Wypłata wynagrodzenia dla pracownika samorządowego za czas pełnienia terytorialnej służby wojskowej

FINANSE SAMORZĄDU - SAS 5 / 2021

PYTANIE

Nasz pracownik jest tzw. terytorialsem (czyli żołnierzem Obrony Terytorialnej) i otrzymał wezwanie na ćwiczenia. Co mamy zrobić w tej sytuacji – szczególnie problem dla nas stanowią kwestie dotyczące wypłaty wynagrodzenia dla tego pracownika – czy mamy je wypłacać z naszych środków, czy też przysługuje nam rekompensata z tego tytułu?

ODPOWIEDŹ

Pracownik powołany do okresowej terytorialnej służby wojskowej otrzymuje od pracodawcy odprawę w wysokości dwutygodniowego wynagrodzenia, obliczonego według zasad określonych dla ustalania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Pracodawcy zatrudniającemu pracownika będącego żołnierzem Obrony Terytorialnej przysługuje  świadczenie pieniężne za okres odbywania ćwiczeń wojskowych, pełnienia okresowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie przez tego żołnierza

Jak wynika z art. 59 ust. 1 pkt 3 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (dalej u.p.o.o.), osoby pełniące terytorialną służbę wojskową są żołnierzami w czynnej służbie wojskowej. Zgodnie zatem z art. 124 u.p.o.o., pracodawca udziela pracownikowi powołanemu do odbycia ćwiczeń wojskowych, pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie urlopu bezpłatnego na okres trwania tych ćwiczeń
lub służby. W czasie trwania urlopu bezpłatnego, pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.
Zgodnie z treścią art. 125 u.p.o.o. pracownik powołany do okresowej terytorialnej służby wojskowej otrzymuje od pracodawcy odprawę w wysokości dwutygodniowego wynagrodzenia, obliczonego według zasad określonych dla ustalania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Odprawa nie przysługuje w razie ponownego powołania do tej
samej służby. Natomiast zasady obliczania ekwiwalentu urlopowego szczegółowo określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (dalej r.z.u.u.w.).
Istotnym jest, że pracodawca realizując ciążący na nim obowiązek wypłaty odprawy, winien stosować się do obowiązujących przepisów prawa. Przy ustalaniu zasad wypłacania odprawy należy zważyć na prawidłowość wyliczenia ekwiwalentu za urlop, w szczególności zaś należy odnieść się do wszelkich podlegających uwzględnieniu składników wynagrodzenia pracownika.
Pojawia się wprawdzie stanowisko, zgodnie  z którym w praktyce, dla uproszczenia, w przypadku odprawy dotyczącej okresu dwóch tygodni przyjąć można, że winna ona wynosić połowę miesięcznej płacy pracownika. Na poparcie tego stanowiska powołuje się uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2000 r., sygn. akt III ZP 12/00, OSNP 2000/22/806, o następującej treści:  „Przy ustalaniu wysokości odprawy pieniężnej przewidzianej w art. 8 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.) podstawę jej wyliczenia stanowi miesięczne średnie wynagrodzenie z okresu poprzedzającego nabycie prawa do tej odprawy ustalone zgodnie z regułami określonymi w § 14-17 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczególnych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14)”. Niemniej jednak zważyć należy, iż uchwała ta dotyczyła odprawy pieniężnej przewidzianej w art. 8 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.). Z uwagi na powyższe, budzi uzasadnioną wątpliwość zasadność jej odnoszenia do stanu faktycznego analizowanego w zadanym pytaniu.
Jednocześnie, dla zupełności udzielanej odpowiedzi, zauważyć należy, że – odnośnie wypłaty omawianego wynagrodzenia – w § 2 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wskazano, że podstawy wymiaru składek nie stanowią odprawy wypłaconej pracownikom powołanym do zasadniczej służby wojskowej
na podstawie art. 125 u.p.o.o.
Wyjaśnić należy, co istotne dla udzielenia odpowiedzi na zadane pytanie, że stosownie do treści art. 134a ust. 1 u.p.o.o. pracodawcy zatrudniającemu pracownika będącego żołnierzem Obrony Terytorialnej przysługuje  świadczenie pieniężne za okres odbywania ćwiczeń wojskowych, pełnienia okresowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie przez tego żołnierza. Świadczenie obejmuje wyłącznie rekompensatę kosztów, bez kwot wynagrodzenia, poniesionych przez pracodawcę z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony nowego pracownika w celu zastępstwa żołnierza rezerwy, o którym mowa w ust. 1, lub z tytułu powierzenia tego zastępstwa innemu pracownikowi zatrudnionemu dotychczas u tego pracodawcy, a także wypłaty żołnierzowi
rezerwy odprawy, o której mowa w art. 125. W judykaturze przyjmuje się, że „Pracodawcy zatrudniającemu żołnierza obrony terytorialnej, za okres pełnienia terytorialnej służby rotacyjnej, przysługuje świadczenie, obejmujące zwrot wypłaconej odprawy” (por. – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 stycznia 2019 r., II SA/Wa 579/18).
W celu uzyskania omawianej rekompensaty, pracodawca przesyła wniosek w sprawie wypłaty świadczenia wraz z dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty szefowi wojewódzkiego sztabu wojskowego właściwemu ze względu na siedzibę pracodawcy, nie później niż przed upływem dziewięćdziesięciu dni od dnia zwolnienia żołnierza rezerwy z ćwiczeń wojskowych, z pełnienia okresowej służby wojskowej lub pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie. Kwotę świadczenia ustala właściwy szef wojewódzkiego sztabu wojskowego. Odmowa wypłaty świadczenia lub ustalenie kwoty niższej niż wskazana we wniosku pracodawcy następuje w drodze decyzji administracyjnej. Kwota świadczenia za każdy dzień odbywania przez żołnierza rezerwy ćwiczeń wojskowych, pełnienia przez żołnierza rezerwy okresowej służby wojskowej lub pełnienia przez żołnierza OT
terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie nie może być wyższa od 1/21 dwuipółkrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, obowiązującego w okresie poprzedzającym termin powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych albo w okresie poprzedzającym dany miesiąc pełnienia okresowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie, którego wysokość ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Kwotę świadczenia ustala się i wypłaca każdorazowo za
czas odbywania danego rodzaju ćwiczeń wojskowych, a w przypadku okresowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie – za dany miesiąc ich pełnienia. Jeżeli żołnierz rezerwy posiadający nadany przydział kryzysowy lub żołnierz OT jest zatrudniony u dwóch lub więcej pracodawców, świadczenie przysługuje wszystkim  zatrudniającym go pracodawcom, proporcjonalnie do poniesionych przez nich kosztów, z uwzględnieniem, że wysokość świadczenia dla jednego pracodawcy za każdy dzień odbytych ćwiczeń wojskowych albo pełnionej  okresowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie nie może przekraczać kwoty obliczonej na podstawie ust. 8. 
Wydatki z tytułu wypłaty świadczeń, o których mowa w ust. 1, pokrywa się z budżetu państwa z części, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej.

Adrianna Elżbieta Grzymska-Truksa
radca prawny

Wiesława Kulig-Wyporska
radca prawny

PODSTAWA PRAWNA
– Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1541 ze zm.) 
– Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r. Nr 2 poz. 14 ze zm.)
– Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (t.j.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1949)

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa