Strefa czystego transportu możliwa na terenie każdej gminy

ANALIZY | KOMENTARZE - SAS 3 / 2022

Wprowadzenie na określonym obszarze gminy strefy czystego transportu nie jest zagadnieniem nowym, bo możliwość taka powstała już w 2018 r. wraz z uchwaleniem ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, a następnie ewoluowała na przestrzeni ostatnich lat. Jednak to ostatnia nowelizacja ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. poz. 2269, która weszła w życie 24 grudnia 2021 r., dokonała istotnych zmian dopełniających regulację dotyczącą strefy czystego transportu.

KAŻDA GMINA

Nowelizując ustawę z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 110) – zwaną dalej „ustawą o elektromobilności”, ustawodawca zdecydował się na umożliwienie wprowadzenia strefy czystego transportu na terenie każdej gminy w Polsce (art. 39 ust. 1).
Jest to duża zmiana w kontekście dotychczas obowiązujących przepisów, które ograniczały utworzenie takiej strefy jedynie do gmin liczących powyżej 100 000 mieszkańców dla terenu śródmiejskiej zabudowy lub jej części, stanowiącej zgrupowanie intensywnej zabudowy na obszarze śródmieścia. Jednocześnie ustawa wymagała określenia obszaru w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Trzeba również zauważyć, że jest to dalej idąca zmiana (uproszczenie), w porównaniu nie tylko z poprzednim stanem prawnym, ale także z pierwotnym brzmieniem ustawy z 2018 r., gdzie strefa musiała obejmować obszar zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją budynków użyteczności publicznej.
Zatem obecnie każda gmina, w celu ograniczenia negatywnego oddziaływania emisji zanieczyszczeń z transportu na zdrowie ludzi i środowisko, może ustanowić strefę czystego transportu.

KTO WJEDZIE DO STREFY

Dokonując zmian w ustawie o elektromobilności, postanowiono o pewnym uelastycznieniu kompetencji gminy w zakresie regulowania, jakie pojazdy samochodowe mogą wjechać do strefy (dodany pkt 4 w art. 39 ust.1). Zgodnie bowiem z art. 39 ust. 4 ustawy o elektromobilności, rada gminy, tworząc strefę czystego transportu, będzie mogła ustanowić nie tylko wyłączenia przedmiotowe (wobec konkretnych pojazdów), ale także podmiotowe, a więc wobec konkretnych podmiotów poruszających się tymi pojazdami.
Wprowadzona zmiana jest o tyle istotna, że umożliwia radzie gminy w uchwale dokonać wyłączenia podmiotowego, a zatem np. mieszkańców ustanowionej strefy, co dotychczas nie było możliwe, gdyż pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t, których właścicielami, posiadaczami lub użytkownikami są mieszkańcy strefy czystego transportu, były wyłączone z mocy ustawy z zakazu (art. 39 ust. 1 lit. e poprzedniego stanu prawnego).
Ponadto rada gminy, w uchwale ustanawiającej strefę czystego transportu, może dopuścić wjazd do strefy, w godzinach 9-17, w okresie nie dłuższym niż 3 lata od dnia ustanowienia strefy, pojazdów innych niż określone w ust. 1 i 2 oraz korzystających z wyłączeń na podstawie ust. 4, pod warunkiem uiszczenia opłaty.

OPŁATA ZA WJAZD DO STREFY

Ustawodawca postawił dokonać zmiany także w zakresie opłat za wjazd do strefy pojazdów innych, niż określone w art. 39 ust. 1 i 2 oraz fakultatywnie wyłączonych przez radę gminy na podstawie ust. 4 ustawy o elektromobilności, poprzez ustalenie wprost stawki, nie wyższej niż 2,50 zł za godzinę w przypadku opłaty jednorazowej oraz 500 zł w przypadku opłaty abonamentowej za jeden miesiąc.
Tym samym nie pozostawiono już całkowitej dowolności gminie w kształtowaniu opłat w wymiarze miesięcznym, poprzez wprowadzenie górnego ograniczenia tej stawki. Opłata jednorazowa za godzinę nadal będzie pobierana w godzinach 9-17.

DODATKOWE OBOWIĄZKI

Nowością w ustawie o elektromobilności w zakresie strefy czystego transportu jest ustanowienie wymogu oznaczania pojazdów samochodowych, o których mowa w art. 39 ust. 1, oraz korzystających z wyłączeń na podstawie ust. 4, uprawnionych do wjazdu do strefy czystego transportu specjalną nalepką, umieszczaną w lewym dolnym rogu przedniej szyby pojazdu.
Oznaczenie nalepką nie jest natomiast wymagane, jeżeli pojazd elektryczny lub napędzany wodorem jest oznaczony tablicami, o których mowa w art. 71 ust. 2a ustawy – Prawo o ruchu drogowym (a więc posiadający tablice rejestracyjne, wskazujące na rodzaj paliwa wykorzystywanego do ich napędu), lub oznaczony nalepką umieszczoną na przedniej szybie pojazdu, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 76 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy (art. 39 ust. 10 ustawy o elektromobilności).
Wymaganą nalepkę będzie wydawał wójt, burmistrz, prezydent miasta za opłatą, wynoszącą maksymalnie 5 zł. Wzór nalepki ustalił Minister Klimatu i Środowiska w rozporządzeniu z dnia 31 marca 2022 r. w sprawie wzoru nalepki dla pojazdów uprawnionych do wjazdu do strefy czystego transportu (Dz.U. poz. 845).

USTALENIE STREFY

Ustawodawca w art. 40 ust. 3-5 ustawy o elektromobilności, czego w poprzednim stanie prawnym nie było, uregulował procedurę podejmowania uchwały, ustalającej strefę czystego transportu.
Wójt, burmistrz albo prezydent miasta sporządza projekt uchwały, konsultuje go z mieszkańcami gminy, zamieszczając projekt na stronie internetowej obsługującego go urzędu i wyznaczając termin na zgłaszanie uwag. Termin ten nie może być krótszy niż 21 dni (ust. 3).
Kolejnym krokiem jest przekazanie przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta, niezwłocznie po rozpatrzeniu wszystkich uwag, zgłoszonych w ramach konsultacji publicznych, projektu uchwały radzie gminy (ust. 4). Jednocześnie radzie gminy w ustawie wyznaczono termin na podjęcie uchwały, który wynosi 60 dni od dnia otrzymania projektu (ust. 5).
Nie można zapomnieć również o nowym brzmieniu art. 39 ust. 3 ustawy o elektromobilności, wprowadzającym całkowicie nowe rozwiązanie dotyczące strefy czystego transportu, powodując, że ustalenie strefy może mieć charakter temporalny. W myśl bowiem tego przepisu, strefę czystego transportu ustanawia się na czas nieoznaczony lub oznaczony, nie krótszy niż 5 lat.

UCHWAŁA W SPRAWIE USTALENIA STREFY

Z dniem wejścia w życie nowelizacji ustawy o elektromobilności, zmianie uległa regulacja dotycząca zakresu przedmiotowego samej uchwały w sprawie ustalenia strefy czystego transportu. Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 40 ust. 2 ustawy o elektromobilności, uchwała określa obligatoryjnie:

  • granice obszaru strefy czystego transportu;
  • sposób organizacji ruchu w strefie czystego transportu;
  • dodatkowe sposoby podania do publicznej wiadomości treści uchwały o ustanowieniu strefy czystego transportu;
  • wysokość oraz sposób poboru opłaty za wjazd do strefy czystego transportu (jeżeli rada skorzystała z kompetencji z art. 39 ust. 5 ustawy o elektromobilności);
  • wysokość opłaty za wydanie nalepki i szczegółowy sposób wydawania nalepki.
  • Jednocześnie elementem o charakterze fakultatywnym (nieobowiązkowym) uchwały ustalającej strefę czystego transportu, może być:
  • ustanowienie dodatkowych wyłączeń podmiotowych i przedmiotowych od zakazu wjazdu do strefy, innych niż określonych w art. 39 ust. 2 ustawy o elektromobliności;
  • dopuszczenie wjazdu do strefy, w godzinach 9-17, w okresie nie dłuższym niż 3 lata od dnia ustanowienia strefy, pojazdów innych niż określone w art. 39 ust. 1 i 2 oraz korzystających z wyłączeń na podstawie ust. 4, pod warunkiem uiszczenia opłaty.

Uchwała o ustanowieniu strefy czystego transportu stanowi akt prawa miejscowego, a tym samym podlega publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym, na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1461) i wchodzi w życie, co do zasady, po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia.

Grzegorz Drozd
radca prawny
zastępca kierownika Oddziału Nadzoru
w Wydziale Prawnym, Nadzoru i Kontroli Dolnośląskiego
Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa