Udostępnianie informacji o nagrodach dla pracowników urzędu marszałkowskiego

DODATEK ORZECZNICTWO I ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE DLA SAMORZĄDÓW - SAS 2 / 2019

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 listopada 2018 r., I OSK 159/17

Udostępnienie informacji publicznej, dotyczącej nagród otrzymanych przez pracowników urzędu marszałkowskiego, warunkowane jest posiadaniem przez każdego z nich statusu osoby „pełniącej funkcje publiczne”.

Tak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 listopada 2018 r. Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.
Stowarzyszenie zajmujące się działaniami m.in. na rzecz swobodnego dostępu do informacji publicznej, wniosło o udostępnienie informacji publicznej dotyczącej nagród otrzymanych przez pracowników urzędu marszałkowskiego za 2015 rok. Stowarzyszenie wnioskowało o pełną listę pracowników, ze wskazaniem imienia i nazwiska każdej osoby wraz z podaniem wysokości otrzymanej nagrody.
W odpowiedzi przez urząd marszałkowski została udostępniona informacja dotycząca przyznanych nagród, jednak wyłącznie co do osób, które (w ocenie organu) pełnią funkcje publiczne tj.: członka zarządu, skarbnika, sekretarza województwa, zastępcy sekretarza, dyrektora, zastępcy dyrektora w poszczególnych departamentach. Zdaniem urzędu, tylko ww. osoby mają realny wpływ na dysponowanie majątkiem samorządu województwa, a w konsekwencji posiadają status osoby pełniącej funkcję publiczną, w rozumieniu przyjętym na gruncie art. 5 ust. 2 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (dalej: u.d.i.p.).
Stowarzyszenie wniosło odwołanie od decyzji odmownej, jednak Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Gdańsku utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Organ odwoławczy zgodził się z argumentacją prezentowaną przez organ I instancji.
Na decyzję SKO stowarzyszenie wniosło skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, który wyrokiem z 19 października 2016 r., II Sa/Gd 457/16 uchylił decyzje urzędu marszałkowskiego i SKO. W uzasadnieniu wskazał, że odmawiając udostępnienia informacji co do wymienionych w załączniku do decyzji 724 pracowników urzędu marszałkowskiego, organy wskazały jedynie, że nie pełnią one funkcji publicznej. Nie wyjaśniono natomiast, dlaczego w ocenie orzekających w sprawie organów żadna z tych osób nie pełni funkcji publicznej.
Wyrok ten został w całości zaskarżony kasacyjnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego przez stowarzyszenie. NSA kasację oddalił.
W ocenie NSA, w przedmiotowej sprawie istotą sporu jest kwestia zasadności odmowy udostępnienia żądanych informacji ze względu na prywatność osób fizycznych. W takiej bowiem sytuacji art. 5 ust. 2 u.d.i.p. stanowi podstawę do ograniczenia dostępu do informacji publicznej. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa. Z powyższego przepisu wynika, że dostęp do informacji publicznej może podlegać ograniczeniom ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Jeżeli natomiast informacja dotyczy osób pełniących funkcje publiczne i ma związek z pełnieniem tych funkcji lub gdy osoba fizyczna bądź przedsiębiorca zrezygnują z przysługujących im praw, dostęp do informacji nie może zostać ograniczony z powołaniem się na ochronę prywatności lub tajemnicy przedsiębiorcy.
Sąd uznał, że kluczową dla oceny charakteru pełnionej przez osobę fizyczną funkcji jest wykładnia pojęcia „osoba pełniąca funkcje publiczne” i dokonał wykładni tego pojęcia. NSA przyjął, że podstawową przesłanką, która umożliwia zastosowanie art. 5 ust. 2 u.d.i.p., jest zatem jednoznaczne ustalenie, czy osoba, której dotyczy żądana informacja publiczna jest osobą pełniącą funkcję publiczną, czy też nie. Dopiero bowiem zbadanie tej okoliczności pozwala na prawidłowe ustalenie możliwości zastosowania ograniczeń wynikających z art. 5 ust. 2 ustawy. Jeżeli żądana informacja dotyczy osoby pełniącej funkcję publiczną i ma związek z pełnieniem tej funkcji, to organ zobowiązany do jej udzielenia nie może odmówić udostępnienia takiej informacji z uwagi na ograniczenia wynikające z art. 5 ust 2 ustawy. W przeciwnym jednakże wypadku nie można udzielić informacji.

oprac. Jakub Gortyński

SPIS TREŚCI

Nadzór wojewody nad zarządzeniami starosty

DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA / SĄDY O SAMORZĄDACH - SAS 2 / 2019

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 23 stycznia 2014 r., sygn. akt IV SA/Po 1124/13

Sytuację prawną zarządzeń starosty o charakterze generalnym i powszechnie obowiązującym należy zrównać z sytuacją prawną uchwał organów powiatu. Z tego zaś powodu należy poddać je regulacji przepisów ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (dalej: u.s.p.) i z tej mocy poddać działalności nadzorczej wojewody.

Badana przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu sprawa dotyczyła skargi na rozstrzygnięcie wojewody, stwierdzające nieważność wydanego przez starostę zarządzenia.
Na jej tle zarysowują się dwie zasadnicze kwestie teoretyczne. Są to mianowicie problematyka prawnego uregulowania aktu, jakim jest zarządzenie starosty, następnie zaś kwestia przysługiwania wojewodzie uprawnień do podjęcia działań nadzorczych w stosunku do tego aktu.
Jeśli chodzi o zagadnienie prawnego uregulowania aktu, jakim jest zarządzenie starosty, należy stwierdzić, iż ustawodawca nie uregulował tego wyraźnie, mimo iż ustawy zwykłe wymuszają niejako podjęcie przez starostę tego typu rozstrzygnięcia. Przykładowo art. 60 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (dalej: u.p.s.) stwierdza, że starosta ustala średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w domu pomocy społecznej o zasięgu powiatowym. Z drugiej zaś strony przepis art. 79 ust. 1 u.s.p. ogranicza zakres działań nadzorczych wojewody do uchwał organów powiatu. Starosta zaś nie może wydać uchwały, albowiem nie jest on organem kolegialnym, a dla takich właśnie organów zastrzeżone jest wydawanie uchwał z racji ich wieloosobowego składu.
Ponadto trzeba pamiętać o tym, że o ile zgodnie z art. 5 ustawy z art. 5 § 2 pkt 6 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego starosta jest organem jednostki samorządu terytorialnego, o tyle zgodnie z art. 8 ust. 2 u.s.p. organami powiatu są: rada powiatu i zarząd powiatu. Powiatowa ustawa ustrojowa nie wymienia natomiast starosty jako organu powiatu. Jeśliby zatem uznać, że art. 8 ust. 2 u.s.p. zawiera katalog zamknięty organów powiatu, to starosta organem powiatu nie jest. Powstaje zatem wątpliwość, czy gdyby nawet abstrahować od poruszonej kwestii, iż starosta nie może wydawać uchwał, jedynie zarządzenia, to czy miałby do tych zarządzeń zastosowanie przepis art. 79 u.s.p., skoro mowa w nim o uchwałach „organów powiatu”.
Udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy wojewoda był władny stwierdzić nieważność zarządzenia starosty, wymaga ustalenia charakteru prawnego tych zarządzeń. Obowiązujące przepisy prawa przy żadnej okazji nie wymieniają expressis verbis zarządzeń jednoosobowych starosty. Nie ulega jednak wątpliwości, że zarządzenia takie są aktami o charakterze generalnym i powszechnie obowiązującym i stanowią z tego względu, z materialnego punktu widzenia, odpowiednik uchwał organów powiatu.
To treść aktu, nie zaś jego nazwa pozwalają określić jego cechy. Przeciwny wniosek mógłby prowadzić do sytuacji, w której tej rangi akt pozostawałby poza kontrolą sądową, co byłoby z kolei niedopuszczalnym ograniczeniem prawa obywatela do sądu – art. 77 ust. 2 Konstytucji oraz pośrednio zasady państwa prawnego – art. 2 Konstytucji. Dlatego zdaniem WSA w Poznaniu należy przyjąć, iż zarządzenia starosty (wydawane m.in. na podstawie art. 60 u.p.s.) jakkolwiek nie są uchwałami organów powiatu, stanowią akty prawa zawierające normy powszechnie obowiązujące. Z tego względu należałoby do nich stosować odpowiednio przepisy o uchwałach organów powiatu.
Skoro zaskarżone zarządzenie Starosty ma charakter generalny, powszechnie obowiązujący, a zatem jest odpowiednikiem uchwały organu powiatu w sensie materialnym, to wojewoda uprawniony był do skorzystania z procedury przewidzianej w art. 79 ust. 1 u.s.p. Należy zatem przyznać wojewodzie uprawnienia nadzorcze w stosunku do zarządzeń starosty, które mają charakter generalnych i powszechnie obowiązujących aktów.

oprac. J.G.

SPIS TREŚCI

W obronie granic

DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA / ZE ZWIĄZKU GMIN WIEJSKICH - SAS 2 / 2019

Na wniosek Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej 7 marca 2019 r. w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji odbyło się spotkanie wójtów gmin wiejskich z Sekretarzem Stanu w MSWiA Pawłem Szefernakerem. Zakres tematyczny spotkania dotyczył obaw gmin wobec spodziewanych wniosków dotyczących zmiany granic gmin, celem przyłączenia części ich terytoriów do innej gminy.

W spotkaniu uczestniczyli:

  • Danuta Chilik – Wójt Gminy Miejsce Piastowe,
  • Sławomir Chojnowski – Wójt Gminy Kleszczów,
  • Lesław Kuźniar – Wójt Gminy Trzebownisko,
  • Michał Kontraktowicz – Wójt Gminy Stawiguda,
  • Karol Mikołajczyk – Wójt Gminy Turek,
  • Wilhelm Woźniak – Wójt Gminy Krasne,
  • Bartosz Chojnacki – Z-ca Wójta Gminy Lubin,
  • Kazimierz Hudzik – Sekretarz Gminy Kleszczów.

 

Ze strony ZGW RP w spotkaniu uczestniczył Leszek Świętalski – Sekretarz Generalny ZGW RP, a ze strony MSWiA udział wzięli: Grzegorz Ziomek – Dyrektor Departamentu Administracji Publicznej oraz Szymon Wróbel – Sekretarz Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego ze strony rządowej.
Wcześniej, 20 lutego 2019 r., problematyką regulacji granic gmin zajmowała się Sejmowa Komisja Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Regionalnego ( o czym informowaliśmy w naszym serwisie).
Leszek Świętalski przedstawił tło powodów spotkania. Zwracając się do Ministra Pawła Szefernakera, podkreślił, iż zwraca się do niego przede wszystkim jako do Pełnomocnika Rządu do spraw Samorządu Terytorialnego. Powodem tego jest to, że od wielu lat bezskutecznie Związek w interesie gmin z obszarami wiejskimi apeluje o zmiany zapisów art. 4 ustawy o samorządzie gminnym i przepisów wykonawczych odnoszących się do problematyki zmiany granic gmin. Wskazywaliśmy na nieuregulowane problemy finansowe wynikające z podziałów. Istniejący stan prawny podważa, zdaniem Związku, zasadę stabilności terytorialnej gmin, która to zasada leży u podstaw konstytucyjnego statusu gminy. Zmiany granic gmin, dokonywane wyłącznie z pobudek ekonomicznych, poza burzeniem więzi społecznych, gospodarczych i kulturowych oraz jednorodności i stabilności terytorialnej, generują także ubytki w dochodach i destabilizują budżety gmin dotkniętych redukcjami terytorialnymi. Wszystkie te zdarzenia mają charakter działań wywłaszczających bez odszkodowań i rekompensat. Wobec braku woli organów władzy w zakresie regulacji sprzyjających tym procesom wskazano, iż rosną obawy samorządów gmin wiejskich o zachowanie swoich granic i dorobku. Dowodem tego są spodziewane kolejne wnioski zmierzające do zmian granic gmin, których przedstawiciele obecni są na spotkaniu.
Minister Paweł Szefernaker został zapoznany szczegółowo z problemami wszystkich reprezentowanych gmin i skutkami ewentualnych podziałów. Przy czym podkreślił, że rozpatrując złożone wnioski będzie przede wszystkim uwzględniał opinie wojewodów w tym zakresie. Zwrócono przy tym uwagę przedstawicielom resortu, iż opinia wojewodów jest tylko jednym z elementów składającym się na zawartość wniosków i zgodnie z ustawą i rozporządzeniem nie ma charakteru wiążącego.
W wyniku spotkania ustalono, iż Ministerstwo poinformuje gminy za pośrednictwem Związku w otrzymanych wnioskach dot. regulacji granic gmin. Ma to służyć odpowiedniemu monitoringowi ze strony zainteresowanych gmin oraz przygotowaniu z ich strony odpowiednich kroków zaradczych.
Ustalono także, iż na wniosek ZGW RP, w maju na posiedzeniu Zespołu ds. Ustrojowych Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zainicjowana zostanie dyskusja problemowa mająca na celu przedstawienie rekomendacji w zakresie spodziewanych zmian w ustawie o samorządzie gminnym, odnoszących się do problematyki regulacji granic.
Problematyka ta omawiana była również na wyjazdowym posiedzeniu Zarządu ZGW RP w Kleszczowie 14 marca br. Wypracowane podczas tego spotkania stanowiska będą przedmiotem dyskusji na najbliższym Zgromadzeniu Ogólnym Związku w dniach 25-26 kwietnia br. w Warszawie.

Leszek Świętalski
Sekretarz Generalny ZGW RP

SPIS TREŚCI

TK ponownie o janosikowym

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r., sygn. K 18/17

Trybunał Konstytucyjny po blisko 4 latach od złożenia wniosku przez gminę Międzyzdroje o zbadanie konstytucyjności jednego z elementów tzw. janosikowego (dokładnie art. 36 ust. 10 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego) orzekł
o jego niezgodności z art. 167 ust. 1 i 2 oraz art. 165 ust. 1 Konstytucji.
Sąd konstytucyjny podzielił zdanie wnioskodawcy, że kwestionowana regulacja w zakresie, w jakim dotyczy sytuacji, w której gmina, z przyczyn niezależnych od niej, otrzymała część wyrównawczą lub równoważącą subwencji ogólnej w kwocie niższej od należnej bądź dokonała wpłaty przeznaczonej na część równoważącą w kwocie wyższej od należnej jest niezgodny ze wskazanymi przepisami ustawy zasadniczej.
Orzeczenie to ma jednak znacznie szerszy kontekst, gdyż wpisuje się w prowadzoną od lat dyskusję nad mechanizmem działania systemu wpłat korekcyjno-wyrównawczych w Polsce.
Zgodnie bowiem z ustawą o dochodach JST część gmin, która przekracza odpowiednie wskaźniki (obliczane bardzo specyficznie i które nie zawsze oddają ich realną sytuację finansową do własnych potrzeb wydatkowych) ma obowiązek przekazywania wpłat wyrównawczych (tzw. wpłat na część równoważącą subwencji ogólnej) na rzecz innych, „biedniejszych” gmin. Beneficjenci muszą także spełnić kryteria uprawniające ich do uzyskania takich wpłat (które obarczone są również podobnymi niedoskonałościami jak w zakresie płatników). Owa sytuacja analogicznie regulowana jest w odniesieniu do powiatów i województw.
Uznany za niekonstytucyjny przepis art. 36 ust. 10 ustawy o dochodach JST pozbawiał „bogatsze” gminy prawa dochodzenia zwrotu uiszczonej przez nie części równoważącej subwencji ogólnej, ale w ostateczności nieprzekazanej „biedniejszym” gminom. Podobnie sprawa miała się w przypadku, w którym beneficjent nie otrzymał należnej mu finalnie wypłaty w pełnej wysokości.
Powyższa sytuacja wynika z systemu wyliczania kwot janosikowego. Stosowne obliczenie dokonywane jest corocznie na podstawie danych uzyskiwanych w ramach sprawozdawczości budżetowej JST i odzwierciedlane najpierw w projekcie ustawy budżetowej, a w konsekwencji w samej ustawie. Zatem jakiekolwiek modyfikacje kwot janosikowego w stosunku do pierwotnie ustalonych  zarówno w zakresie korekt planowanych wpłat nadmiernych, jak i niższych niż należne transferów do beneficjentów – dokonane mogą zostać wyłącznie w okresie od przedstawienia projektu ustawy budżetowej przez Radę Ministrów do uchwalenia budżetu przez parlament.
Jak podkreśliła w ustnym uzasadnieniu wyroku sędzia sprawozdawca prof. Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, sama ustawa o dochodach JST przewiduje jedynie mechanizmy korekty takich wpłat wyłącznie na niekorzyść beneficjentów i płatników (art. 36 ust. 1-9), tj. gdy odpowiednio otrzymali część równoważącą wyższą niż należną lub też wpłacili kwotę niższą niż faktycznie są zobowiązani. Brak jest jednak obecnie regulacji, pozwalającej na uzyskanie należnej kwoty przez gminę „biedniejszą” (w zakresie wypłaty, którą miała ostatecznie otrzymać) i „bogatszą” (w zakresie wpłaty, którą ostatecznie wytransferowała) w sytuacji, w której korekta na jej korzyść powinna nastąpić z przyczyn zupełnie od niej niezależnych.
Wskazany przez TK problem znany jest na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego, jednakże z uwagi na charakter wnioskodawcy (rada gminy) rozstrzygnięcie mogło odnosić się wyłącznie do gmin i stąd jego zakresowy charakter.
Trybunał odroczył także utratę mocy obowiązującej omawianego przepisu do 31 grudnia 2019 r. W związku z tym ustawodawcy pozostało niespełna 9 miesięcy na wdrożenie nowej regulacji, odpowiadającej standardom konstytucyjnym.
Należy oczekiwać, że powyższe zostanie odzwierciedlone w przygotowywanej od kilku lat przez Ministerstwo Finansów nowelizacji ustawy o dochodach JST w zakresie całego systemu wpłat korekcyjno-wykonawczych, która światło dziennie – zgodnie z zapowiedziami ministerstwa – ma ujrzeć już w tym roku. Jest to konsekwencja poprzedniego wyroku TK z marca 2014 r. (sygn. K 13/11), w którym stwierdzono niezgodność z Konstytucją kluczowych przepisów dotyczących janosikowego na poziomie województw.

Tomasz Darowski
radca prawny, Partner w Praktyce Infrastruktury i Energetyki w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka

Bartłomiej Ślemp
Praktyka Infrastruktury i Energetyki w kancelarii
Domański Zakrzewski Palinka, prowadzi badania naukowe na Uniwersytecie Warszawskim pn. „Finansowanie
jednostek samorządu lokalnego w świetle orzecznictwa sądów konstytucyjnych wybranych państw europejskich” w ramach programu MNiSW „Diamentowy Grant”

SPIS TREŚCI

Czy raport o stanie gminy musi być samodzielnie przygotowany przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta?

DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA / SAMORZĄDOWE ANALIZY PRAWNE - SAS 2 / 2019

Raport o stanie gminy jest dokumentem, który po raz pierwszy procedowany będzie w bieżącym roku. Został on wprowadzony do przepisów ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) na mocy ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. poz. 130). Raport o stanie gminy ustawodawca uregulował w nowym przepisie art. 28 aa u.s.g., w całości tej problematyce poświęconym. Jego przedmiotem ma być podsumowanie działalności organu wykonawczego gminy w roku poprzednim, w szczególności w zakresie realizacji polityk, programów i strategii, uchwał rady gminy i budżetu obywatelskiego.

PROCEDURA

Zgodnie z komentowanym przepisem, raport o stanie gminy jest co roku do dnia 31 maja przedstawiany radzie gminy przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Następnie rada gminy, podczas tej samej sesji, na której podejmowana jest uchwała w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium, rozpatruje raport, m.in. przeprowadzając debatę nad jego treścią. W debacie tej, oprócz radnych (którzy mogą zabierać głos bez ograniczeń czasowych), uczestniczyć i zabierać głos mogą również mieszkańcy (po uprzednim zgłoszeniu swojego uczestnictwa przewodniczącemu rady, popartym odpowiednią ilością podpisów mieszkańców danej gminy). Procedurę rozpatrzenia raportu kończy podjęcie przed radę gminy uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta wotum zaufania. Konsekwencją nieudzielenia wotum zaufania w dwóch kolejnych latach jest przy tym możliwość (nie obowiązek) podjęcia przez radę gminy uchwały o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania organu wykonawczego gminy.
Przepis art. 28 aa u.s.g. nie rozstrzyga jednak tego, kto powinien faktycznie przygotować dokument, który będzie przełożony radzie gminy jako raport o stanie gminy. Ustawodawca określił jedynie, że to wójt, burmistrz, prezydent miasta jest podmiotem, który ma obowiązek przedstawić (a tym samym nie przygotować) radzie gminy ten raport. W konsekwencji przyjąć należy, że brak jednoznacznego określenia podmiotu zobligowanego do przygotowania treści raportu oznacza dowolność w tym zakresie. Należy jedynie pamiętać o przepisie art. 28 aa ust. 3 u.s.g. Stanowi on bowiem, że rada gminy może określić (a więc działanie takie ma charakter fakultatywny, a nie obligatoryjny) w drodze uchwały szczegółowe wymogi dotyczące raportu. Wymogi te będą bowiem (o ile zostaną ustalone) wpływać na ostateczną treść przygotowywanego raportu i będą musiały być uwzględnione nie tylko przez podmiot go przygotowujący, ale również (a nawet zwłaszcza) przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta.

Bez względu na to, kto faktycznie przygotuje treść dokumentu, który następnie będzie przedstawiony radzie gminy jako raport o stanie gminy, to właśnie wójt, burmistrz, prezydent miasta jest jedynym podmiotem (organem) ponoszącym odpowiedzialność (tak polityczną, jak i prawną) za ten raport. W konsekwencji, jego wadliwe, nierzetelne, czy też niespełniające wymogów określonych przez radę gminy na podstawie art. 28 aa ust. 3 u.s.g., przygotowanie skutkować może w skrajnych przypadkach nawet nieudzieleniem organowi wykonawczemu gminy wotum zaufania.

KTO PRZYGOTOWUJE TREŚĆ RAPORTU?

Wracając z kolei do problematyki samego przygotowywania treści raportu, to decyzja w tym zakresie należy samodzielnie do wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Rada gminy w żaden sposób nie może nakazać mu samodzielnego przygotowania raportu, bądź też określić grupę osób, które wyłącznie mogą mu pomagać przy sporządzaniu jego treści. W związku z ponoszeniem pełnej odpowiedzialności przez organ wykonawczy gminy za przedkładany radzie gminy raport, musi on posiadać całkowitą swobodę w tym przedmiocie.

Mając powyższe na uwadze wskazać należy na następujące przykładowe sposoby (modele) przygotowania treści raportu o stanie gminy:

  • samodzielne przygotowanie treści raportu przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta;
  • zlecenie przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta przygotowania treści raportu podmiotowi zewnętrznemu;
  • zlecenie przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta przygotowania przez kierowników/dyrektorów biur i wydziałów wchodzących w skład urzędu gminy sprawozdań z działalności tych jednostek, a następnie na bazie zebranych informacji i materiałów przygotowanie raportu;
  • zlecenie przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta przygotowania treści raportu konkretnemu pracownikowi samorządowemu, np. sekretarzowi gminy lub swojemu zastępcy.

1. Samodzielne przygotowanie treści raportu o stanie gminy przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta jest co prawda najbardziej pożądanym modelem biorąc pod uwagę fakt, że sam organ jest najlepiej zorientowany w zakresie przedmiotu swojej działalności, jednakże możliwym do realizacji co najwyżej w najmniejszych gminach. Nie sposób sobie wyobrazić, że sam wójt, burmistrz, prezydent miasta w gminach, gdzie zakres jego obowiązku i zadań niezbędnych do realizacji wzrasta proporcjonalnie do wielkości gminy, samodzielnie przygotowuje niekiedy nawet kilkusetstronicowy dokument celem jego przedłożenia radzie gminy w terminie do dnia 31 maja.
2. O ile natomiast zlecenie przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta przygotowania treści raportu o stanie gminy podmiotowi zewnętrznemu może wydawać się najprostszym rozwiązaniem, o tyle model ten należy uznać za najmniej właściwy (pożądany). W takim przypadku nie tylko raport jest przygotowywany co do zasady przez osoby, które z daną gminą nie mają nic wspólnego (ewentualnie: mają niewiele wspólnego – co najwyżej są mieszkańcami tej gminy), ale również (a nawet zwłaszcza) trudno wyobrażać sobie, aby raport taki był przygotowany w sposób rzetelny i prawidłowy. Raport ma bowiem odzwierciedlać rzeczywiste działania podejmowane przez organ wykonawczy gminy (samodzielnie lub w jego imieniu), co zdaje się być niemożliwe do wykonania bez przygotowywania jego treści w oparciu do konkretne dokumenty źródłowe znajdujące się w urzędzie (których udostępnienie podmiotowi zewnętrznemu wydaje się wątpliwe pod względem legalności takiego działania). Dodatkowo przygotowanie raportu przez podmiot zewnętrzny może pociągać za sobą zarzuty o niegospodarność w zakresie wydatkowania środków publicznych. Konsekwencją takiego działania może być przy tym nawet nieudzielenie przez radę gminy wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta wotum zaufania jako konsekwencja przedstawienia „niesamodzielnego” raportu.

3. Najwłaściwszym rozwiązaniem z punktu widzenia procesu przygotowywania treści raportu o stanie gminy jest, aby wójt, burmistrz, prezydent miasta przygotowywał ten dokument samodzielnie, jednakże w oparciu o informacje i materiały uprzednio zebrane przez podległych mu pracowników urzędu gminy. W tym zakresie jak najbardziej dopuszczalne jest zobligowanie kierowników/dyrektorów biur i wydziałów wchodzących w skład tego urzędu do przygotowania sprawozdań z działalności kierowanych przez nich jednostek. Obowiązek w tym zakresie powinien zostać nałożony w drodze zarządzenia wydanego przez organ wykonawczy gminy w przedmiocie określenia procedury przygotowania treści konkretnego raportu o stanie gminy. W sytuacji, gdy wójt, burmistrz, prezydent miasta planuje, aby tego rodzaju procedura była powtarzalna co roku, to może albo określić to w wydanym przez siebie zarządzeniu, albo też stosowne regulacje prawne w tym przedmiocie umieścić już na poziomie regulaminu organizacyjnego urzędu gminy.

4. Jedną z możliwości przygotowania treści raportu o stanie gminy jest również zlecenie przygotowania tego raportu konkretnemu pracownikowi samorządowemu, np. sekretarzowi gminy lub zastępcy wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Analogicznie, jak w przypadku zlecenia dostarczenia przez wybranych pracowników urzędu gminy informacji i materiałów, na bazie których ma być przygotowany raport, również w tym przypadku nałożenie obowiązku przygotowania treści raportu przez konkretną osobę powinno nastąpić w drodze zarządzenia wydanego przez organ wykonawczy gminy (ewentualnie warto rozważyć wprowadzenie takiego postanowienia już w treści samego regulaminu organizacyjnego urzędu). Niniejszy model przygotowywania treści raportu można również połączyć z poprzednim z omawianych, tj. oprócz tego, że wójt, burmistrz, prezydent miasta zleca jego przygotowania konkretnemu pracownikowi samorządowemu, to zobowiązuje dyrektorów/kierowników biur i wydziałów wchodzących w skład urzędu gminy do przygotowania sprawozdań z działalności kierowanych przez nich jednostek, celem oparcia się na wynikających z tych sprawozdań informacji i materiałów przy tworzeniu treści raportu.

PODSUMOWANIE

O ile, jak w niniejszym opracowaniu zaznaczono, ustawodawca nie wymaga, aby to sam wójt, burmistrz, prezydent miasta przygotowywał treść raportu o stanie gminy, to należy mieć na uwadze, że konsekwencją przyjęcia w art. 28aa u.s.g,, że to właśnie organ wykonawczy gminy ma obowiązek przedstawienia raportu radzie gminy, jest to, że to nikt inny, jak właśnie ten organ (tj. wójt, burmistrz, prezydent miasta) ponosi pełną odpowiedzialność (i konsekwencje) tak jego treści, jak i udzielenia wotum zaufania. Tym samym, wybór modelu przygotowywania raportu w danej gminie powinna poprzedzać analiza wad i zalet takiego, a nie innego działania.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp. k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Rozpoczęto prace nad nową ustawą o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA / AKTUALNOŚCI - SAS 2 / 2019

Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej rozpoczęło prace nad nową ustawą o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. 4 lutego 2019 r. minister Anna Moskwa skierowała do gmin w całej Polsce pismo zawierające m.in. prośbę o przesłanie do ministerstwa wszelkich opinii, wniosków i postulatów dotyczących zmian w aktualnie obowiązujących regulacjach sektorowych. Udział gmin na tym etapie konsultacji jest o tyle istotny, że zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków jest jednym z istotniejszych zadań własnych każdej gminy, a złożone opinie, wnioski i postulaty będą podstawą do przygotowania konkretnego dokumentu w postaci projektu nowej ustawy.

SPIS TREŚCI

Uchwała w sprawie szczegółowych zasad wnoszenia inicjatyw obywatelskich obligatoryjna w każdej gminie i w każdym powiecie

DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA / AKTUALNOŚCI - SAS 2 / 2019

Od bieżącej kadencji samorządowej obowiązują przepisy ustawy o samorządzie gminnym (art. 41 a) oraz ustawy o samorządzie powiatowym (art. 42 a) dotyczące obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej mieszkańców danej jednostki samorządu terytorialnego. Przepisy ustawowe zakładają przy tym wydanie przez organ stanowiący (radę gminy, radę powiatu) obligatoryjnej uchwały określającej szczegółowe zasady wnoszenia inicjatyw obywatelskich, zasady tworzenia komitetów inicjatyw uchwałodawczych, zasady promocji obywatelskich inicjatyw uchwałodawczych, formalne wymogi, jakim muszą odpowiadać składane projekty. Brak tej uchwały co prawda nie uniemożliwia mieszkańcom składania projektów uchwał, jednakże utrudnia organom gminy czy powiatu prawidłowe procedowanie tych projektów.

SPIS TREŚCI

Usterkowy czy bezusterkowy odbiór robót budowlanych?

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 2 / 2019

Odbiór robót budowlanych niejednokrotnie stanowi najbardziej znaczący moment w realizacji umowy o roboty budowlane, gdyż pociąga za sobą szereg różnych skutków prawnych. Z przepisów Kodeksu cywilnego (dalej „k.c.”) wynika, że odbiór obiektu jest podstawowym obowiązkiem inwestora, ściśle związanym z obowiązkiem oddania obiektu przez wykonawcę. Przepis art. 654 k.c. dodaje, że w braku odmiennego postanowienia umowy, inwestor obowiązany jest na żądanie wykonawcy przyjmować wykonane roboty częściowo, w miarę ich ukończenia, za zapłatą odpowiedniej części wynagrodzenia.

W praktyce realizacji umów o roboty budowlane, na etapie odbioru robót, pojawiają się liczne wątpliwości interpretacyjne, wynikające z odmiennego rozumienia momentu odbioru robót oraz ewentualnych możliwości odmowy dokonania tego odbioru. Problem pojawia się zwłaszcza wtedy, gdy strona powierzająca roboty zastrzega w umowie uzależnienie zapłaty wynagrodzenia od  podpisania bezusterkowego protokołu odbioru. Czy inwestor, będący niejednokrotnie zamawiającym w rozumieniu ustawy Prawa Zamówień Publicznych, jest uprawniony, aby zastrzec w umowie o konieczności odbioru bezusterkowego?

POSTANOWIENIA O ODBIORZE BEZUSTERKOWYM SĄ NIEWAŻNE

Zgodnie z dominującą linią orzeczniczą, odbiór robót jest obowiązkiem zamawiającego, a postanowienie umowne, które uzależnia prawo wykonawcy od podpisania bezusterkowego protokołu odbioru, uznać należy za nieważne jako sprzeczne z istotą umowy o roboty budowlane w rozumieniu art. 647 k.c. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 3 sierpnia 2017 r., sygn. I ACa 689/16). Sądy wielokrotnie wskazywały, że konieczność odbioru „bezusterkowego” jest przesłanką nieprzewidzianą w k.c., a art. 647 k.c. definiujący umowę o roboty budowlane odwołuje się do „odbioru robót” a nie „bezusterkowego odbioru robót” (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 czerwca 2018 r., sygn. V ACa 1302/17).
Roboty budowlane należy uznać za zrealizowane, jeśli zostały wykonane zgodnie z zakresem przedmiotowym umowy, na co nie ma wpływu zidentyfikowanie przez zamawiającego nieistotnych wad, usterek i niedoróbek (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 27 października 2017 r., sygn. I ACa 321/17). Dlatego też wystąpienie nieistotnych wad i usterek nie uzasadnia odmowy odbioru robót. Przeciwne podejście powodowałoby zbyt daleko idącą nierówność stron, rzutując tym samym na wymagalność roszczenia o wynagrodzenie za ich wykonanie. Byłaby to zbyt daleko idąca nierówność zwłaszcza, jeśli weźmiemy pod uwagę, że wady nieistotne uprawniają zamawiającego do roszczeń z tytułu rękojmi lub gwarancji (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 października 2016 r., sygn. I ACa 138/16).
Przyjmując odmienną zasadę istnieje także ryzyko, że dochodziłoby do wielu nadużyć i nagminnego przedłużania procedur odbiorowych celem uchylenia się przez zamawiających od wypłaty wynagrodzenia. Nierzadko odbiory robót budowlanych nie dochodziłyby do skutku w ogóle (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 31 sierpnia 2016 r., sygn. I ACa 282/16). Ponadto umożliwiałoby to zamawiającym naliczanie kar umownych za niedotrzymanie terminu realizacji umowy warunkowanej przedstawieniem robót do odbioru w stanie idealnym, co w praktyce jest niemal niemożliwe (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 17 maja 2017 r., sygn. I ACa 1720/16).
Odbiór robót budowlanych bez wad istotnych
Jak wskazują sądy, to projekt budowlany i zasady wiedzy technicznej są kompromisem między tym, co możliwe, a tym co konieczne w budownictwie, uwzględniając jednocześnie interesy zlecającego i wyznaczając granicę wymagań odnośnie jakości robót budowlanych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 12 października 2016 r., I ACa 138/16). Tym samym, odmowa odbioru robót znajduje uzasadnienie jedynie w przypadku, gdy przedmiot umowy będzie mógł być uznany, jako wykonany niezgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej lub wady będą na tyle istotne, że obiekt nie będzie nadawał się do użytkowania. Rozróżnienie wad istotnych od nieistotnych ma znaczenie o tyle, że rzutuje na ocenę wykonania lub niewykonania zobowiązania (wyrok Sąd Apelacyjny w Białymstoku z dnia 27 października 2017 r., sygn. I ACa 321/17).

CO OZNACZA, ŻE WADA JEST ISTOTNA?

Wada istotna jest to wada skutkująca brakiem możliwości korzystania z przedmiotu robót budowlanych zgodnie z jego przeznaczeniem, brakiem właściwych mu cech lub cech wyraźnie zastrzeżonych w umowie, istotnie zmniejszając ich wartość (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 czerwca 2018 r., sygn. V ACa 1302/17). Niektóre sądy intepretowały przesłanki odmowy odbioru jeszcze węziej, wskazując, że będzie uzasadniona jedynie w przypadku, gdy stwierdzone wady będą na tyle istotne, że obiekt nie będzie nadawał się do użytkowania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 3 sierpnia 2017 r., sygn. I ACa 689/16). Zgodne z innym orzeczeniem, zamawiający może odmówić odbioru, gdy w wykonanych robotach występują tego rodzaju wady, że należy je oceniać jako niewykonanie umowy przez wykonawcę, co oznacza także, że wykonawcy nie przysługuje zapłata wynagrodzenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 3 listopada 2017 r., sygn. I ACa 292/16).

ROZŁAM W DOKTRYNIE CZY WYJĄTEK POTWIERDZAJĄCY REGUŁĘ?

Odmienne od dotychczasowej praktyki orzeczniczej wnioski wyprowadził Sąd Apelacyjny w Warszawie, stwierdzając, że postanowienie uzależniające przyjęcie, że doszło do wykonania umowy w razie bezusterkowego wykonania prac lub dopiero po usunięciu usterek mieści się w granicach swobody umów wyznaczonych przez art. 353 k.c., a odrębna interpretacja postanowień o odbiorach bezusterkowych jest jednoznaczna z naruszeniem art. 65 § 2 k.c. przez pominięcie celu i zamiaru stron przy konstruowaniu treści stosunku prawnego stron (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 kwietnia 2018 r., sygn. VII AGa 847/18).
Sąd w uzasadnieniu wskazał, że wykonawca powinien zaplanować prace w taki sposób, aby usunięcie ewentualnych usterek czy też podjęcie dodatkowych czynności przewidzianych w umowie, jak np. sporządzenie dokumentacji powykonawczej, nastąpiło w terminie określonym w umowie na zakończenie prac. Co więcej, wykonawca powinien zgłosić prace do odbioru końcowego z odpowiednio długim wyprzedzeniem, aby sam odbiór mógł został w pełni przeprowadzony przed upływem terminu umownego.
Pozostaje zadawać sobie pytanie, na ile powyższy wyrok utrzyma się w orzecznictwie jako odrębna linia orzecznicza, a na ile stanowi wyłącznie wyjątek potwierdzający dotychczas obowiązującą regułę. Wydaje nam się, że w związku z licznymi działaniami prawodawcy mającymi na celu poprawę sytuacji wykonawców w nierównej grze z zamawiającymi, sądy będą podtrzymywały pogląd dotyczący nieważności postanowień o odbiorze bezusterkowym.
Przede wszystkim należy jednak pamiętać, że jeżeli wykonawca zgłosił zakończenie robót budowlanych, zamawiający obowiązany jest dokonać ich odbioru, a jeśli zamawiający bezpodstawnie uchyla się od obowiązku odbioru robót lub taki odbiór uniemożliwia, wykonawcy przysługuje wynagrodzenie i może się go skutecznie domagać (tak np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 3 marca 2017 r., sygn. I ACa 1235/15). Z drugiej strony, zamawiający może się uchylić od czynności odbiorowych, ale tylko poprzez wskazanie obiektywnie istniejących i osadzonych w treści umowy, bądź w przepisach prawa przyczyn, czyniących to zgłoszenie nieskutecznym. Co do zasady, wystąpienie nawet licznych uchybień w wykonanym obiekcie budowlanym nie stanowi podstawy do odmowy jego przyjęcia, tylko do ich zgłoszenia wykonawcy i skorzystania z uprawnień jakie daje rękojmia, gwarancja lub treść zawartej umowy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 29 marca 2017 r., sygn. I ACa 944/16).

Weronika Sawik
associate w Praktyce Infrastruktury
i Energetyki kancelarii Domański Zakrzewski Palinka

SPIS TREŚCI

Co dla samorządów oznacza wdrożenie tzw. „dyrektywy policyjnej”?

ANALIZY / KOMENTARZE - SAS 2 / 2019

6 lutego 2019 r. weszła w życie ustawa z 14 grudnia 2018 r. o ochronie danych osobowych, przetwarzanych w związku z zapobieganiem i zwalczaniem przestępczości (Dz.U. z 2019 r., poz. 125), wdrażająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/680 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych, w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez właściwe organy do celów zapobiegania przestępczości, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych i wykonywania kar, w sprawie swobodnego przepływu takich danych (Dz.Urz. UE L 119 z 4.5.2016) – potocznie zwaną „dyrektywą policyjną”.

Wbrew potocznej nazwie – ani dyrektywa, ani wdrażająca ją ustawa z 14 grudnia 2018 r. nie dotyczy jedynie Policji. Zgodnie z art. 1 ustawy określa ona warunki ochrony danych osobowych, przetwarzanych przez właściwe organy w celu rozpoznawania, zapobiegania, wykrywania i zwalczania czynów zabronionych, w tym zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego, a także wykonywania tymczasowego aresztowania, kar, kar porządkowych i środków przymusu, skutkujących pozbawieniem wolności. W myśl art. 10 i 11 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych, straż gminna i straż miejska wykonuje zadania w zakresie ochrony porządku publicznego, w ramach czego m.in. prowadzi postępowania o wykroczenia, a ponadto zabezpiecza miejsca przestępstw, czy rejestruje obraz zdarzeń w miejscach publicznych, w celu utrwalenia dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia.
Tym samym, ustawa o ochronie danych osobowych, przetwarzanych w związku z zapobieganiem i zwalczaniem przestępczości, ma zastosowanie również do straży miejskich i gminnych w zakresie, w jakim przetwarzają one dane osobowe w związku z postępowaniem karnym lub w sprawach o wykroczenia.

CO TO OZNACZA DLA STRAŻY MIEJSKICH I GMINNYCH?

Przede wszystkim oznacza to, że straże miejskie i gminne będą musiały stosować dwa akty prawne w odniesieniu do zasad i warunków ochrony danych osobowych, które przetwarzają. Ustawa z 14 grudnia 2018 r. wdrażająca dyrektywę policyjną będzie miała zastosowanie do wszelkich danych przetwarzanych w związku z wykrywaniem i zwalczaniem czynów zabronionych, tj. w związku z wszelkimi czynnościami związanymi z prowadzeniem postępowań w sprawach o wykroczenia, czy czynnościami polegającymi na zabezpieczaniu dowodów w postępowaniach karnych. Natomiast RODO (oraz ustawa z 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych) będzie miało zastosowanie do wszelkich innych operacji przetwarzania danych osobowych przez straż miejską i gminną (np. przetwarzanie danych osobowych strażników i innych pracowników straży; przetwarzanie danych osobowych mieszkańców gminy, pozyskanych w innych okolicznościach niż postępowanie w sprawie o wykroczenia, czy zabezpieczenie dowodów w sprawie karnej).
Wydaje się zatem, że przed komendantami straży miejskich i straży gminnych stoi szczególnie trudne zadanie. Już samo rozróżnienie obszarów, w których mają być stosowane różne akty prawne, może niejednokrotnie sprawić wiele problemów, a już prawidłowe zastosowanie obu regulacji wydaje się być sprawą dalece utrudnioną.
Pierwszym problemem, z którym każdy komendant straży gminnej będzie musiał się zmierzyć, jest wyznaczenie inspektora ochrony danych. Zgodnie bowiem z art. 46 ustawy z 14 grudnia 2018 r. administrator (w tym przypadku komendant straży gminnej) ma obowiązek wyznaczyć inspektora ochrony danych, zaś zgodnie z art. 98 ustawy, osoba pełniąca w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy tę funkcję, staje się inspektorem ochrony danych i pełni swoją funkcję nie dłużej jednak niż trzy miesiące, od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Przed upływem trzech miesięcy (tj. do 6 maja 2019 r.) administrator musi albo wyznaczyć nowego inspektora albo ponownie powiadomić Urząd Ochrony Danych Osobowych o wyznaczeniu poprzedniego inspektora.

WĄTPLIWOŚCI PRAWNE

Na gruncie powyższych przepisów pojawia się podstawowe pytanie – czy inspektor ochrony danych w straży gminnej może być inspektorem, zarówno w myśl RODO i ustawy z 10 maja 2018 r. jak i w myśl ustawy z 14 grudnia 2018 r. Czy wolno mu łączyć dwa obszary przetwarzania danych w jednym stanowisku? Z drugiej zaś strony – czy dopuszczalne jest wyznaczenie dwóch inspektorów ochrony danych przez jednego administratora – jednego dla obszaru regulowanego przez RODO, a drugiego dla obszaru regulowanego przez ustawę z 14 grudnia 2018 r.?
Powyższe pytania pozostają na razie bez odpowiedzi – będziemy jednak uważnie śledzić pojawiające się akty wykonawcze, decyzje urzędu nadzorczego i orzecznictwo, by na bieżąco rozwiewać wszelkie wątpliwości dotyczące stosowania przepisów o ochronie danych osobowych.

Urszula Danilczuk-Karnas
adwokat, Karnas. Kancelaria Adwokacka

SPIS TREŚCI

Przegląd legislacyjny

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY / SAS 2 / 2019

KODEKS WYBORCZY

13 lutego 2019 r. weszła w życie ustawa z dnia 31 stycznia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2019 r., poz. 273).

Nowelizacja zmienia m.in. przepisy dotyczące biernego prawa wyborczego w wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Zgodnie z nowelizacją w wyborach na te stanowiska nie mogą kandydować osoby skazane prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe na jakąkolwiek karę.
Więcej w dodatku Biletyn Samorządowca.


PRZEKSZTAŁCENIE UŻYTKOWANIA WIECZYSTEGO WE WŁASNOŚĆ

13 lutego 2019 r. weszła w życie ustawa z z dnia 31 stycznia 2019 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz.U. z 2019 r. poz. 270).

Nowelizacja zmienia zasady ustalania wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej oraz ustalania bonifikaty od tej opłaty i ma na celu zabezpieczenie mieszkańców przed nieuzasadnionym zwiększeniem opłat z tytułu użytkowania wieczystego, poprzez wprowadzenie maksymalnego poziomu wzrostu opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego.


RACHUNKOWOŚĆ

W Dzienniku Ustaw z 22 lutego 2019 r., pod poz. 351, opublikowany został tekst jednolity ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości.

Ustawa określa zasady rachunkowości oraz zasady wykonywania działalności w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Jej przepisy stosuje się m.in. do gmin, powiatów, województw i ich związków, a także m.in. do:

  • państwowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych,
  • gminnych, powiatowych i wojewódzkich zakładów budżetowych,
  • utworzonych przez gminy, powiaty i województwa spółek.

 


EWIDENCJA GRUNTÓW I BUDYNKÓW

W Dzienniku Ustaw z 28 lutego 2019 r., pod poz. 393 opublikowany został tekst jednolity rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków.

Rozporządzenie określa:

  • sposób zakładania ewidencji gruntów i budynków;
  • sposób prowadzenia ewidencji oraz szczegółowe zasady wymiany danych ewidencyjnych;
  • szczegółowy zakres informacji objętych ewidencją oraz zakres informacji objętych rejestrem cen i wartości nieruchomości;
  • sposób i terminy sporządzania powiatowych, wojewódzkich i krajowych zestawień zbiorczych danych objętych ewidencją;
  • rodzaje budynków i lokali, których nie wykazuje się w ewidencji.


KARTA DUŻEJ RODZINY 

 

1 marca 2019 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Rodziny Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 lutego 2019 r. w sprawie wysokości opłaty za wydanie duplikatu Karty Dużej Rodziny oraz wysokości kosztów gminy związanych z przyznaniem tej karty oraz wydaniem jej duplikatu (Dz.U. z 2019 r. poz. 213).

Zgodnie z przepisami rozporządzenia opłata za wydanie duplikatu KDR wynosi 9,56 zł. Koszt realizacji ustawy przez gminę za obsługę zadań gminy związanych z przyznawaniem karty wynosi 13,89 zł za jedną rodzinę wielodzietną w gminie, chyba że karta przyznawana jest wyłącznie rodzicom – w takim przypadku koszt ten wynosi 5,45 zł za jedną rodzinę wielodzietną. W przypadku gdy po przyznaniu kart członkom rodziny wielodzietnej nastąpiła zmiana w liczbie członków rodziny wielodzietnej skutkująca koniecznością przyznania kolejnej karty, lub w przypadku przyznania nowej karty członkowi rodziny wielodzietnej, który był już posiadaczem karty, lub w przypadku stwierdzenia utraty prawa do posiadania karty, koszt realizacji ustawy przez gminę wynosi 2,79 zł za przyznanie karty.

Koszt realizacji ustawy przez gminę za:

  • wydanie duplikatu karty,
  • udostępnienie karty elektronicznej – w przypadku gdy członkowi rodziny wielodzietnej, na jego wniosek, wydana już została wyłącznie karta tradycyjna,
  • wydanie karty tradycyjnej – w przypadku gdy członkowi rodziny wielodzietnej, na jego wniosek, udostępniona już została karta elektroniczna

– wynosi 1,40 zł.


OPIEKA NAD DZIEĆMI DO LAT 3 

 

W Dzienniku Ustaw z 1 marca 2019 r., pod poz. 409, opublikowany został tekst jednolity ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3.

Ustawa określa:

  • zasady organizowania i funkcjonowania opieki nad dziećmi w wieku do lat 3;
  • warunki świadczonych usług;
  • kwalifikacje osób sprawujących opiekę;
  • zasady finansowania opieki;
  • nadzór nad warunkami i jakością sprawowanej opieki.


ZWROT AKCYZY ROLNIKOM – DOTACJE DLA GMIN

 

1 marca 2019 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 lutego 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przekazywania gminom dotacji celowej na postępowanie w sprawie zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej i jego wypłatę (Dz.U. z 2019 r. poz. 398).

Nowelizacja dostosowuje przepisy rozporządzenia regulujących tryb przekazywania gminom dotacji celowej na postępowanie w sprawie zwrotu producentom rolnym podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej i jego wypłatę w związku z wprowadzeniem możliwości ubiegania się przez rolników o zwrot akcyzy zawartej w cenie paliwa zakupionego i wykorzystywanego przy chowie lub hodowli bydła.


WARSTWA ELEKTRONICZNA DOWODU OSOBISTEGO

 

4 marca 2019 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 lutego 2019 r. w sprawie warstwy elektronicznej dowodu osobistego (Dz.U. z 2019 r. poz. 400).

Rozporządzenie określa:

  • wymagania techniczne dla warstwy elektronicznej dowodu osobistego;
  • sposób używania certyfikatów identyfikacji i uwierzytelnienia, podpisu osobistego i potwierdzenia obecności;
  • sposób przekazywania i używania kodu umożliwiającego odblokowanie certyfikatu identyfikacji i uwierzytelnienia oraz certyfikatu podpisu osobistego;
  • sposób i tryb zawieszania, cofania zawieszenia oraz unieważniania certyfikatów identyfikacji i uwierzytelnienia, podpisu osobistego i potwierdzenia obecności;
  • wzór zgłoszenia zawieszenia i cofnięcia zawieszenia certyfikatów identyfikacji i uwierzytelnienia, podpisu osobistego i potwierdzenia obecności;
  • wzór zaświadczenia potwierdzającego zgłoszenie zawieszenia lub cofnięcia zawieszenia certyfikatów identyfikacji i uwierzytelnienia, podpisu osobistego i potwierdzenia obecności.

 


AUDYT KRAJOBRAZOWY

 

15 marca 2019 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 stycznia 2019 r. w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych (Dz.U z 2019 r. poz. 394).

Rozporządzenie określa:

  • stosowaną przy sporządzaniu audytów krajobrazowych klasyfikację krajobrazów, opracowaną w oparciu w szczególności o takie kryteria jak charakter dominujących w krajobrazie czynników, rzeźba terenu i pokrycie terenu;
  • sposób oceny zidentyfikowanych krajobrazów oraz wskazywania krajobrazów priorytetowych;
  • sposób uwzględnienia w audycie krajobrazowym obiektów, w tym krajobrazów, wpisanych na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, obszarów Sieci Rezerwatów Biosfery UNESCO (MaB), parków narodowych, rezerwatów i innych form ochrony przyrody.

SPIS TREŚCI

Rachunkowość budżetowa JST

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 2 / 2019

4 marca 2019 r. do konsultacji publicznych oraz uzgodnień trafił opracowany przez Ministerstwo Finansów projekt nowelizacji w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Projekt zakłada przesunięcie daty sporządzania – po raz pierwszy – bilansu budżetu państwa. O ile obecnie obowiązujące przepisy w tym zakresie przewidują, że taki pierwszy bilans powinien zostać sporządzony za 2018 r., o tyle rozporządzenie przewiduje, że zostanie on sporządzony po raz pierwszy za rok 2021. Przyczyną przesunięcia terminu pierwszego bilansu są „trudności natury praktycznej w zestawieniu danych niezbędnych do sporządzenia bilansu” – czytamy w uzasadnieniu.

SPIS TREŚCI

Karta Nauczyciela – nowelizacja

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 2 / 2019

1 marca 2019 r. do konsultacji publicznych oraz uzgodnień trafił projekt nowelizacji Karty Nauczyciela, który powstał w Ministerstwie Edukacji Narodowej.

Resortowy projekt proponuje wprowadzenie nowych rozwiązań oraz doprecyzowanie i uporządkowanie dotychczasowych, m.in. w zakresie: wynagrodzeń nauczycieli (m.in. podwyższenie wynagrodzeń nauczycieli na okres od dnia 1 września 2019 r. do dnia 31 grudnia 2019 r.; rozszerzenie dodatku za wyróżniającą pracę na nauczycieli legitymujących się stopniem awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego i mianowanego; wprowadzenie nowego świadczenia na start dla nauczycieli stażystów); przywrócenia obowiązku corocznego uchwalania przez organy prowadzące szkoły regulaminów wynagradzania nauczycieli oraz ich uzgadniania z nauczycielskimi związkami zawodowymi; ograniczenia możliwości nadużywania umów o pracę zawieranych z nauczycielami na czas określony; doprecyzowania przepisów określających tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe.

SPIS TREŚCI

Święto Wolności i Praw Obywatelskich

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 2 / 2019

28 lutego 2019 r. do Marszałka Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o ustanowieniu święta państwowego w rocznicę wyborów 4 czerwca 1989 r.

W dniu 4 czerwca 1989 r. odbyły się wybory, w których Polacy mogli dokonać wyboru po raz pierwszy po wojnie bez przymusu głosowania na jedną listę. Udzielając poparcia kandydatom Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” na wszystkie możliwe do obsadzenia miejsca w Sejmie oraz 99 miejsc w Senacie, głosujący Polacy dokonali przełomu ustrojowego. Zakończyli trwający od dziesięcioleci system dominacji jednej partii nad państwem i obywatelami. Projekt ustawy nawiązuje do Uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 maja 2013 r. o uznaniu dnia 4 czerwca Dniem Wolności i Praw Obywatelskich i ma na celu ustanowienie w tym dniu święta państwowego.

SPIS TREŚCI

Związek Miast Polskich proponuje zmiany w wynagradzaniu pracowników samorządowych

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY - SAS 2 / 2019

30 stycznia 2019 r. prezes Związku Miast Polskich Zygmunt Frankiewicz przekazał na ręce Pawła Szefernakera, sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji projekt nowelizacji ustawy o pracownikach samorządowych.

ZMP proponuje system, którego głównym założeniem jest:

– całościowe uregulowanie kwestii wynagrodzeń w ustawie – a nie w łatwym do zmiany i zależnym od politycznego kaprysu rozporządzeniu Rady Ministrów,
– oparcie wynagrodzenia o przeciętną płacę w gospodarce podawaną przez GUS – a nie wskaźnik z budżetu państwa, z którym budżety samorządów nie są związane,
– zróżnicowanie wynagrodzeń w zależności od województwa, w którym leży dana gmina, miasto czy powiat – różnice płac między polskimi regionami są bezdyskusyjnym faktem.

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI SAS 2 / 2019

AKTUALNOŚCI

Związek Miast Polskich proponuje zmiany
w wynagradzaniu pracowników samorządowych
Święto Wolności i Praw Obywatelskich
Karta Nauczyciela – nowelizacja
Rachunkowość budżetowa JST

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY

ORZECZNICTWO

Dostęp do informacji publicznej przetworzonej w świetle wyroku TK z 18 grudnia 2018 r.

ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE WOJEWODY

Odpłatności za pobyt w ośrodkach wsparcia

OFERTA DLA SAMORZĄDÓW

PGE Energia Ciepła z ofertą dla samorządów na rozwój
i modernizację lokalnych systemów ciepłowniczych

ANALIZY I KOMENTARZE

Procedura zgłaszania naruszeń danych osobowych w praktyce JST
Co dla samorządów oznacza wdrożenie tzw. „dyrektywy policyjnej”?
Tajemnica przedsiębiorcy a dostęp do informacji publicznej
Obowiązki i uprawnienia radnego pełniącego funkcję sołtysa
Aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU

Czy wójt może żądać danych o finansach placówki w trybie dostępu do informacji publicznej?
Czy gmina może osiągać dochód z prowadzenia myjni samochodowej?
Czy uchwała o utworzeniu straży gminnej jest aktem prawa miejscowego?
Uchwała o odwołaniu starosty podjęta po głosowaniu z naruszeniem terminu

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Jak odróżnić petycję, skargę i wniosek?
Czy można nadać decyzji klauzulę prawomocności
z dniem zrzeczenia się prawa do odwołania?
Decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego
Czy inwestor może zaniechać zawiadomienia organu
nadzoru budowlanego o zamiarze rozpoczęcia robót budowlanych?

FINANSE SAMORZĄDU

Opłata miejscowa a jakość powietrza w gminie
Doręczenie decyzji podatkowej na nieaktualny adres
Program „Dobry start” – świadczenia na niepełnoletnie dziecko

PRAWO PRACY
Ewidencja czasu pracy kierowników jednostek organizacyjnych gminy
Działalność gospodarcza pracownika samorządowego a podejrzenie o nieuczciwość
Zwrot kosztu delegacji niezleconej przez pracodawcę?

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Usterkowy czy bezusterkowy odbiór robót budowlanych?
Zmiana katalogu wyłączeń w stosowaniu Prawa zamówień publicznych
Zamawiający może weryfikować realność udostępnianego potencjału
Błędny wyrok KIO w zakresie podpisu elektronicznego
Gwarancja wadialna w formie elektronicznej

 

DODATEK - BIULETYN SAMORZĄDOWCA - NOWOŚĆ!

AKTUALNOŚCI / ALERTY PRAWNE

Coraz mniej czasu na przygotowanie raportu o stanie gminy/powiatu
Uchwała w sprawie szczegółowych zasad wnoszenia inicjatyw
obywatelskich obligatoryjna w każdej gminie i w każdym powiecie
Rozpoczęto prace nad nową ustawą o zbiorowym
zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

SAMORZĄDOWE ANALIZY PRAWNE

Czy raport o stanie gminy musi być samodzielnie
przygotowany przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta?
Ograniczenie biernego prawa wyborczego
w wyborach na wójta, burmistrza, prezydenta miasta
Projekt zmian w wynagrodzeniu wójta, burmistrza, prezydenta i starosty
Trybunał Konstytucyjny ponownie o janosikowym

ZE ZWIĄZKU GMIN WIEJSKICH

W obronie granic

ZE ZWIĄZKU MIAST POLSKICH

Zgromadzenie Ogólne Związku Miast Polskich

ZE ZWIĄZKU POWIATÓW POLSKICH

Zgromadzenie Ogólne Związku Powiatów Polskich
Sytuacja szpitali powiatowych

SĄDY O SAMORZĄDACH

Uchwała o nieudzieleniu absolutorium narusza interes prawny osoby,
pełniącej funkcję wójta, burmistrza, prezydenta
Zakaz kumulacji ról prezydenta miasta na prawach powiatu w tej samej sprawie
Nadzór wojewody nad zarządzeniami starosty
Rada gminy, uchwalając regulacje w zakresie budżetu obywatelskiego,
nie może scedować na wójta, burmistrza, prezydenta swoich kompetencji

DOTACJE DLA SAMORZĄDÓW

Nowy program dotacyjny dla samorządowych spółek ciepłowniczych

 

DODATEK - ORZECZNICTWO I ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE DLA SAMORZĄDÓW

ORZECZNICTWO SN I SĄDÓW POWSZECHNYCH

Gmina ma obowiązek uprzątnąć teren tarczy zegara słonecznego
Organ nadzorujący stowarzyszenie nie jest uczestnikiem w postępowaniu rejestrowym
Odpowiedzialność ubezpieczyciela OC w okresie przedłużającej się naprawy samochodu

ORZECZNICTWO SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

Udostępnianie informacji o nagrodach dla pracowników urzędu marszałkowskiego
Ochrona stosunku pracy radnego
Zgoda rady na bezprzetargową dzierżawę gruntu

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE WOJEWODY

Statut gminy powinien zawierać wszystkie uregulowania przewidziane ustawą o samorządzie gminnym
Przewodniczący rady gminy nie może wyznaczać radnemu terminu na złożenie ślubowania
Drogą gminną może być tylko droga należąca do gminy
Regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa