Dlaczego warto realizować samorządowe programy

polityki zdrowotnej w zakresie osteoporozy?

PROFILAKTYKA ZDROWOTNA W SAMORZĄDACH / BIULETYN SAMORZĄDOWCA - 4 / 2019

Wywiad z dr Jerzym Gryglewiczem – członkiem Zespołu ds. Osteoporozy w Narodowym Instytucie Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji.

Co to jest osteoporoza?

Osteoporoza to choroba prowadzącą do złamań kości, które mogą wystąpić nawet po niewielkim urazie. Najczęściej dotyczą one kręgosłupa, kości przedramienia i szyjki kości udowej, ale mogą wystąpić również w innych lokalizacjach.

Dlaczego dochodzi do złamań osteoporotycznych?

Utrata gęstości mineralnej kości jest nieuchronnym procesem związanym z wiekiem, rozpoczynającym się już około 40. roku życia u kobiet i 45. roku życia u mężczyzn. Nadmierna podatność kości na uszkodzenie w osteoporozie wynika ze zmniejszenia gęstości mineralnej kości i zaburzenia jej struktury, ma to istotny wpływ na zwiększoną podatność na złamania.

Czy można spowolnić wystąpienie osteoporozy ?

Należy unikać czynników, które mogą przyspieszyć jej wystąpienie, takich jak: palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, nadmierne spożycie kawy, mała aktywność fizyczna oraz niedostateczna ekspozycja na światło słoneczne. Bardzo ważna jest dieta, która powinna gwarantować odpowiednią podaż wapnia i witaminy D.

Dlaczego osteoporoza jest ważnym problemem zdrowotnym ?

Osteoporoza jest powszechną chorobą u osób w wieku podeszłym, a jej powikłania są jednymi z najczęstszych przyczyn zgonów w krajach rozwiniętych. Szacuje się, że w wysoko rozwiniętych krajach europejskich ponad 40% kobiet po 50 roku życia doznaje co najmniej jednego złamania spowodowanego osteoporozą.
Złamania w szczególności kości szyjki udowej i kości kręgosłupa mogą spowodować szereg powikłań najczęściej spowodowanych unieruchomieniem, takich jak: odleżyny, zatorowość płucna, zwiększoną zapadalność na zakażenia. Leczenie złamań i ich powikłań generuje ogromne koszty dla systemu ochrony zdrowia, ale także wymaga zapewnienia odpowiedniej opieki socjalnej spowodowanej niepełnosprawnością osoby, u której wystąpiło złamanie.

Czy Ministerstwo Zdrowia podejmuje działania, mające na celu ograniczenie negatywnych skutków związanych z osteoporozą?

Ministerstwo Zdrowia opublikowało Mapę Potrzeb Zdrowotnych w zakresie osteoporozy, w której podano dane epidemiologiczne dla poszczególnych województw, przedstawiono poradnie specjalistyczne, w których leczy się osteoporozę, a także zawarto prognozy przewidujące wzrost zapadalności na osteoporozę, spowodowaną głownie procesem starzenia się społeczeństwa.
Ministerstwo Zdrowia wskazało na konieczność podjęcia działań zmierzających do poprawy dostępności do diagnostyki oraz upowszechnienia standardów leczenia osteoporozy, a także zwiększenia dostępności do badań diagnostycznych, szczególnie w odpowiednio zdefiniowanych grupach ryzyka.
Ponadto Minister Zdrowia ze względu na skalę problemu jakim jest osteoporoza zlecił Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji opracowanie rekomendacji dla samorządów terytorialnych w zakresie programów polityki zdrowotnej dot. osteoporozy.

Co wynika z rekomendacji Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji?

Obszerne opracowanie AOTMiT dla programów polityki zdrowotnej w zakresie osteoporozy, liczące 180 stron, jest pierwszą i jak na razie jedyną rekomendacją opracowaną dla konkretnej jednostki chorobowej .
W rekomendacji zawarto informację o dotychczasowych 17 projektach programów polityki zdrowotnej w zakresie osteoporozy, opracowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, wskazując na błędy i nieprawidłowości w nich zawarte.
Agencja rekomenduje program polityki zdrowotnej, który zawierać powinien co najmniej 4 elementy zwane interwencjami. Pierwszy to edukacja zdrowotna połączona z akcją informacyjną, kierowaną do społeczności lokalnej. Drugi element dotyczy oceny ryzyka wystąpienia osteoporozy za pomocą tak zwanego kalkulatora FRAX, jest to prosta ankieta, która ocenia ryzyko złamania. Osoby z wysokim ryzykiem powinny mieć wykonane badania densytometryczne, które ocenią gęstość kości. Ostatnią interwencją jest konsultacja lekarza specjalisty w zakresie leczenia osteoporozy.

Którzy lekarze zajmują się specjalistycznym leczeniem osteoporozy?

Te kwestie uregulowane są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia, które przewiduje, że w zakresie leczenia osteoporozy specjalistami są lekarze posiadający specjalizację z dziedziny reumatologii, ortopedii, endokrynologii, ginekologii i położnictwa oraz chorób wewnętrznych.

Co jest głównym problem dotyczącym leczenia osteoporozy w Polsce?

Największym problemem polskiego systemu ochrony zdrowia jest dostęp do lekarzy specjalistów i bardzo długi okres oczekiwania na wizytę .
W przypadku leczenia osteoporozy w Polsce obecnie funkcjonuje 68 poradni leczenia osteoporozy, przy czym w województwie mazowieckim takich poradni jest 32, natomiast w pozostałych województwach jest ich bardzo niewiele, a w województwach pomorskim i zachodniopomorskim nie ma ani jednej specjalistycznej poradni.
Problemem jest również mała liczba wykonywanych badań densytometrycznych. Natomiast nie ma problemu z dostępem do skutecznych leków zapobiegających osteoporozie.

Dlaczego zatem samorządy powinny realizować programy w zakresie osteoporozy?

Głównym powodem jest dbanie o zdrowie mieszkańców przez jednostki samorządu terytorialnego, zwłaszcza w zakresie chorób, którym możemy skutecznie zapobiegać poprzez działania profilaktyczne.
Programy polityki zdrowotnej odgrywają szczególną rolę w miejscowościach, w których mamy ograniczoną dostępność do specjalistycznej opieki medycznej.
Ważne są również aspekty finansowe, gdyż to samorządy terytorialne często ponoszą koszty opieki społecznej, związane z niepełnosprawnością po złamaniach w szczególności kości udowej i kręgosłupa. Warto także zaznaczyć, że programy samorządowe obecnie mogą od 2 lat być współfinansowane przez NFZ do wysokości nawet 80 % kosztów. Niewątpliwym plusem jest także to, że rekomendacja AOTMiT dotycząca osteoporozy ułatwia opracowanie programu polityki zdrowotnej dla każdego samorządu terytorialnego.

Dziękujemy za rozmowę.

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa