Konieczna zmiana uchwały w sprawie opłaty śmieciowej dla nieruchomości niezamieszkałych – do 30 czerwca 2022 r.

ANALIZY SAMORZĄDOWE - DODATEK BILETYN SAMORZĄDOWCA - 2 / 2022

Zeszłoroczna nowelizacja tzw. ustawy śmieciowej wymusza na gminach, które objęły systemem również nieruchomości niezamieszkałe, zmianę uchwały w sprawie opłaty śmieciowej uiszczanej przez właścicieli tych nieruchomości do końca czerwca 2022 roku.

Ustawa śmieciowa, czyli formalnie ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2021 r. poz. 888 z późn. zm., dalej również: u.c.p.g.), podlega nieustannym zmianom, które bezsprzecznie powodują jeszcze większą jej nieczytelność, co z kolei przekłada się niekiedy na prawidłowość podejmowanych przez organy gmin rozstrzygnięć. Trudno niekiedy bowiem, przy tak częstych nowelizacjach, zorientować się w aktualnych regulacjach prawnych. Ostatnia duża nowelizacja (choć nie ostatnia jej nowelizacja w ogóle, bo po niej była jeszcze jedna zmiana), czyli ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach (Dz.U. poz. 1648), tylko potwierdza konieczność kompleksowego podejścia do napisania nowej ustawy śmieciowej.
Wśród wprowadzonych ww. nowelizacją zmian można znaleźć wiele takich, z których gminy mogą skorzystać, lecz nie muszą, oraz wiele, które mają charakter obligatoryjny. Wśród tych drugich są regulacje odnoszące się do tzw. nieruchomości niezamieszkałych, nazywanych również niezamieszkanymi (czyli – posługując się nomenklaturą ustawową – nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne), o ile rada gminy podjęła uchwałę, o której mowa w art. 6c ust. 2 u.c.p.g. (przepis ten stanowi, że „Rada gminy może, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, postanowić o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne”). Niniejszy artykuł odnosić się będzie do aspektów finansowych nieruchomości niezamieszkałych, znajdujących się w gminnym systemie. Jest to bowiem jedna z dwóch głównych zmian, odnoszących się do tych nieruchomości – druga to zmiana sposobu uczestniczenia właścicieli nieruchomości niezamieszkałych w systemie, z możliwości wyrażenia zgody na takie uczestniczenie na możliwość wypisania się z systemu (uchylenie ust. 2c i wprowadzenie w jego miejsce ust. 3a-3e w art. 6c u.c.p.g.).

CZYM PODYKTOWANA JEST ZMIANA?

Wskazana w tytule konieczność zmiany uchwały w sprawie opłaty śmieciowej dla nieruchomości niezamieszkałych związana jest z jednej strony ze zmianą brzmienia przepisu art. 6j ust. 3 u.c.p.g. (polegającego na dodaniu do dotychczasowego brzmienia drugiego zdania: „Przez zadeklarowaną liczbę pojemników lub worków rozumie się iloczyn liczby pojemników lub worków, przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości oraz liczby ich opróżnień lub odbiorów, wynikającej z częstotliwości odbioru odpadów komunalnych, określonych na podstawie art. 6r ust. 3 i 3b albo harmonogramu odbioru odpadów komunalnych dla danej nieruchomości”), a z drugiej strony na zmianie wysokości maksymalnych stawek opłat za pojemnik lub worek (zmiana art. 6k ust. 2a pkt 5 u.c.p.g.). Literalnie konieczność zmiany wynika natomiast z przepisu art. 5 ust. 2 nowelizacji z dnia 11 sierpnia 2021 r. Stanowi on bowiem, że „Uchwała rady gminy podjęta na podstawie art. 6k ust. 1 pkt 2 ustawy zmienianej w art. 1 przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zachowuje moc do dnia wejścia w życie nowej uchwały, podjętej na podstawie art. 6k ust. 1 pkt 2 ustawy zmienianej w art. 1, nie dłużej niż do dnia 30 czerwca 2022 r.”.

ZMIANA WYSOKOŚCI MAKSYMALNYCH
STAWEK ZA POJEMNIK LUB WOREK

Konieczność zmiany uchwały określającej wysokość stawek za pojemnik lub worek w żaden sposób nie nakazuje gminom zmiany wysokości tych stawek. Zmiana ustawowa polega bowiem na podwyższeniu górnej granicy tej opłaty. Przypomnijmy, że przed zmianą, która weszła w życie z dniem 23 września 2021 r., maksymalna stawka wynosiła 3,2% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na
1 osobę ogółem za pojemnik o pojemności 1100 litrów lub 1% tego dochodu za worek o pojemności 120 litrów. Obecnie ustawodawca, podnosząc górną granicę tych stawek, zrównał ich poziom w odniesieniu do worków i pojemników. I tak, aktualnie przepis art. 6k ust. 2a pkt 5 u.c.p.g. wskazuje, że stawka opłaty nie może przekraczać 1,3% przeciętnego miesięcznego dochodu, rozporządzalnego na 1 osobę ogółem za pojemniki lub worki o pojemności 120 litrów. Tym samym w przypadku pojemników nastąpił wzrost prawie trzykrotny, natomiast w odniesieniu do worków górna granica wzrosła o 30%.
Uwzględniając podstawę do wyliczenia w wysokości 1919 zł, wynikającą z obwieszczenia Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 29 marca 2021 r. w sprawie przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem w 2020 r. (M.P. poz. 314), maksymalne stawki przed zmianą i po niej przedstawiono w tabeli nr 1.

 tab0222

 

Warto przy tym pamiętać, że podstawa do wyliczania maksymalnych stawek aktualizowana jest co roku do końca marca – co wynika z przepisu art. 6k ust. 5 u.c.p.g. („Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” w pierwszym kwartale każdego roku przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę ogółem za rok poprzedni”).

ZMIANY ODNOSZĄCE SIĘ DO SZCZEGÓLNYCH
RODZAJÓW NIERUCHOMOŚCI NIEZAMIESZKAŁYCH

Nieruchomości niezamieszkałe to jednak nie tylko klasyczne tego rodzaju nieruchomości, rozliczane od zadeklarowanej liczby pojemników lub worków. Ustawodawca przewiduje bowiem kilka ich podkategorii, w stosunku do których nowelizacja z dnia 11 sierpnia 2021 r. także wprowadziła szereg zmian, częściowo wymagających reakcji rady gmin – raz jeszcze przy tym należy podkreślić – o ile rada gminy objęła te nieruchomości gminnym systemem, mocą uchwały podjętej na podstawie art. 6c ust. 2 u.c.p.g. I tak, nieruchomościami niezamieszkałymi, w stosunku do których ustawodawca także wprowadził zmiany wymagające – prędzej czy później – stosownej reakcji w zakresie zmiany prawa lokalnego, są nieruchomości wykorzystywane na cele rekreacyjno-wypoczynkowe (w tym domki letniskowe) oraz nieruchomości, na których świadczone są usługi hotelarskie.
W stosunku do tych pierwszych zmianie uległ przepis stanowiący podstawę do ustalenia wysokości stawki opłaty śmieciowej, tj. art. 6j ust. 3b u.c.p.g. Warto również zauważyć, że wprowadzona zmiana jest niezwykle korzystna dla gmin oraz przez wiele z nich oczekiwana i pożądana. Zgodnie z nowym, aktualnym brzmieniem tego przepisu (które weszło w życie z dniem 1 stycznia 2022 r., a nie jak zdecydowana większość nowelizacji z dniem 23 września 2021 r.) „W przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, rada gminy uchwala ryczałtową stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, nie wyższą niż 10% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem za rok od domku letniskowego na nieruchomości albo od innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe”. Porównując nowe brzmienie do brzmienia historycznego, obowiązującego do końca 2021 r., należy zwrócić uwagę na modyfikację zasady naliczania opłaty śmieciowej przy tego rodzaju nieruchomościach niezamieszkałych. Dotychczas gmina mogła pobierać ryczałtową roczną opłatę śmieciową od nieruchomości, na której znajdują się domki letniskowe albo od innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Po zmianie opłata pobierana jest od domku letniskowego albo od innej nieruchomości, wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Tym samym, o ile dotychczas właściciel takiej nieruchomości, na której było więcej niż jeden domek letniskowy, płacił jedną opłatę od całej nieruchomości, tak obecnie zobligowany jest płacić za każdy domek letniskowy.
Z uwagi jednak na fakt, że nowelizacja z dnia 11 sierpnia 2021 r. nie zawiera w odniesieniu do uchwał, podejmowanych na podstawie art. 6j ust. 3b u.c.p.g., żadnych przepisów przejściowych, zastosowanie znajduje ogólna zasada tworzenia prawa, zgodnie z którą akty wykonawcze, wydane na podstawie zmienianej podstawy prawnej, przestają obowiązywać z dniem wejścia w życie nowego brzmienia tego przepisu (lub jego uchylenia – z czym akurat w tym przypadku nie mamy do czynienia) – o ile przepisy przejściowe nie zachowują w mocy takich aktów wykonawczych. Tym samym rady tych gmin, które mają objęte systemem nieruchomości wykorzystywane na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, a które nie podjęły dotychczas uchwały, o której mowa w art. 6j ust. 3b u.c.p.g., na nowych zasadach zobligowane są do jej podjęcia, aby móc w tym roku (i kolejnych) pobierać opłaty śmieciowe od właścicieli tych nieruchomości. Czasu na podjęcie takiej uchwały zostało niewiele. Zgodnie bowiem z dodanym tą samą nowelizacją, jednak tym razem z dniem 23 września 2021 r. przepisem art. 6j ust. 3bc u.c.p.g., „Uchwała, o której mowa w ust. 3b, może zostać podjęta lub zmieniona do końca kwietnia danego roku”.
Przechodząc z kolei do nieruchomości, na których świadczone są usługi hotelarskie, w pierwszej kolejności przypomnieć należy, że ten rodzaj nieruchomości niezamieszkałych może zostać wyodrębniony przez radę gminy z grupy wszystkich nieruchomości niezamieszkałych, celem ich odrębnego rozliczania. Ustawodawca przewidział bowiem, że tego rodzaju nieruchomości mogą być rozliczane według ilości zużytej wody. Podstawą prawną do takiego działania jest przepis art. 6j ust. 3a u.c.p.g., w oparciu o który rada gminy podejmuje w tym przedmiocie stosowną uchwałę. I właśnie ta podstawa prawna została zmieniona z dniem 23 września 2021 r. Obecnie przepis ten stanowi, że „W przypadku nieruchomości, o której mowa w ust. 3, na której są świadczone usługi hotelarskie w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 2211), dopuszcza się, aby opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowiła iloczyn ilości zużytej wody z danej nieruchomości oraz stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o której mowa w art. 6k ust. 1 pkt 3”. Dokonana zmiana polega na odesłaniu w brzmieniu tego przepisu do nowego, specjalnie wyodrębnionego w odniesieniu do tej metody przepisu art. 6k ust. 1 pkt 3 u.c.p.g. Co jednak istotne, ma ona wyłącznie charakter techniczny, bowiem nie wprowadza żadnych merytorycznych modyfikacji.
Powyższe potwierdza również przejściowy przepis art. 5 ust. 3 nowelizacji z dnia 11 sierpnia 2021 r. Zgodnie bowiem z jego brzmieniem, „Stawka opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o której mowa w art. 6k ust. 2a pkt 2 ustawy zmienianej w art. 1, ma zastosowanie do nieruchomości, o których mowa w art. 6j ust. 3a ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu dotychczasowym, do dnia wejścia w życie uchwały podjętej na podstawie art. 6k ust. 1 pkt 3 ustawy zmienianej w art. 1”. Innymi słowy, ustawodawca wprowadza obowiązek podjęcia nowej uchwały, jednakże daje na to nieograniczony czas, pozostawiając do czasu zmiany w mocy dotychczasową uchwałę w tym przedmiocie.

PODSUMOWANIE

Jak już na wstępie wskazano, przedstawione w niniejszym artykule zmiany nie są jedynymi, jakie ustawodawca wprowadził nowelizacją z dnia 11 sierpnia 2021 r. Są one jednak niezwykle istotne, bowiem wymuszają podjęcie działań, dzięki którym będzie istniała dalsza możliwość pobierania opłat śmieciowych od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski
i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa