Raport o stanie gminy a wotum zaufania dla wójta, burmistrza, prezydenta miasta

SĄDY O SAMORZĄDACH

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 5 listopada 2020 r., sygn. akt III SA/Wr 283/20

Pomiędzy raportem o stanie gminy, a podjęciem uchwały o wotum zaufania występuje ścisły związek. Wskazuje na to jednoznacznie treść przepisów ustawy o samorządzie gminnym. Ustawodawca wyraźnie określił, że rada rozpatruje raport o stanie gminy oraz podejmuje uchwałę w sprawie wotum zaufania „z tego tytułu”. Ponadto rozpoznanie raportu o stanie gminy zostało wprost powiązane z dwoma rodzajami uchwał, tj. z uchwałą w sprawie udzielenia, jak i nieudzielenia wotum zaufania. W ustawie o samorządzie gminnym zawarto bowiem zapis „[…] podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia wotum zaufania z tego tytułu […]”.

Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, który zapadł w sprawie ze skargi burmistrza miasta i gminy na uchwałę rady miasta i gminy w przedmiocie nieudzielenia burmistrzowi wotum zaufania.
Po pierwsze WSA we Wrocławiu wskazał, że skarga została wniesiona przez burmistrza miasta i gminy, którego dotyczy uchwała w sprawie nieudzielenia absolutorium. Tym samym uchwala została skutecznie zaskarżona przez podmiot posiadający legitymację skargową: uchwała narusza interes prawny skarżącego. – Organy gminy nie mają własnego interesu prawnego w toku wykonywania zadań gminy i wykonywania przysługujących im kompetencji. Przepis art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym nie odnosi się zatem do naruszenia interesu prawnego jednego organu gminy przez inny organ gminy. Natomiast podjęcie przez radę gminy uchwały o nieudzieleniu wotum zaufania wpływa na sferę prawną osoby pełniącej tę funkcję – podkreślił sąd administracyjny.
Po drugie wrocławski sąd administracyjny przypomniał, że zgodnie z art. 28aa ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.): wójt co roku do dnia 31 maja przedstawia radzie gminy raport o stanie gminy (ust. 1). Raport obejmuje podsumowanie działalności wójta w roku poprzednim, w szczególności realizację polityk, programów i strategii, uchwał rady gminy i budżetu obywatelskiego (ust. 2). Rada gminy może określić w drodze uchwały szczegółowe wymogi dotyczące raportu (ust. 3). Rada gminy rozpatruje raport, o którym mowa w ust. 1, podczas sesji, na której podejmowana jest uchwała rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wójtowi. Raport rozpatrywany jest w pierwszej kolejności. Nad przedstawionym raportem o stanie gminy przeprowadza się debatę (ust. 4). W debacie nad raportem o stanie gminy radni zabierają głos bez ograniczeń czasowych (ust. 5). W debacie nad raportem o stanie gminy mieszkańcy gminy mogą zabierać głos (ust. 6). Mieszkaniec, który chciałby zabrać głos w trybie określonym w ust. 6, składa do przewodniczącego rady pisemne zgłoszenie, poparte podpisami (ust. 7):

  • w gminie do 20 000 mieszkańców – co najmniej 20 osób;
  • w gminie powyżej 20 000 mieszkańców – co najmniej 50 osób.

Zgłoszenie składa się najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień, na który zwołana została sesja, podczas której ma być przedstawiany raport o stanie gminy. Mieszkańcy są dopuszczani do głosu według kolejności otrzymania przez przewodniczącego rady zgłoszenia. Liczba mieszkańców mogących zabrać głos w debacie wynosi 15, chyba że rada postanowi o zwiększeniu tej liczby (ust. 8). Po zakończeniu debaty nad raportem o stanie gminy rada gminy przeprowadza głosowanie nad udzieleniem wójtowi wotum zaufania. Uchwałę o udzieleniu wójtowi wotum zaufania rada gminy podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady gminy. Niepodjęcie uchwały o udzieleniu wójtowi wotum zaufania jest równoznaczne z podjęciem uchwały o nieudzieleniu wójtowi wotum zaufania (ust. 9). W przypadku nieudzielenia wójtowi wotum zaufania w dwóch kolejnych latach rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta. Przepisy art. 28a ust. 3 i 5 stosuje się odpowiednio (ust. 10).
Z powołanych przepisów wynika przede wszystkim, że pomiędzy raportem o stanie gminy a podjęciem uchwały o wotum zaufania występuje ścisły związek. Wskazuje na to jednoznacznie przepis art. 18 ust. 2 pkt 4a u.s.g., w którym ustawodawca wyraźnie określił, że rada rozpatruje raport o stanie gminy oraz podejmuje uchwałę w sprawie wotum zaufania „z tego tytułu”.
Ponadto wynika z nich, że rada gminy, realizując swoją kompetencję, nie działa w warunkach dowolności, ponieważ wotum zaufania jest powiązane z raportem o stanie gminy (rozpatrzeniem przez radę gminy raportu), a nadto dochowane muszą być przewidziane procedury.
W tym miejscu wyjaśnić również trzeba, że przepisy u.s.g., normujące zagadnienia związane z podejmowaniem uchwały w sprawie udzielenia wotum zaufania wójtowi, nie formułują obowiązku uzasadniania przez radę gminy tego rodzaju uchwały. Jednakże zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie wskazuje się, że takie uzasadnienie powinno być sporządzane, ponieważ pełni ono określone cele. W doktrynie obowiązek uzasadnienia uchwały (tam, gdzie obowiązek ten nie jest wyraźnie określony ustawowo) wyprowadzany jest z ogólnej zasady ustrojowej związania organów administracji prawem, obowiązku odwoływania się do prawa oraz z kompetencji sądów administracyjnych i organów nadzoru, które – sprawując kontrolę – muszą znać motywy, jakimi kierowała się rada gminy, powiatu czy sejmik, a także zasady demokratycznego państwa prawnego i zasad szczegółowych, w tym zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa czy zasad „dobrej legislacji”.

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa