Wynagrodzenia wójtów, burmistrzów, prezydentów miast i starostów na nowych zasadach

BIULETYN SAMORZĄDOWCA | ANALIZY SAMORZĄDOWE – SAS 6 / 2021

Z dniem 1 listopada 2021 r. zmienione zostały zasady obliczania wynagrodzeń dużej grupie osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Jedną z istotniejszych zmian jest podwyższenie maksymalnej wysokości wynagrodzenia przy jednoczesnym określeniu wartości minimalnej. Wśród podmiotów objętych tą zmianą znaleźli się m.in.: wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast, starostowie i pozostali członkowie zarządów powiatów.

Choć w wielu samorządach zmiany wynagrodzenia zostały już dokonane, w dalszym ciągu jest duża grupa gmin i powiatów, w których tego nie zrobiono. Częstym argumentem jest albo obawa przed negatywnym odbiorem społecznym przyznania podwyżki, bądź też konflikt między organem stanowiącym i wykonawczym uniemożliwiający podjęcia stosownej uchwały. Przypomnijmy bowiem, że zgodnie z przepisami, zarówno ustawy o samorządzie gminnym, jak i ustawy o samorządzie powiatowym, wysokość wynagrodzenia wójta, burmistrza, prezydenta miasta i starosty ustala odpowiednio rada gminy i rada powiatu. Zwlekanie z dostosowaniem wspomnianych wynagrodzeń do nowych regulacji prawnych w praktyce nie jest jednak „opłacalne” – ustawodawca wyraźnie bowiem wskazał, że mają one zastosowanie do ustalania wysokości wynagrodzeń należnych od dnia 1 sierpnia 2021 r. Innymi słowy, ustalone wynagrodzenie w wyższej niż dotychczasowa wysokości będzie musiało zostać wyrównane od wskazanego w nowelizacji dnia, nawet w przypadku, gdy zostanie ustalone za kilka miesięcy.

JAKIE ZMIANY WPROWADZONO?

Wskazywane powyżej zmiany wprowadzono do szeregu ustaw mocą ustawy z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw. Jak już wspomniano, nowelizacja ta weszła w życie 1 listopada 2021 r. (pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia – które nastąpiło w Dzienniku Ustaw z dniem 8 października 2021 r.). Zmiany odnoszące się do ustalania wynagrodzenia wójtom, burmistrzom, prezydentom miast oraz członkom zarządów powiatów wprowadzone zostały do ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (dalej u.p.s.). Najistotniejsza z nich to wskazanie, że maksymalne wynagrodzenie tych osób nie może przekroczyć 11,2-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw. Dotychczas wynagrodzenie to nie mogło przekroczyć siedmiokrotności tej kwoty. Przekładając te współczynniki na konkretne wartości, to kwota bazowa wynosi obecnie 1 789,42 zł, co oznacza, że przed nowelizacją wynagrodzenie nie mogło przekroczyć
12 535,94 zł, a obecnie nie może przekroczyć
20 041,50 zł. Ustawodawca zdefiniował przy tym pojęcie maksymalnego wynagrodzenia (w nowo dodanym ust. 4 w art. 37 u.p.s.) jako sumy maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a w przypadku wójtów, burmistrzów i prezydentów miast także kwoty dodatku specjalnego.
Niezmiennie przy tym wysokość wynagrodzenia uzależniona jest od wielkości gminy czy powiatu, a najwyższy poziom maksymalnego wynagrodzenia przypisany jest prezydentowi miasta stołecznego Warszawy. Nowe stawki określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych, które weszło w życie także 1 listopada 2021 r. Poniższa tabela prezentuje nowe maksymalne kwoty wynagrodzenia.

 tab sas6 6A

 ZMIANY W DODATKU SPECJALNYM

Bardzo istotną zmianę wprowadziło również ww. nowe rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych w zakresie wysokości dodatku specjalnego. Przypomnijmy, że zgodnie z przepisem art. 36 ust. 3 u.p.s. „Wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście oraz marszałkowi województwa przysługuje dodatek specjalny”. W uprzednio obowiązującym rozporządzeniu w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych) dodatek specjalny przysługiwał w kwocie wynoszącej co najmniej 20% i nieprzekraczającej 40% łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego, a w urzędach miasta stołecznego Warszawy, miast (miast na prawach powiatu) powyżej 300 tys. mieszkańców – w kwocie nieprzekraczającej 50% łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego (przepis § 6 starego rozporządzenia). Obecnie natomiast, również w § 6 rozporządzenia, wskazano, że dodatek specjalny przysługuje w kwocie wynoszącej 30% łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego. Tym samym organy stanowiące JST utraciły uprawnienie do kształtowania wysokości tego dodatku.

WYNAGRODZENIE MINIMALNE

W dotychczasowych przepisach rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych kwoty wynagrodzenia zasadniczego określały widełki, natomiast dodatek funkcyjny określany był maksymalną kwotą. Dodatek specjalny był natomiast na poziomie 20-40% sumy dwóch poprzednio wskazanych elementów łącznego wynagrodzenia albo 50% w określonych przypadkach. Tym samym brak było jednoznacznych rozwiązań prawnych, wskazujących na minimalną wysokość wynagrodzenia. Taki stan rzeczy uległ zmianie z dniem 1 listopada 2021 r., kiedy to w nowo dodanym ust. 4 do art. 37 u.p.s. wskazano, że wynagrodzenie nie może być niższe niż 80% wynagrodzenia maksymalnego, rozumianego jako suma wynagrodzenia zasadniczego, dodatku funkcyjnego i dodatku specjalnego.

CO WCHODZI W SKŁAD WYNAGRODZENIA?

Warto mieć również na uwadze fakt, że wskazane powyżej trzy elementy składające się na miesięczne wynagrodzenie, tj.: wynagrodzenie zasadnicze, dodatek funkcyjny i dodatek specjalny, nie są jedynymi. W dalszym ciągu bowiem na niezmienionych zasadach każdemu pracownikowi samorządowemu przysługuje dodatek za wieloletnią pracę, przyznawany na zasadach określonych w art. 38 ust. 1 u.p.s. Co przy tym istotne, wysokość dodatku za wieloletnią pracę nie wlicza się do wysokości tak maksymalnego, jak i minimalnego wynagrodzenia, o których mowa odpowiednio w ust. 3 i 4 art. 37 u.p.s.

KONIECZNE PODNIESIENIE WYNAGRODZENIA?

Wprowadzenie minimalnego poziomu wynagrodzenia, z jednoczesnym podniesieniem wysokości maksymalnego wynagrodzenia spowodowało, że nawet ci włodarze gmin i powiatów, którzy dotychczas mieli wynagrodzenie na maksymalnym poziomie, obecnie są poniżej nowego minimalnego poziomu. Aby zobrazować ten problem, warto posłużyć się przykładem wójta w najmniejszej gminie, tj. do 15 tys. mieszkańców.
W przypadku wójta takiej gminy maksymalne wynagrodzenie wynosiło dotychczas 9240 zł, na co składało się 4700 zł wynagrodzenia zasadniczego, 1900 zł dodatku funkcyjnego plus 2640 zł dodatku specjalnego (40% z sumy wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego). Natomiast nowe przepisy wprowadzają następujące minimum: 80% maksymalnego wynagrodzenia rozumianego jako suma: maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego (wskazanego w rozporządzeniu), maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego (wskazanego w rozporządzeniu) oraz kwoty dodatku specjalnego (30% z sumy wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego). W efekcie ustawowe minimum dla wójta w gminie do 15 tys. mieszkańców to 80% z 17 420 zł [10 250 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 3 150 zł (dodatek funkcyjny) + 4 020 zł (dodatek specjalny]. Tym samym rady w tego typu gminach będą zobligowane podnieść wynagrodzenia swoim wójtom przynajmniej do poziomu 13 936 zł.
Podwyżki również dla innych
Warto zauważyć, że obligatoryjne określenie minimalnego poziomu wynagrodzenia w wysokości 80% wynagrodzenia maksymalnego odnosi się nie tylko do wójtów, burmistrzów, prezydentów miast i starostów. Przepis art. 37 ust. 4 u.p.s. wyraźnie bowiem wskazuje, że minimalne wynagrodzenie na wskazanym poziomie odnosi się do osób, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 u.p.s. Tym samym, oprócz wskazanych powyżej podmiotów, są nimi również chociażby pozostali członkowie zarządu powiatu czy też członkowie zarządu związków międzygminnych, powiatów i powiatowo-gminnych (o ile wynagrodzenie przyznane jest im przepisami statutu tego związku).
Nie można pomijać również zmian, które nowelizacja wprowadziła do przepisów ustawy o samorządzie gminnym i ustawy o samorządzie powiatowym w zakresie wysokości diet radnych. Co prawda przepisy w tym zakresie nie określają minimalnej wysokości diet radnych, jednakże podniesiona została ich górna granica – z półtorakrotności kwoty bazowej na jej 2,4-krotność.

Podsumowując, choć wysokość wynagrodzenia pracowników samorządowych została podniesiona niejako przy okazji podniesienia wynagrodzenia osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na szczeblu centralnym, zmiany w tym zakresie wymuszają szereg działań po stronie organów JST. Jak już bowiem wskazano, ustawodawca zdecydował się na postanowienie, że nowe zasady, a tym samym nowe wysokości wynagrodzeń, przysługiwać będą z mocą wsteczną od dnia 1 sierpnia 2021 r. Tym samym zwlekanie z dostosowaniem wysokości tych wynagrodzeń do nowej rzeczywistości prawnej w żadnym zakresie nie będzie korzystne dla budżetu, bowiem odpowiednie wyrównanie z wyżej wskazaną mocą wsteczną i tak będzie musiało zostać dokonane.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp. k. w Poznaniu

PODSTAWA PRAWNA:
– Ustawa z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1834).
– Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1282 z późn. zm.).
– Ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 1658).
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. poz. 1960)
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. poz. 936 z późn. zm.)

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa