Eksmisje lokatorów już bez pandemicznych ograniczeń

ANALIZY | KOMENTARZE - SAS 3 / 2022

Po dwóch latach obowiązywania przepis, który miał być rozwiązaniem przejściowym, uchwalanym tylko na chwilę, został uchylony. 15 kwietnia 2022 r. przestał obowiązywać przepis ustawy antycovidowej, który nie zezwalał na przeprowadzenie eksmisji nawet w sytuacjach, gdy stan budynku zagrażał życiu i zdrowiu lokatorów.

Wszystko za sprawą uchwalonej 8 kwietnia 2022 r. ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 830), której art. 20 uchylił art. 15zzu ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 2095, z późn. zm.; dalej: ustawa antycovidowa).
Uchylony art. 15zzu ustawy antycovidowej zakładał, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, nie wykonuje się tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego.
Przepis ten został wprowadzony jako rozwiązanie tymczasowe, a obowiązywał prawie dwa lata, pomimo że jednostki samorządu terytorialnego wielokrotnie apelowały do rządu o jego zniesienie. O uchylenie tego przepisu apelowali także właściciele lokali, którzy w tej sprawie pisali m.in. do Rzecznika Praw Obywatelskich.
W ocenie samorządów przepis art. 15zzu ustawy antycovidowej (przez większość czasu swojego obowiązywania) nie spełniał roli, a jedynie generował koszty po stronie samorządów, w szczególności miast. Pozbawiał je bowiem skutecznego narzędzia prowadzenia polityki mieszkaniowej, uniemożliwiając (i to bardzo skutecznie) przeprowadzenie eksmisji do lokalu socjalnego lub pomieszczenia tymczasowego, zgodnie z prawomocnym wyrokiem sądu.
Strona samorządowa Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego wielokrotnie podnosiła (m.in. na posiedzeniach Zespołu ds. Infrastruktury Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska KWRiST), że obowiązywanie art. 15zzu ustawy antycovidowej powoduje, że osoby z wyrokami eksmisyjnymi nie dość, że nie zwalniają lokalu, to w dalszym ciągu generują coraz większe jego zadłużenie, a zaproponowane im lokale socjalne (pomieszczenia tymczasowe), chociaż stoją de facto puste, to nie mogą zostać wykorzystane na pomoc osobom rzeczywiście potrzebującym. Ponadto art. 15zzu jest też wykorzystywany przez osoby, których status materialny umożliwia bieżące regulowanie opłat za mieszkanie, a nawet spłatę zaległości.
Samorządowcy wskazywali ponadto, że przepis ten skutecznie uniemożliwia eksmisję nawet w takich sytuacjach, w których stan techniczny budynku grozi zawaleniem. Sądy odmawiały bowiem wydania wyroków eksmisyjnych nawet w tak drastycznych przypadkach, argumentując, że art. 15zzu ustawy antycovidowej wiąże im ręce.
W sprawie art. 15zzu ustawy antycovidowej wielokrotnie interweniował także Rzecznik Praw Obywatelskich. W kierowanych m.in. do resortu sprawiedliwości wystąpieniach RPO zwracał uwagę, że zakaz dotyczy wszystkich lokali mieszkalnych, także będących własnością osób fizycznych. Ponadto obejmuje także tytuły wykonawcze sprzed epidemii. „Do Biura RPO wpływały i nadal wpływają liczne skargi od obywateli, kwestionujących dalsze obowiązywanie tego zakazu – zarówno od właścicieli mieszkań zajmowanych bez tytułu prawnego, jak również od lokatorów mieszkań, zmuszonych do znoszenia uciążliwych sąsiadów. Skarżący nie mogą zrozumieć, z jakich powodów ustawodawca nadal utrzymuje tak daleko posuniętą ochronę osób naruszających porządek prawny i obowiązujące normy społeczne, a czasem także stwarzających wręcz zagrożenie dla otoczenia. A w sytuacji, gdy otwarte pozostają np. kina, teatry i restauracje, obowiązującą regulację postrzegają jako nieracjonalną i niesprawiedliwą. Właściciele są zobowiązani nie tylko do znoszenia sytuacji, w której nie mogą usunąć z lokalu osoby zajmującej ich mieszkanie bez tytułu prawnego. Zmuszeni zostali również niejako do „kredytowania” takich osób w przypadku, gdy nie wnoszą one opłat związanych z utrzymaniem i korzystaniem z mieszkania.” – informował RPO.
Rzecznik Praw Obywatelskich podnosił także, że wprowadzony w stanie epidemii i nadal obowiązujący zakaz eksmisji może mieć negatywny wpływ na zapewnienie zakwaterowania uchodźcom wojennym z Ukrainy. Jest on nie tylko barierą w zwiększaniu podaży mieszkań, ale może także zniechęcać ich właścicieli do wynajmowania wolnych lokali.
Ostatecznie, dzięki wspólnym wysiłkom samorządów, właścicieli lokali i RPO udało się skłonić ustawodawcę do uchylenia tego szkodliwego przepisu.

Jakub Gortyński

SPIS TREŚCI

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa