Nowe ograniczenia antykorupcyjne dla wójtów,

burmistrzów, prezydentów miast – od kolejnej kadencji

ANALIZY SAMORZĄDOWE - BS 1/2022

W celu walki z korupcją ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie nowych regulacji prawnych, odnoszących się m.in. do wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2022 r.

Nowe przepisy wprowadzone zostały mocą ustawy z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2054) i choć – jak na wstępie wskazano – weszły w życie z dniem 1 stycznia 2022 r., to znajdą zastosowanie dopiero od następnej kadencji samorządowej (o czym stanowi art. 12 nowelizacji). Już teraz jednak warto się im przyjrzeć, aby być gotowym na nowe ograniczenia, na które zdecydował się ustawodawca. Wprowadzone zostały one do tzw. ustawy antykorupcyjnej, czyli ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. z 2019 r. poz. 2399 z późn. zm.).
Jak stanowi ust. 1 nowo dodanego art. 4a ustawy antykorupcyjnej wójt (burmistrz, prezydent miasta) nie będzie mógł być zatrudniony lub wykonywać innych zajęć w spółkach prawa handlowego, w których Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego posiadają bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty co najmniej 10% akcji lub udziałów. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) pozostający w takim stosunku pracy otrzymuje urlop bezpłatny na okres sprawowania funkcji oraz trzech miesięcy po jego zakończeniu – bez względu na rodzaj i okres trwania stosunku pracy. Stosunek pracy zawarty na czas określony, który ustałby przed terminem zakończenia urlopu bezpłatnego, przedłuża się do trzech miesięcy po zakończeniu tego urlopu (art. 4a ust. 2 ustawy antykorupcyjnej).
Zgodnie natomiast z ust. 3 w art. 4a ustawy antykorupcyjnej, w przypadku, gdy w okresie sprawowania funkcji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego nabędzie bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty co najmniej 10% akcji lub udziałów w spółce, w której ten wójt (burmistrz, prezydent miasta) wykonuje pracę na podstawie stosunku pracy, otrzymuje on urlop bezpłatny na okres sprawowania funkcji oraz trzech miesięcy po jego zakończeniu, licząc od dnia, w którym Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego nabyła bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty co najmniej 10% akcji lub udziałów w tej spółce.
Urlop bezpłatny, o którym mowa powyżej (tak w ust. 2, jak i ust. 3 art. 4a ustawy antykorupcyjnej), ulega przy tym skróceniu do trzech miesięcy, licząc od dnia, w którym Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty przestaną posiadać w spółce prawa handlowego co najmniej 10% akcji lub udziałów.
Wprowadzony zakaz niewątpliwie stanowi uzupełnienie zakazów określonych w przepisie art. 4 ustawy antykorupcyjnej, jednakże warto zauważyć, że o ile w odniesieniu do tych zakazów ustawodawca wprowadził pewien wyłom (w art. 6 ustawy antykorupcyjnej), zawężony co prawda przepisem art. 24f ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2021 r. poz. 1372 z późn. zm.), o tyle na podobne rozwiązanie nie zdecydowano się z nowym przepisem art. 4a ustawy, wyraźnie to potwierdzając w nowo dodanym ust. 2a w art. 6 ustawy antykorupcyjnej.
Sankcja za naruszenie zakazu z art. 4a ustawy antykorupcyjnej jest dla wójta (burmistrza, prezydenta miasta) analogiczna, jak za naruszenie zakazu z art. 4 tej ustawy i jest nią wygaśnięcie mandatu (patrz: nowe brzmienie art. 5 ust. 1 ustawy).
Czas pokaże, jak nowe przepisy sprawdzą się w praktyce i czy rzeczywiście wpłyną one na ograniczenie korupcji w gminach. Raz jeszcze jednak należy podkreślić, że ograniczenia te znajdą zastosowanie dopiero od kolejnej kadencji samorządowej.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp. k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa