Uchwała rady gminy w sprawie wniosku o wypłatę dodatku energetycznego powinna wejść w życie po upływie 14 dni od dnia opublikowania
ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE WOJEWODY - DODATEK ORZECZNICTWO - 2 / 2022
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego z 4 lutego 2022 r., nr NPII.4131.1.132.2022
W przypadku aktów prawnych, zawierających przepisy powszechnie obowiązujące, w tym aktów prawa miejscowego, ustawodawca co do zasady przewiduje konieczność zachowania 14-dniowego vacatio legis. Każde odstępstwo od tej zasady, polegające bądź na skróceniu okresu vacatio legis, bądź nawet nadaniu aktowi prawnemu wstecznej mocy obowiązującej, rodzi po stronie gminy obowiązek wykazania, że nastąpiły szczególne okoliczności uzasadniające odstępstwo od zasady 14-dniowego vacatio legis.
Tak wynika z rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody Śląskiego, stwierdzającego nieważność uchwały rady gminy w sprawie określenia wzoru wniosku o wypłatę dodatku energetycznego. Powołany w podstawie prawnej uchwały art. 5d ust. 2 ustawy – Prawo energetyczne stanowi, że rada gminy określa, w drodze uchwały, wzór wniosku o wypłatę dodatku energetycznego. Uchwała, podejmowana w wykonaniu omawianego upoważnienia ustawowego, stanowi akt prawa miejscowego.
Rada gminy w uchwale postanowiła m.in., że: „1. Uchwała wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2022 r. 2. Uchwała podlega publikacji Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego.”. Tymczasem – jak zauważył Wojewoda Śląski – zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1461), akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych, wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy. Z kolei na mocy art. 4 ust. 2 ustawy, w uzasadnionych przypadkach akty normatywne mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż 14 dni, a jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie, dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym.
W ocenie Wojewody Śląskiego rada gminy, podejmując uchwałę w dniu 29 grudnia 2021 r. zdecydowała, że akt ten wejdzie w życie z pominięciem, wskazanego w art. 4 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, okresu vacatio legis. „Dla jego zachowania podjęta uchwała powinna zostać opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego i wejść w życie po upływie 14 dni od dnia opublikowania, co jednak nie nastąpiło. Przedmiotowa uchwała została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego w dniu 12 stycznia 2022 r. pod pozycją 319, a więc datą wejścia w życie przedmiotowej uchwały powinien być dzień 27 stycznia 2022 r., tymczasem uchwała zgodnie z jej § 3 wchodzi w życie już od 1 stycznia 2022 r. Tym samym w uchwale nadano wsteczną moc obowiązującą.” – czytamy w uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego. Poza tym „Rada gminy nie wykazała, dlaczego przedmiotowa uchwała powinna wejść w życie bez vacatio legis, a ponadto z mocą wsteczną, natomiast dla organu nadzoru nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie nie znajdują zastosowania wyjątki przewidziane w art. 4 ust. 2 i art. 5 ustawy, pozwalające na skrócenie vacatio legis, a tym bardziej na nadanie mocy wstecznej niniejszej uchwale.” – zauważył Wojewoda Śląski.
Wojewoda Śląski wyjaśnił ponadto, że źródłem wiedzy obywateli o treści wiążącego ich prawa nie jest sam akt (uchwała), ale treść tego aktu, opublikowana we właściwym dzienniku urzędowym. „(…) nie można zakładać, że każda osoba wnioskująca o wypłatę dodatku energetycznego już w dniu
1 stycznia 2022 r. powinna posługiwać się wnioskiem, którego wzór został określony dopiero w dniu 29 grudnia 2021 r. i ogłoszony w dniu
12 stycznia 2022 r. W ten sposób bowiem wszystkie wnioski, złożone w okresie od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 12 stycznia 2022 r. – pomimo, że nawet w oparciu o fikcję powszechnej znajomości prawa nie można było zadośćuczynić obowiązkowi posłużenia się urzędowym wzorem wniosku – obarczone byłyby wadą formalną. Nadanie aktowi normatywnemu mocy wstecznej może dotyczyć ewentualnie tylko przyznania prawa, natomiast należy wykluczyć możliwość zastosowania tej normy do nakładania obowiązków. Powyżej opisane uchybienie stanowi istotne naruszenie prawa, tj. art. 4 ust. 1 ustawy w zw. z art. 2 Konstytucji RP, które przesądza o konieczności stwierdzenie nieważności uchwały w całości.” – czytamy w uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego.
