Odpady budowlane i rozbiórkowe nie są już odpadami komunalnymi

ANALIZY | KOMENTARZE - SAS 1 / 2022

1 stycznia 2022 r. z pojęcia odpadów komunalnych wyłączono odpady budowlane i rozbiórkowe, jednakże odpady te w dalszym ciągu pozostają w kręgu zainteresowań każdej gminy, która musi zapewnić ich odbiór w punkcie selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK).

Wiele gmin w Polsce nie zdążyło jeszcze wprowadzić w życie zmian wynikających z ustawy z dnia 11 lipca 2021 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach (Dz.U. poz. 1648), a już zdążyła pojawić się i wejść w życie kolejna nowelizacja wymuszająca kolejne zmiany w zakresie funkcjonowania gminnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi. Mowa tu o ustawie z dnia 17 listopada 2021 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2151). Nowelizacja ta wprowadza szereg zmian do wielu ustaw z zakresu gospodarki odpadami, w tym do ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2021 r. poz. 888 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2021 r. poz. 779 z późn. zm.).
Wspomniana nowelizacja wprowadza wiele zmian, wśród których wyłącznie jedną z nich jest zmiana klasyfikacji odpadów budowlanych i rozbiórkowych, jednakże – jak sami projektodawcy w uzasadnieniu wskazali – zmiany tę nie są znaczące systemowe w zakresie funkcjonowania rynku gospodarowania odpadami (patrz: Druk nr 1588 Sejmu RP IX kadencji, dostępny na stronach internetowych Sejmu).

ZMIENIONA DEFINICJA ODPADÓW KOMUNALNYCH

Z punktu widzenia tytułowego zagadnienia w pierwszej kolejności zauważyć należy, ze ustawodawca zdecydował się na zmianę definicji odpadów komunalnych. Do końca 2021 r. stanowiła ona, że takimi odpadami są „odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych; niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne pozostają niesegregowalnymi (zmieszanymi) odpadami komunalnymi, nawet jeżeli zostały poddane czynności przetwarzania odpadów, która nie zmieniła w sposób znaczący ich właściwości”. Obecnie, tj. od 1 stycznia 2022 r., definicja ta jest bardziej rozbudowana i stanowi, że odpadami komunalnymi są „odpady powstające w gospodarstwach domowych oraz odpady pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter i skład są podobne do odpadów z gospodarstw domowych, w szczególności niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne i odpady selektywnie zebrane:

  • z gospodarstw domowych, w tym papier i tektura, szkło, metale, tworzywa sztuczne, bioodpady, drewno, tekstylia, opakowania, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, zużyte baterie i akumulatory oraz odpady wielkogabarytowe, w tym materace i meble, oraz
  • ze źródeł innych niż gospodarstwa domowe, jeżeli odpady te są podobne pod względem charakteru i składu do odpadów z gospodarstw domowych,
  • – przy czym odpady komunalne nie obejmują odpadów z produkcji, rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, zbiorników bezodpływowych, sieci kanalizacyjnej oraz z oczyszczalni ścieków, w tym osadów ściekowych, pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz odpadów budowlanych i rozbiórkowych; niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne pozostają niesegregowanymi (zmieszanymi) odpadami komunalnymi, nawet jeżeli zostały poddane przetwarzaniu odpadów, ale przetwarzanie to nie zmieniło w sposób znaczący ich właściwości” (patrz: art. 3 ust. 1 pkt 7 ustawy o odpadach).

Wyłączając w sposób wyraźny z definicji odpadów komunalnych odpady budowlane i rozbiórkowe ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie do ustawy o odpadach również ich definicji. I tak, zgodnie z nowym pkt. 6a w art. 3 ust. 1 ustawy o odpadach, przez odpady budowlane i rozbiórkowe należy rozumieć „odpady powstałe podczas robót budowlanych”. Definicja ta nawiązuje do pojęcia robót budowlanych zdefiniowanego w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351 z późn. zm.), zgodnie z którym przez roboty budowlane należy rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. W tym kontekście przywołać warto – skądinąd słuszne – stwierdzenie wyrażone w uzasadnieniu do projektu nowelizacji, że odesłanie w definicji odpadów budowlanych i rozbiórkowych do pojęcia robót budowlanych oznacza, że odpadami tymi będą również odpady pochodzące z drobnych i samodzielnie wykonywanych robót budowlanych w gospodarstwach domowych.

ODPADY BUDOWLANE I ROZBIÓRKOWE NA GRUNCIE USTAWY ŚMIECIOWEJ

W związku z wyłączeniem odpadów budowlanych i rozbiórkowych z grupy odpadów komunalnych konieczne stało się również dostosowanie przepisów ustawy śmieciowej. Wszak odnosi się ona do sposobu postępowania właśnie z odpadami komunalnymi. W pierwszej kolejności należy zauważyć nowe brzmienie art. 1b tej ustawy, gdzie dodano ust. 2, zgodnie z którym „Do postępowania z odpadami budowlanymi i rozbiórkowymi z gospodarstw domowych stosuje się przepisy dotyczące postępowania z odpadami komunalnymi”. Innymi słowy, mimo że odpady budowlane i rozbiórkowe nie są odpadami komunalnymi, to na gruncie ustawy śmieciowej traktować je należy i tak jak odpady komunalne. W tym też kierunku idą pozostałe zmiany wprowadzone do ustawy śmieciowej, tj. w dalszym ciągu odpady te przyjmowane są przez PSZOK (m.in. nowe brzmienie art. 3 ust. 2 pkt 6 oraz art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy śmieciowej), z możliwością ograniczenia ilościowego w tym zakresie (nowe brzmienie art. 6r ust. 3a ustawy śmieciowej) oraz będą musiały być uwzględnione w sprawozdaniu składanym przez podmiot prowadzący PSZOK (nowe brzmienie art. 9n ust. 3 pkt 3 lit. a ustawy śmieciowej). Odpady budowlane i rozbiórkowe wyłączono jednak z zakresu sprawozdania składanego przez podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości (patrz: uchylona lit. d w art. 9n ust. 3 pkt 3 ustawy śmieciowej).
Wskazane powyżej wyłączenie odpadów budowlanych i rozbiórkowych z zakresu odpadów komunalnych oznacza przy tym dla gmin brak uwzględniania tych odpadów w koniecznych do osiągnięcia poziomach przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych.

SELEKTYWNE ZBIERANIE ODPADÓW BUDOWLANYCH I ROZBIÓRKOWYCH?

Omówione powyżej zmiany w przepisach odnoszące się do odpadów budowlanych i rozbiórkowych nie są przy tym jedynymi. Na marginesie należy bowiem przywołać przepisy, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2023 r., tj. nowy Rozdział 6a ustawy o odpadach określający obowiązek selektywnego zbierania tych odpadów. Jak stanowi w tym zakresie nowy przepis art. 101a ust. 1 ustawy o odpadach: „Odpady budowlane i rozbiórkowe zbiera się oraz odbiera selektywnie, z podziałem co najmniej na: drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips, odpady mineralne, w tym beton, cegłę, płytki i materiały ceramiczne oraz kamienie”. Istotne jest jednak w tym wszystkim to, że obowiązku selektywnego zbierania tych odpadów nie będzie się stosować do gospodarstw domowych, punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych ani do odpadów budowlanych i rozbiórkowych, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 66 ust. 5 ustawy o odpadach (nowy art. 101a ust. 2 ustawy o odpadach). Co jednak w tym kontekście istotne, odpady te – jako niezebrane i nieodebrane w sposób selektywny, będą musiały podlegać następczemu sortowaniu na wspomniane frakcje: drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips, odpady mineralne, w tym beton, cegłę, płytki i materiały ceramiczne oraz kamienie (nowy art. 101a ust. 3 ustawy o odpadach).

PODSUMOWANIE

Wprowadzone zmiany, choć nie będą miały zbyt dużego praktycznego wpływu na funkcjonowanie dla mieszkańców gminnych systemów gospodarki odpadami, mogą okazać się dla niektórych gmin korzystne ze względu na wyłączenie odpadów budowlanych i rozbiórkowych z uwzględniania przy wyliczaniu poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych.
Z punktu widzenia wprowadzonych zmian istotne znaczenie odgrywa jednak przepis art. 15 nowelizacji. Zgodnie bowiem z jego treścią: „Rada gminy jest obowiązana dostosować uchwały wydane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy na podstawie przepisów ustawy zmienianej w art. 2 do przepisów ustawy zmienianej w art. 2 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy”. Tym samym, w terminie do końca 2022 r. niezbędne jest dostosowanie wszystkich uchwał kształtujących gminne systemy gospodarki odpadami do zmian wyłączających odpady budowlane i rozbiórkowe z zakresu odpadów komunalnych.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski
i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa