Pułapki tzw. Polskiego Ładu

– na co uważać przy obliczaniu wynagrodzeń?

ANALIZY SAMORZĄDOWE - DODATEK BILETYN SAMORZĄDOWCA - 2 / 2022

Zamieszanie w rozliczaniu wynagrodzeń pracowników, wywołane wdrożeniem tzw. Polskiego Ładu, związane jest z prawem do stosowania kwoty zmniejszającej podatek w zaliczkach na podatek oraz ulgą dla klasy średniej.

KWOTA ZMNIEJSZAJĄCA PODATEK

Jedną ze sztandarowych zmian w ramach tzw. Polskiego Ładu było podniesienie kwoty wolnej od podatku do 30 tys. zł. W praktyce oznacza to, że zwiększona została kwota zmniejszająca podatek, która od 2022 roku wynosi 5100 zł w skali roku. W miejsce dotychczasowego degresywnego mechanizmu kwoty zmniejszającej podatek, gdy osoby uzyskujące dochód powyżej 127 tys. zł nie miały w ogóle kwoty zmniejszającej, wprowadzono jedną stawkę wynoszącą 5100 zł, obowiązującą niezależnie od wysokości osiągniętego dochodu. Aby skorzystać z kwoty wolnej już w rozliczeniach miesięcznych, pracownik obowiązany jest złożyć do pracodawcy (płatnika) oświadczenie na druku PIT-2. Wówczas pracodawca każdego miesiąca stosuje zmniejszenie zaliczki na podatek o kwotę 425 zł (5100 zł/12 miesięcy = 425 zł). Należy jednak pamiętać, że nie wszyscy pracownicy mogą złożyć ten dokument i skorzystać z korzystniejszego rozwiązania. Po pierwsze PIT-2 składa pracownik, zatem nie jest możliwe skorzystanie w przypadku zleceniobiorców. Co więcej, pracownik może złożyć PIT-2 tylko u jednego pracodawcy. Zatem w przypadku osób, które mają więcej niż jeden etat (np. nauczyciele), prawo do skorzystania z kwoty zmniejszającej podatek jest tylko u jednego pracodawcy, za to składka zdrowotna nieodliczalna od podatku płacona jest w obu miejscach pracy. Ponadto, jeśli pracownik jest emerytem albo rencistą (świadczenie wypłacane przez polski organ rentowy), nie ma prawa złożyć oświadczenia na druku PIT-2, gdyż kwotę zmniejszającą wykorzystuje w pierwszej kolejności organ rentowy (np. ZUS czy też Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA). Warto także pamiętać, że pracownik otrzymujący przychody z najmu i dzierżawy, rozliczane na zasadach skali podatkowej, także nie ma uprawnienia do korzystania z kwoty zmniejszającej podatek, podobnie jak prowadzący działalność gospodarczą rozliczający się wg skali. Wszystkie te ograniczenia spowodowały, że wysokość wynagrodzeń poszczególnych pracowników może się znacząco różnić w stosunku do 2021 roku. Wiele osób doświadczyło także zdumienia, że praca w drugim miejscu, czy też dorabianie mniej się opłaca, bo wynagrodzenie netto jest niższe. Należy w tym miejscu podkreślić, że na indywidualne rozliczenie dochodu wpływ ma specyfika sytuacji podatnika, ale nastąpi to dopiero w rozliczeniu rocznym.

ULGA DLA KLASY ŚREDNIEJ

W celu neutralizacji zmian w tzw. Polskim Ładzie ustawodawca wprowadził ulgę dla klasy średniej. Brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej od PIT spowodowałby, że dochody wielu podatników znacząco by spadły. Wobec tego dla osób, które uzyskują przychody ze stosunku pracy, stosunku służbowego, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy lub działalności gospodarczej, rozliczanej na skali podatkowej (17%, 32%), istnieje możliwość zastosowania nowej ulgi. Uprawnieni do stosowania ulgi są podatnicy, którzy w roku podatkowym uzyskają przychód od 68 412 zł do
133 692 zł. Kwotę ulgi dla pracowników lub podatników, osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, oblicza się według wzoru:
Prawo do zastosowania ulgi podatnik ma już w rozliczeniu miesięcznym, a pracodawca (płatnik) ma obowiązek zastosować ją automatycznie. Pracownik ma prawo zrezygnować z obliczania ulgi, np. w przypadku, gdy spodziewa się premii, nagrody czy też z tytułu pracy w innym miejscu ma świadomość, że przekroczy kwotę uprawniającą do skorzystania z ulgi. W praktyce zastosowanie ulgi oznacza, że osoby zarabiające do 8549 zł w rozliczeniu miesięcznym nie tracą, a osoby korzystające z ulgi, zarabiające powyżej tej kwoty, co prawda w rozliczeniach miesięcznych w pierwszej części roku podatkowego otrzymają mniej, ale z perspektywy całego roku podatkowego średniorocznie uzyskają więcej niż w 2021 roku.

WSPÓLNE ROZLICZENIE MAŁŻONKÓW

Należy także pamiętać, że w ramach polskiego systemu podatkowego podatnicy, pozostający w związku małżeńskim, mogą korzystać ze wspólnego rozliczania. Aby móc rozliczać się wspólnie konieczne jest pozostawanie do końca roku podatkowego w związku małżeńskim, istnienie małżeńskiej wspólności majątkowej oraz status polskiego rezydenta, a także złożenie wniosku o wspólne opodatkowanie w deklaracji podatkowej. Mechanizm wspólnego rozliczenia opiera się na zasadzie sumowania uzyskanych dochodów oraz podzielenia ich przez 2, a następnie obliczenie należnego podatku i zastosowanie tej wartości do obu małżonków. W efekcie możliwe jest obniżenie stawki podatku dla jednego z małżonków, co przełoży się na niższe opodatkowanie uzyskiwanych dochodów. Po wejściu w życie tzw. Polskiego Ładu także ulga dla klasy średniej będzie przysługiwała osobom fizycznym, gdy obliczona od połowy sumy łącznych przychodów, uzyskanych przez małżonków w roku podatkowym, wartość zawiera się w przedziale 68 412 zł – 133 692 zł. Wówczas małżonkowie, podlegając opodatkowaniu, łącznie będą mieli prawo do zastosowania ulgi dla klasy średniej obliczonej wg wzoru.

dr Antoni Kolek
prezes Instytutu Emerytalnego
Oskar Sobolewski
prawnik w kancelarii Wojewódka i Wspólnicy,
ekspert Instytutu Emerytalnego

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa