Gminny Bon Inwestycyjny – prośba o poparcie idei wniosku

BIULETYN SAMORZĄDOWCA / Z GMIN I POWIATÓW

W związku z trwającą pandemią COVID-19, Zarząd Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej szuka systemowych rozwiązań pozwalających na minimalizowanie skutków nadchodzącego kryzysu gospodarczego, mogącego uchronić nasz kraj przed skutkami pandemii. Zarząd ZGW RP wystąpił z wnioskiem o ustanowienie „GMINNEGO BONU INWESTYCYJNEGO” w wysokości 1 mln zł dla każdej gminy wiejskiej i miejsko-wiejskiej. Prosimy Państwa o czynne wsparcie naszej inicjatywy, poprzez rozpowszechnienie jej w wymiarze lokalnym i regionalnym oraz przesłanie na ręce Prezesa Rady Ministrów i Ministra Finansów. Apele/listy popierające mogą przyczynić się do urzeczywistnienia naszych oczekiwań.

Wprowadzenie tego rodzaju finansowego narzędzia wsparcia inwestycyjnego, daje bardzo szerokie spektrum działania w zakresie pobudzenia inwestycji. Możliwość wykorzystania bonu inwestycyjnego nie tylko na inwestycje i remonty, ale także na wkład własny, przy większych projektach, będzie doskonałym katalizatorem, który pobudzi rozwój gospodarki. Bardzo szeroki horyzontalnie impuls inwestycyjny wpłynie nie tylko na uruchomienie powiązanych gałęzi gospodarki, ale również będzie przyczółkiem rozwoju i planowania inwestycji w kolejnych latach.
Zarząd ZGWRP z całą mocą podkreśla, że bez wsparcia rządu RP polegającego na uruchomieniu pomocowych programów finansowych, w sposób szczególny wspierających gminy z obszarami wiejskimi, realizacja programów osi zrównoważonego rozwoju zostanie zablokowana. Spowoduje to również wydłużenie drogi wyjścia z kryzysu gospodarczego, który właśnie zaczyna realnie zagrażać samorządom gminnym.
Pomysł został przedstawiony na na konferencji prasowej, w której udział wzięli:
ze strony Związku: Krzysztof Iwaniuk; przewodniczący, Jacek Brygman; wiceprzewodniczący, Mirosław Lech; członek zarządu, Leszek Świętalski, sekretarz generalny;
ze strony mediów przedstawiciele: Serwisu Administracyjno-Samorządowego, Wspólnoty, Gazety Samorządu i Administracji, Serwisu Samorządowego PAP, serwisu prawo.pl, Wydawnictwa Beck.
Wniosek o ustanowienie Bonu Inwestycyjnego, został przesłany do: Prezydenta, Premiera, Sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego, Senackiej Komisji Samorządu Terytorialnego, Ministerstwa Rozwoju, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Finansów.

SPIS TREŚCI

Apel Fundacji Wygrajmy Zdrowie do wójtów, burmistrzów, prezydentów miast i starostów

BIULETYN SAMORZĄDOWCA / PROFILAKTYKA ZDROWOTNA W SAMORZĄDACH

Szanowni Samorządowcy, w dobie pandemii koronawirusa w Polsce mamy do czynienia z utrudnionym dostępem do diagnostyki i leczenia osteoporozy. Na przestrzeni ostatnich dwóch miesięcy zaobserwowano, że pacjenci zdiagnozowani pod kątem osteoporozy w bardzo znaczący sposób przestali realizować recepty na leki, niezbędne do kontynuacji terapii tej niebezpiecznej choroby. Tymczasem przerwanie ciągłości terapii skutkuje wzrostem ryzyka złamań, a co za tym idzie – niepełnosprawności i przedwczesnej śmierci. Fundacja Wygrajmy Zdrowie zwraca się z prośbą o zaopiekowanie się seniorami chorymi na osteoporozę i pomoc im w dostępie do lekarza i leków w dobie epidemii COVID – 19, celem kontynuacji leczenia osteoporozy.

Należy pamiętać, że osteoporoza uznana została przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za jedną z głównych chorób cywilizacyjnych. W Polsce problem ten dotyczy blisko 2 mln pacjentów po 50 roku życia. Pośród nich aż 168 tys. osób doświadczyło w ciągu roku złamania, w tym ponad 60 % złamań dotyczyło kobiet. Z badań wynika, że co piąta kobieta i co trzeci mężczyzna powyżej 60 roku życia umiera w pierwszym roku po złamaniu bliższego końca kości udowej. Osteoporoza nieleczona prowadzi do niepełnosprawności, kalectwa i przedwczesnej śmierci.
W tych trudnych czasach związanych z walką z chorobą COVID-19 nie możemy zapominać o seniorach przewlekle chorych, w tym na osteoporozę, którzy mają utrudniony dostęp do lekarzy specjalistów oraz leków, niezbędnych do kontynuacji leczenia osteoporozy.

Możemy pomóc naszym seniorom podejmując działania w najważniejszych obszarach:

  • edukacji pacjentów, ich rodzin i opiekunów, o konieczności kontynuacji terapii przeciw osteoporozie w dobie epidemii koronawirusa;
  • informacji i edukacji w zakresie możliwości korzystania z teleporady z wykwalifikowanymi konsultantami Narodowego Funduszu Zdrowia, dzięki której można otrzymać zalecenia, e-zwolnienie, lub e-receptę. Wszelkie niezbędne informacje znajdują się pod poniższym linkiem, na stronie www.nfz.gov.pl,
  • w zakładce Aktualności oraz w mediach społecznościowych NFZ; https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/teleporady-dotyczace-koronawirusa-w-przychodniach,7621.html
  • propagowania korzystania z e-recept u pacjentów, u których zdiagnozowano osteoporozę;
  • wsparcia pacjentów przez Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej, poprzez możliwość dostarczania leków na osteoporozę za ich pośrednictwem;
  • uruchomienia Samorządowych Programów Zdrowotnych w obszarze przeciwdziałania osteoporozie.

Bezpłatna infolinia teleporad Narodowego Funduszu Zdrowia zapewnia ograniczenie ryzyka rozprzestrzeniania się koronawirusa, ułatwia izolację osób, które mogą zarażać wirusem innych, a co więcej skraca czas oczekiwania na wizyty u lekarzy. Zauważamy szczególną wartość teleporady dla pacjentów chorych
na osteoporozę, ze względu na pewność kontynuacji
leczenia, kontaktu z lekarzem oraz niezaniedbywanie
przyjmowania leków.
Wystąpienie złamania osteoporotycznego wiąże się z ogromnym bólem i cierpieniem, może prowadzić do kalectwa, a nawet przedwczesnej śmierci – dotyczy to szczególnie złamań bliższego końca kości udowej. Czynniki osteoporozy są bardzo charakterystyczne. Jednakże regularna aktywność fizyczna w połączeniu z odpowiednim żywieniem uwzględniającym adekwatną podaż wapnia, wit. D i białka stanowi optymalną strategię do osiągnięcia jak najwyższej szczytowej masy kości i utrzymania prawidłowego funkcjonowania układu kostno-mięśniowego.
Fundacja Wygrajmy Zdrowie jest organizacją pożytku publicznego, założoną w 2004 r. przez pacjentów i lekarzy. Ma na celu promowanie problematyki zdrowotnej i chorób cywilizacyjnych, działań legislacyjnych oraz systemowych w ochronie zdrowia. Prowadzi działania edukacyjne w obszarze zdrowia zorientowanej na wszystkie środowiska, w tym: młodzieży, osób dorosłych i seniorów. Naszą misją jest podnoszenie wiedzy społeczeństwa na temat chorób cywilizacyjnych oraz promocja badań profilaktycznych pozwalających na wczesne wykrycie i skuteczne leczenie. Od roku aktywnie uczestniczymy w działaniach na rzecz promocji profilaktyki przeciwdziałania osteoporozy.

Z poważaniem
Szymon Chrostowski
Prezes Zarządu Fundacji Wygrajmy Zdrowie

SPIS TREŚCI

Rada nie może przekazać wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) kompetencji do udzielania dotacji oraz ustalania jej wysokości

BIULETYN SAMORZĄDOWCA / SĄDY O SAMORZĄDACH

PRZYKŁAD 1

Uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie z dnia 24 marca 2020 r., nr 154/2020

Stosownie do przywołanego wyżej art. 403 ust. 5 ustawy Prawo ochrony środowiska trybu postępowania w sprawie udzielania dotacji, sposób jej rozliczania określa rada gminy. Przeniesienie na organ wykonawczy części uprawnień należących do organu stanowiącego, jest wykroczeniem poza przepis delegacyjny.

Tak wynika z uchwały Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie, stwierdzającej nieważność uchwały rady miasta, w sprawie przyjęcia programu ochrony zasobów wodnych dla miasta wraz z zasadami udzielania dotacji celowej.
W § 6 Załącznika do badanej uchwały rada miasta postanowiła m.in., że prezydent miasta określa w drodze zarządzenia wzory wniosków oraz innych niezbędnych załączników, koniecznych do udzielenia i rozliczenia dotacji. W § 8 ust. 3 Załącznika zapisano, że do rozliczenia dotacji beneficjent zobowiązany jest załączyć w szczególności protokół wykonania inwestycji, zdjęcia z realizacji etapów inwestycji i faktury potwierdzające poniesione nakłady wraz z dowodami zapłaty. Natomiast z § 8 ust. 4 Załącznika wynika, że dotujący zastrzega możliwość żądania dodatkowych wyjaśnień lub dokumentów związanych z realizacją inwestycji i rozliczeniem dotacji. Jak wskazało Kolegium Izby, postanowienia powyższe nie precyzują, jakie dane powinien zawierać wniosek o udzielenie dotacji oraz jakie jeszcze załączniki konieczne są do udzielenia i rozliczenia dotacji. Nie określają również, jakich dodatkowych dokumentów (oprócz wymienionych w § 8 ust. 3 załącznika) można żądać od beneficjenta, w celu rozliczenia dotacji. Tymczasem zgodnie z treścią art. 403 ust. 5 ustawy Prawo ochrony środowiska, tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania określa rada gminy.
W ocenie lubelskiej RIO określenie treści wniosku o udzielenie dotacji oraz wskazanie dokumentów i załączników niezbędnych do udzielenia lub rozliczenia dotacji jest elementem trybu postępowania, o którym mowa w art. 403 ust. 5 ustawy Prawo ochrony środowiska. Przeniesienie na organ wykonawczy części uprawnień należących do organu stanowiącego, poprzez upoważnienie go do określania dodatkowych, bliżej niesprecyzowanych dokumentów, niezbędnych do udzielenia i rozliczenia dotacji oraz zastrzeżenie, że dotujący może żądać od beneficjenta dodatkowych dokumentów związanych z realizacją inwestycji i rozliczeniem dotacji, stanowi – zdaniem Kolegium RIO – wykroczenie poza przepis delegacyjny. Takie zapisy w uchwale mogą powodować daleko posuniętą swobodę organu wykonawczego w zakresie ustalania rodzajów dokumentów niezbędnych do udzielenia i ostatecznego rozliczenia dotacji. W świetle wskazanego wyżej przepisu prawa, rada gminy nie została upoważniona do przekazania organowi wykonawczemu przypisanych jej ustawowo kompetencji.
Regionalna Izba Obrachunkowa w Lublinie zwróciła ponadto uwagę, że w § 2 uchwały rada miasta postanowiła, iż jej przepisy wchodzą w życie z dniem podjęcia. W ocenie Kolegium RIO postanowienie to narusza art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Przepis ten stanowi, że akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, są ogłaszane w dziennikach urzędowych i wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy. Uchwała rady miasta, o której mowa w sentencji, stanowi bez wątpienia akt prawa miejscowego, ponieważ zawiera przepisy powszechnie obowiązujące i jako taka powinna zostać ogłoszona w wojewódzkim dzienniku urzędowym i wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. – W przedmiotowej sprawie nie zaistniały również okoliczności, upoważniające radę miasta do skrócenia okresu wejścia uchwały w życie. W konsekwencji zastrzeżenie w uchwale, iż wchodzi ona w życie z dniem podjęcia, skutkuje nieważnością nie tylko samego zapisu uchwały zawierającego taką regulację, lecz całej uchwały – czytamy w orzeczeniu lubelskiej Regionalnej Izby Obrachunkowej.


PRZYKŁAD 2

Uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie z dnia 12 marca 2020 r., nr 0102-141/20

Art. 27 ust. 2 ustawy o sporcie wskazuje, że to wyłącznie organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego jest uprawniony do określania kwoty dofinansowania. Brak jest ustawowej delegacji do przekazania organowi wykonawczemu uprawnień do uznaniowego ustalania wielkości przyznawanej dotacji.

Tak wynika z uchwały Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie, stwierdzającej nieważność uchwały rady gminy, w sprawie określenia warunków oraz trybu finansowania zadań́ publicznych, sprzyjających rozwojowi sportu. W § 6 badanej uchwały rada gminy postanowiła, że dotacja celowa gminy nie może przekroczyć 85 % wartości projektu. Tymczasem zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, tworzenie warunków, w tym organizacyjnych, sprzyjających rozwojowi sportu, stanowi zadanie własne jednostek samorządu terytorialnego. Stosownie do ust. 2 tego artykułu, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może określić, w drodze uchwały, warunki i tryb finansowania zadania własnego, o którym mowa w ust. 1, wskazując w uchwale cel publiczny z zakresu sportu, który jednostka ta zamierza osiągnąć.
W ocenie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie, z art. 27 ust. 2 ustawy o sporcie wprost wynika, że to wyłącznie organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego jest uprawniony do określania kwoty dofinansowania. Brak jest ustawowej delegacji do przekazania wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) uprawnień, do uznaniowego ustalania wielkości przyznawanej dotacji. A skoro tak, to postanowienie rady gminy, że „dotacja celowa nie może przekroczyć 85 % wartości projektu” powoduje w rzeczywistości, że nie wiadomo, w jakiej wysokości przysługuje to dofinansowanie. – Uchwalenie przez radę gminy postanowień́ o treści jak wyżej powoduje, że podjęcie decyzji w zakresie wyboru ostatecznej kwoty dotacji zostaje przesunięte z organu stanowiącego gminy na organ wykonawczy, co narusza art. 27 ust. 2 ustawy o sporcie w sposób istotny. Kolegium Izby stwierdza, że rada gminy w badanej uchwale nie ustaliła prawidłowo zasad udzielania dotacji celowej, poprzez nieokreślenie wysokości dotacji, o której mowa w art. 27 ust. 2 ustawy o sporcie.
Kolegium RIO w Olsztynie zwróciło także uwagę, że zgodnie z § 13 badanej uchwały „W przypadku, gdy suma dofinansowania złożonych wniosków przekracza wysokość środków przeznaczonych na realizację zadania, wójt gminy zastrzega sobie możliwość zmniejszenia wielkości dofinansowania lub objęcia nie wszystkich wnioskodawców”.
– Postanowieniem § 13 badanej uchwały, rada scedowała swoją kompetencję na organ wykonawczy, czym naruszyła przepis art. 27 ust. 2 ustawy o sporcie. Tak sformułowany zapis powoduje, że to organ wykonawczy będzie decydował o rzeczywistej wysokości przyznanej dotacji, co stoi w sprzeczności z upoważnieniem ustawowym, iż to rada ustala warunki i tryb finansowania w formie dotacji zadań własnych – orzekła Regionalna Izba Obrachunkowa w Olsztynie.

SPIS TREŚCI

Obowiązki pracodawców samorządowych w obszarze Pracowniczych Planów Kapitałowych

BIULETYN SAMORZĄDOWCA / ANALIZY SAMORZĄDOWE

Zgodnie z postanowieniami ustawy o Pracowniczych Planach Kapitałowych podmiot zatrudniający, choćby zatrudniał tylko jedną osobę, będzie obowiązany od 1 stycznia 2021 roku uruchomić PPK dla swoich pracowników.

Ustawa o PPK rozłożyła w czasie wdrożenie nowej formy oszczędzania w jednostkach sektora finansów publicznych, jednak nie wykluczyła pracowników szeroko pojętej budżetówki z możliwości oszczędzania. W myśl art. 2 ust. 1, pkt 21 podmiotem zatrudniającym jest zarówno pracodawca, jak i zleceniodawca, co oznacza, że dla osób obowiązkowo podlegających ubezpieczeniom społecznym obowiązkowe będzie przygotowanie możliwości oszczędzania w ramach PPK. Zatem od 1 stycznia 2021 r. ustawa o PPK będzie mieć zastosowanie także do pracowników samorządowych, którzy do 10 kwietnia 2021 r. zostaną zapisani do PPK.

WYBÓR INSTYTUCJI FINANSOWEJ

Aby uruchomić pracowniczy plan kapitałowy, podmiot zatrudniający obowiązany jest wybrać instytucję finansową, która zarządzać będzie środkami uczestników. Uczestnikiem PPK w sposób automatyczny stanie się każda osoba zatrudniona w wieku 18-55 lat, a osoby w wieku 55-70 lat będą mogły przystąpić do PPK poprzez złożenie do podmiotu zatrudniającego wniosku o rozpoczęcie oszczędzania. Od tej chwili zadaniem podmiotu zatrudniającego będzie cykliczne naliczanie, pobieranie i dokonywanie wpłat do PPK oraz obsługa zgłaszanych przez zatrudnionych dyspozycji.
W celu wdrożenia PPK niezbędnym jest, aby podmiot zatrudniający dokonał wyboru usługodawcy oraz zawarł z nim umowę o zarządzanie PPK. Wyboru dokonuje się w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi albo reprezentacją osób zatrudnionych, jeśli u danego pracodawcy nie funkcjonuje związek zawodowy. Następnie podmiot zatrudniający obowiązany jest zapisać do PPK wszystkie uprawnione osoby zatrudnione. Zapisanie to odbywa się poprzez zawarcie umowy o prowadzenie, której stroną jest uczestnik PPK i instytucja finansowa. Operacyjnie zapisanie zatrudnionych do PPK odbywa się poprzez dodanie do listy uczestników PPK będącej załącznikiem do umowy o prowadzenie danych identyfikujących uczestników. Co ważne, zmiany treści tego załącznika nie wywołują obowiązku aneksowania umowy o prowadzenie PPK.

NEGOCJACJE Z USŁUGODAWCĄ WARUNKÓW UMÓW

W związku z wdrożeniem PPK podmiot zatrudniający będzie miał możliwość negocjować z usługodawcą warunki umów. Dobrą praktyką wydaje się komasowanie postępowania przetargowego na poziomie wójtów, burmistrzów, prezydentów w gminach, czy też starostów powiatów i zarządów województw. Należy jednak zastrzec, że tylko niektóre postanowienia umowy będą podlegały negocjacjom. Zasadniczo treść umowy odzwierciedla ustawowe zapisy, jednakże w przypadku dużych podmiotów będzie istniała możliwość wynegocjowania dodatkowego wsparcia, szkoleń, materiałów informacyjnych, czy zasad wymiany danych osobowych.
Niezależnie od skali działalności podmiotu zatrudniającego będącego jednostką sektora finansów publicznych, obowiązkowym zadaniem jest zapewnienie środków na dokonywanie wpłat do PPK. Zgodnie z przepisami ustawy o PPK podmiot zatrudniający obowiązany jest dokonywać wpłat podstawowych w wysokości 1,5% wynagrodzenia uczestnika PPK. Podmiot zatrudniający ma także możliwość zadeklarowania dokonywania wpłat dodatkowych do wysokości 2,5% wynagrodzenia. Przy czym istnieje możliwość różnicowania wysokości wpłaty dodatkowej ze względu na staż pracy uczestnika PPK, albo ze względu na inne postanowienia zakładowego układu zbiorowego pracy, czy regulaminu wynagradzania. Oznacza to, że planując budżet urzędu na 2021 r., należy przewidzieć dodatkowe wydatki związane z dokonywaniem wpłat do PPK. Warto także mieć na uwadze, że wpłaty do PPK podmiotu zatrudniającego stanowią przychód osoby zatrudnionej. Co oznacza, że w niektórych przypadkach może zaistnieć konieczność dostosowania wysokości wynagrodzenia do ograniczeń wynikających z wewnątrzzakładowych źródeł prawa pracy.
Wdrożenie PPK w jednostce będącej pracodawcą (także zleceniodawcą) samorządowym wiązać się będzie z uruchomieniem mechanizmów pozwalających osobom zatrudnionym i uczestnikom PPK na składanie określonych dyspozycji. Podmiot zatrudniający obowiązany będzie do przygotowania procedur wewnętrznych związanych z obsługą PPK. Wdrożone powinny zostać zarówno kanały, który osoby zatrudnione będą mogły przekazywać dyspozycje do pracodawcy, jak również uruchomiona powinna zostać procedura współpracy z instytucją finansową. W obu zakresach to do podmiotu zatrudniającego należy przygotowanie narzędzi oraz procedur, a także ich przetestowanie przed uruchomieniem PPK. Nowych funkcjonalności może wymagać oprogramowanie kadrowo-płacowe, używane obecnie w wielu urzędach. Wdrożenie tych zmian może być czasochłonne i należy zaplanować je już na etapie opracowania harmonogramu utworzenia PPK.
Wnioski dotyczące wysokości wpłat, czy samego faktu oszczędzania składane przez osoby zatrudnione muszą być kierowane do podmiotu zatrudniającego. To podmiot zatrudniający obsługiwać będzie naliczanie i pobieranie wpłat do PPK. Także zatrudnienie nowego pracownika wiązać się będzie z dodatkowymi obowiązkami pozwalającymi na wykonanie wypłaty transferowej środków, do czego ustawowo obowiązany został pracodawca.
Z kolei dyspozycje uczestnika PPK dotyczące, np. zmiany alokacji wpłat, wskazania osób uprawnionych do środków po śmierci uczestnika, czy wnioski o wypłatę środków kierowane będą bezpośrednio do instytucji finansowej zarządzającej PPK.

Ustawodawca nałożył na podmioty zatrudniającego obowiązki informacyjne względem osób zatrudnionych i uczestników PPK:

  • poinformowanie pracowników w wieku 55-70 lat o możliwości zapisania do PPK; Pracodawca informuje wszystkie osoby zatrudnione w wieku od 55 do 70 lat o możliwości złożenia przez nie wniosku o zawarcie umowy o prowadzenie PPK
  • (przystąpienie do PPK),
  • poinformowanie uczestników PPK o możliwości dokonywania wpłat dodatkowych do PPK, do wysokości 2,0% wynagrodzenia,
  • poinformowanie uczestników PPK, których wynagrodzenie nie przekracza 1,2-krotności płacy minimalnej o możliwości obniżenia wpłaty podstawowej uczestnika PPK do 0,5% wynagrodzenia,
  • poinformowanie pracowników o ponownym zapisaniu do PPK – co 4 lata do końca lutego, począwszy od 2023 r., pracodawca informuje wszystkie osoby, które zrezygnowały z oszczędzania w PPK, że z dniem 1 kwietnia zostaną ponownie zapisani do PPK.

Zgodnie z przepisami ustawy o PPK podmiot zatrudniający obowiązany jest do przechowywania dokumentacji PPK związanej z prowadzeniem Pracowniczego Planu Kapitałowego, np. deklaracji pracownika o rezygnacji z uczestnictwa w PPK lub deklaracji pracownika o dokonywanie wpłaty dodatkowej, ustawa nie przewiduje w jakim terminie należy przechowywać dokumentacje.

dr Antoni Kolek
prezes Instytutu Emerytalnego
Oskar Sobolewski
prawnik w kancelarii Wojewódka
i Wspólnicy, ekspert Instytutu Emerytalnego

SPIS TREŚCI

Samorząd w dobie pandemii – konieczność zapewnienia potencjału finansowego

BIULETYN SAMORZĄDOWCA / ANALIZY SAMORZĄDOWE

Dotychczas uchwalone regulacje w ramach tzw. Tarczy antykryzysowej częściowo odpowiadają na potrzeby samorządu. Jednak skutki pandemii, w tym gospodarcze, wpłyną na uszczuplenie dochodów budżetowych. Konieczne będzie pozyskiwanie środków z innych źródeł, w tym z finansowania dłużnego oraz dokonanie kolejnych zmian legislacyjnych.

Samorząd terytorialny i jego organy, jako organizatorzy życia lokalnej wspólnoty pełnią ważną rolę w stymulowaniu jej rozwoju. W dobie pandemii koronawirusa ich działania istotne będą zarówno z perspektywy pobudzania inwestycji gospodarczych, jak i wykonywania innych zadań publicznych, w tym z zakresu ochrony zdrowia, pomocy społecznej czy oświaty. Działania te wiążą się jednak z koniecznością zapewnienia JST potencjału finansowego.
Obecnie zatem szczególnie istotne jest kompleksowe uregulowanie możliwości zwiększania długu i deficytu JST, zapewnienie adekwatnych transferów z budżetu państwa na wykonywanie zadań własnych JST, w tym związanych ze zwalczaniem koronawirusa oraz dokonanie zmiany w kategoriach i wysokości dochodów własnych JST.

OBECNE UŁATWIENIA

Aktualne regulacje z ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych („ustawa antywirusowa”) dotyczą głównie 3 zagadnień:

  • dokonywania zmian w budżecie i WPF JST (art. 15 zn i art. 15zo) przez organ wykonawczy JST (dotychczas konieczne były stosowne decyzje/uchwały organu stanowiącego, np. rady gminy),
  • udzielania ulg w spłacie należności pieniężnych przypadających jednostce z tytułu gospodarowania nieruchomościami – umorzenie, odroczenie, rozłożenie na raty płatności (art.  15zzzg),
  • nieznacznych możliwości zwiększenia zadłużenia JST z tytułu ponoszenia wydatków związanych ze zwalczaniem koronawirusa (art. 31zk i art. 31zl).

O ile rozwiązania z pkt. 1 i 2 nie budzą wątpliwości, o tyle analiza postanowień art. 31zk i art. 31 zl przedmiotowej ustawy skłania do konstatacji, iż zmiany te nie pozwalają na w pełni efektywne wykonywanie zadań przez JST w obecnej sytuacji.

ZMIANA W ZAKRESIE RÓWNOWAŻENIA BUDŻETU JST

W roku 2020 ustawodawca przewidział modyfikację tzw. zasady równoważenia dochodów i wydatków bieżących budżetu JST (art. 242 ustawy o finansach publicznych, dalej: u.f.p. ). Zgodnie z tą zasadą wydatki bieżące nie mogą być wyższe niż dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych, spłaty udzielonych pożyczek w latach ubiegłych i niewykorzystane środki pieniężne na rachunku bieżącym budżetu związane z funduszami UE oraz szczególnymi zasadami wykonywania budżetu określonymi w odrębnych ustawach (zasada ta odnosi się zarówno do etapu planowania, jak i wykonania budżetu).
W myśl art. 31zk w tym roku wydatki bieżące mogą być wyższe niż dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 6 ustawy o finansach publicznych, o wydatki bieżące ponoszone w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 w części, w jakiej zostały sfinansowane środkami własnymi.
Ustawodawca tym samym wyłączył spod zasady równoważenia wydatków i dochodów operacyjnych wydatki na realizację zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19. Za przeciwdziałanie COVID-19 rozumie się wszelkie czynności związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków, w tym społeczno-gospodarczych, choroby COVID-19 (art. 2 ust. 2 ustawy antywirusowej).

W tym zakresie należy spojrzeć na dwa problemy:

  • ograniczenie regulacji wyłącznie do roku budżetowego 2020 (wydatki bieżące na przeciwdziałanie COVID-19 związane z przedsięwzięciami wieloletnimi mogą być ponoszone nie tylko w obecnym roku),
  • ograniczenie celu wydatków bieżących w sposób budzący wątpliwości co do klasyfikacji wydatków jako mieszczących się w tym celu. W szczególności zwalczanie skutków choroby COVID-19, w tym skutków społeczno-gospodarczych jest pojęciem szerokim. Może rodzić to liczne spory interpretacyjne organów nadzoru. Należałoby postulować dookreślenie przykładowego katalogu wydatków, czy wskazanie kategorii zadań publicznych, na których realizację poniesione wydatki w związku ze zwalczaniem skutków COVID-19 byłyby uznawane, jako nieobciążające zasady z art. 242 u.f.p.

POLUZOWANIE WSKAŹNIKÓW ZADŁUŻENIA

Zgodnie z art. 31zl ustawy antywirusowej przy ustaleniu na lata 2020-2025 relacji ograniczającej wysokość spłaty długu JST, wydatki bieżące budżetu jednostki będą podlegały pomniejszeniu o wydatki bieżące na obsługę długu. To rozwiązanie ma na celu zwiększenie możliwości zaciągania oraz spłaty zobowiązań przez samorządy. Jest ono modyfikacją art. 243 u.f.p. regulującego indywidualny wskaźnik zadłużenia JST.
Jednakże w praktyce wydaje się, że zmiana ta nie będzie skutkować znaczącym odciążeniem finansów JST. Wyłączenie obejmuje bowiem tylko wydatki bieżące na obsługę długu, czyli w większości przypadków odsetki od kredytów czy pożyczek.
Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem mogłoby być wyłączenie spod ustalenia indywidualnego wskaźnika zadłużenia spłat rat kredytów lub pożyczek, czy spłat rat zobowiązań zaliczanych do tytułów dłużnych, które to zaciągane są w związku z koniecznością finansowania działań mających na celu przeciwdziałanie COVID-19. Podobnie jak przy zastrzeżeniach do art. 31zk można postulować określenie katalogu zadań publicznych związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, na których realizację zaciągnięte są określone tytuły dłużne, które to jednocześnie nie byłyby uznawane, jako obciążające indywidualny wskaźnik zadłużenia JST.

DALSZE DZIAŁANIA

Obecnie zapowiadane jest uchwalenie również specjalnego zestawu regulacji szczególnych, stanowiących kompleksową tarczę antykryzysową dla JST w ramach projektu ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych, udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19. Zaproponowano w nim dodatkowe regulacje – w stosunku do obecnie obowiązujących, a wprowadzonych w poprzednich wersjach „Tarczy antykryzysowej” – zmieniające w obecnym roku funkcjonowanie zasady równoważenia wydatków bieżących dochodami bieżącymi (art. 242 u.f.p.) oraz zasad obliczania indywidualnego wskaźnika zadłużenia (art. 243 u.f.p.). Powinno to w pewnym stopniu pozwolić na trochę większe zadłużanie się samorządów, których dochody doznały znacznego uszczerbku.

Przykładowo w odniesieniu do art. 242 u.f.p. (proponowany art. 15zoa) zdecydowano, iż możliwe będzie uchwalenie zmiany budżetu JST na 2020 r. w sytuacji, w której relacja planowanych wydatków bieżących do planowanych dochodów bieżących w 2020 r. zostanie przekroczona zarówno:

  • w zakresie kwoty planowanych wydatków bieżących ponoszonych w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 w części, w jakiej zostały sfinansowane dochodami majątkowymi lub przychodami uzyskanymi z tytułu zaciągnięcia zobowiązań dłużnych, określonych w art. 217 ust. 2 pkt 1–4 i 7 u.f.p. (np. kredyty, pożyczki), jak również
  • w zakresie planowanego ubytku dochodów (obliczanego w odniesieniu do dochodów planowanych w sprawozdaniu za pierwszy kwartał 2020 r.).

Ustawodawca niejako wyłącza spod zasady równoważenia planowanych wydatków bieżących planowanymi dochodami bieżącymi takie wydatki, które związane będą z realizacją zadań związanych przeciwdziałaniem COVID-19, co należy ocenić pozytywnie.
Niejasne jest jednak postanowienie ust. 4 omawianego przepisu. Odnosi się on bowiem do drugiej części zasady z art. 242, tj. konieczności spełniania zasady równoważenia wydatków bieżących dochodami bieżącymi, nie tylko na etapie ich planowania w uchwale budżetowej, ale także na etapie ich wykonania. Proponowane brzmienie obecnie stanowi, iż „Na koniec roku budżetowego 2020 ocena spełnienia zasady określonej w art. 242 u.f.p. następuje z uwzględnieniem wykonanych wydatków bieżących, ponoszonych w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 oraz ubytku w wykonanych dochodach, będącego skutkiem wystąpienia COVID-19”. W związku z tym nie do końca jasne jest, czy w ostateczności kwota wykonanych wydatków bieżących oraz ubytku w wykonanych dochodach jest wyłączona spod zasady z art. 242 czy nie. Posłużono się bowiem stwierdzeniem „z uwzględnieniem”. Z uzasadnienia do projektu ustawy wynika jednak, iż celem ustawodawcy jest „wyłączenie” kwot takich wydatków bieżących i ubytków w dochodach bieżących także na etapie badania wykonania budżetu.
Niestety nadal nie doszczegółowiono znaczenia stwierdzenia „zadania związane z przeciwdziałaniem COVID-19”, co ograniczyłoby niepotrzebne rozbieżności interpretacyjne. Może okazać się, że w praktyce będzie trudno dowieść, iż określone wydatki bieżące (np. spłaty rat kredytów czy pożyczek) były właśnie związane z realizacją działań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19. Ostatecznie bowiem zobowiązania dłużne zaciągane są na pokrycie (sfinansowanie) deficytu, który stanowi ogólny wynik dochodów i wydatków w  danym roku budżetowym.
Mniej entuzjastycznie należy odnieść się do zmian w zakresie tzw. wpłat janosikowych (proponowany art. 15zoe), w którym przewidziano jedynie ich zawieszenie w maju i czerwcu 2020 r. z koniecznością ich spłaty „w ratach” do końca 2020 r. (wraz z wpłatami należnymi za kolejne miesiące). Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem w tym zakresie byłoby czasowe zawieszenie wpłat (choćby na proponowane 2 miesiące) oraz ustawowe zwolnienie płatników (tj. JST) z obowiązku ich ostatecznego przekazania. W takim zakresie jednak ubytek w dochodach jednostek samorządu terytorialnego, będących beneficjentami „janosikowego” musiałby zostać pokryty transferami pochodzącymi bezpośrednio z budżetu państwa, co skutkowałoby obciążeniem wydatkowym budżetu centralnego

Stan prawny na dzień 26 maja 2020 r.

Tomasz Darowski
radca prawny, Partner w Praktyce Infrastruktury i Energetyki kancelarii Domański Zakrzewski Palinka
Bartłomiej Ślemp
Associate w Praktyce Infrastruktury i Energetyki kancelarii Domański Zakrzewski Palinka, Katedra Prawa Ustrojowego
Porównawczego UJ, kierownik projektu badawczego
na Wydziale Prawa i Administracji UW

SPIS TREŚCI

Procedura absolutoryjna i raport o stanie gminy, powiatu i województwa w 2020 r.

BIULETYN SAMORZĄDOWCA / ANALIZY SAMORZĄDOWE

W 2019 r. po raz pierwszy wszystkie organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego rozpatrywały przedstawione przez organy wykonawcze raporty o stanie samorządu (gminy, powiatu albo województwa) za rok 2018. Przypomnijmy, że raporty zostały wprowadzone do polskiego porządku prawnego ustrojowego prawa samorządowego ustawą z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. poz. 130). Mają one przy tym stanowić swoistego rodzaju uzupełnienie procedury absolutoryjnej odnoszącej się w głównej mierze do spraw finansowych. Raporty natomiast są z założenia podsumowaniem działalności organu wykonawczego w roku poprzednim, w szczególności realizację polityk, programów i strategii, uchwał rady gminy i budżetu obywatelskiego.

Powiązanie procedury absolutoryjnej z procedurą raportu o stanie gminy, powiatu, województwa wynika przy tym również literalnie z przepisów samorządowych ustaw ustrojowych, gdzie jednoznacznie wskazano, że rada (sejmik) rozpatruje raport podczas sesji, na której podejmowana jest uchwała rady (sejmiku) w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium organowi wykonawczemu. Tym samym, wiążącym terminem jest – w świetle przepisu art. 271 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 869 z późn. zm. dalej: u.f.p.) – termin 30 czerwca każdego roku tak na udzielenie absolutorium, jak i na rozpatrzenie raportu.
O ile powyższe terminy mają zastosowanie w okresie „normalnego” funkcjonowania państwa i jego organów, o tyle wiele komplikacji wprowadziła obecna sytuacja koronawirusowa, a zwłaszcza wprowadzone liczne ograniczenia m.in. w przemieszczaniu się i gromadzeniu mające na celu „zapobieganie oraz zwalczanie zakażenia wirusem SARS-CoV-2 i rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej u ludzi, wywołanej tym wirusem”. Z punktu widzenia analizowanego zagadnienia, zasygnalizowany problem częściowo rozwiązany został mocą tzw. specustawy koronawirusowej (tj. ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych; Dz.U. poz. 374 z późn. zm.), zwłaszcza w brzmieniu nadanym tzw. pierwszą nowelizacją specustawy koronawirusowej (tj. ustawą z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. poz. 568).

ZAPISY PIERWSZEJ NOWELIZACJI SPECUSTAWY KORONAWIRUSOWEJ

Mocą pierwszej nowelizacji dodano bowiem do specustawy koronawirusowej przepis art. 15zzh ust. 1, zgodnie z którym, w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, minister właściwy do spraw finansów publicznych, w drodze rozporządzenia, może określić inne terminy wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji, o których mowa m.in. w ustawie o finansach publicznych, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia prawidłowej realizacji tych obowiązków. Jednocześnie w ust. 3 przywołanego przepisu art. 15zzh specustawy koronawirusowej wskazano, że w przypadku określenia w powyższym rozporządzeniu nowego terminu zatwierdzenia sprawozdania finansowego jednostki samorządu terytorialnego, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę, o której mowa w art. 271 ust. 1 u.f.p. do dnia wskazanego w tym rozporządzeniu. Komisja rewizyjna przedstawia organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wniosek w sprawie absolutorium dla wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zarządu powiatu lub zarządu województwa, o którym mowa w art. 270 ust. 3 u.f.p., w terminie 15 dni przed dniem wskazanym w rozporządzeniu.

POSTANOWIENIA ROZPORZĄDZENIA MINISTRA FINANSÓW

Dnia 31 marca 2020 r. Minister Finansów wydał rozporządzenie w sprawie określenia innych terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji (Dz.U. poz. 570). W jego przepisie § 4 pkt 2 wskazano, że „Terminy określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, przypadające w 2020 r., przedłuża się o 60 dni – w odniesieniu do sprawozdań, o których mowa w art. 270 ust. 1 i 4 tej ustawy”. W konsekwencji:

  • sprawozdanie finansowe jednostki samorządu terytorialnego zarząd przekazuje organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego, w terminie do dnia 30 lipca 2020 r.;
  • komisja rewizyjna przedstawia organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wniosek w sprawie absolutorium dla zarządu w terminie do dnia 14 sierpnia 2020 r. ;
  • organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego rozpatruje i zatwierdza sprawozdanie finansowe jednostki samorządu terytorialnego wraz ze sprawozdaniem z wykonania budżetu, w terminie do dnia 29 sierpnia 2020 r.;
  • organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę w sprawie absolutorium dla zarządu w terminie do dnia 29 sierpnia 2020 r.

Konsekwencją powyższego jest również modyfikacja procedury rozpatrzenia raportu o stanie jednostki samorządu terytorialnego. Mocą trzeciej nowelizacji specustawy koronawirusowej (tj. ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2; Dz.U. poz. 875) dodano do specustawy koronawirusowej przepis art. 15zzzzzz, który przesunął również termin na przedłożenie raportu o stanie samorządu za 2019 r. o 60 dni, tj. do dnia 30 lipca 2020 r. Z uwagi przy tym na fakt, że rada (sejmik) rozpatruje raport podczas sesji, na której podejmowana jest uchwała rady (sejmiku) w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium organowi wykonawczemu, termin na jego rozpatrzenie również uległ przedłużeniu do dnia 29 sierpnia 2020 r.
O ile pierwotnie zdaje się, że przesunięcie procedury rozpatrzenia raportu o stanie samorządu nie było świadomą decyzją ustawodawcy, a pewnego rodzaju „wypadkiem przy pracy”, będącym konsekwencją przesunięcia procedury absolutoryjnej, o tyle z uwagi na fakt, że przesunięcie procedury absolutoryjnej wpłynęło na termin rozpatrzenia raportu, mocą trzeciej nowelizacji specustawy koronawirusowej ustawodawca zdecydował się „wyprostować” również problematykę samego przedłożenia raportu radzie (sejmikowi) przez organ wykonawczy.

O ile termin na rozpatrzenie raportu jest terminem zawitym (nieprzekraczalnym), o tyle termin na przedstawienie radzie (sejmikowi) raportu ma charakter wyłącznie instrukcyjny, bez jakiejkolwiek bezpośredniej sankcji za jego niedochowanie. Co najwyżej przekroczenie terminu na przedstawienie raportu może być brane pod uwagę przez radę (sejmik) przy udzielaniu organowi wykonawczemu wotum zaufania (chociaż biorąc pod uwagę obecną sytuację z pandemią koronawirusa, nie powinno jednak być brane).

Biorąc pod uwagę fakt, że procedura rozpatrywania raportu za 2019 rok będzie mogła się odbyć niemalże do końca sierpnia br. (tj. jak już wskazano, do dnia 29 sierpnia 2020 r.), wydaje się, że w tym okresie nie powinno już być problemu z przeprowadzeniem sesji w sposób tradycyjny oraz bezpośrednim udziałem mieszkańców w debacie. Jeśli natomiast problem z koronawirusem w dalszym ciągu będzie wtedy występować, to należy liczyć, że ustawodawca z odpowiednim wyprzedzeniem zareaguje i zdecyduje się na wprowadzenie odpowiednich zmian/modyfikacji w procedurze rozpatrywania raportu.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy
sp. k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Wyższe maksymalne stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi

BIULETYN SAMORZĄDOWCA / AKTUALNOŚCI / ALERTY PRAWNE

Dnia 31 marca 2020 r. w Monitorze Polskim pod poz. 330 opublikowano obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem w 2019 r. Obwieszczenie to stanowi podstawę do wyliczenia maksymalnych stawek opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i określa, że przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę ogółem w 2019 r. wyniósł 1819 zł (w 2018 r. było to 1693 zł).

SPIS TREŚCI

Uchwała rady miasta nie może ograniczyć prawa nauczycieli do dodatku za wychowawstwo, wynikającego z przepisów prawa

AKTUALNOŚCI | ORZECZNICTWO - SAS 3 / 2020

Zarządzenie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 23 marca 2020 r., sygn. akt IX P 33/20

Regulamin wynagradzania nauczycieli nie może modyfikować ustawy, regulować odmiennie niż ustawa zasad dotyczących dokonywania czynności z zakresu prawa pracy, czy też odmiennie określać podmioty uprawnione do dokonywania czynności z zakresu prawa pracy w imieniu pracodawcy. Z tego względu nie można przyjąć, że uchwała rady miasta mogła skutecznie ograniczyć uprawnienie do dodatku za wychowawstwo, wynikającego z przepisów prawa powszechnie obowiązującego w randze ustawy oraz rozporządzenia.

Zasady wynagradzania nauczycieli publicznych przedszkoli, szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych są uregulowane w Karcie Nauczyciela (dalej: KN). Zgodnie z jej art. 3 pkt 1, ilekroć jest w niej mowa o nauczycielach bez bliższego określenia – rozumie się przez to nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych, zatrudnionych w przedszkolach, szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych. Natomiast zgodnie z art. 3 pkt 2 KN, ilekroć jest w niej mowa o szkołach bez bliższego określenia – rozumie się przez to przedszkola, szkoły i inne placówki oświatowo-wychowawcze.

Przepis z art. 30 ust. 1 KN, stanowił, że wynagrodzenie nauczycieli składa się z:

  • wynagrodzenia zasadniczego;
  • dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy;
  • wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw;
  • nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych określonych w art. 54 KN.

Ustawodawca pominął w regulacji ustawowej kwestie związane z określeniem stanowisk i funkcji, które uprawniają do dodatku funkcyjnego. Zostało to pozostawione do uregulowania w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 19 marca 1997 r. w sprawie wynagradzania nauczycieli wyraźnie wyodrębniało stawkę dodatku za wychowawstwo w przedszkolach. Kolejne rozporządzenia MEN – z 11 maja 2000 r. i obecnie obowiązujące z 31 stycznia 2005 r. – regulujące wynagrodzenia nauczycieli, stanowiły o prawie do dodatku, bez dzielenia jego wysokości na szkoły i przedszkola. W konsekwencji należy uznać, że intencją ustawodawcy przy poszczególnych zmianach nie było wyłączenie nauczycieli przedszkolnych z prawa do tego składnika, lecz zrównanie jego wysokości pomiędzy szkołami i przedszkolami.

Stanowisko takie potwierdza uchwała Sądu Najwyższego z 8 lipca 2008 r., w której czytamy, że „określenie „wychowawca klasy”, użyte w § 5 pkt 2 lit. a) rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy, obejmuje zarówno nauczyciela, któremu powierzono sprawowanie opieki nad oddziałem w szkole (klasą), jak i nauczyciela, któremu powierzono sprawowanie opieki wychowawczej nad oddziałem w przedszkolu” (sygn. akt I PZP 3/08).

Jednocześnie z treści art. 30 ust. 6 w zw. z art. 91 d ust. 1 KN wynika, że to rada gminy określa w regulaminie wynagradzania nauczycieli szczegółowe warunki i wysokość stawek dodatków za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy, szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw oraz wysokość i warunki wypłacania nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, o ile nie zostały one określone w ustawie lub w odrębnych przepisach.

Należy jednak podkreślić, że regulamin wynagradzania nauczycieli nie może modyfikować ustawy, regulować odmiennie niż ustawa zasad dotyczących dokonywania czynności z zakresu prawa pracy, czy też odmiennie określać podmioty uprawnione do dokonywania czynności z zakresu prawa pracy w imieniu pracodawcy. Z tego względu nie można przyjąć, że uchwała rady miasta mogła skutecznie ograniczyć uprawnienie do dodatku za wychowawstwo, wynikającego z przepisów prawa powszechnie obowiązującego w randze ustawy oraz rozporządzenia.

SPIS TREŚCI

Przegląd legislacyjny

AKTUALNOŚCI | PRZEGLĄD LEGISLACYJNY - SAS 3 / 2020

POLITYKA SPÓJNOŚCI – JEDNOLITY TEKST

W Dzienniku Ustaw z dnia 7 maja 2020 r. pod pozycją 818 opublikowany został jednolity tekst ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych perspektywie finansowej 2014–2020.

Ustawa określa zasady realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020, podmioty uczestniczące w realizacji tych programów i polityki oraz tryb współpracy między nimi.

PIECZA ZASTĘPCZA – JEDNOLITY TEKST

W Dzienniku Ustaw z dnia 8 maja 2020 r. pod pozycją 821 opublikowany został jednolity
tekst ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Ustawa określa:

  • zasady i formy wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych;
  • zasady i formy sprawowania pieczy zastępczej oraz pomocy w usamodzielnianiu jej pełnoletnich wychowanków;
  • zadania administracji publicznej w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
  • zasady finansowania wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
  • zadania w zakresie postępowania adopcyjnego.

PRAWO ENERGETYCZNE – JEDNOLITY TEKST

W Dzienniku Ustaw z dnia 11 maja 2020 r. ogłoszony został jednolity tekst ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne.

Ustawa określa zasady kształtowania polityki energetycznej państwa, zasady i warunki zaopatrzenia i użytkowania paliw i energii, w tym ciepła, oraz działalności przedsiębiorstw energetycznych, a także określa organy właściwe w sprawach gospodarki paliwami i energią. Ustawa określa także warunki wykonywania i kontrolowania działalności polegającej na przesyłaniu dwutlenku węgla w celu jego podziemnego składowania w celu przeprowadzenia projektu demonstracyjnego wychwytu i składowania dwutlenku węgla.

PRAWO ENERGETYCZNE

13 maja 2020 r. weszła w życie ustawa z 30 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy –Prawo energetyczne oraz ustawy o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji (Dz.U. z 2020 r. poz. 843).

Nowelizacja ujednolica reżim prawny w stosunku do wszystkich gazociągów przesyłowych przebiegających przez granicę RP, niezależnie od tego, czy łączą one Polskę z systemem gazowym państwa członkowskiego Unii Europejskiej i EFTA czy też państwa niebędącego stroną żadnej z tych umów, oraz zapewnienia jednolitego stosowania prawa UE wobec takiej infrastruktury.

REFERENDUM OGÓLNOKRAJOWE – JEDNOLITY TEKST

W Dzienniku Ustaw z dnia 13 maja 2020 r. pod pozycją 851 ogłoszony został jednolity tekst ustawy z dnia z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym.

Ustawa reguluje zasady i tryb przeprowadzania referendum ogólnokrajowego. Referendum polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie albo pytania lub na dokonaniu wyboru między zaproponowanymi wariantami rozwiązań. Prawo udziału w referendum ma obywatel polski, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat.

Nie mają prawa udziału w referendum osoby:

  • pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym;
  • pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu;
  • ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądowym.

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE – JEDNOLITY TEKST

W Dzienniku Ustaw z dnia 15 maja 2020 r. pod pozycją 870 ogłoszony został jednolity tekst ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa obejmują:

  • zasiłek chorobowy;
  • świadczenie rehabilitacyjne;
  • zasiłek wyrównawczy;
  • zasiłek macierzyński;
  • zasiłek opiekuńczy.

SPIS TREŚCI

Hulajnogi elektryczne i inne środki transportu osobistego

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 3 / 2020

15 maja 2020 r. do uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych przekazany został projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw.

Aktualnie obowiązujące przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 110, z późn. zm.), nie przewidują możliwości poruszania się przy pomocy urządzeń transportu osobistego po drogach publicznych (a także po drogach w strefach zamieszkania oraz drogach wewnętrznych położonych w strefach ruchu). Obecny stan prawny nie wskazuje wprost, jaki jest status osoby korzystającej z takiego urządzenia (jakie wiążą się z tym obowiązki i uprawnienia). Projektowane przepisy wprowadzają do ustawy definicję urządzenia transportu osobistego i określają dla tego pojazdu maksymalne wymiary (szerokość – nieprzekraczająca w ruchu 0,9 m, długość – nieprzekraczająca 1,25 m) oraz maksymalną prędkość jazdy ograniczoną konstrukcyjnie do 25 km/h, jak również źródło napędu (napęd elektryczny). Zgodnie z projektowaną regulacją, objęte zostało definicją roweru (zmiana w art. 2 pkt 47 ustawy), poza wyjątkami wskazanymi wprost w projektowanej ustawie. W konsekwencji kierującego urządzeniem transportu osobistego obowiązują zasady ruchu drogowego takie jak dla kierującego rowerem, dotyczą go także zasady odnoszące się do kierującego pojazdem. W przypadku kolizji kierujący urządzeniem transportu osobistego traktowany będzie jak rowerzysta, nie jak pieszy.

SPIS TREŚCI

Prawo energetyczne

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 3 / 2020

15 maja 2020 r. do uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych przekazany został projekt rozporządzenia Ministra Klimatu w sprawie wymagań technicznych, warunków przyłączenia oraz współpracy mikroinstalacji z systemem elektroenergetycznym.

Projekt rozporządzenia jest realizacją zawartego w art. 9 ust. 4 a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2020 r. poz. 833 i 843) upoważnienia, które nakłada na ministra właściwego do spraw klimatu obowiązek określenia: wymagań technicznych w zakresie przyłączania mikroinstalacji do sieci oraz warunków jej współpracy z systemem elektroenergetycznym; warunków przyłączania mikroinstalacji do sieci oraz tryb; wydawania warunków przyłączania dla tej instalacji; dokonywania zgłoszenia przyłączenia mikroinstalacji. Zasadniczym celem rozporządzenia jest redukcja i uproszczenie formalności związanych z przyłączaniem mikroinstalacji, a tym samym uatrakcyjnienie procesu inwestycyjnego w zakresie tego rodzaju instalacji.

SPIS TREŚCI

Prowadzenie prac geodezyjnych

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 3 / 2020

15 maja 2020 r. do uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych przekazany został projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju w sprawie wzorów zgłoszenia prac geodezyjnych, zawiadomienia o przekazaniu wyników zgłoszonych prac oraz protokołu weryfikacji wyników zgłoszonych prac geodezyjnych.

Potrzeba wydania niniejszego rozporządzenia wynika z konieczności dostosowania przepisów obecnego rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie formularzy dotyczących zgłaszania prac geodezyjnych i prac kartograficznych, zawiadomienia o wykonaniu tych prac oraz przekazywania ich wyników do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (Dz.U. poz. 924) do zmian wprowadzanych przepisami ustawy
z dnia 16 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 782). Co do zasady w projekcie nowego rozporządzenia przewiduje się powtórzenie rozwiązań funkcjonujących w obowiązującym rozporządzeniu - dostosowanych do zmian wynikających z wejścia w życie ustawy zmieniającej.

SPIS TREŚCI

Uprawnienia zawodowe geodetów

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 3 / 2020

15 maja 2020 r. do uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych przekazany został projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju w sprawie uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii.

W dniu 31 lipca 2020 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy –Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 782). Przedmiotowa nowelizacja wprowadza zamiany w Rozdziale 8 ustawy dotyczącym uprawnień zawodowych oraz odpowiedzialności dyscyplinarnej. W związku z wprowadzonymi zmianami zaistniała potrzeba wydania nowego rozporządzenia w sprawie uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii. W projekcie rozporządzenia przewiduje się m.in. wprowadzenie nowych rozwiązań, których istotą jest usprawnienie procesu nadawania uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii i prac komisji kwalifikacyjnej.

SPIS TREŚCI

Spółdzielnie energetyczne

AKTUALNOŚCI | PREJEKTY - SAS 3 / 2020

15 maja 2020 r. do uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych przekazany został projekt rozporządzenia Ministra Klimatu w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych.

Projekt rozporządzenia jest realizacją zawartego w art. 38 c ust. 14 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2020 r. poz. 261, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, upoważnienia ustawowego, które nakłada na ministra właściwego do spraw klimatu obowiązek określenia:

  • szczegółowego zakresu oraz sposobu dokonywania rejestracji danych pomiarowych oraz bilansowania ilości energii, o których mowa w art. 38 c ust. 5 ustawy;
  • szczegółowego sposobu dokonywania rozliczeń, o których mowa w art. 38 c ust. 6 ustawy, z uwzględnieniem cen i stawek opłat w poszczególnych grupach taryfowych stosowanych wobec spółdzielni energetycznej i poszczególnych jej członków;
  • szczegółowego zakresu oraz sposobu udostępnienia danych pomiarowych, których mowa w art. 38 c ust. 5 ustawy, między przedsiębiorstwami energetycznymi oraz między przedsiębiorstwami energetycznymi a spółdzielnią energetyczną;
  • szczegółowego podmiotowego zakresu spółdzielni energetycznej.

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI SAS 3 / 2020

AKTUALNOŚCI

PROJEKTY

Energia odnawialna
Spółdzielnie energetyczne
Uprawnienia zawodowe geodetów
Prowadzenie prac geodezyjnych
Prawo energetyczne
Hulajnogi elektryczne i inne środki transportu osobistego

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY

ORZECZNICTWO

Uchwała rady miasta nie może ograniczyć prawa nauczycieli
do dodatku za wychowawstwo, wynikającego z przepisów prawa
Do przyznania dotacji niepublicznym przedszkolom
w ustawowej wysokości nie jest konieczna uchwała rady gminy

ANALIZY I KOMENTARZE

Gospodarka odpadami komunalnymi w okresie epidemii
Numer księgi wieczystej to dane osobowe
Interpelacje radnych na przykładzie ustawy o samorządzie gminnym
Nowe zadanie samorządu na skutek zmiany ustawy o dostępie do informacji publicznej

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU

Niezdolność do pracy wójta w czasie stanu epidemicznego
Zmiana aktu własności ziemi – zadanie wójta czy starosty?

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Od kiedy zawieszenie terminów w postępowaniu
administracyjnym w okresie epidemii?
Jak w okresie zagrożenia epidemią wydać decyzję administracyjną?
Czy proces inwestycyjno-budowlany w Polsce wymaga zmian w prawie?
Obowiązek zgłoszenia przydomowej oczyszczalni ścieków

FINANSE SAMORZĄDU

Z powodu epidemii zwiększone limity zwolnień
z podatku dochodowego świadczeń socjalnych
Finansowanie nauczycieli w ramach unijnego projektu

PRAWO PRACY

Wynagrodzenie nauczycieli za godziny ponadwymiarowe w czasie epidemii
Czy dyrektor szkoły łamie przepisy nauczając
w tych samych godzinach pracy w dwóch placówkach?
Czy dyrektor szkoły narusza prawo
nauczyciela do ochrony danych osobowych?

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Odmowa podpisania umowy w czasie epidemii
nie musi skutkować zatrzymaniem wadium
Przeciwdziałanie chorobom zakaźnym upraszcza procedury zamówień publicznych
Zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom wpływa na jawne otwarcie ofert
Szczególne zasady odstąpienia od umowy

 

DODATEK - BIULETYN SAMORZĄDOWCA 3 / 2020

AKTUALNOŚCI / ALERTY PRAWNE

Nowy termin na dostosowanie gminnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi
Nowy termin na dokonanie analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi za 2019 r.
Wyższe maksymalne stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi

ANALIZY SAMORZĄDOWE

Procedura absolutoryjna i raport o stanie gminy, powiatu i województwa w 2020 r.
Samorząd w dobie pandemii – konieczność zapewnienia potencjału finansowego
Zapewnienie ciągłości sprawowania władzy w czasie epidemii 
– przejęcie obowiązków wójta, burmistrza, prezydenta miasta
Obowiązki pracodawców samorządowych w obszarze Pracowniczych Planów Kapitałowych
Janosikowe – największy spadek dochodów w województwie mazowieckim
Subwencja regionalna – sześć lat po wyroku Trybunału Konstytucyjnego

SĄDY O SAMORZĄDACH

Organem określającym regulacje umowne w sprawie programu opieki
nad zwierzętami bezdomnymi jest wójt (burmistrz, prezydent miasta), a nie rada gminy
Rada nie może przekazać wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta)
kompetencji do udzielania dotacji oraz ustalania jej wysokości

PROFILAKTYKA ZDROWOTNA W SAMORZĄDACH

Apel Fundacji Wygrajmy Zdrowie do wójtów, burmistrzów, prezydentów miast i starostów

Z GMIN I POWIATÓW

Gminny Bon Inwestycyjny – prośba o poparcie idei wniosku

SAMORZĄDOWY SAVOIR-VIVRE

Korespondencja służbowa w pracy gmin i powiatów

 

DODATEK - ORZECZNICTWO I ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE DLA SAMORZĄDÓW - 3 / 2020

ORZECZNICTWO SN I SĄDÓW POWSZECHNYCH

Roszczenie miasta o zwrot bonifikaty od osoby znajdującej się w wyjątkowej sytuacji życiowej
Odpowiedzialność za szkodę na drodze może należeć do powiatu, jak i poszkodowanego

ORZECZNICTWO SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

Wybór radnego do komisji rady gminy nie jest uzależniony od jego zgody
Pismo bez podpisu nie jest decyzją administracyjną

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE WOJEWODY

Czynniki uwzględniane przez radę gminy przy ustalaniu stawek opłat za zajęcie pasa drogowego
Nie ma podstaw do podawania przez radę miasta definicji „pojazdu” w akcie prawa miejscowego

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE
REGIONALNYCH IZB OBRACHUNKOWYCH

Obowiązek opiniowania uchwały rady gminy w sprawie obniżenia średniej ceny skupu żyta
Przedmiotem opodatkowania może być nieruchomość z domkiem letniskowym, a nie sam domek
Różnicując stawki opłaty targowej rada gminy musi uwzględnić wszystkie możliwe formy i sposoby sprzedaży

Energia odnawialna

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 3 / 2020

15 maja 2020 r. do uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych przekazany został projekt rozporządzenia Ministra Klimatu w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń prosumentów energii odnawialnej.

Projekt rozporządzenia jest realizacją zawartego w art. 4 ust. 14 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2020 r. poz. 261, 284 i 568), zwanej dalej ustawą, upoważnienia, które nakłada na ministra właściwego do spraw klimatu obowiązek określenia:

  • szczegółowego zakresu oraz sposobu dokonywania rejestracji oraz bilansowania danych pomiarowych, o których mowa w art. 4 ust. 2 a ustawy;
  • szczegółowego sposobu dokonywania rozliczeń prosumentów energii odnawialnej, których mowa w art. 4 ust. 3 ustawy, z uwzględnieniem rodzaju taryfy stosowanej przez prosumenta energii odnawialnej;
  • szczegółowego zakresu oraz sposobu udostępnienia danych pomiarowych, których mowa w art. 4 ust. 2a ustawy, między przedsiębiorstwami energetycznymi oraz między przedsiębiorstwami energetycznymi a prosumentami energii odnawialnej.

SPIS TREŚCI

Nowy termin na dokonanie analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi za 2019 r.

Mocą wyżej przywołanej tzw. Tarczy antykryzysowej 3.0 ustawodawca zdecydował się również na przesunięcie terminu na dokonanie przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi za 2019 r., o której mowa w art. 9tb ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach do dnia 30 listopada 2020 r. (z dnia 30 kwietnia 2020 r.).

Nowy termin na dostosowanie gminnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi

Tzw. Tarczą antykryzysową 3.0 (tj. ustawą z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2) ustawodawca przesunął ustalony mocą ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw termin na dostosowanie gminnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi do nowej rzeczywistości prawnej (m.in. wprowadzenie bezwzględnego obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych dla wszystkich) z dnia 6 września 2020 r. na dzień 31 grudnia 2020 r. Tym samym, gminy dostały dodatkowe prawie 4 miesiące możliwości funkcjonowania na dotychczasowych zasadach w tym zakresie.

Czy rada gminy/powiatu w dalszym ciągu może obradować w sposób zdalny?

Przepisy kolejnej, trzeciej już nowelizacji specustawy koronawirusowej (tj. ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa  SARS-CoV-2; Dz. U. poz. 875)) ani nie uchyliły obowiązującego od dnia 31 marca 2020 r. przepisu art. 15zzx specustawy koronawirusowej (tj. ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywoływanych nimi sytuacji kryzysowych; Dz.U. poz. 374 z późn. zm.), ani też nie zmieniły jego brzmienia.

Jednocześnie w dalszym ciągu (od dnia 20 marca 2020 r.) obowiązuje stan epidemii. Tym samym organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego w dalszym ciągu mogą obradować w sposób zdalny. Dopuszczalność takiego działania będzie występować albo tak długo, jak obowiązywać będzie stan zagrożenia epidemicznego czy stan epidemii, albo do czasu uchylenia przywołanego przepisu art. 15zzx specustawy koronawirusowej. Nie sposób bowiem wykluczyć, że tak jak w przypadku przepisów zawieszających terminy procesowe, sądowe i administracyjne (art. 15zzr i art. 15zzs specustawy koronawirusowej) ustawodawca zdecyduje się na uchylenie omawianego przepisu art. 15zzx specustawy koronawirusowej, uznając, że spełnił on już swoją rolę i dalsze jego obowiązywanie jest zbędne.

Mateusz Karciarz

prawnik w Kancelarii Radców Prawnych Zygmunt
Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu

Jak w trakcie zawieszenia wielu terminów w postępowaniu administracyjnym wydać decyzję?

Dokonanie przepisami ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374 z późn. zm.) [dalej: „specustawa koronawirusowa”] zawieszenia wielu terminów biegnących w postępowaniu administracyjnym prowadzonym na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 256 z późn. zm.) [dalej: „K.p.a.”] sprawiło wiele problemów organom administracji publicznej. Zawieszenie to dotknęło bowiem m.in. terminów na zapoznanie się przez stronę ze zgormadzonym materiałem dowodowym w sprawie, tj. termin wyznaczany zawiadomieniem opartym o przepis art. 10 § 1 K.p.a.

Przepisami przywołanej specustawy koronawirusowej ustawodawca wprowadził jednak szereg rozwiązań mających na celu złagodzenie skutków zawieszenia tych terminów i umożliwienie podjęcia działań, które mają przyczynić się do umożliwienia wydania decyzji w postępowaniu administracyjnym.

PRZEPIS ART. 15ZZZZZN SPECUSTAWY KORONAWIRUSOWEJ ROZWIĄZANIEM?

Szereg nowych uprawnień dla organów administracji publicznej z punktu widzenia prowadzenia postępowania administracyjnego w okresie występowania koronawirusa ustawodawca wprowadził do specustawy koronawirusowej przepisami drugiej nowelizacji specustawy koronawirusowej (tj. ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2; Dz.U. poz. 695). Zawarte zostały one w przepisie art. 15zzzzzn specustawy koronawirusowej. Przepis ten stanowi, że „W okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, w szczególności, gdy urząd administracji obsługujący organ administracji publicznej wykonuje zadania w sposób wyłączający bezpośrednią obsługę interesantów, organ administracji publicznej:

  • może odstąpić od zasady określonej w art. 10 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego także w przypadku, gdy wszystkie strony zrzekły się swego prawa;
  • może zapewnić stronie udostępnienie akt sprawy lub poszczególnych dokumentów stanowiących akta sprawy również za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną na adres wskazany w rejestrze danych kontaktowych, o którym mowa w art. 20j ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne lub inny adres elektroniczny wskazany przez stronę;
  • może przeprowadzić czynność w toku postępowania wymagającego zgodnie z przepisami prawa osobistego stawiennictwa, również przez udostępnienie przez stronę lub innego uczestnika postępowania swojego wizerunku w czasie rzeczywistym, za pośrednictwem transmisji audiowizualnej, o ile przemawia za tym interes strony, a organ prowadzący postępowanie wyraził na to zgodę”.

Powyższy przepis umożliwia tym samym organowi rozwiązanie problemu m.in. braku możliwości wydania decyzji administracyjnej w postępowaniach, w których niezbędne jest zawiadomienie strony o możliwości skorzystania z uprawnienia wynikającego z przepisu art. 10 K.p.a. (wyrażającego zasadę czynnego udziału strony w postępowaniu).

CO POWINNA WIEDZIEĆ STRONA POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO?

W konsekwencji obowiązywania powyższego przepisu art. 15zzzzzn specustawy koronawirusowej, w postępowaniach, w których organ przesyła stronom zawiadomienia na podstawie przepisu art. 10 § 1 k.p.a., w tychże zawiadomieniach warto przekazywać stronom dodatkowe informacje o tym, że:

  • z uwagi na trwający od dnia 20 marca 2020 r. stan epidemii (wprowadzony rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii; Dz.U. poz. 49), wprowadzone zostały ograniczenia m.in. w zakresie przemieszczania się, a także zadania publiczne wykonywane są przez organ administracji publicznej, co do zasady, w sposób wyłączający bezpośrednią obsługę interesantów (za wyjątkiem funkcjonowania Biura Obsługi Interesanta oraz wcześniej umówionych pilnych spotkań), co powoduje istotne zmiany związane z prowadzeniem postępowań administracyjnych;
  • w świetle przepisu art. 15zzr ust. 1 specustawy koronawirusowej, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, wyznaczony przesyłanym zawiadomieniem termin nie biegnie;

jednakże:

  • stosownie do przepisu art. 15zzr ust. 5 specustawy koronawirusowej, strona może skutecznie złożyć w danym postępowaniu pisemne uwagi i wnioski;
  • stosownie do przepisu art. 15zzzzzn pkt 1 specustawy koronawirusowej, strona może zrzec się prawa czynnego udziału w niniejszym postępowaniu, o którym mowa w przepisie art. 10 § 1 K.p.a., w zakresie określonym w przesyłanym zawiadomieniu;
  • zgodnie z art. 15zzzzzn pkt 2 specustawy koronawirusowej, organ administracji publicznej może udostępnić akta danej sprawy lub poszczególne dokumenty stanowiących akta tej sprawy, na wniosek strony, nie tylko poprzez umożliwienie bezpośredniego zapoznania się z tymi aktami w siedzibie urzędu, ale również:
  • za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną na adres wskazany w rejestrze danych kontaktowych, o którym mowa w art. 20j ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne lub
  • za pomocą adresu elektronicznego wskazanego przez stronę;
  • w przypadku zrzeczenia się prawa, o którym mowa w ww. pkt 3 lit. b, przez wszystkie strony danego postępowania administracyjnego, lub zapoznania się przez strony, które nie zrzekły się tego prawa, ze zgromadzonymi w danym postępowaniu dowodami i materiałami w trybie przewidzianym ww. przepisem art. 15zzzzzn pkt 2 specustawy koronawirusowej, z jednoczesnym złożeniem pisemnych uwag lub wniosków (albo pisemnym poinformowaniem o braku uwag lub wniosków), organ administracji publicznej uprawniony będzie do wydania decyzji administracyjną w niniejszej sprawie – w przeciwnym wypadku, decyzja w danej sprawie zostanie wydana po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 i upływie po tym czasie terminu wyznaczonego przesyłanym zawiadomieniem;

strona może dokonywać wszelkich czynności w danej sprawie w formach przewidzianych przepisem art. 14 K.p.a., tj.:

  • w formie pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, doręczanego środkami komunikacji elektronicznej (tj. m.in. za pośrednictwem ePUAP);
  • za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną z:
  • adresu elektronicznego (mailowego) wskazanego w rejestrze danych kontaktowych, o którym mowa w art. 20j ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, lub
  • innego adresu elektronicznego przekazanego przez stronę organowi administracji publicznej w sposób określony w lit. a.

JAKIE INFORMACJE PRZEKAZAĆ STRONIE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO, ABY JE ZROZUMIAŁA?

Z uwagi jednak na fakt, że zrozumienie powyższych przepisów przez zwykłego obywatela (mieszkańca) będącego stroną postępowania administracyjnego może być utrudnione, rekomendowane jest przesłanie – wraz z powyższymi informacjami – również skróconej instrukcji postępowania w sprawie, np. o następującej treści:

Jeżeli:

  • chcesz obecnie zapoznać się z aktami niniejszego postępowania – możesz przekazać swoją prośbę osobie prowadzącej postępowanie (np. telefonicznie), a akta te (lub poszczególne, interesujące Cię dokumenty) zostaną udostępnione Ci na adres mailowy – swój adres mailowy musisz jednak przekazać do urzędu w formie pisemnej (tj. tradycyjną pocztą na adres Urzędu), elektronicznej (np. za pośrednictwem Platformy ePUAP) lub poprzez udostępnienie go w Rejestrze Danych Kontaktowych (wymagany jest e-dowód lub profil zaufany, możliwy do założenia również bez wychodzenia z domu za pośrednictwem wybranych banków przez stronę internetową www.pz.gov.pl);
  • chcesz, aby mimo obowiązywania stanu epidemii, decyzja administracyjna w niniejszej sprawie została wydana – złóż na podstawie przepisu art. 15zzzzzn pkt 1 specustawy koronawirusowej, oświadczenie o zrzeczeniu się prawa, o którym mowa w przepisie art. 10 § 1 K.p.a., tj. prawa czynnego udziału w niniejszym postępowaniu, w zakresie określonym w niniejszym zawiadomieniu w formie pisemnej (tj. tradycyjną pocztą na adres urzędu), elektronicznej (np. za pośrednictwem Platformy ePUAP) lub poprzez wiadomość mailową wysłaną z adresu elektronicznego udostępnionego w Rejestrze Danych Kontaktowych (do zalogowania się do Rejestru wymagany jest e-dowód lub profil zaufany, możliwy do założenia również bez wychodzenia z domu za pośrednictwem wybranych banków przez stronę internetową www.pz.gov.pl) albo adresu zgłoszonego do urzędu w sposób wskazany w pkt 1;
  • UWAGA! Decyzja będzie mogła być wydana jedynie w przypadku, gdy wszystkie strony niniejszego postępowania złożą takie oświadczenie;
  • ewentualnie – chcesz złożyć w niniejszej sprawie uwagi lub wnioski – możesz to zrobić w formie pisemnej (tj. tradycyjną pocztą na adres urzędu), elektronicznej (np. za pośrednictwem Platformy ePUAP) lub poprzez wiadomość mailową wysłaną z adresu elektronicznego udostępnionego w Rejestrze Danych Kontaktowych (do zalogowania się do Rejestru wymagany jest e-dowód lub profil zaufany, możliwy do założenia również bez wychodzenia z domu za pośrednictwem wybranych banków przez stronę internetową www.pz.gov.pl) albo adresu zgłoszonego do urzędu w sposób wskazany w pkt 1.

UWAGA! Jeżeli chcesz, aby po złożeniu przez Ciebie uwag lub wniosków, została wydana decyzja w niniejszej sprawie, złóż oświadczenie o zrzeczeniu się prawa czynnego udziału w postępowaniu, według wskazówek z ww. pkt 2.

Powyższe informacje przekazane stronie postępowania administracyjnego niewątpliwie przyczynią się do zrozumienia przez obywateli (mieszkańców) nie tylko, że obecny sposób funkcjonowania urzędu jest niezależny od organu i jego pracowników, ale przy tym wynika z uchwalonych przepisów prawa powszechnie obowiązującego, zwłaszcza rangi ustawowej (m.in. specustawy koronawirusowej).

Informacje o obecnie panującej sytuacji, a zwłaszcza o zawieszonych terminach warto również przekazywać stronom danego postępowania administracyjnego już na etapie zawiadomienia o wszczęci postępowania (o ile w danej sprawie takie zawiadomienie jest wysyłane).

CZY DECYZJE WYDAWANE W OKRESIE WYSTĘPOWANIA KORONAWIRUSA BĘDĄ JEDNAK MOŻLIWE DO WYKONANIA?

Jeżeli jednak organowi uda się doprowadzić postępowanie administracyjne do jego ostatniego etapu, tj. wydania samej decyzji administracyjnej, to pojawia się pytanie, czy decyzja ta – po doręczeniu jej stronom – ma szanse uzyskać walor wykonalności? Jak już bowiem podkreślono, ustawodawca w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 zawiesił bieg m.in. terminu na wniesienie odwołania. Termin ten rozpocznie bieg dopiero po ustaniu przywołanych stanów.

Konsekwencją powyższego jest również to, że z uwagi na fakt, że stronom nie będzie biec termin na złożenie odwołania, wydana decyzja nie uzyska waloru ostateczności. Waloru ostateczności decyzja nie będzie mogła uzyskać również przez wykorzystanie określonego przepisem art. 127a K.p.a. uprawnienia do złożenia oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania – z tego przepisu jednoznacznie bowiem wynika, że taka możliwości istnieje wyłącznie „w trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania”, a termin ten w obecnej sytuacji w ogólnie nie rozpoczyna biegu, jako termin procesowy zawieszony mocą przepisu art. 15zzs ust. 1 pkt 6 specustawy koronawirusowej. Z uwagi przy tym na fakt, że decyzja nie stanie się ostateczna, nie będzie ona mogła być również wykonywana – chyba że jest zgodna z żądaniem wszystkich stron (patrz: art. 130 § 4 K.p.a.), albo jest wykonalna z mocy prawa (konkretnego przepisu ustawy materialnego prawa administracyjnego).

A MOŻE RYGOR NATYCHMIASTOWEJ WYKONALNOŚCI?

Inną możliwością, aby decyzja była wykonalna, jest nadanie jej rygoru natychmiastowej wykonalności w trybie przepisu art. 108 K.p.a. – o fakcie tym warto również informować w wydawanych decyzjach administracyjnych, tj. że z uwagi na zawieszenie terminu na wniesienie odwołania, decyzja nie stanie się ostateczna, a w konsekwencji również wykonalna, jednakże strona – o ile są możliwe do spełnienia przesłanki z przepisu art. 108 § K.p.a. – może zawnioskować o nadanie decyzji takiego rygoru.

Podsumowanie

Prowadzenie postępowań administracyjnych w trybie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego przez organy administracji publicznej jest niezwykle utrudnione w czasie epidemii koronawirusa, jednakże zarówno obowiązujące dotychczas przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, jak i przepisy specustawy koronawirusowej pozwalają na szereg działań „łagodzących” pojawiające się problemy i niedogodności, w tym trudności w wydawaniu decyzji administracyjnych. Co jednak istotne, przepisy specustawy koronawirusowej zawierają zdecydowanie więcej regulacji odnoszących się do pracy organów administracji publicznej w przywołanym okresie, jednakże z uwagi na ograniczone ramy niniejszego opracowania, zostały w nim przedstawione najistotniejsze regulacje prawne.

Mateusz Karciarz

prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa