Sekretarz z awansu czy wyłącznie z konkursu?

AKTUALNOŚCI / ANALIZY - KOMENTARZE - SAS 2 / 2018

Czy można awansować urzędnika i w ten sposób obsadzić stanowisko sekretarza? A może jedynym dopuszczalnym trybem obsadzenia tego stanowiska jest konkurs? Ustawa o pracownikach samorządowych jednoznacznej odpowiedzi na te pytania nie daje i trzeba się w tej materii odwołać do interpretacji przepisów. Ta jednak może prowadzić do odmiennych wniosków. Wydaje mi się jednak, że celniejsze są argumenty przemawiające za dopuszczalnością awansu wewnętrznego na stanowisko sekretarza.

Nabór kandydatów na wolne stanowisko sekretarza przeprowadza się nie później niż w ciągu 3 miesięcy od zwolnienia stanowiska. Obsadzenie stanowiska sekretarza nie może nastąpić w drodze powierzenia pełnienia obowiązków. Przepisu art. 21 nie stosuje się. Tak wynika z art. 5 ust. 1a i 1b ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.). Te właśnie przepisy są najczęściej przywoływane przez zwolenników stanowiska, że jedyną dopuszczalną formą zatrudnienia sekretarza jest tryb konkursowy.
Stanowisko takie prezentuje m.in. Artur Rycak (Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz, wyd. III Wolters Kluwer 2016 r.) Autor wskazuje, że z brzmienia art. 5 ust. 1a i 1b wynika, że „de lege lata nie jest możliwe zatrudnienie, także czasowe, na stanowisku sekretarza na jakiejkolwiek podstawie przewidzianej w ustawie, w tym poprzez awans wewnętrzny, przeniesienie do pracy w innej jednostce samorządowej czy też przeniesienie w ramach reorganizacji wewnętrznej urzędu. Konsekwentnie należy przyjąć, że nie jest także dopuszczalne powierzenie pracownikowi pełnienia obowiązków sekretarza na podstawie art. 42 k.p.”
Odmienne stanowisko prezentuje natomiast Monika Tomaszewska (Komentarz do ustawy o pracownikach samorządowych.[w:] Prawo urzędnicze. Komentarz, red. Krzysztof Baran, LEX 2014). Autorka wskazuje przede wszystkim na literalne brzmienie art. 5 ust. 1b u.p.s., z którego wynika, że zabronione jest tylko „powierzenie pełnienia obowiązków sekretarza”. A skoro tak, to awans wewnętrzny jest jak najbardziej dopuszczalny, ponieważ pojęcie „awans” oznacza zupełnie coś innego niż „powierzenie obowiązków”.

Jak wynika z art. 20 u.p.s. pracownik samorządowy, który wykazuje inicjatywę w pracy i sumiennie wykonuje swoje obowiązki, może zostać przeniesiony na wyższe stanowisko. Możliwość awansowania pracownika na wyższe stanowisko ustawodawca uwzględnił, definiując pojęcie „wolnego stanowiska urzędniczego”.

 

O ZATRUDNIENIU SEKRETARZA

Sekretarz to kierownicze stanowisko urzędnicze. Co więcej, musi być ono obligatoryjnie utworzone i obsadzone w urzędzie gminy, starostwie powiatowym, jak i w urzędzie marszałkowskim. Podstawą zatrudnienia sekretarza jest umowa o pracę. Nawiązuje ją w imieniu pracodawcy kierownik urzędu (wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta powiatowy lub marszałek województwa).
Aby zostać sekretarzem w gminie, trzeba spełnić szereg kryteriów. Trzeba mieć co najmniej czteroletni staż pracy na stanowisku urzędniczym, w tym dwa lata przepracowane na stanowisku kierowniczym urzędniczym. Sekretarz nie może być osobą karaną, a ponadto ma być apolityczny. Ustawodawca zakazał mu zarówno być członkiem partii politycznej, jak również uczestniczyć w tworzeniu takich partii. Sekretarz musi też obowiązkowo legitymować się wyższym wykształceniem. Oznacza to, że powinien legitymować się tytułem magistra, inżyniera lub przynajmniej licencjata.

CO DO ZASADY Z KONKURSU

Jak już to zostało powiedziane kandydat na stanowisko sekretarza powinien zostać wyłoniony w drodze konkursu. Ale czy zawsze? Tutaj można mieć wątpliwości.
Cytowany już art. 5 ust. 1a stanowi bowiem, że nabór kandydatów na wolne stanowisko sekretarza przeprowadza się nie później niż w ciągu 3 miesięcy od zwolnienia stanowiska.
Jeżeli przepis ten będziemy odczytywać wspólnie z art. 12 ust. 1 u.p.s. oraz art. 20 ust. 1 tej ustawy, to można dojść do wniosku, że awans na stanowisko sekretarza jest jak najbardziej dopuszczalny.
Jak wynika z art. 20 u.p.s. pracownik samorządowy, który wykazuje inicjatywę w pracy i sumiennie wykonuje swoje obowiązki, może zostać przeniesiony na wyższe stanowisko (awans wewnętrzny). Możliwość awansowania pracownika na wyższe stanowisko ustawodawca uwzględnił definiując pojęcie „wolnego stanowiska urzędniczego”.

WOLNE STANOWISKO

W art. 12 ust. 1 u.p.s. wskazał bowiem, że jest to stanowisko, na które, zgodnie z przepisami ustawy albo w drodze porozumienia, nie został przeniesiony pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, posiadający kwalifikacje wymagane na danym stanowisku lub nie został przeprowadzony na to stanowisko nabór, albo na którym, mimo przeprowadzonego naboru, nie został zatrudniony pracownik.
Skoro wolnym stanowiskiem urzędniczym (kierowniczym urzędniczym, a więc i sekretarza) jest tylko takie, na które m.in. nie przeniesiono – np. w drodze awansu wewnętrznego – innego urzędnika, to wynika z tego, że naboru na stanowisko sekretarza nie przeprowadza się, gdy stanowisko to zostało obsadzone w drodze awansu wewnętrznego. Innymi słowy, awans na stanowisko sekretarza jest dopuszczalny.

ZAKAZ POWIERZANIA OBOWIĄZKÓW TO NIE PRZESZKODA

A co w takim razie z zakazem zawartym w art. 5 ust. 1b u.p.s.? Przypomnijmy, że przepis ten stanowi, że „obsadzenie stanowiska sekretarza nie może nastąpić w drodze powierzenia pełnienia obowiązków. Przepisu art. 21 nie stosuje się”.
Zgodnie z art. 21 u.p.s., jeżeli wymagają tego potrzeby jednostki, pracownikowi samorządowemu można powierzyć, na okres do 3 miesięcy w roku kalendarzowym, wykonywanie innej pracy niż określona w umowie o pracę, zgodnej z jego kwalifikacjami. W okresie tym przysługuje pracownikowi wynagrodzenie stosowne do wykonywanej pracy, lecz nie niższe od dotychczasowego.
Jak podkreśla Artur Rycak „Wyłączenie stosowania art. 21 oznacza, że nie jest dopuszczalne powierzenie pracownikowi samorządowemu wykonywania na okres do 3 miesięcy pracy na stanowisku sekretarza także na podstawie art. 21. W ten sposób ustawodawca wyklucza możliwość powierzania pełnienia obowiązków sekretarza na jakiejkolwiek podstawie przewidzianej w ustawie, chcąc uniknąć omijania zakazu sformułowanego w zdaniu pierwszym art. 5 ust. 1b”.
Czy jednak zakaz obsadzania stanowiska sekretarza „w drodze powierzenia pełnienia obowiązków” należy rozumieć jako zakaz obsadzania stanowiska sekretarza „w drodze przeniesienia pracownika samorządowego” np. w trybie art. 20 u.p.s. (awans wewnętrzny)?
Odpowiedź na takie pytanie będzie negatywna. Z cytowanych przepisów wnika raczej, że ustawodawca sprzeciwia się praktykom „powierzania obowiązków sekretarza” osobom, które zatrudnione na tym stanowisku być nie mogą z tego chociażby powodu, że nie posiadają odpowiednich kwalifikacji. A skoro tak, to akceptuje rozwiązanie pozwalające obsadzić stanowisko sekretarza w trybie awansu wewnętrznego. Oczywiście, o ile awansowany urzędnik będzie spełniał ustawowe wymagania kwalifikacyjne wymagane do zatrudnienia na tym stanowisku.

Jakub Gortyński

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa