olgierd Geblewicz Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego

2. na Wiceprezesów Zarządu Związku Województw RP zostali wybrani:

a) Władysław Ortyl Marszałek Województwa Podkarpackiego
b) Jarosław Stawiarski Marszałek Województwa Lubelskiego
c) Adam Struzik Marszałek Województwa Mazowieckiego

3. na członków Zarządu Związku Województw RP zostali wybrani:

a) Rafał Kandziora Radny Województwa Śląskiego
b) Elżbieta Polak Marszałek Województwa Lubuskiego
c) Marek Woźniak Marszałek Województwa Wielkopolskiego

4. na członków Komisji Rewizyjnej Związku Województw RP zostali wybrani:

a) Jan Bobek Radny Województwa Warmińsko-Mazurskiego
b) Maria Materla Radna Województwa Śląskiego
c) Andrzej Pruś Przewodniczący Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego
d) Adam Sekściński Radny Województwa Podlaskiego
e) Ryszard Świlski Radny Województwa Pomorskiego

5. na przedstawicieli Związku Województw RP do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zostali wybrani:

a) Piotr Całbecki Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego
b) Grzegorz Schreiber Marszałek Województwa Łódzkiego

Związek Miast Polskich broni samorządów przed rozwiązaniami, które utrudnią prowadzenie gospodarki odpadami. Chodzi o obowiązek posiadania 10% taboru napędzanego energią elektryczną.

Elektryczne będą musiały być śmieciarki, odśnieżarki, zamiatarki itp. Problem polega na tym, że na świecie nie ma jeszcze takich pojazdów. Dopiero w tej chwili powstają prototypy takich aut, które są testowane. Oprócz tego mogą być one bardzo drogie. Poza tym nie wiadomo jeszcze, jak będzie wyglądała ich eksploatacja. Tego typu wymóg spowoduje, że de facto przedsiębiorstwa mogą przestać działać, bo stracą kontrakty. Zdaniem przedstawiciela ZMP, konieczna jest nowelizacja tej ustawy, bo nikt nie będzie w stanie zrealizować tego warunku. Grozi to załamaniem gospodarki śmieciowej w miastach. Liczne interwencje Związku przyniosły już jakiś skutek. Ministerstwo Energii chce zmienić wymogi dla firm zajmujących się wywozem śmieci w średnich i dużych miastach. Nowelizacja przepisów ma im pomóc w spełnieniu wymogów, które od 2020 roku wprowadza ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych.

Ośrodek Rozwoju Edukacji, przy współudziale Związku Miast Polskich i Związku Powiatów Polskich, rozpoczął realizację drugiego etapu projektu "Zarządzanie oświatą w samorządach". Wspólnie z samorządowymi praktykami eksperci mają wypracować system doskonalenia i rozwoju kadr, odpowiadających w JST za zarządzanie lokalnym systemem edukacji. W dniach 10-11 października w ośrodku szkoleniowym ORE w Sulejówku zebrało się grono kilkudziesięciu samorządowców z gmin wiejskich, miast i powiatów. To było pierwsze spotkanie członków wszystkich trzech grup wymiany doświadczeń, którzy w poprzednim etapie wypracowali szczegółową charakterystykę lokalnego systemu edukacji i uwarunkowań jego rozwoju. Opiniowali również programy szkoleniowe, opracowane przez ekspertów, według których szkoleni byli następnie przedstawiciele samorządów. Na obecnym etapie, który potrwa do 2020 r. metodą pracy zespołowej zwaną "grupą wymiany doświadczeń", stosowaną z sukcesami od lat przez Związek Miast Polskich, Związek Powiatów Polskich i Związek Gmin Wiejskich RP, mają być m.in. wypracowane założenia systemu doskonalenia i rozwoju personelu JST uczestniczącego w zarządzaniu lokalną oświatą. Na początku członkowie grup: wójtowie, burmistrzowie, starostowie oraz dyrektorzy wydziałów oświaty w urzędach gmin, miast i starostwach pomogą opracować model systemu doskonalenia i przeprowadzić jego pilotażowe wdrożenie w 30 samorządach. Na bazie grup mają także powstać sieci współpracy międzysamorządowej, jako metoda samokształcenia.

19 i 20 września - w Wiązownej odbyło się posiedzenie zarządu Związku Gmin Wiejskich RP. W jego trakcie samorządowcy przyjęli dwa stanowiska dotyczące projektów ustaw: o Funduszu Dróg Samorządowych oraz nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

- Projekt ustawy o Funduszu Dróg Samorządowych uwzględnia postulaty Związku Gmin Wiejskich RP zgłaszane w licznych stanowiskach i uchwałach przez Zgromadzenie Ogólne Związku i Kongresy Gmin Wiejskich i przedkładanych Rządowi Rzeczypospolitej Polskiej, dotyczące zwiększenia nakładów kierowanych na budowę, przebudowę i remonty dróg gminnych i powiatowych – czytamy w pierwszym stanowisku.

Natomiast projekt nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach otrzymał od zarządu ZGW RP ocenę generalnie negatywną. – Pomimo spełnienia niektórych oczekiwań samorządów i korzystnych zapisów po raz kolejny wiele rzeczy centralnie i odgórnie reguluje, co niestety wpisuje się w trwający trend ograniczania swobody gmin w realizacji zadania własnego jakim jest utrzymanie czystości i porządku w gminach – podkreślił zarząd ZGW RP.

20 września - zarząd Związku Powiatów Polskich wydał stanowisko w sprawie planowanych zmian w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Związek Powiatów Polskich stanowczo protestuje przeciwko przewidzianemu w projekcie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej zniesieniu współfinansowania przez gminy pobytu dzieci w pieczy zastępczej instytucjonalnej. Należy przypomnieć, że w 2011 r. kiedy przyjmowano ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej u podstaw obowiązujących regulacji prawnych leżało stworzenie ekonomicznych bodźców motywujących gminy do skuteczniejszej pracy z rodzinami. Finansowa współodpowiedzialność gminy za skalę zadań z zakresu pieczy zastępczej realizowanych na ich terytorium i wobec mieszkańców pochodzących z danej gminy miała umożliwiać racjonalizację wydatków publicznych na zadania z zakresu pieczy zastępczej – co wprost wskazano w projekcie ustawy. Powiaty od 2012 r. ponoszą ogromny wysiłek finansowy w celu likwidacji dużych placówek i przekształcenia je w placówki 14-osobowe. Dzisiejsze placówki opiekuńczo-wychowawcze to nie wielkie molochy znane jeszcze z poprzedniego wieku i przejęte w takim stanie przez powiaty, a budynki, które swoim wyglądem przypominają domy jednorodzinne czy lokale mieszkalne. W finansowaniu tego zadania, jak i innych nałożonych na powiaty przy przyjmowaniu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Skarb Państwa nie partycypował, nie licząc symbolicznego programu dofinansowującego zatrudnienie nowych pracowników. Brak dofinansowania funkcjonowania placówek opiekuńczo-wychowawczych przez gminy w perspektywie kilku lat to skutek dla powiatów rzędu kilkuset milionów złotych.

14 września - w Bytomiu odbyło się wspólne posiedzenie zarządów Związku Miast Polskich i Śląskiego Związku Gmin i Powiatów. Tematem wspólnego posiedzenia były finanse samorządowe i założenia nowego Prawa Zamówień Publicznych. Kwestie finansowe dotyczyły: nowelizacji ustawy o finansach publicznych, ordynacji podatkowej i systemu wyrównawczego. Prace nad wzorem indywidualnego wskaźnika zadłużenia (IWZ) były prowadzone wspólnie przez oba Związki od 2006 roku (wspólne stanowisko obu organizacji). Początkowo wypracowane propozycje samorządowe nie były brane pod uwagę przez Ministra Finansów. Obecnie jest szansa na zmianę tego stanowiska. Jak przyznał, relacjonujący współpracę z MF, Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP i sekretarz strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, zmiany w tym zakresie, które wejdą w życie od 2020 roku, realizują większość postulatów samorządów.

Zmiany wymaga system wyrównawczy, czego strona samorządowa domaga się od lat. Ministerstwo Finansów podjęło w tej sprawie współpracę z Bankiem Światowym, którego eksperci przygotowali dokument „Potrzeby wydatkowe JST”. Samorządowcy z obu Związków zgłosili uwagi do tego opracowania. Zastrzeżenia budzi słowo „potrzeby” i sposób ich ustalania. Są one wyliczone na podstawie historycznych danych, czyli często bardzo oszczędnych budżetów i są to raczej poziomy wydatków, które w dodatku nie uwzględniają odmiennej sytuacji różnych JST.

Oba Zarządy postanowiły, że przygotują wspólne stanowisko dotyczące założeń Prawa Zamówień Publicznych. Szczególnie niekorzystnym rozwiązaniem jest obniżenie progu warunkującego stosowanie ustawy, z 30 tysięcy do 14 tysięcy euro. Samorządowcy zauważyli ponadto, że większa autonomia powinna dotyczyć kryteriów. Podkreślali, że proponowane zmiany spowodują niekontrolowany wzrost wydatków publicznych.

Opiniując projekt ustaw o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (MŚ), Zarząd ZMP zwrócił uwagę na dwa pozytywne rozwiązania w tej regulacji. Zgodnie z projektem gminnym systemem odbierania odpadów komunalnych zostaną objęte wszystkie nieruchomości, również te na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady. Dobrze przyjęto też zmianę sposobu liczenia poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych (poziom w wysokości co najmniej 50% wagowo będzie mógł być liczony w stosunku do wszystkich odpadów komunalnych, a nie tylko 4 frakcji), co pozwoli Polsce na wywiązanie się ze zobowiązań unijnych. Pomimo tych korzystnych rozwiązań dla JST i ich mieszkańców całość projektu przedstawiciele miast ocenili negatywnie – zarówno pod kątem formalnym, jak i merytorycznym. Projekt ustawy przede wszystkim ogranicza swobodę gmin w realizacji zadania własnego, jakim jest utrzymanie czystości i porządku w gminach. W noweli zaproponowano szereg „odgórnych” rozwiązań, które mają być stosowane w taki sam sposób w blisko 2 500 gmin o różnej wielkości i specyfice. Przykładem nadregulacji jest obligatoryjne rozdzielenie przetargów na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych. W konsekwencji zlikwidowana zostanie możliwość organizacji przetargów kompleksowych oraz możliwość rozliczeń ryczałtowych.

11 września na Zamku Królewskim w Warszawie odbyło się Zgromadzenie Jubileuszowe Związku Powiatów Polskich. Jednym z głównym punktów programu była uroczysta Gala podczas której wyróżnieni zostali starostowie i prezydenci 20-lecia, a więc Ci samorządowcy, którzy od samego początku istnienia powiatów pełnią swoje funkcje. Wyróżniono także tych, którzy w 1998 roku odbierali akty erekcyjne powiatów i obecnie pełnią funkcję starosty.

Starostowie i prezydenci 20-lecia to:

• Stanisław Cubała – starosta piotrkowski,

• Walery Czarnecki – starosta lubański,

• Aleksander Gappa – starosta człuchowski,

• Robert Godek – starosta strzyżowski,

• Henryk Jaroszek – starosta mikołowski,

• Zbigniew Jaszczuk – starosta żniński,

• Jacek Karnowski – prezydent Sopotu,

• Stanisław Kubeł – starosta ostrołęcki,

• Jerzy Kolarz – starosta buski,

• Adam Krzysztoń – starosta łańcucki,

• Janina Kwiecień – starosta kartuski,

• Henryk Lakwa – starosta opolski,

• Krzysztof Maćkiewicz – starosta wąbrzeski,

• Józef Matysiak – starosta rawski,

• Julian Mazurek – starosta międzychodzki,

• Józef Michalik – starosta lubaczowski,

• Wieńczysław Oblizajek – starosta kolski,

• Ryszard Raszkiewicz – starosta złotoryjski,

• Zenon Rodzik – starosta opolski,

• Wacław Strażewicz – starosta giżycki,

• Zenon Szczepankowski – starosta przasnyski,

• Marek Tramś – starosta polkowicki,

• Ludwik Węgrzyn – starosta bocheński,

• Wojciech Zdziarski – starosta łęczycki.

Wyróżniony został również: Edmund Kaczmarek, starosta jędrzejowski, współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego ze strony samorządowej, a także: Zygmunt Frankiewicz, prezes Zarządu Związku Miast Polskich, przez 7 kadencji prezydent Gliwic.

Rozdanie nagród odbyło się na Zamku Królewskim w Warszawie. W tym samym miejscu 20 lat wcześniej odbyło się uroczyste wręczenie aktów erekcyjnych przedstawicielom wszystkich powiatów.

5 września - ZGW RP wystosowało apel o wzięcie udziału w opiniowaniu projektu nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

31 sierpnia 2018r. Ministerstwo Środowiska na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowało projekt kolejnej już nowelizacji ustawy z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach Dz.U z 2018, poz. 1454. Mimo, że oczekiwaliśmy napisania nowego, przejrzystego projektu, który zastąpi wielokrotnie zmieniany tekst od 1996 r., doczekaliśmy się kolejnej istotnej, wielowątkowej zmiany – czytamy w Piśmie ZGW RP.

W ocenie samorządowców niektóre z proponowanych zmian mogą zostać ocenione negatywnie.

Projekt zakłada wprowadzenie obowiązkowej selektywnej zbiórki odpadów komunalnych przez właścicieli nieruchomości. Egzekucja tegoż obowiązku będzie powinnością gmin, poprzez nakładanie, w trybie decyzji, podwyższonych opłat (czterokrotność podstawowej stawki za selektywną zbiórkę) za miesiąc lub miesiące, w których nie dopełniono obowiązku selektywnego zbierania zgodnie z regulaminem. Zniknie także możliwość (w deklaracji) wyboru właściciela nieruchomości odnośnie nie segregowania odpadów. Ustawodawca z góry przesądza o poziomie opłat za nieruchomości letniskowe, a także o obligatoryjnym objęciu systemem gminnym odbioru odpadów wszystkich nieruchomości niezamieszkałych.

Po interwencji Związku Miast Polskich resort edukacji wycofuje się z kontrowersyjnych zmian w prawie oświatowym: stołówki szkolne nie będą budowane ze środków subwencji oświatowej, a ocena dyrektorów szkół nie trafi do kuratora. Nie będzie już precyzyjnie wskazywanego minimalnego czasu trwania przerwy. W dalszym ciągu ma o tym decydować dyrektor. Przerwa następująca po przerwie obiadowej będzie krótsza. Upadł pomysł wydłużenia przerwy obiadowej do 40 minut. W rozporządzeniu ma znaleźć się zapis mówiący o tym, że dyrektor szkoły będzie zobowiązany do takiego ułożenia planu lekcji, by uwzględniać „możliwości psychofizyczne uczniów do wysiłku intelektualnego”. Dyrektorzy szkół nie będą też na razie musieli kupować szafek dla uczniów. Konieczne będzie jedynie wskazanie konkretnego miejsca, w którym uczniowie będą mogli przechowywać swoje rzeczy.

29 sierpnia - w Warszawie obradował zarząd Związku Powiatów Polskich. Głównym tematem poruszonym podczas posiedzenia była sytuacja szpitali powiatowych. W omawianiu problemu udział wzięli starostwie oraz przedstawiciele Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Szpitali Powiatowych. Punktem wyjścia do rozmowy były wyniki ankiety przeprowadzonej przez Związek Powiatów Polskich oraz Ogólnopolski Związek Pracodawców Szpitali Powiatowych. W ankiecie wzięły udział 93 podmioty lecznicze. Badanie przeprowadzono w lipcu 2018 r. Przedstawiciele ZPP oraz OZPSP postanowili przyjąć wspólne stanowisko w sprawie pogarszającej się sytuacji finansowej i kadrowej szpitali powiatowych, w którym oczekiwać będą decyzji Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia pozwalającej na poprawę warunków funkcjonowania szpitali. Jego podpisanie nastąpiło 30 sierpnia br.

6 lipca - zarząd Związku Miast Polskich skierował do Marszałka Sejmu pismo w sprawie rządowego projektu ustawy dotyczącego przekształcenia – z mocy prawa – użytkowania wieczystego we własność.

Zwrócono w nim uwagę, że w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 10 marca 2015 roku, każde odgórne wywłaszczenie gmin będzie niekonstytucyjne, zwłaszcza że nie następuje na cel publiczny. ZMP uważa, że nowa regulacja jest zbędna, ponieważ istnieje od lat procedura przekształcania prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, z której gminy korzystają, stosując bonifikaty. Prezes ZMP podkreśla ponadto, że rządowy projekt, skierowany do Sejmu 27 czerwca br., nie był konsultowany z przedstawicielami JST w ramach prac Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Skierowanie projektu do Sejmu bez jego przedstawienia Komisji jest niezgodne z art. 3 ustawy o KWRiST.

29 czerwca - Zarząd ZGW RP, na swoim posiedzeniu, zapoznał się z wieloma apelami skierowanymi do Związku przez rady gmin i powiatów Województwa Mazowieckiego w sprawie wsparcia ich działań i oczekiwań służących rozwojowi Mazowieckiego Portu Lotniczego Warszawa - Modlin.

Po analizie treści apeli i podjętych uchwał Zarząd ZGW RP postanowił - udzielić wsparcia - słusznym działaniom samorządów gmin z obszarami wiejskimi i powiatów w sprawie dalszego rozwoju tegoż lotniska, a tym samym wyrazić sprzeciw wobec blokowania koniecznego rozwoju tego przedsięwzięcia – czytamy w przyjętym stanowisku.

Na tym samym posiedzeniu zarząd ZGW RP omawiał problem katastrofalnej suszy w kontekście zarządzania kryzysowego. Zarząd zwraca uwagę, iż wielokrotnie wcześniej apelował o systemowe rozwiązania zarówno w sprawie zarządzania kryzysowego, reakcji na skutki klęsk i zagrożenia klęskowe, jak i niesienia pomocy i wsparcia dla poszkodowanych mieszkańców, przedsiębiorstw i producentów rolnych. - Niestety nasze postulaty i rekomendacje w tym zakresie pozostały niezauważone, a problemy z usuwaniem skutków klęsk żywiołowych wciąż są aktualne, czego dowodem obecnie jest stan kolejnej suszy – czytamy w przyjętym stanowisku.

20 czerwca - zakończył się XVIII Kongres Gmin Wiejskich i XXXII Zgromadzenie Ogólne Związku Gmin Wiejskich RP.

Na uroczystości przyjechało ponad 700 osób przedstawicieli administracji publicznej, świata polityki oraz nauki. Najważniejszym celem wydarzenia jest niezmiennie potrzeba jednoczenia sił gmin z obszarami wiejskimi. Podczas Zgromadzenia Ogólnego Przewodniczący przedstawił sprawozdanie z działalności Zarządu Związku za 2017 rok. Dariusz Strugała, Skarbnik organizacji zreferował sprawozdanie z działalności finansowej. Jacek Czarnecki, Przewodniczący Komisji Rewizyjnej ZGW RP omówił sprawozdanie komisji. Delegaci jednogłośnie podjęli uchwałę w sprawie udzielenia absolutorium dla Zarządu za działalność w 2017 roku. Osią dyskusji pierwszego dnia Kongresu Gmin Wiejskich były zagadnienia związane z przyjętymi i planowanymi zmianami legislacyjnymi, istotnymi dla realizacji gminnych zadań.

Gorącą dyskusję wywołał temat obniżki wynagrodzenia samorządowców. Uczestnicy Kongresu dyskutowali też o kodeksie wyborczym. Podobnie jak w latach ubiegłych integralnymi częściami pierwszego dnia Kongresu były: IV Forum Skarbników Gmin Wiejskich oraz II Forum Radnych i Przewodniczących Rad Gmin Wiejskich. Te wydarzenia to wyjście naprzeciw oczekiwaniom sygnalizowanym z gmin wiejskich. Ich celem jest pogłębienie wiedzy, nawiązanie współpracy i wypracowanie rekomendacji, które będą przyjęte przez wszystkich uczestników Kongresu.

Na zakończenie obrad Zgromadzenie przyjęło stanowiska:

• W sprawie oświaty

• W sprawie finansów samorządów w świetle proponowanych zmian w ustawie o finansach publicznych ze szczególnym uwzględnieniem art. 243

• W sprawie zmian prawa dot. podziału i zmiany granic gmin

• W sprawie podatku VAT dotyczących realizacji przedsięwzięć w sferze odnawialnych źródeł energii (OZE)

22 czerwca - odbyło się posiedzenie zarządu Związku Miast Polskich. Podczas posiedzenia, które odbyło się w Kartuzach, członkowie Zarządu ZMP rozmawiali m.in. o komisyjnym projekcie ustawy Kodeks wyborczy oraz rządowym o odpadach.

Zarząd ZMP pozytywnie zaopiniował rządowy projekt o zmianie ustawy o odpadach. Wprowadzane zmiany mają, zdaniem projektodawców, pomóc w rozwiązaniu nielegalnego postępowania z odpadami. Polegają przede wszystkim na zaostrzeniu procedury uzyskania pozwolenia na prowadzenie działalności w zakresie gospodarowania odpadami, w szczególności niebezpiecznymi lub takimi, którymi nieprawidłowe gospodarowanie powoduje ryzyko dla zdrowia i życia ludzi oraz środowiska. Zmiany w postaci wprowadzenia obowiązku posiadania zabezpieczenia roszczeń czy prawa własności do terenu uznano za słuszne. Często wykonanie zastępcze ((czyli usunięcie i zagospodarowanie porzuconych odpadów) przez JST jest bardzo kosztowne. Zapisy te pozwolą po pierwsze na dotarcie do posiadacza odpadów, a po drugie na pokrycie tych kosztów z ustanowionego zabezpieczenia. Wątpliwe wydaje się jednak ograniczenie dopuszczalnego okresu magazynowania odpadów z 3 lat do 1 roku, ze względu na to, czy faktycznie przyczyni się to do wyeliminowania nieuczciwych działań, w tym pożarów. Jeżeli ktoś zakładał działalność w nieuczciwym celu, to ta zmiana nie mu w tym nie przeszkodzi. W przypadku uczciwych przedsiębiorców może spowodować jednak wzrost kosztów prowadzenia działalności, co w konsekwencji negatywnie odbije się na cenach za zagospodarowanie odpadów. Członkowie Zarządu podkreślali, że projektowana zmiana ustawy zaostrza przepisy dotyczące działalności związanej ze zbieraniem i przetwarzaniem odpadów, pomija natomiast inne bardzo istotne kwestie związane z gospodarką odpadami, na które należy zwrócić uwagę, a mianowicie - normy odorowe, definicję „instalacji” i i pozwolenia wodnoprawne.

Pozytywną opinię przedstawiciele miast wydali także na temat projektu ustawy o zmianie ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, który przewiduje zmiany dotyczące wzmocnienia służb kontrolnych wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska. W projektowanej ustawie planowane są również zmiany do ustawy o odpadach dotyczące m.in. zaostrzenia kontroli transportujących odpady. Skutkiem kontroli będzie nałożenie na starostę dodatkowego obowiązku, tj. wyznaczenia strzeżonego parkingu, na który kierowany będzie zatrzymany przez organy kontroli państwowej pojazd wraz z odpadami. I te przepisy rodzą kontrowersje wśród samorządowców. Reprezentanci miast proponują, aby lokalizację specjalnych parkingów, na które będą kierowane pojazdy z odpadami (w tym niebezpiecznymi), wyznaczał marszałek województwa, ale w uzgodnieniu ze starostami.

Zarząd ZMP pozytywnie zaopiniował ponadto projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (obniża VAT na energię odnawialną przy instalacjach prosumenckich z 23 na 8%), a także rządowy projekt o zmianie ustawy niektórych ustaw w celu poprawy skuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych.

W trakcie posiedzenia dyskutowano także na temat problemów związanych ze zmianą rozporządzenia dotyczącego zasad wynagradzania pracowników samorządowych. Przypomniano, że organizacje samorządowe złożyły u Prezydenta RP, wniosek o skierowanie rozporządzenia do Trybunału Konstytucyjnego. Obecnie Kancelaria Prezydenta analizuje aspekty prawne wniosku, w tym argumenty zawarte w trzech opiniach prawnych do niego załączonych. Związek Miast Polskich udostępnił wszystkim miastom członkowskim informację prawną przedstawiającą różne scenariusze postępowania po wejściu w życie rozporządzenia wraz z analizą możliwych ryzyk związanych z wyborem każdej z opcji. Do Biura ZMP napływają informacje o podejmowanych przez miasta decyzjach, wśród których najczęstszym rozwiązaniem jest skierowanie projektu stosownej uchwały do rady miasta, a po rozpatrzeniu projektu przez radę, jego odrzucenie.

8 czerwca - Strona samorządowa Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zwróciła się do Prezydenta RP, Andrzeja Dudy o skierowanie w trybie art. 191 ust. 1 pkt. 1, w związku z art. 188 pkt. 3 Konstytucji RP, do Trybunału Konstytucyjnego wniosku o zbadanie zgodności z Konstytucją, Europejską Kartą Samorządu Lokalnego, ustawą o pracownikach samorządowych oraz ustawą o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja br. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych.

We wniosku Wojciech Długoborski, współprzewodniczący KWRiST działając w imieniu wszystkich korporacji samorządowych wchodzących w skład Komisji, w tym także w imieniu ZGW RP podkreśla, że zarówno zawartość, kontekst jak i sposób postępowania w tej sprawie jest głęboko sprzeczny z zasadami pomocniczości, decentralizacji oraz samodzielności samorządu terytorialnego, stanowiącymi w Konstytucji RP podstawy ustroju państwa. W ocenie samorządów zrzeszonych w Związku Miast Polskich, Unii Metropolii Polskich, Związku Gmin Wiejskich RP i Związku Województw RP wspomniane rozporządzenie:

• jest niezgodne z delegacją zawartą w art. 37 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych, co narusza postanowienie art. 92 Konstytucji RP,

• jest niezgodne z zasadami ustalania wynagrodzeń pracowników samorządowych, określonymi w art. 1 oraz art. 37 ust. 2 i 3 ustawy o pracownikach samorządowych,

• jest niezgodne z zasadami określonymi w art. 6 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, a przez to także z art. 9 Konstytucji RP,

• powoduje bez żadnego merytorycznego uzasadnienia radykalne pogorszenie sytuacji płacowej pracowników przy niezmienionym zakresie ich obowiązków i odpowiedzialności, co jest niezgodne z art. 24 Konstytucji RP,

• zostało wydane w sposób niezgodny z przepisami ustawy o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, regulującymi tryb jej pracy, co stanowi równocześnie naruszenie art. 4 ust. 6 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego.

5 czerwca - w Warszawie polscy samorządowcy przedstawili delegacji Komitetu Monitorującego Przestrzeganie Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego zarzut drastycznego złamania art. 6 Karty poprzez działania, bezprawnie ingerujące w samodzielność JST dotyczące kształtowania wynagrodzeń samorządowców. To nie jeden przykład nieprzestrzegania EKSL w naszym kraju. Przedstawiciele Związku Miast Polskich – Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP i Marek Wójcik, pełnomocnik Zarządu ZMP ds. legislacyjnych zwrócili uwagę, że problemy z przestrzeganiem przez Polskę EKSL dotyczą artykułów - 4, 6 i 9.

Artykuł 4 EKSL mówi o tym, że kompetencje przyznawane społecznościom lokalnym powinny być w zasadzie całkowite i wyłączne, a społeczności te powinny być konsultowane w trakcie opracowywania planów i podejmowania decyzji. Artykuł 4 EKSL mówi o tym, że kompetencje przyznawane społecznościom lokalnym powinny być w zasadzie całkowite i wyłączne, a społeczności te powinny być konsultowane w trakcie opracowywania planów i podejmowania decyzji.

Artykuł 6 EKSL stanowi, że społeczności lokalne powinny móc samodzielnie ustalać wewnętrzną strukturę administracyjną, tworząc jednostki dostosowane do specyficznych potrzeb i umożliwiające skuteczne zarządzanie. Natomiast w Polsce liczne ustawy i akty wykonawcze narzucają gminom i powiatom sztywne rozwiązania organizacyjne.

Samorządowcy zgłosili także powtarzające się naruszanie art. 9 EKSL. Chodzi o prawo społeczności lokalnych do posiadania własnych, wystarczających zasobów finansowych, którymi mogą swobodnie dysponować w ramach swoich uprawnień. Wysokość tych zasobów powinna być dostosowana do zakresu uprawnień przyznanych przez prawo; cześć ich ma pochodzić z opłat i podatków lokalnych. Tymczasem zasoby te są niewystarczające. W latach 2006-2007 nastąpiły zmiany prawne (ustawa o PIT), które spowodowały znaczne osłabienie finansów gmin, bez rekompensaty i zmniejszenia zakresu zadań. Kolejne zadania są przekazywane bez wystarczających środków finansowych. Wysokość podatków ustala ustawa i minister finansów, a samorząd może wprowadzić jedynie ulgi i zwolnienia.

25 maja - w Warszawie obradował Zarząd Związku Miast Polskich, m.in. nad projektem ustawy o ułatwieniach w przygotowaniu inwestycji mieszkaniowych oraz nad projektem ustawy o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania. Obydwa projekty są rządowe.

Zarząd ZMP w Warszawie uzależnił podjęcie pozytywnego stanowiska w sprawie nowej wersji rządowego projektu ustawy o ułatwieniach w przygotowaniu inwestycji mieszkaniowych od uwzględniania zgłoszonych uwag. Doceniając dotychczas wprowadzone zmiany postulowane przez ZMP, samorządowcy z miast nie zgadzają się jednak na psucie przestrzeni i budowanie byle gdzie, a nie w dobrych, wyznaczonych przez miasta, lokalizacjach. Obecny projekt ma wciąż wiele mankamentów. Ważna dla jakości zagospodarowania przestrzeni jest niesprzeczność podejmowanych działań inwestycyjnych ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (art. 6). Ten sam przepis mówi jednak, że lokalizację inwestycji ustala się niezależnie od istnienia lub ustaleń MPZP. Poza tym opisana procedura nie jest możliwa do pełnego przeprowadzenia (wraz z podjęciem uchwały przez radę gminy) w ciągu 60 dni. Zastrzeżenia dotyczą także m.in. następujących spraw: niejasnego sformułowania, co znaczy stan zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych w gminie, standardów lokalizacji i realizacji inwestycji mieszkaniowych, obciążeń nakładanych na właścicieli nieruchomości, nienormatywnych dróg czy uzależnienia wysokości budowanych obiektów od liczby mieszkańców w gminie.

Podobny warunek, dotyczący pozytywnej opinii, członkowie Zarządu Związku postawili w sprawie rządowego projektu ustawy o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania. Ze względu na dużą liczbę krytycznych uwag z miast postulują ich uwzględnienie i wnioskują o przesunięcie w czasie przyjęcia tej regulacji.

25 maja - z okazji przypadającego 27 maja Dnia Samorządu Terytorialnego przedstawiciele organizacji samorządowych skierowali apel do Prezydenta RP, Andrzeja Dudy, o podjęcie niezbędnych działań dla przeciwdziałania recentralizacji i osłabiania samorządu terytorialnego. Czytaj więcej ...

24 kwietnia - Rada miasta Piła podjęła uchwałę o zaskarżeniu do Trybunału Konstytucyjnego przepisów ustawy z 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r. poz. 2180). Chodzi o nowelizację, która odebrała gminom kompetencję w zakresie zatwierdzania taryf opłat za wodę i ścieki i przekazała ją regulatorowi funkcjonującemu w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa państwowego – Wody Polskie. Rada miasta Piły uzasadnia, że domaga się stwierdzenia niezgodności przepisów z Konstytucją m.in. z powodu pominięcia zasady rozpatrywania projektu ustawy w trzech czytaniach sejmowych, z powodu naruszenia zasad poprawnej legislacji, z powodu złamania zasad dialogu społecznego i ze względu na naruszenie procedur. – Przepisy wykraczają poza granice ingerencji ustawodawcy w samodzielność gminy – czytamy w uzasadnieniu uchwały.

Władze Piły zwracają uwagę, że Wody Polskie dostały kompetencje nadzorcze w oparciu o kryterium celowości, a w Konstytucji zawarty jest zapis, że nadzór nad samorządem terytorialnym może być sprawowany wyłącznie w oparciu o kryterium legalności. Wprowadzeniu zewnętrznego, centralnego regulatora od początku towarzyszył duży opór samorządów i spółek komunalnych. Obawiały się one zbyt daleko idących ingerencji w ich politykę cenową i cięcia kosztów w myśl głośno akcentowanej przez rządzących zasady, że reforma gospodarki wodnej nie może odbić się na portfelach Polaków. Wskazywano, że polityka nadmiernych obniżek może odbić się rykoszetem na samorządowych budżetach. Niższe przychody ze sprzedaży wody po nieadekwatnie niskiej cenie zaszkodzą samorządom, bo będą one musiały dopłacać do nierentownej działalności spółek. W efekcie mieszkańcy i tak zapłacą, tylko że nie w cenie wody, bo straty przedsiębiorstwa pokryją po prostu z budżetu miasta.

17 kwietnia - w siedzibie Ministerstwa Środowiska odbyło się spotkanie konsultacyjne poświęcone projektowi ustawy o Polskiej Agencji Geologicznej. Spotkanie odbyło się na wniosek Związku Gmin Wiejskich RP. Gospodarzem spotkania był Henryk Kowalczyk – Minister Środowiska. Ze strony samorządowej uczestniczyli między innymi Marek Olszewski, Przewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP, Leszek Świętalski, Sekretarz Generalny Związku, a także główni interesariusze projektowanej ustawy czyli wójtowie, burmistrzowie i starostowie jednostek, na terenie których prowadzona jest działalność wydobywcza. Ponadto uczestnikami spotkania byli także przedstawiciele związków zawodowych działających w branży geologicznej i wydobywczej. Strona samorządowa – na podstawie stanowiska ZGW RP w sprawie projektu ustawy o Polskiej Agencji Geologicznej przedstawiła swoje negatywne stanowisko w zakresie, w jakim projekt ustawy zakłada modyfikację dotychczasowego sposobu oraz zakresu poboru opłaty eksploatacyjnej pozbawiając gminy w znacznym zakresie dochodów własnych z tytułu tej opłaty.

Przypominamy, że dochody z opłaty są podstawowym źródłem finansowania przez samorządy ujemnych skutków oddziaływania szkodliwości procesów eksploatacyjnych i wydobywczych na mieszkańców, ich środowisko oraz infrastrukturę. Związek przypomina, że projekt ustawy nie został zaopiniowany, co jest wymogiem ustawowym, przez Stronę Samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, a sam zamysł, aby tworzyć nowy organ administracji państwowej kosztem samorządów jest nie do przyjęcia. To zadecydowało o naszej interwencji u Ministra Środowiska i o wniosku zorganizowania spotkania. Przedstawiciele samorządów uczestniczący w spotkaniu w sposób jednoznaczny przedstawili ujemne skutki projektowanych zmian i ich wpływ na budowanie oporu i niechęci mieszkańców dla działalności wydobywczej, a szczególnie inwestycji w tym zakresie. Nadmieniamy, że problem dotyczy niemal wszystkich samorządów, gdyż działalność wydobywcza już dzisiaj prowadzona jest na terenie ponad 1400 gmin, a rozpoznane zasoby surowcowe znajdują się w ponad 2400 gminach. W wyniku spotkania Henryk Kowalczyk, Minister Środowiska zadeklarował ponowne przeanalizowanie zapisów projektu ustawy odnoszących się do samorządów i uwzględnienie naszych głosów w sposób dalece satysfakcjonujący stronę samorządową.

13 kwietnia - w Dąbrowie Górniczej Zarząd ZMP zaopiniował negatywnie otrzymaną wersję specustawy mieszkaniowej. Zarząd Związku jednoznacznie negatywnie zaopiniował otrzymany z Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju projekt ustawy o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących (stanowisko). Zaznaczano jednak, że jest to ocena tej konkretnej wersji projektu, który dostał Związek, gdyż pojawiły się informacje, że regulacja ta już uległa znaczącym modyfikacjom. Prezydenci i burmistrzowie zasiadający w Zarządzie podkreślali, że projekt ten jest korupcjogenny, niszczy planowanie przestrzenne i wprowadza chaos. Bardzo poważnie ingeruje też w chronione Konstytucją RP prawo własności. Drastycznie zmniejsza udział lokalnej społeczności w planowaniu przestrzennym. Zdaniem samorządowców z miast, trzeba upomnieć się o Kodeks Urbanistyczno-Budowlany, który w przeciwieństwie do tej regulacji gwarantował uporządkowanie przestrzeni.

Na tym samym posiedzeniu Zarząd ZMP przyjął stanowisko w sprawie zapowiedzianych przez prezesa Jarosława Kaczyńskiego zmian (obniżek) wynagrodzeń wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) i pozostałych samorządowców. Członkowie Zarządu Związku odcięli się od uprawiania polityki polegającej na formułowaniu populistycznych haseł obliczonych na uzyskanie poklasku wyborców. Reprezentanci miast ocenili obecnie obowiązujący system wynagradzania jako niefunkcjonalny i antymotywacyjny. Opiera się na niezrozumiałych zasadach – miesięczne wynagrodzenie nie może przekroczyć „siedmiokrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe”. Przypomnieli, że od 2007 roku przeciętna płaca w Polsce wzrosła o ponad 50%. Natomiast wynagrodzenia wójtów, burmistrzów i prezydentów miast nie zmieniły się od 10 lat, a w tym czasie inflacja realnie zmniejszyła je jeszcze o ponad 20%. W wielu miejscach prezydenci miast zarabiają dzisiaj mniej, nie tylko od swoich zastępców czy skarbników, ale i niektórych szefów wydziałów czy jednostek miejskich. Często też wójt kilkutysięcznej gminy zarabia porównywalnie z prezydentami Warszawy, Krakowa czy Poznania, gdzie nie tylko średnie zarobki i koszty życia, ale zakres odpowiedzialności i obciążenie pracą są bez porównania większe. Dlatego Związek domaga się wprowadzenia przejrzystego i racjonalnego systemu wynagrodzeń, uwzględniającego wielkość gminy czy miasta, zakres obowiązków oraz wyniki w zarządzaniu, w którym o wysokości wynagrodzeń swoich burmistrzów, wójtów i prezydentów będą decydowały społeczności lokalne.

10 i 11 kwietnia - w Warszawie odbyło się XXIII Zgromadzenie Ogólne Związku Powiatów Polskich. W trakcie obrad samorządowcy przyjęli aż osiem stanowisk w sprawie:

• dostępności komunikacyjnej Polski lokalnej;
• finansowania powiatów;
• finansowaniu systemu oświaty;
• nowoczesnej administracji;
• nowelizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
• problemów w funkcjonowaniu systemu ochrony zdrowia;
• w sprawie roli powiatów w ustroju terytorialnym państwa w 20-lecie ich odrodzenia;
• zwiększenia finansowania działalności warsztatów terapii zajęciowej.

W stanowisku dotyczącym finansowania powiatów czytamy, że ZPP oczekuje pilnego opracowana i wdrożenia nowego systemu dochodów jednostek samorządu terytorialnego. System ten powinien w szczególności:

• zwiększyć katalog źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnego, w tym wprowadzić partycypację jednostek samorządu terytorialnego w dochodach z podatku VAT i akcyzy;
• zwiększyć rolę dochodów własnych, w tym zamienić udział w poszczególnych podatkach dochodowych na lokalny podatek dochodowy (tzw. PIT komunalny);
• przyznać powiatom realne władztwo podatkowe;
• określić przejrzyste zasady wyliczania dotacji celowych na realizację zadań zleconych;
• ujednolicić zasady starania się o środki z programów dedykowanych na wsparcie realizacji zadań własnych.

Z kolei w stanowisku dotyczącym dostępności komunikacyjnej Polski lokalnej ZPP docenia przeznaczenie przez Radę Ministrów dodatkowych 500 mln zł na drogi lokalne w ramach nowego Rządowego Programu na Rzecz Rozwoju oraz Konkurencyjności Regionów poprzez Wsparcie Lokalnej Infrastruktury Drogowej. Jednakże zauważa, że:

• kwota ta jest porównywalna ze środkami zabieranymi w ostatnich latach z Programu rozwoju gminnej i powiatowej infrastruktury drogowej;
• względnie niewielkie środki (pozwalające na sfinansowanie około 100 inwestycji) powiaty muszą konkurować z gminami;
• nowy Program został przyjęty w szybkim trybie z bardzo krótkim terminem zgłaszania wniosków, co dało możliwość zgłaszania wyłącznie inwestycji uprzednio przygotowanych;
• nowy Program ma charakter jednorazowy i jako taki nie pozwala na długoterminowe planowanie rozwoju przy wsparciu zewnętrznych środków.

Natomiast w stanowisku dotyczącym finansowania oświaty ZPP zwraca uwagę na pogarszającą się sytuację finansową oświaty. Wpływ na to ma nie tylko spadająca liczba uczniów (za czym idzie spadek subwencji oświatowej, która jest przekazywana właśnie na ucznia) ale także przerzucanie na samorządu kosztów realizacji tego zadania. Przykładem może być chociażby wprowadzona przez rząd – od 1 kwietnia 2018 r. – podwyżka nauczycielskich wynagrodzeń. „Tegoroczna podwyżka jest kolejną, przy której odpowiedzialność finansowa jest przerzucana na barki samorządów. Co do zasady wzrost kwoty części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2018 będzie niewystarczający na pokrycie konsekwencji podwyżki wynagrodzeń nawet w skali całego systemu, a w powiatach – ze względu na sposób podziału środków w sposób szczególnie dotkliwy” czytamy w stanowisku.

Z treścią wszystkich przyjętych przez ZO ZPP stanowisk można zapoznać się tutaj: www.zpp.pl

4 kwietnia - minister edukacji narodowej podpisał rozporządzenie w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli. Zmianie ulegają zasady podziału oddziału klasy I, II i III szkoły podstawowej w przypadku zwiększenia liczby uczniów danego oddziału w trakcie roku szkolnego, ponad liczbę uczniów określoną w przepisach nowelizowanego rozporządzenia (25 uczniów). Doprecyzowano zakres informacji, jakie powinny znaleźć się w arkuszach organizacji publicznych szkół i przedszkoli, w tym, między innymi, wprowadzono zasadę umieszczania w arkuszach organizacji imion i nazwisk nauczycieli. Dookreślono terminy opiniowania i zatwierdzania arkuszy organizacji publicznych szkół i przedszkoli. Rozporządzenie wprowadza także nową regulację stwarzającą możliwość rozszerzenia nazwy publicznej szkoły i publicznego przedszkola o dodatkowe określenie wynikające z potrzeb lub oczekiwań społeczności lokalnej lub szkolnej. Nowelizacja wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

15 marca - Polska Akademia Nauk wydała negatywne stanowisko dotyczące rządowego projektu ustawy o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących (tzw. specustawa mieszkaniowa). - KPZK PAN z zaskoczeniem zapoznało się z projektem ustawy i jego uzasadnieniem - czytamy w stanowisku. W ocenie Komitetu „nikt nie zastanawia się nad konsekwencjami tego groźnego i nieprzemyślanego aktu ignorującego interesy narodowe w dłuższej perspektywie. Uzasadnienie jest napisane jednostronnie i ukrywa koszty społeczne i ekonomiczne tego aktu. Nie jest to de facto akt, który ma umożliwić przyspieszenie procesów budowy, ale akt, który ma przyspieszyć spekulację gruntami, zachęcić do większej korupcji w tym sektorze i w działalności samorządów terytorialnych. Ponadto głęboko ingeruje w kompetencje planistyczne samorządów terytorialnych naruszając konstytucyjne zasady subsydiarności, wprowadzając pośrednio coraz większy chaos przestrzenny, z którym deklaratywnie rząd ma walczyć. Likwiduje się tą ustawą resztki systemu planowania miejscowego. Wprowadza tylnymi drzwiami podstawy do dalszej anarchii przestrzennej a przede wszystkim do rozkwitu spekulacji gruntami i przejmowania olbrzymich korzyści z renty budowlanej pod przykrywką zgodności podejmowanych działań z prawem. W takiej postaci ustawa ta, w razie wprowadzenia, będzie źródłem wielu konfliktów społecznych i przyczyni się do eskalacji konfliktów politycznych w samorządach”.

21 marca - Unia Metropolii Polskich przekazała resortowi finansów postulaty dotyczące zmian w systemie podatków lokalnych oraz finansów publicznych. UMP postuluje następujące zmiany w systemie podatków i opłat lokalnych:

• Likwidacja ustawowych zwolnień i ulg w podatkach i opłatach lokalnych i wprowadzenie możliwości stosowania takich ulg - zgodnie z prowadzoną polityką osiedleńczą - przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego (JST). Do czasu likwidacji ustawowych zwolnień i ulg należy wprowadzić obowiązek każdorazowej nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, zatrzymując proces uchwalania nowych zwolnień i ulg w innych ustawach prawa materialnego.

• Zastąpienie podatku rolnego i leśnego podatkiem od nieruchomości o obniżonej stawce dla gruntów rolnych, z zastrzeżeniem, że obniżona stawka nie dotyczy gruntów będących w posiadaniu przedsiębiorcy lub podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą i niezajętego na działalność rolniczą.

Wprowadzenie takiej zmiany ma ujednolicić system deklaracji i poboru podatku od nieruchomości. Dodatkowo należy wprowadzić możliwość doręczania decyzji ustalających wysokość zobowiązania tylko jednemu z małżonków (chyba że w aktach podatkowych zostanie złożone wyraźne zastrzeżenie w zakresie obowiązku doręczania deklaracji każdemu z małżonków osobno), przy czym należy utrzymać ich solidarną odpowiedzialność.

• Zdefiniowanie autonomicznej definicji pojęcia „budowla” w przepisach prawa podatkowego i powiązanie jej z Klasyfikacją Środków Trwałych.

• Docelowo likwidacja obowiązku wydawania decyzji podatkowych na rzecz składania informacji podatkowych – tak jak w przypadku osób prawnych.

Unia Metropolii Polskich chce też zmian w art. 243 ustawy o finansach publicznych, które mają na celu zwiększenie efektywności wykorzystania środków z UE przez JST, dostosowanie limitów obsługi spłaty długu do rzeczywistej zdolności kredytowej jednostki oraz eliminację błędów deformujących wskaźnik limitujący spłaty długu.

13 marca - Prezes ZMP, Zygmunt Frankiewicz zwrócił się do Prezydenta RP, Andrzeja Dudy z prośbą o rozważenie możliwości poparcia - w ramach współpracy z organizacjami samorządowymi - zmian przepisów dotyczących budżetów obywatelskich, wprowadzonych niedawno w ustawie o samorządzie gminnym (partycypacyjnych). Budżety partycypacyjne zostały wprowadzone w ostatnich pięciu latach przez wiele polskich samorządów.

Część z nich wypracowała w tym czasie konkretne, dostosowane do warunków lokalnych procedury i narzędzia. Są miasta, w których budżet partycypacyjny, mimo że sam w sobie stanowi niewielką część wydatków, stał się podstawa do szerokiego dialogu obywatelskiego o całym budżecie miasta czy gminy. Wprowadzenie stosownej podstawy prawnej do ustawy o samorządzie gminnym, które nastąpiło w ustawie z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, stanowi realizację postulatu formułowanego przez część środowisk samorządowych, choć niektóre samorządy stały na stanowisku, że obowiązujące dotychczas przepisy art. 5a ustawy stanowiły wystarczającą podstawę prawną do wdrażania budżetów obywatelskich. Praktycy budżetów obywatelskich wskazują jednak kilka fragmentów wprowadzonych w art. 5a nowych przepisów, które budzą wątpliwości i wymagają korekt. Zwłaszcza trudny do interpretacji jest ostatni, 7 ustęp, który dodatkowo stanowi niepotrzebne usztywnienie procedur. Te miasta, które wypracowały wspólnie z mieszkańcami określone narzędzia, będą teraz musiały je zmienić, dostosowując do sztywnych zapisów ustawowych. Nie jest to zgodne z zasadą pomocniczości.

Działania Związku Gmin Wiejskich RPO spowodowały, że z interpelacją poselską w sprawie projektu ustawy o Polskiej Agencji Geologicznej wystąpił Krzysztof Paszyk, poseł PSL – UED. W interpelacji, skierowanej do premiera Morawieckiego poseł dopytuje się dlaczego rząd zdecydował się opracować projekt ustawy tak wyraźnie ograniczający dochody jednostek samorządu terytorialnego z tytułu opłat eksploatacyjnych z działalności górniczej? A także jak rząd zamierza zrekompensować gminom dochody utracone w wyniku wprowadzenia ustawy o Polskiej Agencji Geologicznej. – Arbitralne uszczuplenie dochodów gmin godzi w konstytucyjną zasadę samodzielności jednostek samorządu terytorialnego. Projektodawca powinien przy zmianach uwzględnić charakterystykę zadań realizowanych przez gminy o górniczym charakterze, wymagającym przecież ponadstandardowych nakładów finansowych i organizacyjnych. Rządowy projekt wzbudza też szereg obaw dotyczących zagwarantowania przyzwoitej legislacji – czytamy w interpelacji.

2 marca - zarząd ZGW RP przyjął stanowisko w sprawie prezydenckiego projektu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego (druk sejmowy nr 2281). Zarząd ZGW RP popiera prezydencką inicjatywę, która zmierza do poszerzenia kompetencji Rady Dialogu Społecznego, a także do wzmocnienia organizacyjnego RDS. Jednocześnie zarząd ZGW RP postuluje zmianę art. 24 ust. 1 ustawy w sposób, który pozwoliłby włączyć stowarzyszenia samorządowe do listy podmiotów będących pełnoprawnymi członkami RDS. W ocenie samorządowców jest to konieczne przede wszystkim dlatego, że samorząd terytorialny, który jest największym pracodawcą w Polsce, nie jest w Radzie należycie reprezentowany. Według danych GUS urzędnicy samorządowi to grupa licząca 259 tys. zatrudnionych. Natomiast w jednostkach komunalnych pracuje łącznie ponad 1,5 mln osób.

2 marca - w Żywcu odbyło się Zgromadzenie Ogólne Związku Miast Polskich. Oprócz dorocznych czynności statutowych, takich jak: przyjęcie sprawozdania z działalności Związku w 2017, sprawozdania z wykonania budżetu i przedstawienia bilansu Związku za rok 2017, a także programu działań (rok będzie poświęcony przede wszystkim tematyce wyborczej) i budżetu na rok 2018, przedstawiciele miast należących do ZMP przegłosowali dwie zmiany w Statucie Związku. Pierwsza uwzględnia zmianę długość kadencji organów JST z czteroletniej na pięcioletniej, a druga dotyczy wpisania do Statutu zwyczajowo stosowanej od 1999 roku zasady parytetu w wyborach organów Związku (skład Zarządu odzwierciedla proporcje przynależności delegatów miast do ZO ZMP do ugrupowań politycznych i delegatów bezpartyjnych). Zgodnie z przyjętymi zmianami, szczegółowe zasady wyboru oraz podział na grupy delegatów mają być przyjmowane w ordynacji wyborczej przez aktualny skład delegatów, na pierwszym po wyborach samorządowych Zgromadzeniu Ogólnym.

W trakcie drugiego dnia obrad Zgromadzenia Ogólnego ZMP rozmawiano na temat wyzwań, jakie stoją przed miastami w związku ze zmianami w przepisach wyborczych oraz nowymi przepisami o ochronie danych osobowych. W opinii Andrzeja Maciejewskiego, przewodniczącego sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej istnieją poważne wątpliwości, czy wybory samorządowe w 2018 roku będą skuteczne. Dlatego najbardziej realnym terminem na ich przeprowadzenie powinna być wiosna 2019 roku.

7 lutego - podczas posiedzenia sejmowej Komisji ds. Petycji rozpatrywano projekt nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami, przedstawiony przez ZMP, a przygotowany przez miasto Radom. Chodzi o zmianę nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami, która wprowadziła 23 sierpnia 2017 r. niekorzystną zmianę dla JST dotyczącą zbywania nieruchomości publicznych na rzecz osób użytkujących je na podstawie wieloletnich umów dzierżawy. Zastosowanie bezprzetargowego zbycia nieruchomości zostało ograniczone do nieruchomości oddanych w dzierżawę albo użytkowanie, jeżeli o nabycie nieruchomości ubiega się osoba, która dzierżawi albo użytkuje nieruchomość nieprzerwanie przez okres co najmniej 10 lat.

W petycji ZMP postuluje się zmianę, w myśl której wojewoda w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność JST może zwolnić z obowiązku zbycia w drodze przetargu nieruchomości przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowe lub na realizację urządzeń infrastruktury technicznej albo innych celów publicznych, jeśli są realizowane przez podmioty, dla których są to cele statutowe, oraz, gdy ubiega się o nabycie nieruchomości osoba, która dzierżawi lub użytkuje nieruchomość na podstawie umowy zawartej co najmniej na 10 lat.

9 lutego - w Warszawie obradował zarząd Związku Miast Polskich. Burmistrzowie i prezydenci miast przyjęli m.in. stanowisko w sprawie finansowania zajęć pozalekcyjnych. Przedstawiciele miast zwrócili się w nim do Ministerstwa Edukacji Narodowej o rozważenie możliwości zwiększenia rezerwy subwencji oświatowej i dofinansowanie samorządów na organizację zajęć pozalekcyjnych lub uwzględnienia w subwencji oświatowej środków na organizację zajęć pozalekcyjnych na zasadzie, jaka obowiązuje przy części subwencji oświatowej dotyczącej organizowania warunków kształcenia dla uczniów niepełnosprawnych.

Zarząd ZMP negatywnie odniósł się do projektu rozporządzanie Rady Ministrów w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych. W rozporządzeniu tym dużą wagę przykłada się do krajobrazów przyrodniczych, mniej do delimitacji krajobrazów miejskich. Wyniki audytu będą miały bezpośredni wpływ na treść aktów planistycznych, w związku z tym, wątpliwości budzą wskazania, jakie mogą z niego wynikać. Dotyczą one np. przeznaczenia terenów, sposobu zagospodarowania, i mogą zawierać nakazy, zakazy i ograniczenia w odniesieniu do np. linii i wysokości zabudowy, proporcji i kształtu bryły, kolorystyki. Zdaniem Zarządu ZMP, te bardzo szczegółowe regulacje dotyczące działalności inwestycyjnej w mieście, wykraczają poza wymagania, jakie stawia obowiązująca ustawa wobec planów miejscowych. Będą również narzucać kierunki polityki przestrzennej realizowanej w mieście. Krajobraz miejski, z uwagi na dynamikę zmian, specyfikę, uwarunkowania historyczne i funkcjonalne, nie może być potraktowany w taki szczegółowy sposób, tym bardziej, że audyt krajobrazowy opracowuje się nie częściej niż raz na 20 lat i dotyczy całego województwa (trudno będzie wprowadzać zmiany).

Burmistrzowie i prezydenci miast poparli także zgłoszony przez miasto Kraków pomysł dotyczący modelu działań inwestycyjno-modernizacyjnych dla przedsięwzięć drogowych. Proponowane zmiany mają na celu istotne usprawnienia realizacji inwestycji drogowych w przypadku ich wykonywania za pośrednictwem spółek celowych JST oraz przy wykorzystaniu partnerstwa publiczno-prywatnego. W obecnym stanie prawnym, realizacja robót drogowych jest dopuszczalna na podstawie pozwolenia na budowę lub zezwolenia na realizację inwestycji drogowej. Realizacja przedsięwzięć drogowych z wykorzystaniem proponowanych przez miasto Kraków rozwiązań legislacyjnych zwiększy możliwość efektywnego wykonania całego zakresu przypisanych jednostkom zadań. Umożliwi pozabudżetową realizację zadań przez spółkę celową, odpowiedzialną za przygotowanie, sfinansowanie i realizację zamierzenia inwestycyjnego. JST uzyskają tym samym alternatywne do tradycyjnej formuły narzędzie organizacyjno-prawne dla dużych przedsięwzięć infrastruktury drogowej.

26 stycznia 2018 r. - w Wałbrzychu obradował zarząd Związku Miast Polskich. W trakcie posiedzenia członkowie zarządu ZMP negatywnie zaopiniowali projekt ustawy o jawności życia publicznego. Proponowane w tej chwili zmiany są groźne.

Takim bardzo drastycznym przykładem jest wprowadzenie sankcji dla kierownika jednostki za błędy podwładnych dotyczące np. niefunkcjonowania systemu antykorupcyjnego czy prowadzenia i aktualizacji rejestru umów, których przełożony - szczególnie w dużym mieście - nie będzie w stanie wyłapać. Sankcje są tak zbudowane, że jeżeli zostanie postawiony zarzut jednemu z setek urzędników samorządowych w mieście, to szef jednostki może za to odpowiadać karnie (do 3 lat więzienia) oraz może na niego być nałożona grzywna. Czyli nie jest wymagane uzyskanie prawomocnego wyroku – wystarczy postawić zarzut i za tym idą sankcje wobec osoby, która być może niczemu nie zawiniła. Zdolność karania jest przypisana urzędnikowi CBA, bez prawa do odwołania się, chociaż w cywilizowanym kraju powinna istnieć zawsze możliwość obrony. Nowe zapisy projektu naruszają konstytucyjną zasadę domniemania niewinności. Przedsiębiorca czy kierownik jednostki sektora finansów publicznych będzie narażony na istotne konsekwencje niezależnie od faktycznego rozstrzygnięcia sprawy wobec pracownika przez sąd. To - zdaniem przedstawicieli ZMP - niewłaściwe zapisy, których nie można zaakceptować. Zarząd ZMP wskazywał ponadto, że projekt w obecnym kształcie pogłębia nierówność w traktowaniu spółek państwowych i samorządowych (zwolnienie z obowiązku udostępniania informacji zawartych w rejestrach umów w BIP lub na stronach internetowych nie dotyczy spółek zobowiązanych JST, ale tylko przedsiębiorstw państwowych, banku państwowego oraz spółek zobowiązanych Skarbu Państwa). Ogranicza możliwość wykonywania dodatkowych, odpłatnych zajęć przez osoby pełniące funkcje publiczne, co utrudni obsadzanie stanowisk wymagających specjalistycznych kwalifikacji, w szczególności z branży budowlanej i informatycznej, a także geodetów, finansistów, lekarzy weterynarii, orzeczników. Pomija też znaczne koszty wdrożenia przepisów związanych m.in. z rozszerzonym obowiązkiem składania oświadczeń majątkowych (np. dla Gliwic liczba osób składających oświadczenia majątkowe wzrośnie z ok. 420 do ponad 1100).

Zarząd ZMP negatywnie zaopiniował także projekt rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie określenia taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. Zgodnie z przyjętą ustawą Prawo wodne taryfy ustala się na okres 3 lat. Zdaniem samorządowców, rozporządzenie powinno przewidywać pozostawienie stawek taryfowych na ustalonym poziomie, jednak z możliwością korygowania ich wysokości w sytuacji, gdy następuje wzrost kosztów, który nie wynika ani z woli gminy, ani przedsiębiorstwa dostarczającego wodę czy odprowadzającego ścieki. Zastrzeżenia dotyczą także braku możliwości uwzględniania w kalkulacji taryfy amortyzacji.