Uchwała dot. zwolnienia z podatku od nieruchomości budynków, zajętych przez uchodźców z Ukrainy, narusza przepisy

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE REGIONALNYCH IZB OBRACHUNKOWYCH - 5/2022

Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z dnia 23 maja 2022 r., nr 10/170/2022

Zakaz ustanawiania przez rady gmin zwolnień o charakterze podmiotowym oznacza, że zwolnienie wprowadzone na podstawie upoważnienia zawartego w art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych może dotyczyć wyłącznie przedmiotów, wykorzystywanych do różnego rodzajów działalności.

Tak wynika z uchwały RIO w Białymstoku, stwierdzającej nieważność uchwały rady gminy w sprawie zwolnienia z podatku od nieruchomości budynków mieszkalnych lub ich części, które zostały zajęte przez uchodźców z Ukrainy w celu nieodpłatnego zakwaterowania.
Zgodnie z postanowieniami § 1 uchwały „zwalnia się od podatku od nieruchomości budynki mieszkalne lub ich części położone na terenie Gminy (…) stanowiące własność bądź będące w posiadaniu samoistnym podatnika, zajęte przez uchodźców z Ukrainy w celu nieodpłatnego zakwaterowania.”. W ocenie RIO tak zredagowany przepis uchwały istotnie narusza postanowienia art. 7 ust. 3 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, zgodnie z którym rada może wprowadzić inne zwolnienia (w podatku od nieruchomości), ale jedynie o charakterze przedmiotowym. Tymczasem rada, oprócz określenia przedmiotów zwolnionych od podatku, wprowadziła podmiotowe kryteria zwolnienia i ograniczyła krąg podmiotów uprawnionych do skorzystania ze zwolnienia. Katalog podmiotów (podatników) podatku od nieruchomości reguluje bowiem art. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i obejmuje on nie tylko właścicieli nieruchomości czy posiadaczy samoistnych, ale również m.in. posiadaczy nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Na niedopuszczalność wprowadzania przez gminy zwolnień przedmiotowo-podmiotowych wskazują rozstrzygnięcia organów nadzorczych oraz sądów, np. wyrok NSA z dnia 22 marca 2012 r. (sygn. akt II FSK 1785/10), w którym Sąd stwierdził, że skoro przepis art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych zezwala radzie gminy jedynie na wprowadzenie innych zwolnień przedmiotowych niż określone w art. 7 ust. 1, to tym samym zakazuje wprowadzania zwolnień o charakterze przedmiotowo-podmiotowym. W wyroku z dnia 11 sierpnia 2020 r. (sygn. akt II FSK 646/20) NSA skonstatował natomiast, że: „prawo do ustanawiania zwolnień przez gminę dotyczy wyłącznie tych zwolnień, które odnoszą się do pewnej kategorii przedmiotów opodatkowania, nie obejmuje natomiast prawa do ustanowienia zwolnień podmiotowo-przedmiotowych, to jest wyłączenia z opodatkowania pewnych kategorii podmiotów, znajdujących się w określonej sytuacji faktycznej lub prawnej. Zakaz ustanawiania przez rady gmin zwolnień o charakterze podmiotowym oznacza, że zwolnienie wprowadzone na podstawie upoważnienia zawartego w art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych może dotyczyć wyłącznie przedmiotów, wykorzystywanych do różnego rodzajów działalności. Przedmiot ten winien być tak określony, żeby nie była możliwa identyfikacja konkretnego podatnika, a więc cechy przedmiotu muszą zostać tak w przepisie określone, żeby dotyczyły potencjalnie (hipotetycznie) nieoznaczonego indywidualnego podatnika.”

SPIS TREŚCI

Kara administracyjna za naruszenie obowiązków przewidzianych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

ORZECZNICTWO SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH - 5/2022

Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 czerwca 2022 r., sygn. akt III OPS 1/21

Można odstąpić od nakładania kar administracyjnych, przewidzianych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, powołując się w tym zakresie na przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

Tak wynika z uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego, podjętej na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich. Ten zwrócił się do NSA z pytaniem, czy art. 189f ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego można stosować w postępowaniach w przedmiocie nałożenia administracyjnej kary pieniężnej, na podstawie przepisów Rozdziału 4d ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
W uzasadnieniu wniosku RPO podał, że przepisy Rozdziału 4d ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przewidują administracyjne kary pieniężne za naruszenie obowiązków określonych w ustawie. Administracyjnymi karami pieniężnymi obciążani są: przedsiębiorcy odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości m.in. za prowadzenie działalności bez wymaganego wpisu do rejestru działalności regulowanej; podmioty prowadzące punkty selektywnej zbiórki odpadów; podmioty zbierające segregowane odpady komunalne i prowadzące działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych za uchybienie obowiązkom sprawozdawczym; gminne jednostki organizacyjne m.in. za nieprawidłowości w odbieraniu odpadów komunalnych i niedopełnienie obowiązków sprawozdawczych; gminy i ich organy wykonawcze za naruszenie obowiązków sprawozdawczych; podmioty prowadzące instalację komunalną za nieprzestrzeganie kalkulacji kosztów zagospodarowania odpadów komunalnych.
Następnie RPO wskazał, że art. 189f Kodeksu postępowania administracyjnego reguluje przesłanki odstąpienia od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej.
Wyjaśnił także, że w sprawie dopuszczalności stosowania art. 189f Kodeksu postępowania administracyjnego do postępowań w sprawie nałożenia kary pieniężnej za naruszenie obowiązków przewidzianych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, wykształciły się dwie linie orzecznicze. Pierwsza opowiada się za taką możliwością (np. wyrok WSA w Krakowie z dnia 25 września 2018 r., sygn. akt II SA/Kr 791/18). Druga przeciwnie, wskazuje, że art. 189f Kodeksu postępowania administracyjnego do tych postępowań nie ma zastosowania.
Rozpatrując wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich NSA podjął uchwałę, wskazując, że „do postępowań administracyjnych w przedmiocie nałożenia administracyjnych kar pieniężnych, o których mowa w przepisach Rozdziału 4d ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j.: Dz.U. z 2021 r., poz. 888 ze zm.), stosuje się art. 189f ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz.U. z 2021 r., poz. 735 ze zm.).”
W jej uzasadnieniu podkreślił m.in., że art. 189f został do Kodeksu postępowania administracyjnego dodany (wraz z pozostałymi przepisami działu IVa k.p.a. mającymi charakter ogólny i subsydiarny względem obowiązujących regulacji, które dotyczą administracyjnych kar pieniężnych – zob. uzasadnienie, VIII kadencja, druk sejmowy nr 1183, s. 69-72). Miały one stanowić uzupełnienie zidentyfikowanych niedostatków, a zatem także braków (luk) w ustawach prawa administracyjnego materialnego.

SPIS TREŚCI

Program „Profilaktyka złamań osteoporotycznych dla mieszkańców powiatu wałeckiego na lata 2020-2022”

Z GMIN, MIAST I POWIATÓW - DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA 5/2022 

Województwo Zachodniopomorskie było jedynym miejscem w Polsce, gdzie nie było ani jednej poradni leczenia osteoporozy, co powodowało, że osoby z przebytymi złamaniami niskoenergetycznymi oraz osoby zagrożone wystąpieniem osteoporozy nie miały dostępu do diagnostyki i odpowiedniego leczenia, przez co narażone były na ryzyko przebycia kolejnych złamań niskoenergetycznych. Likwidacja tej białej plamy na mapie potrzeb zdrowotnych Województwa Zachodniopomorskiego była celem Starosty Wałeckiego – Bogdana Wankiewicza.

Osteoporoza jest to choroba szkieletu prowadząca do złamań kręgosłupa, kości szyjki udowej i kości przedramienia, które mogą wystąpić nawet po niewielkim urazie. To choroba zwana cichym pożeraczem kości. Powoduje ubytek masy kostnej, zwiększa kruchość kości i ich podatność na złamania. Według Światowej Organizacji Zdrowia osteoporoza to jedna z głównych chorób cywilizacyjnych. Typowe dla osteoporozy są tzw. złamania niskoenergetyczne, czyli wywołane niewielką siłą urazu. Skutki złamania szyjki kości udowej u osób powyżej 65 r. życia: 20-25% śmiertelności w 1 roku po złamaniu, 50% niepełnosprawności w 1 roku po złamaniu, 25% długoterminowe leczenie, pogorszenie jakości życia i często utrata samodzielności, po pierwszym złamaniu kości szyjki udowej ryzyko kolejnego złamania wzrasta 6-krotnie.
Od czterech lat Powiat Wałecki podejmował intensywne działania na rzecz profilaktyki oraz diagnostyki osteoporozy i zapobiegania złamaniom, zmierzające do uruchomienia na terenie powiatu wałeckiego poradni leczenia osteoporozy. We wrześniu 2018 r. na zaproszenie Starosty Wałeckiego przybyła do Wałcza delegacja, na czele z panią prof. dr hab. med. Ewą Marcinowską-Suchowierską, która zawodowo związana jest z Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Narodową Radą Rozwoju przy Prezydencie RP oraz należy do Grupy Ekspertów ds. Osteoporozy. Jest autorką i współautorką wielu prac naukowych z zakresu chorób metabolicznych kości, a zwłaszcza osteoporozy u ludzi w wieku senioralnym.
Zapoczątkowanie działań było poprzedzone wykładem pani profesor dla lekarzy 107 Szpitala Wojskowego z Przychodnią w Wałczu w ramach koła naukowego oraz wykładem dla studentów Uniwersytetu III Wieku oraz wałeckich emerytów, który był okazją uświadomienia seniorom, że profilaktyka osteoporozy w ich wieku jest ważnym elementem dbania o zdrowie. Wykład połączony był z festynem pn. „Dzień profilaktyki osteoporozy, cichego złodzieja kości, choroby prowadzącej do ciężkich powikłań i niepełnosprawności”, w ramach którego była mozliwość wykonania badania densytometrycznego DXA wraz z interpretacją lekarską oraz uzyskania konsultacji dietetycznych.
We wrześniu 2019 r. podczas konferencji pn. „Seniorze – żyj zdrowo i kolorowo”, organizowanej wspólnie przez Powiat Wałecki, Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Wałczu oraz Wałecki Uniwersytet III Wieku, została utworzona Samorządowa Koalicja na rzecz Przeciwdziałania Osteoporozie. Deklarację udziału w Koalicji podpisali: Starosta Wałecki, Burmistrzowie i Wójt z terenu powiatu wałeckiego, a także prof. Ewa Marcinowska-Suchowierska, Gabor Sztaniszlav – Dyrektor Generalny Amgen Polska, Szymon Chrostowski z Fundacji „Wygrajmy Zdrowie”, Jadwiga Grzonkowska – Prezes WUTW, dr Dariusz Skalski – Rektor PWSZ w Wałczu oraz Marian Leszczyński z Serwisu Administracyjno-
-Samorządowego.
Efektem działania Koalicji było opracowanie w 2019 r. programu profilaktyki zdrowotnej pn. „Profilaktyka złamań osteoporotycznych dla mieszkańców powiatu wałeckiego na lata 2020-2022” Program otrzymał pozytywne opinie: Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycyny i Taryfikacji i Wojewody Zachodniopomorskiego. Po uzupełnieniu programu o uwagi zgłoszone przez Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycyny i Taryfikacji, Rada Powiatu w Wałczu w dniu 26 maja 2020 r. uchwałą nr XV/139/2020 przyjęła do realizacji program profilaktyki zdrowotnej pn. „Profilaktyka złamań osteoporotycznych dla mieszkańców powiatu wałeckiego na lata 2020-2022”.
Celem programu profilaktyki osteoporozy jest podniesienie świadomości zdrowotnej lokalnego społeczeństwa na temat osteoporozy i jej skutków, kształtowanie właściwych postaw prozdrowotnych, dotyczących zmiany stylu życia i prawidłowego odżywiania oraz poprawa dostępności do wczesnej diagnostyki (FRAX, DXA) i osteoporozy. W założeniu rezultatem końcowym wyżej wymienionych działań będzie zmniejszenie zachorowalności z powodu osteoporozy, wczesne wykrywanie choroby i skuteczne jej leczenie, które zmniejszy liczbę złamań osteoporotycznych wśród seniorów.
Wskutek realizacji na terenie powiatu wałeckiego programu profilaktyki zdrowotnej pn. „Profilaktyka złamań osteoporotycznych dla mieszkańców powiatu wałeckiego na lata 2020-2022” oraz dzięki osobistemu wsparciu Bogdana Wankiewicza – Starosty Wałeckiego w czerwcu br. Narodowy Fundusz Zdrowia Oddział Zachodniopolski ogłosił konkurs ofert w zakresie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej – świadczenia w zakresie leczenia osteoporozy. W konkursie zostały wyłonione dwa podmioty realizujące zadanie na terenie województwa zachodniopomorskiego z podziałem na subregion szczeciński i koszaliński. W subregionie koszalińskim na realizatora zadania został wyłoniony 107 Szpital Wojskowy z Przychodnią SP ZOZ w Wałczu, który spełniał wszystkie wymagania określone stosownymi przepisami, konieczne dla realizacji świadczeń z zakresu leczenia osteoporozy. W ramach realizacji programu oferowane były następujące świadczenia dla mieszkańców powiatu wałeckiego: badania przesiewowe (metoda FRAX), badania densytometryczne, porady lekarskie.

Materiał przygotowany przez Starostwo Powiatowe w Wałczu.

SPIS TREŚCI

Ważne zmiany w gminnej gospodarce ściekowej

ANALIZY | KOMENTARZE - SAS 5/2022

9 sierpnia 2022 r. weszły w życie nowe rozwiązania prawne odnoszące się do sposobu funkcjonowania gminnej gospodarki ściekowej. Kolejne zmiany wejdą w życie natomiast już 1 stycznia 2023 r. Wszystkie one zostały wprowadzone ustawą z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy– Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1549).

Wprowadzone ww. nowelizacją zmiany związane są koniecznością poprawnego i pełnego implementowania przez Polskę tzw. dyrektywy ściekowej, tj. dyrektywy Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych (Dz.Urz. WE L 135 z 30.05.199, str. 40, z późn. zm.). Teoretycznie implementować tę dyrektywę miało nowe Prawo wodne, tj. ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2021 r. po. 2233 z późn. zm.), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2018 r. W praktyce okazało się jednak, że dokonano jej niepełnej implementacji, na co zwróciła Polsce uwagę Komisja Europejska w maju 2020 r., kiedy to wystosowała tzw. uzasadnioną opinię w trybie art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Co więcej, w związku z brakiem reakcji po stronie Polski na tę opinię, w lutym 2022 r. Komisja Europejska poinformowała, że wystąpiła do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z wnioskiem o ukaranie Polski za brak implementacji wspomnianej dyrektywy ściekowej. Kara, jaka grozi Polsce za brak wdrożenia dyrektywy ściekowej, może sięgnąć nawet 6 miliardów euro.
Chcąc uniknąć tak wysokich kar, alternatywnie zebrać na ich zapłatę odpowiednie środki finansowe, ww. nowelizacją zdecydowano się wprowadzić zmiany do trzech następujących aktów prawnych, wymuszając jednocześnie konieczność zmiany wielu aktów wykonawczych do nich tak w randze rozporządzeń, jak i będących aktami prawa miejscowego:

  • wspomnianego już Prawa wodnego;
  • ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2022 r. poz. 1297 z późn. zm.), zwanej dalej: u.c.p.g.;
  • ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2020 r. poz. 2028 z późn. zm.), zwanej dalej: u.z.z.w.

Z perspektywy gmin istotne znaczenie mają zmiany wprowadzone do wszystkich trzech ustaw – najwięcej z nich wprowadzono jednak do ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.


I. ZMIANY W PRAWIE WODNYM

Nowe rozwiązania prawne wprowadzone 9 sierpnia 2022 r. do Prawa wodnego można podzielić na trzy grupy:

  • zmiany odnoszące się do określenia warunków, jakie muszą spełniać aglomeracje, zarówno w zakresie poziomu ich skanalizowania, jak i ładunku trafiającego do oczyszczalni ścieków gwarantujących odpowiedni standard oczyszczania;
  • nowe obowiązki sprawozdawcze w zakresie ilości ścieków wytworzonych na terenie aglomeracji (oraz nowe kary pieniężne za brak sprawozdania);
  • nowe przepisy określające kary pieniężne dla aglomeracji niespełniających warunków dyrektywy ściekowej.

W odniesieniu do zmian dotyczących warunków, jakie muszą spełniać aglomeracje, zwrócić należy uwagę na nowododany przepis art. 87a Prawa wodnego. Stanowi on, że aglomeracja wyznaczona na podstawie art. 87 ust. 1 Prawa wodnego powinna spełniać następujące warunki:

  • być wyposażona w sieć kanalizacyjną, gwarantującą zbieranie co najmniej 98% ładunku zanieczyszczeń z obszaru aglomeracji, wyrażonego w równoważnej liczbie mieszkańców;
  • ładunek zanieczyszczeń niezebrany siecią kanalizacyjną, o której mowa w pkt 1:

– w przypadku gdy stanowi nie więcej niż 2% ładunku zanieczyszczeń z obszaru aglomeracji – jest mniejszy niż 2000 równoważnej liczby mieszkańców oraz
– jest oczyszczany w innych systemach oczyszczania ścieków, zapewniających taki sam poziom ochrony środowiska jak dla całej aglomeracji;

  • zapewniać wydajność oczyszczalni ścieków, pozwalającą odebrać całość ładunku zanieczyszczeń powstających w aglomeracji, wyrażonego w równoważnej liczbie mieszkańców oraz
  • stosować technologię oczyszczania ścieków z aglomeracji, gwarantującą osiągnięcie wymaganych przepisami powszechnie obowiązującymi standardów oczyszczania ścieków dla oczyszczalni ścieków w aglomeracji o określonej wielkości, wyrażonej równoważną liczbą mieszkańców.

Istotne znaczenie w powyższym zakresie odgrywa również dodany analizowaną nowelizacją przepis art. 472b Prawa wodnego, określający sposób kalkulacji administracyjnych kar pieniężnych za niezrealizowanie wyżej wskazanych warunków, wymierzanych bezpośrednio przez Prezesa Wód Polskich. Przepis ten w ust. 3 stanowi, że wysokość kary wynosi do 200 zł za każdą równoważną liczbę mieszkańców, odpowiadającą ładunkowi zanieczyszczeń z obszaru aglomeracji:

  • który nie jest zbierany przez sieć kanalizacyjną tej aglomeracji i który:

– przekracza 2% ładunku zanieczyszczeń z obszaru aglomeracji – w przypadku warunku, o którym mowa w art. 87a pkt 1 Prawa wodnego, lub
– wynosi 2000 równoważnej liczby mieszkańców i więcej – w przypadku warunku, o którym mowa w art. 87a pkt 2 lit. a Prawa wodnego, lub
– nie jest oczyszczany w systemach oczyszczania ścieków zapewniających ten sam poziom ochrony środowiska jak dla całej aglomeracji – w przypadku warunku, o którym mowa w art. 87a pkt 2 lit. b Prawa wodnego;

  • który przekracza liczbę równoważną liczbie mieszkańców określającą wydajność oczyszczalni ścieków z aglomeracji – w przypadku warunku, o którym mowa w art. 87a pkt 3 Prawa wodnego.

W ust. 4 wskazano natomiast, że wysokość kary za naruszenie standardów oczyszczania ścieków dla oczyszczalni ścieków w aglomeracji w przypadku naruszenia warunku, o którym mowa w art. 87a pkt 4 Prawa wodnego, wynosi do 10 000 zł. Wymierzając tę karę, stosownie do ust. 5, bierze się przy tym pod uwagę przede wszystkim liczbę takich naruszeń i ich wagę.
Co więcej, administracyjna kara pieniężna jest wymierzana każdego roku za rok poprzedni, do momentu uzyskania przez aglomerację zgodności z warunkami, o których mowa w art. 87a Prawa wodnego. W przypadku natomiast aglomeracji zlokalizowanej na obszarze dwóch lub więcej gmin, administracyjną karę pieniężną ponoszą gminy wchodzące w skład aglomeracji proporcjonalnie do wielkości równoważnej liczby mieszkańców danej gminy w aglomeracji, powodującej niespełnienie warunków, o których mowa w art. 87a Prawa wodnego.
Ważne jest jednak to, że gminy, które wyznaczyły aglomeracje przed 9 sierpnia 2022 r., będą mogły być ukarane za niespełnienie warunków określonych w art. 87a Prawa wodnego dopiero od 1 stycznia 2028 r. Ustawodawca daje im bowiem czas na realizację nowych, ustawowych wymogów do 31 grudnia 2027 r.
W odniesieniu natomiast do nowego obowiązku sprawozdawczego gmin uregulowanego przepisami Prawa wodnego, to jest to w praktyce rozszerzony, istniejący już obecnie obowiązek sprawozdawczy z realizacji krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK), o którym mowa w art. 89 Prawa wodnego. Do zakresu tego sprawozdania, składanego Wodom Polskim corocznie, nie później niż do dnia 28 lutego, dodano obowiązek podawania informacji o ilości ścieków wytworzonych na obszarze aglomeracji oraz jakości ścieków oczyszczonych i odprowadzonych do wód lub do ziemi. W przepisach przejściowych nowelizacji brak jest jakichkolwiek regulacji odnoszących się do tych sprawozdań, a tym samym sprawozdanie na nowych zasadach będzie składane już za bieżący rok do końca lutego przyszłego roku. Za nieprzekazanie sprawozdania w ogóle albo nieprzekazanie do poprawionego lub uzupełnionego po uprzednim wezwaniu, grozić będzie administracyjna kara pieniężna do 10 000 zł (patrz: nowy art. 472a Prawa wodnego).


 

II. ZMIANY W USTAWIE O ZBIOROWYM ZAOPATRZENIU W WODĘ I ZBIOROWYM ODPROWADZANIU ŚCIEKÓW

Najmniejszy zakres zmian wprowadzonych nowelizacją objął ustawę o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, aczkolwiek nie oznacza to, że zmiany te są najmniej istotne. Wręcz przeciwnie – mogą się one okazać bardzo istotne z punktu widzenia innych regulacji prawnych wynikających z tej ustawy, zwłaszcza postępowań taryfowych. W przywołanej ustawie pojawiły się dwie nowe regulacje prawne – obie odnoszące się do wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, będących w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego.

PIERWSZA ZMIANA, to rozszerzenie zakresu planu o dodatkowy, obowiązkowy element, tj. planowany sposób realizacji krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK), jeżeli przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne świadczy usługi na obszarze aglomeracji wyznaczonej na podstawie art. 87 ust. 1 Prawa wodnego, ujętej w krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK) – nowy pkt 6 w art. 21 ust. 1 u.z.z.w.

DRUGA ZMIANA w powyższym zakresie to poddanie tych planów kontroli ze strony Wód Polskich. Organ wykonawczy gminy będzie bowiem odtąd zobowiązany przed przedłożeniem radzie gminy projektu planu do zatwierdzenia uzyskać w stosunku do projektu opinię właściwego Dyrektora RZGW (nowy ust. 4a w art. 21 u.z.z.w.). Opinia ta ma dotyczyć nie tylko zgodności planu z KPOŚK, ale również tego, w jakim zakresie może on wpłynąć na wysokość taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków, co z pewnością wywoła wiele sporów między organem regulacyjnym z jednej strony, a gminami i przedsiębiorstwami z drugiej. Wody Polskie będą miały 14 dni na zajęcie stanowiska, licząc od dnia otrzymania planu. Niezajęcie stanowiska w tym terminie oznaczać będzie milczącą pozytywną opinię. Samo stanowisko natomiast będzie możliwe do zaskarżenia do sądu administracyjnego w trybie art. 98 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2022 r. poz. 559 z późn. zm.).

Jednocześnie zgodnie z przejściowym przepisem art. 16 nowelizacji, wieloletnie plany rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, uchwalone przed dniem jej wejścia w życie (tj. przed dniem 9 sierpnia 2022 r.), zachowują ważność. Z przepisu tego wynika jeszcze jedna istotna kwestia, a mianowicie to, że plany takie nie mogą być już zmieniane. Innymi słowy, jeśli przedsiębiorstwo chciałoby zmodyfikować swój plan, to może to zrobić jedynie przez przedłożenie organowi wykonawczemu gminy projektu nowego planu, który będzie już na nowych zasadach podlegać zaopiniowaniu przez Wody Polskie.


 

 

III. ZMIANY W USTAWIE O UTRZYMANIU CZYSTOŚCI I PORZĄDKU W GMINACH

NOWY ZAKRES POJĘCIA NIECZYSTOŚCI CIEKŁYCH

Zmiany wprowadzone do ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wynikają w głównej mierze (aczkolwiek nie tylko) z jednej podstawowej zmiany, jaką jest modyfikacja pojęcia nieczystości ciekłych. Przed dniem wejścia w życie nowelizacji pod tym pojęciem kryły się ścieki gromadzone przejściowo w zbiornikach bezodpływowych. Od dnia 9 sierpnia 2022 r. za nieczystości ciekłe uznajemy również ścieki gromadzone w osadnikach w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków (patrz: nowe brzmienie art. 2 ust. 1 pkt 1 u.c.p.g.).
W ślad za tą powyższą zmianą poszły kolejne – odnoszące się do trzech grup podmiotów: gmin, właścicieli nieruchomości oraz przedsiębiorców odbierających nieczystości ciekłe.

ZMIANY W GMINNYM REGULAMINIE UTRZYMANIA CZYSTOŚCI I PORZĄDKU

Choć ustawodawca nie wprowadził żadnych zmian do art. 4 u.c.p.g., stanowiącego podstawę do przyjęcia przez radę gminy regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, to biorąc pod uwagę zakres spraw regulowanych tym aktem prawnym, zmiana definicji nieczystości ciekłych wymusza jego dostosowanie do nowej rzeczywistości prawnej. Jednym z obligatoryjnych elementów każdego regulaminu jest bowiem określenie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, dotyczących częstotliwości i sposobu pozbywania się nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości (patrz: art. 4 ust. 2 pkt 3 u.c.p.g.). Tym samym niezbędne staje się uwzględnienie w treści regulaminu częstotliwości i sposobu pozbywania się tych nieczystości ciekłych, które pochodzą z przydomowych oczyszczalni ścieków. Z racji odmiennego sposobu funkcjonowania takiej oczyszczalni w porównaniu ze zbiornikiem bezodpływowym, dotychczasowe regulacje odnoszące się do tego drugiego są niewystarczające. O konieczności dostosowania regulaminu do zmian wynikających z nowelizacji wprost zdecydował również sam ustawodawca w art. 11 nowelizacji. Przepis ten stanowi, że „Rady gmin w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy dostosują regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 2, do zmian wynikających z niniejszej ustawy”. Tym samym gminy mają czas do 9 lutego 2023 r. na zmianę regulaminów.
Aktualizując regulamin w zakresie sposobu i częstotliwości pozbywania się nieczystości ciekłych pamiętać należy, że przyjęte w tym zakresie regulacje będą stanowić podstawę do weryfikacji, czy właściciel nieruchomości we właściwy sposób realizuje nałożone na niego obowiązki – nie tylko te ustawowe (czyli samo pozbywanie się nieczystości ciekłych), ale również te uszczegółowione właśnie w regulaminie. Stąd też niezwykle istotne jest, aby zwłaszcza przyjęta w regulaminie częstotliwość miała jednoznaczny charakter. Innymi słowy, za niewystarczające należy uznać wskazanie tej częstotliwości poprzez określenie, że nieczystości ciekłych należy się pozbywać w sposób systematyczny, niedopuszczający do przepełnienia się zbiornika. Właściwszym rozwiązaniem jest bowiem wskazanie konkretnej minimalnej częstotliwości, np. nie rzadziej niż raz na dwa miesiące w przypadku zbiorników bezodpływowych i nie rzadziej niż raz w roku w przypadku osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków.
W kontekście zmiany regulaminu należy również pamiętać, ze jego zmiana, choćby najmniejsza, wymaga zaopiniowania przed jej przyjęciem przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Niezasięgnięcie tej opinii skutkować będzie natomiast wadliwością przyjętej uchwały, co może spowodować jej wyeliminowanie czy to przez wojewodę (na etapie postępowania nadzorczego) czy też w późniejszym terminie przez sąd administracyjny.
Na marginesie warto również pamiętać, że do końca roku gminy mają czas na dostosowanie swoich regulaminów do zmian, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2022 r. w zakresie odpadów budowlanych i rozbiórkowych (mocą ustawy z dnia 17 listopada 2021 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. poz. 2151).

POZBYWANIE SIĘ NIECZYSTOŚCI CIEKŁYCH PRZEZ WŁAŚCICIELI NIERUCHOMOŚCI

Zmiana definicji nieczystości ciekłych spowodowała również, że nowa grupa właścicieli nieruchomości objęta została obowiązkiem, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 u.c.p.g., odsyłającym do art. 5 ust. 1 pkt 3b u.c.p.g., który to punkt z kolei jest przedłużeniem zmienionego pkt 3a. Zaczynając od końca – zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 3a u.c.p.g. w brzmieniu od 9 sierpnia 2022 r. obowiązkiem właściciela nieruchomości jest „gromadzenie nieczystości ciekłych w zbiornikach bezodpływowych lub osadnikach w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków”. W kolejnym punkcie, tj. pkt 3b wskazano z kolei, że obowiązkiem właściciela nieruchomości jest również „pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi”. I w ten sposób możemy przejść płynnie do art. 6 ust. 1 pkt 1 u.c.p.g. (także w brzmieniu od 9 sierpnia 2022 r.), zgodnie z którym właściciele nieruchomości, którzy pozbywają się z terenu nieruchomości nieczystości ciekłych, wykonując obowiązek określony w art. 5 ust. 1 pkt 3b, są obowiązani do udokumentowania w formie umowy korzystania z usług wykonywanych przez gminną jednostkę organizacyjną lub przedsiębiorcę, posiadającego zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych, przez okazanie takiej umowy i dowodów uiszczania opłat za te usługi.
Dotychczas powyższy przepis art. 6 ust. 1 pkt 1 u.c.p.g. nie obejmował przydomowych oczyszczalni ścieków, a tym samym gmina nie była uprawniona do weryfikowania, co właściciele nieruchomości robili z osadami powstającymi w takiej oczyszczalni. Obecnie właściciel każdej nieruchomości niepodłączonej do sieci kanalizacyjnej, realizując obowiązek pozbywania się nieczystości ciekłych, czy to z wykorzystaniem zbiornika bezodpływowego czy też przydomowej oczyszczalni ścieków, zobligowany jest zawrzeć w tym zakresie stosowną umowę cywilnoprawną, natomiast obowiązkiem wójta (burmistrza, prezydenta miasta) jest kontrolowanie, czy ów właściciel rzeczywiście tę umowę posiada, a jeśli tak to, czy na jej podstawie usługa pozbywania się nieczystości ciekłych jest świadczona zgodnie z odpowiednimi regulacjami ustawowymi i regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy (stosownie do art. 6 ust. 5a u.c.p.g.).
Istotną nowością, wprowadzoną 9 sierpnia 2022 r., jest przy tym obowiązek przeprowadzania przez organ wykonawczy gminy cyklicznych kontroli wspomnianych wyżej właścicieli nieruchomości – raz na dwa lata zgodnie z przygotowanym wcześniej planem kontroli (o czym stanowi nowy ust, 5aa w art. 6 u.c.p.g.). Dodatkowo nowelizacja dodała również ust. 5ab do art. 6 u.c.p.g., zgodnie z którym do przeprowadzanych kontroli zastosowanie znajdują przepisy art. 379 i art. 380 Prawa ochrony środowiska. W przeprowadzaniu kontroli ma pomóc również nowododany ust. 2d w art. 10 u.c.p.g., zgodnie z którym „Kto utrudnia lub udaremnia przeprowadzenie kontroli, o której mowa w art. 6 ust. 5a – podlega karze grzywny”. Gminy muszą mieć jednak na uwadze, że ustawodawca zdecydował się również wprowadzić przepis sankcyjny za nieprzeprowadzanie kontroli, o której mowa w art. 6 ust. 5a u.c.p.g. w postaci kary pieniężnej w wysokości od 10 tysięcy zł do 50 tysięcy zł (nowy ust. 7 w art. 9z u.c.p.g.).
W związku z powyższymi zmianami stosowne modyfikacje wprowadzono do ust. 6 i 7 w art. 6 u.c.p.g., określające obowiązek zapewnienia przez gminę pozbywania się nieczystości ciekłych w przypadku tych właścicieli nieruchomości, którzy nie zawarli stosownych umów w tym przedmiocie.

GÓRNE STAWKI OPŁAT

Chociaż, analogicznie jak w przypadku podstawy prawnej do uchwalania przez radę gminy regulaminu utrzymania czystości i porządku, podstawa prawna uchwały w sprawie górnych stawek opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługę pozbywania się nieczystości ciekłych nie uległa zmianie, to zmiana definicji nieczystości ciekłych oraz modyfikacje wprowadzone w art. 6 u.c.p.g. wymuszają dostosowanie także tej uchwały do nowych rozwiązań prawnych. Mowa tu o przepisie art. 6 ust. 2 u.c.p.g., który stanowi, że „Rada gminy określa, w drodze uchwały, górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi, o których mowa w ust. 1”. Wynika to również z przejściowego przepisu art. 12 ust. 1 nowelizacji, zgodnie z którym rady gmin mają 6 miesięcy od dnia wejścia w życie tej nowelizacji (czyli jak w przypadku regulaminu do dnia 9 lutego 2023 r.) na dostosowanie analizowanej uchwały do zmian wprowadzonych nowelizacją.
Co w praktyce oznacza konieczność zmiany uchwały w sprawie górnych stawek opłat? Niezbędne jest uwzględnienie w jej treści faktu pochodzenia nieczystości ciekłych nie tylko ze zbiorników bezodpływowych, ale również z osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków. Niewątpliwie bowiem, chociażby z uwagi na inną objętość odbieranych nieczystości ciekłych z tych dwóch instalacji, górne stawki opłat powinny być zróżnicowane. Zróżnicowanie to natomiast należy dokonać w oparciu o uprawnienie wynikające z ust. 4a w art. 6 u.c.p.g. Przepis ten stanowi, że „Rada gminy, określając stawki opłat, o których mowa w ust. 2, może stosować zróżnicowane stawki w zależności od gęstości zaludnienia na danym obszarze gminy oraz odpowiednio odległości od miejsca przetwarzania odpadów komunalnych, stacji zlewnej, a także właściwości nieczystości ciekłych”.

Niezbędne staje się uwzględnienie w treści regulaminu częstotliwości i sposobu pozbywania się tych nieczystości ciekłych, które pochodzą z przydomowych oczyszczalni ścieków. Z racji odmiennego sposobu funkcjonowania takiej oczyszczalni w porównaniu ze zbiornikiem bezodpływowym, dotychczasowe regulacje odnoszące się do tego drugiego są niewystarczające. O konieczności dostosowania regulaminu do zmian wynikających z nowelizacji wprost zdecydował również sam ustawodawca w art. 11 nowelizacji. Przepis ten stanowi, że „Rady gmin w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy dostosują regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 2, do zmian wynikających z niniejszej ustawy”. Tym samym gminy mają czas do 9 lutego 2023 r. na zmianę regulaminów.

Konieczność uwzględnienia w ww. uchwale również nieczystości ciekłych z przydomowych oczyszczalni ścieków jest przy tym dobrym pretekstem, aby zweryfikować, czy górne stawki opłat odnoszących się do odbierania odpadów komunalnych są na wystarczającym poziomie. W wielu gminach bowiem uchwały te były podejmowane w 2012 r. albo 2013 r. i od tego czasu nie były zmieniane (aktualizowane). Bez znaczenia przy tym jest fakt objęcia przez gminę nieruchomości niezamieszkałych systemem gospodarowania odpadami komunalnymi. Należy bowiem pamiętać, że nawet w przypadku, gdy gmina zdecydowała się objąć systemem wszystkie takie nieruchomości, to ich właściciele w dalszym ciągu, we wskazanych w u.c.p.g. przypadkach, mają możliwość wypisania się z tego systemu (patrz: obowiązujące od dnia 23 września 2021 r. przepisy art. 6c ust. 3a i nast.). Tym samym, chociażby wyłącznie w odniesieniu do potencjalnych podmiotów, które mogą być poza systemem, należy takie górne stawki uchwalić.

W odniesieniu do nieczystości ciekłych fragment uchwały w sprawie górnych stawek opłat mógłby wyglądać w następujący sposób:

§ 1. Ustala się górne stawki opłat za usługi w zakresie:

  • opróżnienia zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych:

– w wysokości ... zł brutto za 1 m3 nieczystości ciekłych bytowych,
– w wysokości ... zł brutto za 1 m3 nieczystości ciekłych przemysłowych;

  • opróżniania osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych:

– w wysokości ... zł brutto za 1 m3 nieczystości ciekłych bytowych,
– w wysokości ... zł brutto za 1 m3 nieczystości ciekłych przemysłowych.

ZEZWOLENIA NA ODBIERANIE NIECZYSTOŚCI CIEKŁYCH W SZERSZYM ZAKRESIE

W kontekście wyżej przedstawionych zmian nie dziwią zmiany w przepisach regulujących problematykę uzyskiwania przez zainteresowane podmioty zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odbierania nieczystości ciekłych od właścicieli nieruchomości. Ustawodawca nie zdecydował się jednak na wprowadzenie nowego, odrębnego od dotychczas funkcjonującego zezwolenia dotyczącego przydomowych oczyszczalni ścieków, a na jego rozszerzenie. I tak, obecnie zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 u.c.p.g., na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych wymagane jest uzyskanie zezwolenia.
W konsekwencji powyższego dostosowaniu musi ulec również uchwała rady gminy, określająca wymagania dla przedsiębiorców odbierających nieczystości ciekłe, czyli uchwała, o której mowa w art. 7 ust. 3a u.c.p.g. Ta uchwała, w przeciwieństwie do dwóch poprzednio omawianych (tj. regulaminu i uchwały w sprawie górnych stawek opłat), musi zostać dostosowana do nowych regulacji prawnych w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji (o czym stanowi art. 14 ust. 3 nowelizacji), czyli do dnia 9 sierpnia 2023 r. Jest to spowodowane tym, że rada gminy, określając wymagania dla podmiotów ubiegających się o ww. zezwolenie, musi brać pod uwagę przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 7 ust. 7 u.c.p.g. Przepis ten stanowi bowiem, że „Minister właściwy do spraw klimatu, kierując się potrzebą zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa dla środowiska i mieszkańców oraz dążąc do ujednolicenia kryteriów wydawania zezwoleń, o których mowa w ust. 1 pkt 2, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób określania wymagań, o których mowa w ust. 3a”. Wydane na podstawie tego przepisu rozporządzenie również musi zostać dostosowane do nowych regulacji ustawowych, na co ustawodawca dał ministrowi właściwemu do spraw klimatu (tj. obecnie Ministrowi Klimatu i Środowiska) 6 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji, tj. do dnia 9 lutego 2023 r.

Z nowych regulacji prawnych w tym przedmiocie na szczególną uwagę zasługuje nowododany ust. 6c w art. 7 u.c.p.g., który określa wymogi co do stacji zlewnych, do których powinny trafiać nieczystości ciekłe. I tak, zgodnie z jego treścią, „Gminne jednostki organizacyjne, o których mowa w ust. 5, w zakresie prowadzonej działalności dotyczącej opróżniania zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych oraz przedsiębiorcy posiadający zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych, są obowiązani do dostarczania nieczystości ciekłych pochodzących ze zbiorników bezodpływowych oraz osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków do oczyszczalni ścieków spełniającej wymagania określone w przepisach wydanych na podstawie art. 99 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2021 r. poz. 2233, z późn. zm.), przewidziane dla oczyszczalni ścieków w aglomeracji, z której są dostarczane nieczystości ciekłe”.
Zmiany wprowadzono również w sprawozdaniach składanych przez ww. podmioty. Po pierwsze, zmodyfikowano sposób karania za niezłożenie sprawozdania w terminie. Dotychczas karą było 100 zł za każdy dzień opóźnienia, nie więcej jednak niż za 365 dni. Z uwagi jednak na fakt, że podmioty te składają sprawozdania kwartalne, a nie roczne, to dotychczasową karę zastąpiono karą 300 zł za każdy dzień opóźnienia, nie więcej jednak niż za 90 dni (nowe brzmienie art. 9xb u.c.p.g., w którym pojawiła się również kara za naruszenie wyżej wskazanego obowiązku z nowego ust. 6c w art. 7 u.c.p.g.). Dodatkowo w art. 9 ust. 2 u.c.p.g. jako przesłankę cofnięcia zezwolenia bez odszkodowania wprowadzono niezłożenie sprawozdania w terminie 90 dni od dnia upływu terminu na jego przekazanie po uprzednim dodatkowym wezwaniu do jego złożenia.
Od 1 stycznia 2023 r. zmianie ulegnie również zakres składanych sprawozdań. W tym kontekście odpowiednie zmiany wejdą w życie w art. 9o u.c.p.g. Pierwsze sprawozdanie na nowych zasadach będzie składane do końca kwietnia 2023 r. za pierwszy kwartał 2023 r. Wspomniane wyżej kary za nieterminowe złożenie sprawozdania odnosić się jednak już będą również do sprawozdań za III i IV kwartał w bieżącym 2022 roku.
W tym miejscu należy również wskazać na przepisy przejściowe nowelizacji, które odnoszą się do podmiotów posiadających przed dniem jej wejścia w życie zezwolenia na opróżnianie zbiorników bezodpływowych. Jak stanowi w tym zakresie przepis art. 14 ust. 4 nowelizacji, „Wydane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy zmienianej w art. 2 w brzmieniu dotychczasowym, do czasu ich wygaśnięcia lub cofnięcia uprawniają przedsiębiorców, którym zostały wydane, także do wykonywania działalności w zakresie opróżniania osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych odebranych z tych instalacji, pod warunkiem udokumentowania gotowości odbioru nieczystości zebranych z osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków przez stację zlewną i zgłoszenia zamiaru prowadzenia w tym zakresie działalności wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta przed rozpoczęciem działalności w zakresie opróżniania osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych odebranych z tych instalacji”. Dodatkowo w ust. 5 przywołanego art. 14 nowelizacji wskazano, że „Do czasu dostosowania aktów prawa miejscowego, o którym mowa w ust. 3, jednak nie dłużej niż przez 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, do przedsiębiorców ubiegających się o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych odebranych z tych instalacji stosuje się wymagania określone w dotychczasowych aktach prawa miejscowego wydanych na podstawie art. 7 ust. 3a ustawy zmienianej w art. 2”.

NOWE GMINNE SPRAWOZDANIE

Jedną z nowości wprowadzonych mocą nowelizacji, która wejdzie jednak w życie dopiero z dniem 1 stycznia 2023 r., jest nowe sprawozdanie, które gminy będą składać corocznie z zakresu gospodarowania nieczystościami ciekłymi. Uregulowane zostało ono w ust. 5 art. 3 u.c.p.g. Przepis ten stanowi, że wójt, burmistrz lub prezydent miasta sporządza sprawozdanie dotyczące gospodarowania nieczystościami ciekłymi za poprzedni rok kalendarzowy, zawierające informacje o:

  • liczbie zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy;
  • liczbie właścicieli nieruchomości, od których odebrano nieczystości ciekłe, oraz liczbie osób zameldowanych pod adresem nieruchomości, na której znajduje się dany zbiornik bezodpływowy lub dana przydomowa oczyszczalnia ścieków;
  • liczbie zawartych umów, o których mowa w art. 6 ust. 1, w okresie sprawozdawczym, a także przed okresem sprawozdawczym, jeżeli obejmują działania realizowane w okresie sprawozdawczym;
  • liczbie zbiorników bezodpływowych lub przydomowych oczyszczalni ścieków, których opróżnianie zorganizowała gmina;
  • częstotliwości opróżniania zbiornika bezodpływowego lub osadnika w instalacji przydomowej oczyszczalni ścieków, o której mowa w art. 4 ust. 2 pkt 3;
  • ilości nieczystości ciekłych odebranych z obszaru gminy w podziale na nieczystości ciekłe bytowe oraz przemysłowe;
  • ilości wody pobranej przez użytkowników niepodłączonych do sieci kanalizacyjnej;
  • stacjach zlewnych, do których przekazane zostały odebrane z terenu gminy nieczystości ciekłe, w postaci wykazu tych stacji;
  • liczbie przeprowadzonych kontroli dokumentów, o których mowa w art. 6 ust. 5a, oraz wynikach tych kontroli.

Ww. sprawozdanie, stosownie do ust. 6 w art. 3 u.c.p.g., będzie składane do dwóch podmiotów – właściwego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska oraz właściwego dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie – w terminie do końca kwietnia za rok poprzedni. Pierwsze sprawozdanie będzie składane jednak dopiero za rok 2023, a więc w terminie do końca kwietnia 2024 r. (co potwierdza przepis art. 10 ust. 1 nowelizacji).

PODSUMOWANIE

Wprowadzone zmiany ustawowe, oprócz zapewnienia prawidłowego realizowania przez Polskę tzw. dyrektywy ściekowej, z założenia mają przyczynić się również do uszczelnienia systemu ściekowego w Polsce, z czym jest bardzo duży problem. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego za lata 2018-2019 dostępu do kanalizacji nie posiada prawie połowa budynków mieszkalnych, w których mieszka prawie 29 % ludności Polski, z czego 87 % budynków jest wyposażone właśnie w zbiorniki bezodpływowe. Na jeden pojedynczy system kanalizacji (zbiornik bezodpływowy lub przydomową oczyszczalnię ścieków) w 2018 r. przypadało 11,09 m3 odebranych ścieków, tymczasem średnie zużycie wody przez czteroosobową rodzinę wynosiło wówczas 134,4 m3. Oznacza to, że potężny strumień ścieków trafia co roku zamiast do oczyszczalni ścieków wprost do środowiska, na pola, do rowów i rzek i to bez jakiegokolwiek oczyszczania. Czas pokaże, jak bardzo nowe regulacje prawne przyczynią się do poprawy tego stanu.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski
i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Powołanie komisji konkursowej i ustalenie jej składu oraz trybu pracy należy do wójta, burmistrza, prezydenta miasta

SĄDY O SAMORZĄDACH - DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA 5/2022 

Uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie z dnia 18 maja 2022 r., nr 0102-171/22

Skoro rada gminy nie jest pracodawcą osób zatrudnionych w urzędzie gminy, to nie ma jakichkolwiek uprawnień do nakładania obowiązków na pracowników tego urzędu. Zatem, to do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) należy powołanie komisji konkursowej, ustalenie jej składu, trybu pracy oraz przypisanie jej określonych zadań wynikających z przepisów prawa.

Tak wynika z uchwały Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie, stwierdzającej nieważność uchwały rady miejskiej w sprawie trybu postępowania o udzielenie dotacji podmiotom niezaliczonym do sektora finansów publicznych i niedziałającym w celu osiągnięcia zysku, sposobu rozliczania dotacji oraz sposobu kontroli wykonywania zleconego zadania. Rada miejska, jako podstawę prawną podjęcia powyższej uchwały, wskazała m.in. art. 221 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, który stanowi, że cyt. „Podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku mogą otrzymywać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego dotacje celowe na cele publiczne, związane z realizacją zadań tej jednostki, a także na dofinansowanie inwestycji związanych z realizacją tych zadań.”. Z art. 221 ust. 2 ustawy o finansach publicznych wynika, iż zlecenie zadania i udzielenie dotacji następuje zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, a jeżeli dotyczy ono innych zadań, niż określone w tej ustawie – na podstawie umowy jednostki samorządu terytorialnego z podmiotem, o którym mowa w ust 1. Natomiast zgodnie z art. 221 ust. 4 ustawy o finansach publicznych, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa tryb postępowania o udzielenie dotacji, sposób jej rozliczania oraz sposób kontroli wykonywania zleconego zadania, mając na uwadze zapewnienie jawności postępowania o udzielenie dotacji i jej rozliczenia.
Analizując stan faktyczny sprawy, Kolegium Izby stwierdziło, że rada miejska w badanej uchwale nie wskazała zadań należących do właściwości samorządu gminnego, a niewymienionych w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, które mogą zostać zlecone organizacjom niezaliczanym do sektora finansów publicznych i niedziałającym w celu osiągnięcia zysku. Tym samym rada nie wypełniła dyspozycji wynikającej z art. 221 ust. 4 ustawy o finansach publicznych, co skutkowało istotnym naruszeniem ww. artykułu ustawy o finansach publicznych.
Kolegium Izby w Olsztynie podniosło w rozstrzygnięciu nadzorczym, że przedmiotowa uchwała jest aktem prawa miejscowego w rozumieniu art. 40 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, gdyż adresowana jest do bliżej nieokreślonego kręgu podmiotów oraz ma charakter generalny i abstrakcyjny. Oznacza to, że regulacje w niej zawarte powinny w sposób ścisły wyczerpywać delegację nałożoną przez ustawodawcę. W związku z tym, postanowienia uchwały powinny być spójne, precyzyjne i czytelne, aby nie budziły wątpliwości interpretacyjnych. Podejmując uchwałę w oparciu o art. 221 ust. 4 ustawy o finansach publicznych, rada miejska winna to uczynić w sposób wyczerpujący i precyzyjny, niepozostawiający wątpliwości co do katalogu zadań należących do właściwości samorządu gminnego, a niewymienionych w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, które mogą zostać zlecone do realizacji organizacjom niezaliczanym do sektora finansów publicznych i niedziałającym w celu osiągnięcia zysku.
RIO w Olsztynie zwróciło także uwagę, że z § 4 ust. 1 i 2 uchwały wynika, że w celu oceny złożonych w konkursie ofert burmistrz miasta powołuje komisję konkursową. Komisja konkursowa dokonuje oceny ofert pod względem formalnym i merytorycznym w oparciu o wskazane w ogłoszeniu kryteria oceny, a następnie przedkłada burmistrzowi propozycje odnośnie wyboru ofert wraz z pisemnym uzasadnieniem. Natomiast w § 6 ww. uchwały postanowiono, że cyt.: „Wyboru ofert dokonuje Burmistrz Miasta, na podstawie rekomendacji komisji konkursowej.” W ocenie organu nadzoru takie uregulowanie jest sprzeczne z art. 33 ustawy o samorządzie gminnym. Nałożenie na burmistrza miasta przez radę miejską obowiązku w zakresie powołania komisji konkursowej, przedłożenia burmistrzowi przez komisję konkursową propozycji odnośnie wyboru ofert wraz z pisemnym uzasadnieniem oraz uzależnienie wyboru oferty przez burmistrza od rekomendacji komisji konkursowej, stanowi naruszenie art. 33 ust. 3 w związku z art. 30 ust. 2 i art. 33 ust. 5 ustawy o samorządzie gminnym. Skoro rada miejska nie jest pracodawcą względem osób zatrudnionych w urzędzie miejskim, stąd też nie ma jakichkolwiek uprawnień do nakładania obowiązków na pracowników tego urzędu. Zatem to burmistrz miasta, powołując komisję konkursową, ustala jej skład, tryb pracy oraz przypisuje jej określone zadania wynikające z przepisów prawa i badanej uchwały. Ustalając treść § 4 ust. 1 i 2 oraz § 6 badanej uchwały, rada miejska przekroczyła zakres przysługujących jej kompetencji ustawowych.

SPIS TREŚCI

Rada gminy nie może uprawniać wójta gminy do rozstrzygania wątpliwości związanych z uchwalonym przez nią regulaminem

SĄDY O SAMORZĄDACH - DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA 5/2022 

Uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej Katowicach z dnia 9 czerwca 2022 r., nr 156/XIII/2022

Rada gminy, uprawniając wójta gminy do rozstrzygania wszelkich wątpliwości wynikających z regulaminu udzielania osobom fizycznym dotacji celowej na realizację zadania z zakresu modernizacji źródeł ciepła budynków mieszkalnych i mieszkań własnościowych, przekroczyła kompetencje ustawowe. Rada nie była także uprawnionado tego, aby zobowiązywać ubiegających się o dotacje do składania oświadczeń pod rygorem odpowiedzialności karnej za podanie w ich treści nieprawdy.

Tak wynika z uchwały Kolegium RIO w Katowicach, stwierdzającej nieważność części postanowień uchwały rady gminy w sprawie zasad i trybu postępowania przy udzielaniu osobom fizycznym dotacji celowej na realizację zadania z zakresu modernizacji źródeł ciepła budynków mieszkalnych i mieszkań własnościowych w ramach Programu Ograniczenia Niskiej Emisji.
Jednym z zakwestionowanych przepisów uchwały był § 6 ust. 9 w brzmieniu „wszelkie wątpliwości wynikające z regulaminu rozstrzyga Wójt Gminy”.
Jak podkreśliła RIO, uchwała podejmowana przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, na podstawie art. 403 ust.5 ustawy Prawo ochrony środowiska, jest aktem prawa miejscowego, zawiera bowiem przepisy o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, adresowane do ogółu podmiotów. Dla przepisów aktów prawa miejscowego wymagane są wyższe standardy jednoznaczności i określoności, dlatego powinny być one spójne, precyzyjne i czytelne oraz w sposób pełny i kompleksowy wyczerpywać delegacje nałożone przez ustawodawcę. Z przeprowadzonego badania nadzorczego wynika, że rada gminy, uchwalając § 6 ust. 9 regulaminu w ww. brzmieniu, istotnie naruszyła art. 403 ust. 5 ustawy Prawo ochrony środowiska, bowiem pozostawiając w gestii wójta gminy rozstrzyganie wątpliwości związanych z uchwalonym przez nią regulaminem, przekroczyła kompetencje ustawowe.
Ponadto w badanej uchwale zobowiązano wnioskodawców, ubiegających się o dotacje, do złożenia oświadczenia o odpowiedzialności karnej (art. 233 Kodeksu karnego) za podanie w tym oświadczeniu nieprawdy (oświadczenie dotyczy potwierdzenia, że stare źródło ciepła – piec – zostało faktycznie zezłomowane).
Zgodnie z art. 233 § 6 Kodeksu karnego: „Przepisy § 1-3 oraz 5 stosuje się odpowiednio do osoby, która składa fałszywe oświadczenie, jeżeli przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej”.
Zdaniem RIO w Katowicach, w ustawie Prawo ochrony środowiska, na podstawie której będą udzielane dotacje, jak również w ustawie o finansach publicznych, nie można dopatrzyć się ustawowego upoważnienia do wprowadzenia do przedstawionego wyżej oświadczenia klauzuli: „Świadomy/a odpowiedzialności karnej za podanie w niniejszym oświadczeniu nieprawdy, zgodnie z art. 233 Kodeksu karnego”. W konsekwencji rada gminy bezprawnie nałożyła na wnioskodawców obowiązek składania oświadczeń pod groźbą odpowiedzialności karnej.

SPIS TREŚCI

Audyt PPK w jednostce sektora finansów publicznych

ANALIZY SAMORZĄDOWE - DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA 5/2022 

Jednostki sektora finansów publicznych, jako podmioty zatrudniające, są zobowiązane prowadzić Pracownicze Plany Kapitałowe. Jako forma oszczędzania PPK mają charakter obowiązkowy dla podmiotów zatrudniających i dobrowolny dla uczestników.

Za każdą osobę, która przystąpi do PPK, podmiot zatrudniający ma obowiązek pobierać i przekazywać 2% jej wynagrodzenia do instytucji finansowej wraz z własną wpłatą w wysokości 1,5% jej wynagrodzenia. Prawo do oszczędzania w PPK ma każdy zatrudniony, podlegający obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z faktu posiadania statusu pracownika czy zleceniobiorcy. Po spełnieniu określonych warunków każdy uczestnik PPK nabywa prawo do wpłaty powitalnej (250 zł) i dopłaty rocznej (240 zł). Jednak, aby PPK mógł funkcjonować, a uczestnicy gromadzić oszczędności, podmiot zatrudniający musi wykonywać określone czynności.

UDOKUMENTOWANIE WDROŻENIA PPK

Z perspektywy podmiotu zatrudniającego kluczowe jest, aby w odpowiednim terminie zawarł umowę o zarządzanie PPK, gdyż za samo nieterminowe wdrożenie PPK ustawodawca przewidział sankcję w postaci grzywny. Warto zatem, aby audyt PPK objął swoim zasięgiem okoliczności wdrożenia PPK w danym podmiocie zatrudniającym.

UPRAWNIENIA OSÓB ZATRUDNIONYCH

Uprawnienia pracowników w obszarze PPK wynikają z samego statusu osoby zatrudnionej oraz stosowania przepisów ustawy o PPK do danego podmiotu zatrudniającego. Zatem, jeśli pracodawca lub zleceniodawca ma status podmiotu zatrudniającego w myśl przepisów ustawy o PPK, obowiązany jest dla swoich zatrudnionych, którzy pozostali w PPK, dokonywać stosownych wpłat do instytucji finansowej. Co ważne, środki w części finansowanej przez podmiot zatrudniający stanowią przychód uczestnika PPK, zatem audyt PPK powinien obejmować także aspekty podatkowe.

NALEŻNE WPŁATY

O ile podmiot zatrudniający nie ponosi odpowiedzialności za wyniki instytucji finansowej ani za indywidualne decyzje uczestników PPK, o tyle odpowiada za nieprawidłowe naliczanie wpłat do PPK. Jeśli uczestnik PPK nie otrzyma wpłat do programu albo otrzyma wpłaty w niewłaściwej wysokości, ma prawo domagać się należnych mu środków. Warto zatem zabezpieczyć pozycję podmiotu zatrudniającego, poprzez okresowe przeglądy funkcjonowania PPK, tak by zawczasu wykryć ewentualne nieprawidłowości bądź przygotować się na zaspokojenie roszczeń osób zatrudnionych. Do zakresu roszczeń z obszaru PPK mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego, dotyczące zapłaty odsetek za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego przez dłużnika. Gdy wpłaty do PPK nie zostały przekazane do instytucji finansowej w terminie, należy naliczyć odsetki od wysokości nieprzekazanych wpłat do PPK. W całości musi je sfinansować podmiot zatrudniający, co może wiązać się z naruszeniem dyscypliny finansów publicznych. Roszczenia z tytułu wpłat ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym wpłaty stały się wymagalne. Oznacza to, że jeśli uczestnik PPK nie zgłosi podmiotowi zatrudniającemu roszczenia w ciągu 5 lat od chwili wymagalności, środki te przedawniają się bez możliwości ich dochodzenia.

PRZECHOWYWANIE DOKUMENTACJI

Ustawodawca wprowadził sankcję karną w postaci grzywny od 1000 zł do 1 000 000 zł za nieprowadzenie dokumentacji dotyczącej wpłat do PPK. Dlatego jednym z zadań podmiotów zatrudniających jest prawidłowe zidentyfikowanie, jakie dokumenty powinny być w danym podmiocie gromadzone i przechowywane. Należy zatem zadbać, aby audyt PPK przeprowadzony w jednostce sektora finansów publicznych obejmował nie tylko dokumentację wdrożeniową PPK, ale także prawidłowe udokumentowanie innych zdarzeń dotyczących planu kapitałowego.

dr Antoni Kolek
prezes Instytutu Emerytalnego

SPIS TREŚCI

RIO kontroluje gminne systemy odpadowe – analiza danych ze 123 gmin z lat 2017-2020

ANALIZY SAMORZĄDOWE - DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA 5/2022 

Regionalne izby obrachunkowe z całej Polski w 2021 r. zbierały dane dotyczące gospodarowania odpadami komunalnymi w wybranych gminach w latach 2017-2020. W ostatnim czasie analizę tych danych zaprezentowała RIO w Opolu jako koordynator tego przedsięwzięcia.

Opublikowana analiza, która ostatecznie objęła dane ze 123 gmin, wskazuje na szereg niezwykle interesujących kwestii, dotyczących strony finansowej gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi, funkcjonujących w oparciu o przepisy ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2022 r. poz. 1297 z późn. zm., dalej również: u.c.p.g.). Opublikowany dokument jednocześnie potwierdza, że najbardziej popularnymi metodami ustalania tzw. opłat śmieciowych są metody od mieszkańca i od gospodarstwa domowego, w tym połączenie tych dwóch metod. Incydentalnie, wśród gmin objętych badaniem pojawiały się dwie pozostałe metody, tj. metoda od ilości zużytej wody i metoda powierzchniowa (od powierzchni lokalu mieszkalnego).
RIO w swojej analizie wskazuje również na fakt, że podejmowane przez rady gmin uchwały z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi, w stosunku do których właściwość do oceny ich legalności posiada właśnie RIO, stanowią ponad 1/3 wszystkich uchwał z zakresu podatków i opłat lokalnych, które trafiają do poszczególnych izb, a co więcej, nieprawidłowości są w nich stwierdzane nieproporcjonalnie często. Słusznie jednak RIO podkreśla, że jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest bardzo częsta nowelizacja przepisów u.c.p.g.
Podstawowym zakresem badania było jednak sprawdzenie, czy gminne systemy odpadowe się samobilansują, co – teoretycznie – przed dniem 23 września 2021 r. było obowiązkiem. Przypomnijmy bowiem, że z tym dniem weszła w życie ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach (Dz.U. poz. 1648), która wprowadziła do art. 6r u.c.p.g. nowy ust. 2da. Stanowi on, że „Rada gminy może postanowić, w drodze uchwały, o pokryciu części kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z dochodów własnych niepochodzących z pobranej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w przypadku gdy:
1) środki pozyskane z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi są niewystarczające na pokrycie kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym kosztów, o których mowa w ust. 2-2c, lub 2) celem jest obniżenie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi pobieranych od właścicieli nieruchomości”.
W badanym okresie (2017-2020) zanotowano w całej grupie badanych gmin z roku na rok wzrost zarówno dochodów, jak i wydatków związanych z systemem gospodarowania odpadami komunalnymi, przy czym wzrost wydatków był większy niż wzrost dochodów, co spowodowało, że wzrastał również deficyt tych środków. Przekładając to indywidualnie na poszczególne gminy wskazano, że w ciągu 4 lat objętych badaniem dodatnia różnica pomiędzy wydatkami a dochodami (tj. nadwyżka dochodów nad wydatkami) wystąpiła w 125 przypadkach, natomiast ujemna różnica (deficyt) w 367 przypadkach.
W badanym okresie zaobserwowano również wzrost zaległości (w ciągu czterech lat o ponad 58%), które średnio wynosiły ponad 6% uzyskanych dochodów systemu (najwięcej zaległości odnotowano w gminach wiejskich, natomiast najmniej w miastach na prawach powiatu). Analiza przedstawionych przez RIO danych prowadzi przy tym do wniosku, że w wielu przypadkach odzyskanie wymagalnych należności za dany okres pozwoliłoby na zbilansowanie się systemu odpadowego.
Z przeprowadzonych przez RIO badań widoczny jest również wzrost kosztów, jakie gminy ponoszą na realizację samego zadania, polegającego na odbiorze i zagospodarowaniu odpadów komunalnych. W badanym czteroletnim okresie wzrost ten wyniósł ponad 83%.
Bardzo interesujące dane zawarto w analizie w punkcie odnoszącym się do dochodów i wydatków systemu odpadowego per capita. Dokonana przez RIO analiza wykazała również istotne rozbieżności między liczbą mieszkańców według danych pochodzących z Głównego Urzędu Statystycznego, liczbą mieszkańców według rejestru mieszkańców w danej jednostce, a liczbą mieszkańców objętych złożonymi przez właścicieli nieruchomości tzw. deklaracjami śmieciowymi. Różnice te sięgają niekiedy nawet 20%, co – jak wskazano w analizie, – jest bardzo niepokojące. Niewątpliwie fakt ten ma istotny wpływ na kwestie bilansowania się systemu odpadowego. Jak również wskazano w analizie, rozbieżności w liczbie mieszkańców (liczby mieszkańców wg rejestru mieszkańców oraz wg GUS) stanowią około 4%. Natomiast w stosunku do liczby mieszkańców wg złożonych deklaracji a liczby mieszkańców wg GUS, rozbieżności sięgają przeciętnie około 16%, przy czym są liczne jednostki, w których niedobór osób wykazanych w deklaracjach przekracza wskazane powyżej 20%. Wskazuje to, że koszt systemu jest rozkładany na mniejszą liczbę osób, niż faktyczna liczba osób korzystających z systemu. Innymi słowy, RIO wskazuje, że gdyby deklaracje były sporządzane rzetelnie (liczby osób w deklaracjach byłyby zbieżne z danymi GUS), opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi mogłyby statystycznie być niższe o 16%.
Przekładając globalne dochody i wydatki funkcjonowania systemu na jednego mieszkańca RIO wskazuje, że w poszczególnych latach objętych badaniem średnio dochody stanowiły odpowiednio 131 zł, 137 zł, 156 zł i 218 zł, natomiast wydatki 136 zł, 151 zł, 173 zł i 241 zł.
W analizie zawarto również informacje o stanowiskach samych gmin w kontekście największych trudności, jakie mają w odniesieniu do funkcjonowania gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi. Jak wskazano w analizie, zgromadzone wyniki potwierdzają, że realizując to zadanie własne, gminy nie do końca potrafiły oszacować zarówno stronę dochodową, jak i wydatkową systemu i tym samym wystąpiło zjawisko „niebilansowania się” systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Najczęściej wskazywaną przez gminy trudnością jest brak skutecznych narzędzi, które pozwoliłyby na pełną weryfikację danych w zakresie liczby osób faktycznie zamieszkujących daną nieruchomość. Drugim najczęściej wskazywanym przez gminy problemem jest brak systematycznych wpłat mieszkańców z tytułu opłat śmieciowych oraz trudności z ich windykacją. Kolejnym czynnikiem, powodującym najwięcej trudności w funkcjonowaniu gminnych systemów, jest niewielka liczba podmiotów uczestniczących w postępowaniach przetargowych na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych. Gminy wskazują bowiem, że najczęściej w przetargach składane są jedna lub dwie oferty. Problemem dla gmin są również częste zmiany w przepisach oraz wzrost ilości odpadów wytwarzanych przez mieszkańców, co niewątpliwie wpływa na wzrost kosztów systemu. Część gmin jako problem wskazała również małą elastyczność przepisów ustawowych w zakresie ustalania częstotliwości odbierania poszczególnych frakcji odpadów komunalnych. Odrębnym problemem wpływającym na koszty jest również niewłaściwa segregacja odpadów przez samych mieszkańców, co jest związane z ich niewystarczającą świadomością ekologiczną na temat należytego postępowania z tymi odpadami.
Choć przeprowadzona przez RIO analiza funkcjonowania gminnych systemów jest wyłącznie wycinkowa, to w sposób jednoznaczny wskazuje na konieczność systemowych zmian przepisów dotyczących tej problematyki. Nadzieję można wiązać z projektowanymi regulacjami odnoszącymi się do rozszerzonej odpowiedzialności producenta i wprowadzenia systemu kaucyjnego, jednakże wydaje się, że te działania ustawowe okażą się niewystarczające, aby wyeliminować najczęściej pojawiające się problemy i nieprawidłowości. Słusznie wskazano w analizie, że jedną z istotniejszych zmian legislacyjnych do wprowadzenia powinna być ta, dająca gminom możliwość faktycznej weryfikacji rzetelności złożonych deklaracji śmieciowych. Godnym pochwalenia jest również postulat RIO, aby w sposób rozsądny wspierać rozwiązania oparte o formułę in house.

Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski
i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu

SPIS TREŚCI

Kolejne ułatwienia w budowaniu – projekt nowelizacji Prawa budowlanego

ANALIZY SAMORZĄDOWE - DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA 5/2022 

Możliwość budowy domów jednorodzinnych o powierzchni poniżej i powyżej 70 m2 według jednolitej procedury, utworzenie Bazy Projektów Budowlanych, mniej formalności przy przystąpieniu do użytkowania budynku – to niektóre zmiany przewidziane w rządowym projekcie nowelizacji Prawa budowlanego.

Zwolnienie domów jednorodzinnych o powierzchni do 70 m2 z pozwolenia na budowę oraz zgłoszenia sprzeciwu przez organ administracji architektoniczno-budowlanej wprowadziła nowelizacja Prawa budowlanego z 17 września 2021 r. Rządowy projekt nowelizacji Prawa budowlanego przewiduje ujednolicenie procedury budowy domów jednorodzinnych niezależnie od powierzchni. Projekt wyłącza możliwość zgłoszenia sprzeciwu wobec wszystkich budynków mieszkalnych jednorodzinnych zwolnionych z pozwolenia na budowę.

WIĘCEJ BUDYNKÓW BEZ DECYZJI O POZWOLENIU NA BUDOWĘ I ZGŁOSZENIA

Poszerzeniu ulegnie katalog obiektów budowlanych, zwolnionych z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę oraz dokonania zgłoszenia. Do katalogu inwestycji zwolnionych z pozwolenia na budowę, ale wymagających zgłoszenia, będą dodane części budowlane wolno stojącej elektrowni wiatrowej, której całkowita wysokość jest większa niż 3 m i nie większa niż 12 m oraz której moc nie przekracza mocy mikroinstalacji, a odległość jej usytuowania od granic działki jest nie mniejsza niż jej całkowita wysokość. Takie inwestycje na etapie zgłoszenia będą wymagały sporządzenia planu sytuacyjnego i projektu architektoniczno-budowlanego, a na etapie rozpoczęcia robót budowlanych konieczne będzie sporządzenie projektu technicznego i zapewnienie udziału kierownika budowy. Obiekty te o wysokości do 3 m będą zwolnione z pozwolenia na budowę i zgłoszenia.
W celu walki z suszą tylko zgłoszenia będzie wymagać budowa wylotów do cieków naturalnych oraz budowa zbiorników na wody opadowe lub roztopowe o pojemności większej niż 3 m3 i nie większej niż 10 m3. Budowa takich zbiorników do 3 m3 nie będzie wymagała zgłoszenia.

BAZA PROJEKTÓW BUDOWLANYCH

Nowością jest utworzenie Bazy Projektów Budowlanych. Chodzi o ułatwienie organom administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego dostępu do projektów budowlanych (sporządzonych w postaci elektronicznej) w przypadku wniosków (np. o pozwolenie na budowę lub o pozwolenie na użytkowanie), zgłoszeń i zawiadomień. Do wniosków, zgłoszeń i zawiadomień inwestor wskaże numer projektu, który został umieszczony (przez inwestora lub projektanta) w Bazie Projektów Budowlanych.
Projekt wprowadza kary za nieterminowe wydawanie decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę.

UŁATWIENIA W ODDAWANIU BUDYNKÓW DO UŻYTKU

Pozwolenie na użytkowanie będzie wymagane jedynie wówczas, gdy przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego nastąpi przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych, jak również gdy sam inwestor dobrowolnie o to występuje, mimo że uzyskanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie nie jest wymagane. W pozostałych przypadkach wymagane będzie zawiadomienie o zakończeniu budowy.
W przypadku domów jednorodzinnych oraz obiektów budowlanych kategorii III (domów letniskowych, budynków gospodarczych, garaży do dwóch stanowisk włącznie) nastąpi odejście od procedury formalnego oddawania do użytkowania. Oddanie do użytkowania nastąpi po złożeniu przez kierownika budowy oświadczenia o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego. Przed przystąpieniem do użytkowania konieczne będzie dołączenie między innymi: projektu technicznego, protokołów badań i sprawdzeń przyłączy i instalacji, zapewniających użytkowanie obiektu budowlanego zgodnie z przeznaczeniem, dokumentacji geodezyjnej, zawierającej wyniki geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej oraz informacji o zgodności usytuowania obiektu budowlanego z projektem zagospodarowania działki lub terenu lub odstępstwach od tego projektu. Do dokumentacji budowy będzie trzeba dołączyć wykonaną przez kierownika budowy dokumentację fotograficzną. Chodzi o sprawdzenie zgodności wykonania budynku z projektem budowlanym.
Omawiany projekt nowelizacji Prawa budowlanego trafi pod obrady rządu, a następnie do prac w Sejmie. Projekt jest przewidziany do wykonania w wykazie prac legislacyjnych rządu na IV kwartał 2022 r.

Aneta Mościcka
prawnik, dziennikarka prawna od 2001 r.

SPIS TREŚCI

Zmiany w ustawie o dochodach samorządów – dodatkowe wsparcie finansów JST?

ANALIZY SAMORZĄDOWE - DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA 5/2022 

Potrzebą wsparcia samorządów w zakresie poprawy efektywności energetycznej oraz ograniczenia kosztów zakupu ciepła rząd tłumaczy uchwaloną przez Sejm nowelizację ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw.

Z nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw wynika, że samorządy będą mogły wykorzystać dodatkowe środki już w 2022 r.
Nowelizacja umożliwia przekazanie samorządom w roku 2022 dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych w kwocie 13 673 mld zł, co ma przede wszystkim poprawić efektywność energetyczną oraz ograniczyć koszty zakupu ciepła ponoszone przez odbiorców. Z uwagi na wcześniejsze dofinansowanie samorządów, w roku 2023 nie otrzymają one części rozwojowej subwencji ogólnej. Nie zostanie ona zaplanowana w projekcie ustawy budżetowej na rok 2023.
Łączna kwota dodatkowych dochodów składa się z dwóch kwot. Pierwsza (7 793 mld zł) nawiązuje do wysokości części rozwojowej subwencji ogólnej, która zostanie przekazana do gmin, powiatów i województw w roku 2023. Środki z tej kwoty otrzymają wszystkie jednostki, proporcjonalnie do wysokości dochodów, z tytułu udziału we wpływach z PIT planowanych na rok 2023. Druga kwota (5 880 mld zł), pozostająca po rozdysponowaniu wskazanej wyżej kwoty odpowiadającej części rozwojowej subwencji ogólnej, zostanie rozdzielona na części przysługujące poszczególnym rodzajom JST, tj. gminom, powiatom i województwom, proporcjonalnie do wysokości udziału planowanych na rok 2023 dochodów, z tytułu udziałów we wpływach z PIT.
Dodatkowe dochody Minister Finansów przekaże do JST do końca 2022 r., możliwe będzie ich przekazanie w ratach.
Zmienione przepisy obligują samorządy do przeznaczenia na poprawę efektywności energetycznej oraz wspomaganie ograniczenia kosztów zakupu ciepła ponoszonych przez odbiorców w latach 2022–2025, wydatków w kwocie nie mniejszej niż równowartość 15 % kwoty otrzymanych w 2022 r. dodatkowych dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Nowelizacja wprowadza czasowe preferencje w zakresie zasady zrównoważenia części bieżącej budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz limitu długu. Zmiany przewidują przedłużenie możliwości bilansowania części bieżącej budżetu jednostki samorządu terytorialnego na lata 2023-2025 wolnymi środkami będącymi w dyspozycji samorządu. Zmienione przepisy umożliwiają niespełnienie przez samorząd relacji ograniczającej wysokość spłaty długu, czyli indywidualnego limitu spłaty zobowiązań, o którym mowa w art. 243 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, pod warunkiem że łączna kwota długu samorządu nie przekroczy 100% jej dochodów, ogółem
pomniejszonych o dotacje i środki o podobnym oraz powiększonych o planowane przychody z tytułów określonych w art. 217 ust. 2 pkt 4-8 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (między innymi z prywatyzacji majątku samorządu, spłaty udzielonych pożyczek w latach ubiegłych) nieprzeznaczone na sfinansowanie deficytu budżetowego. Samorząd będzie mógł przekroczyć indywidualny limit spłaty zobowiązań wyłącznie w przypadku, gdy taka sytuacja nie zagrozi realizacji zadań publicznych.
Nastąpi wydłużenie o rok wydatkowania środków otrzymanych z budżetu państwa przez gminy w roku 2021, z przeznaczeniem na wsparcie finansowe inwestycji w zakresie wodociągów i zaopatrzenia w wodę oraz w zakresie kanalizacji.
Znowelizowane przepisy umożliwiają w roku 2023 modyfikację sposobu obliczania części stałej składki rocznej, płaconej przez gminy na rzecz związku metropolitalnego. Podstawą do ustalenia składki będzie dochód gminy z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, powiększony o wartość dodatkowego dochodu przypadającego gminie w roku 2022 z tytułu udziału we wpływach z PIT.
Omawiana nowelizacja wejdzie w życie z dniem następującym po dniu jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Obecnie trafiła do prac w Senacie.

OPINIA ZMP I UMP

Związek Miast Polskich i Unia Metropolii Polskich odniosły się krytycznie do rządowej nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw. Wskazują, że nie stanowi ona żadnego dodatkowego wsparcia finansów JST; jest tylko przesunięciem o kilka miesięcy przekazania kwot, które byłyby należne JST według nowego, ryczałtowego mechanizmu redystrybucji udziałów w PIT. Zgodnie z nowelizacją, w przyszłorocznym budżecie państwa kwoty te nie będą zaplanowane, zlikwidowana jest część rozwojowa subwencji ogólnej. Związek Miast Polskich i Unia Metropolii Polskich domaga się zamiast tego przesunięcia – objęcia JST, realizujących podstawowe usługi publiczne dla obywateli, osłoną inflacyjną z budżetu centralnego, analogicznie do osłony antyinflacyjnej innych sektorów. Rząd przekazał ważny dla samorządów projekt, bez zachowania trybu określonego w przepisach, w tym bez opinii Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
W ocenie Związku Miast Polskich i Unii Metropolii Polskich nowelizacja, podobnie jak jednorazowa kwota 8 mld w grudniu 2021 roku na konto ubytków w roku 2022, zakłóci płynność tegorocznych oraz przyszłorocznych budżetów JST. Ich zdaniem nowelizacja w żadnym stopniu nie rekompensuje dotychczasowych ubytków JST w bieżących dochodach własnych, jakimi są udziały we wpływach z podatku PIT. Ponadto zmienione przepisy przewidują redystrybucję kwoty, która jest przenoszona z likwidowanej, przyszłorocznej subwencji rozwojowej, w sposób niezwiązany z tymi ubytkami, zasilając niektóre JST kosztem innych. Związek Miast Polskich i Unia Metropolii Polskich domagają się pełnego zrekompensowania skutków, wprowadzanych od 2019 r. kolejnych zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Aneta Mościcka
prawnik, dziennikarka prawna od 2001 r.

SPIS TREŚCI

Gospodarowanie ściekami komunalnymi – nowe obowiązki i kary pieniężne dla gmin

ANALIZY SAMORZĄDOWE - DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA 5/2022 

9 sierpnia 2022 r. weszła w życie zdecydowana większość przepisów ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2022 poz. 1549). Dokonują one m.in. znacznych modyfikacji w regulacjach służących realizowaniu przez gminy zadania własnego z zakresu oczyszczania ścieków komunalnych. Wprowadzone zmiany wiążą się z powstaniem nowych obowiązków po stronie gmin i stworzeniem systemu administracyjnych kar pieniężnych za ich niewykonywanie. Ustawodawca nakazał również dostosowanie niektórych uchwał rad gmin do nowego stanu prawnego oraz podjęcie innych działań przez organy gmin.

NOWE OBOWIĄZKI GMIN

Komentowane zmiany stanu prawnego dotknęły szereg przepisów, choć koncentrują się one w głównej mierze na przepisach ustawy z dnia
20 lipca 2017 r. – Prawo wodne. Modyfikacje w tym względzie dzielą się na dotyczące aspektów merytorycznych oczyszczania ścieków komunalnych w aglomeracjach i odnoszące się do zagadnień natury sprawozdawczej.
Kluczowe z punktu widzenia organów gmin jest wyrażenie wprost w art. 87a Prawa wodnego szeregu wymagań stawianych aglomeracjom, które odnoszą się do: wyposażenia ich w odpowiednią sieć kanalizacyjną, postępowania z ładunkiem zanieczyszczeń niezebranym tą siecią, zapewnienia właściwej wydajności oczyszczalni ścieków oraz stosowania technologii oczyszczania ścieków adekwatnej do celów funkcjonowania aglomeracji. Wymagania te będą stanowić punkt odniesienia dla organów Wód Polskich, uzgadniających wyznaczenie aglomeracji albo zmiany obszaru, granic i równoważnej liczby mieszkańców aglomeracji.
Za pośrednictwem zmienianych przepisów Prawa wodnego doszło też do rozszerzenia obowiązku współdziałania organów gmin z Wodami Polskimi na potrzeby przygotowywania aktualizacji krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych, za pośrednictwem ankiet i sprawozdań przygotowywanych przez gminy (art. 89-90
i art. 96a Prawa wodnego).
Szczególną uwagę należy zwrócić na bardzo krótkie terminy (7 dni) na opracowanie i przedłożenie poprawek lub uzupełnień do ankiet i sprawozdań. Przekroczenie tych terminów może wywoływać negatywne skutki dla gmin.

ADMINISTRACYJNE KARY PIENIĘŻNE DLA GMIN

Zmiany istotne dla samorządu gminnego wiążą się z ustanowieniem w przepisach Prawa wodnego systemu administracyjnych kar pieniężnych za niewykonywanie przez gminy obowiązków związanych z oczyszczaniem ścieków komunalnych w aglomeracjach. W każdym przypadku kary pieniężne będą nakładane w drodze decyzji administracyjnych wymierzanych przez organy wchodzące w skład Wód Polskich. W zależności od rodzaju naruszenia, organem nakładającym karę pieniężną będzie albo dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej albo Prezes Wód Polskich. Od decyzji wydawanych w sprawach zastrzeżonych dla dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej będzie przysługiwało odwołanie do Prezesa Wód Polskich, natomiast od decyzji wydawanych w sprawach zastrzeżonych dla Prezesa Wód Polskich – wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ten organ. Administracyjną karę pieniężną należy uiścić w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o jej nałożeniu stała się ostateczna. W zakresie nieuregulowanym w Prawie wodnym do administracyjnych kar pieniężnych stosuje się przepisy działu IVa ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego („k.p.a.”), w tym dotyczące odstąpienia od wymierzenia takiej kary.

Pierwszą grupę sankcji stanowią administracyjne kary pieniężne dotyczące niewykonywania przez organy wykonawcze gmin obowiązków sprawozdawczych. Są to sprawy zastrzeżone dla dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej. Przewidziano następujące podstawy wymierzania kar pieniężnych za nieprzekazanie Wodom Polskim:

  • sprawozdania albo poprawionego lub uzupełnionego sprawozdania z realizacji krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania do ich przedłożenia;
  • ankiety albo poprawionej lub uzupełnionej ankiety na potrzeby aktualizacji krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania do ich przedłożenia.

Wysokość powyższych kar pieniężnych może wynieść do 10 000 złotych, przy czym w toku określania ich wysokości powinny zostać wzięte pod uwagę ogólne dyrektywy wymiaru administracyjnej kary pieniężnej, wynikające z art. 189d k.p.a.
Drugą grupę sankcji stanowią administracyjne kary pieniężne dotyczące niespełniania przez aglomeracje, wyznaczane przez organy stanowiące gmin, wymagań określonych w art. 87a Prawa wodnego. Są to sprawy zastrzeżone dla Prezesa Wód Polskich.

Jeżeli kara pieniężna będzie dotyczyć niespełniania przez aglomerację innych wymagań określonych w art. 87a Prawa wodnego, np. wyposażenia aglomeracji w sieć kanalizacyjną gwarantującą zbieranie co najmniej 98% ładunku zanieczyszczeń z obszaru aglomeracji, to jej wysokość może wynieść do 200 zł za każdą równoważną liczbę mieszkańców odpowiadającą ładunkowi zanieczyszczeń z obszaru aglomeracji:

  • który nie jest zbierany przez sieć kanalizacyjną tej aglomeracji i który narusza wymagania określone w art. 87a pkt 1-2 Prawa wodnego;
  • który przekracza liczbę równoważną liczbie mieszkańców określającą wydajność oczyszczalni ścieków z aglomeracji – w przypadku warunku obecnego w art. 87a pkt 3 Prawa wodnego.
  • Tego rodzaju kary pieniężne będą wymierzane każdego roku za rok poprzedni, do momentu osiągnięcia przez aglomerację zgodności z wymaganiami ujętymi w art. 87a Prawa wodnego.

Jeżeli kara pieniężna będzie dotyczyć niestosowania adekwatnej technologii oczyszczania ścieków z aglomeracji (art. 87a pkt 4 Prawa wodnego), to jej wysokość może wynieść do 10 000 zł, przy czym w toku określania jej wysokości powinny zostać wzięte pod uwagę przede wszystkim: liczba naruszeń i ich waga. Obecny w art. 472b ust. 5 Prawa wodnego zwrot „przede wszystkim” wskazywałby na możliwość uwzględnienia również ogólnych dyrektyw wymiaru administracyjnej kary pieniężnej, wynikających z art. 189d k.p.a.
Co istotne, do 31 grudnia 2027 r. nie stosuje się przepisów Prawa wodnego, dotyczących kar pieniężnych w odniesieniu do aglomeracji istniejących przed 9 sierpnia 2022 r.

DOSTOSOWANIE UCHWAŁ RAD GMIN I DALSZE KROKI

Dokonane zmiany stanu prawnego wymagają ich odzwierciedlenia w niektórych uchwałach podejmowanych przez rady gmin w sprawach usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych.
Na gminy nałożono obowiązek zniesienia w terminie do 9 lutego 2024 r. aglomeracji wyznaczonych przed 9 sierpnia 2022 r. i niespełniających wymagań dotyczących równoważnej liczby mieszkańców.
Dalsze kroki gmin wymagają „niezwłocznego” dostosowania aglomeracji do warunków ujętych w art. 87a Prawa wodnego, przy czym odpowiednie zmiany w ramach aglomeracji powinny nastąpić nie później niż do 31 grudnia 2027 r. Mając na uwadze złożoność nowych wymagań i czasochłonność czynności służących ich wdrażaniu, nie powinno się pozostawiać właściwych działań „na ostatni moment”.

Tymon Grabarczyk
associate w Praktyce Infrastruktury i Energetyki
Kancelaria Domański Zakrzewski Palinka sp.k.

SPIS TREŚCI

Urlop na żądanie – czy pracodawca musi wyrazić zgodę?

PRAWO PRACY - SAS 5/2022

Instytucja urlopu na żądanie postrzegana jest jako złoty środek na usprawiedliwienie nieobecności w pracy, w szczególności w sytuacjach wyjątkowych i nieprzewidzianych. Konstrukcja przepisu art. 1672 Kodeksu pracy, który brzmi: „Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.”, co umożliwia pracownikowi zażądać urlopu w trybie niemal natychmiastowym.

Często w praktyce urlop na żądanie jest zgłaszany na krótko przed rozpoczęciem pracy we wczesnych godzinach porannych, co skutkuje popularnym określeniem urlopu na żądanie jako „kacowego”, w praktyce jest to jednak bardzo krzywdzące określenie dla większości pracowników, korzystających z urlopu na żądanie z innych powodów. Najczęstszymi przypadkami, jakie powodują konieczność wykorzystania tego uprawnienia są sytuacje posiadające znamiona siły wyższej, jak np. niespodziewana awaria samochodu, w wyniku czego pracownik wie, że nie będzie w stanie dotrzeć do pracy lub też nieprzewidziane sytuacje życiowe. Z tego tytułu w planowanej zmianie Kodeksu pracy na podstawie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158, zwanej powszechnie Dyrektywą unijną „work-life balance”, zostanie przewidziany nowy rodzaj nieobecności w pracy pracowników, który przeznaczony jest dla nieobecności w pracy z powodu siły wyższej, takiej jak konieczność zaopiekowania się chorym (w tym dalszym) członkiem rodziny.
Wielu pracowników postrzega „urlop na żądanie” jako swoisty pewnik i wręcz obowiązek pracodawcy do udzielenia im dnia wolnego. Pamiętać jednak należy, że dla jego skutecznego zastosowania konieczne jest zachowanie formalnych wymogów. Jednym z najistotniejszych warunków umożliwiających skorzystanie z urlopu na żądanie jest termin złożenia wniosku o urlop; zgodnie z art. 1672 k.p. pracownik może zgłosić żądanie urlopu nawet w dniu rozpoczęcia urlopu. Warunkiem jest jednak, aby do złożenia żądania doszło jeszcze przed momentem, w którym pracownik powinien rozpocząć pracę. Taki wymóg potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2006 roku (sygn. akt I PK 128/06).
Tym samym nie wzbudza wątpliwości, że złożenie żądania musi mieć miejsce przed rozpoczęciem pracy, nie jest natomiast jednoznacznie określone, z jakim wyprzedzeniem należy złożyć takie żądanie. Czy zwrot „do chwili przewidywanego rozpoczęcia pracy przez pracownika” oznacza, że wystarczy zadzwonić do pracodawcy na minutę przed rozpoczęciem pracy i zażądać urlopu, bądź też nawet nie kontaktować się z nim osobiście i przesłać żądanie mailem? Takie rozwiązanie byłoby możliwe w związku z możliwością składania żądania bez konieczności dochowania jakiejkolwiek formy.
W praktyce przyjmuje się, iż pracownik powinien poinformować pracodawcę o żądaniu urlopu na tyle wcześnie, aby pracodawca miał możliwość zapewnienia zastępstwa pracownika, który korzysta z urlopu na żądanie. Składanie żądania w ostatniej chwili telefonicznie bądź nawet za pośrednictwem poczty elektronicznej, w przypadku której zgodnie z art. 61 § 1 k.c., jako oświadczenie woli złożone jest skutecznie w momencie wpłynięcia wiadomości na serwer pracodawcy, to w praktyce niemal oczywiste jest, iż pracodawca przeczyta wiadomość dopiero po terminie rozpoczęcia pracy przez pracownika, czego pracownicy są świadomi i mogą starać się to wykorzystać w celu uzyskania milczącej zgody pracodawcy na urlop.
Przepisy jednak nie przewidują w niniejszym przypadku milczącej zgody, gdyż art. 1672  k.p. wyraźnie wskazuje na fakt, że to pracodawca udziela urlopu – tym samym nie może dojść do udzielenia urlopu poprzez zaniechanie działania.
 Jak było wskazane powyżej, art. 1672 k.p. jest dość mylący. Wydaje się, że pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu na żądanie. To jednak pracodawca udziela urlopu, więc jest to działanie zależne od jego woli. W takim wypadku postawienie pracodawcy w zasadzie przed faktem dokonanym, bez możliwości podjęcia przez niego racjonalnej decyzji poprzez zażądanie urlopu formalnie w terminie, jednak w praktyce w czasie uniemożliwiającym jakiekolwiek działanie, należy uznać za naruszenie prawa podmiotowego, co w związku z brzmieniem art. 8 k.p. jest niedopuszczalne. W takim wypadku pracownik naraża się na nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy, co może być uznane za przyczynę uzasadniającą zwolnienie, w tym zwolnienie dyscyplinarne.
 Ponadto, mimo iż pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu na żądanie, w orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, zgodnie z którym pracodawca w wyjątkowych przypadkach ma prawo nie udzielić pracownikowi urlopu na żądanie. Wynika to między innymi z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2008 roku (sygn. akt II PK 26/08), wedle którego samo złożenie wniosku przez pracownika nie oznacza możliwości rozpoczęcia urlopu na żądanie. Konieczna jest decyzja pracodawcy, na którą pracownik powinien poczekać. Oznacza to, że aby rozpocząć urlop na żądanie pracownik musi otrzymać zgodę od pracodawcy, jest jednak pewien wyjątek od przedstawionej reguły, w szczególnych przypadkach, gdy pracownik zgłasza swoje żądanie znacznie wcześniej. Jeśli dokonuje się zgłoszenia urlopu na żądanie, np. 2 dni przed jego rozpoczęciem, to w takim wypadku pracownik, który nie otrzymał żadnej odpowiedzi od pracodawcy, mimo iż dochował wszelkich formalności związanych ze zgłaszaniem żądania i posiada pewność, że pracodawca faktycznie zapoznał się z żądaniem, może rozpocząć urlop bez jego udzielenia przez pracodawcę. Spowodowane jest to faktem, iż pracodawca faktycznie posiada obowiązek udzielenia urlopu na żądanie pracownikowi, który zgłasza taki wniosek. W takim wypadku brak odpowiedzi można potraktować jako milczącą zgodę pracodawcy, który mimo istnienia obowiązku udzielenia urlopu nie zaoponował stanowczo przed jego udzieleniem. Takie stanowisko potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 roku, sygn. akt II PK 197/04. Nie zmienia to jednak faktu, że nawet w takim wypadku faktycznie pracodawca uprawniony jest do odmówienia pracownikowi udzielenia urlopu na żądanie. Możliwe jest, że pracodawca nie jest wstanie w żaden sposób zorganizować zastępstwa dla pracownika, gdyż zmiennicy tego pracownika nie mogą być zatrudniani w nadgodzinach, a co do zasady zmiana harmonogramu pracy w podobnym przypadku jest niedopuszczalna. W efekcie pracodawca mimo woli udzielenia urlopu na żądanie może nie mieć fizycznej możliwości spełnienia tego obowiązku.

Krzysztof Sosnowski
Wojewódka i Wspólnicy

SPIS TREŚCI

Rynek energii w obliczu kryzysu

RYNEK ENERGII - SAS 5/2022

Zbliżający się sezon zimowy dla wielu samorządów oznacza konieczność zawarcia nowych umów na dostawy energii elektrycznej. W tym roku sytuacja rynkowa – nie tylko w Polsce, ale w całej Europie – zmieniła się diametralnie w związku z kryzysem sektora energetycznego, będącym skutkiem agresji Rosji na Ukrainę.

Trudna sytuacja na europejskim rynku energii, jak nigdy wcześniej, skierowała powszechną uwagę na mechanizmy rynkowe kształtujące ceny energii elektrycznej w krajach UE. W przeszłości ceny raczej nie skłaniały do zainteresowania czynnikami wpływającymi na koszty produkcji prądu zużywanego przez samorządy, firmy i gospodarstwa domowe. Jednak agresja Rosji na Ukrainę wywarła wpływ na światowe rynki gazu i węgla, stanowiących ważne składniki kosztów produkcji prądu w polskich elektrowniach.
Ceny energii elektrycznej w Polsce i Europie są kształtowane zgodnie z mechanizmami rynkowymi, ściśle określonymi w przepisach obowiązującego prawa. Wysokość hurtowych cen energii, po których kupują ją sprzedawcy, jest wprost uzależniona od ponoszonych przez elektrownie kosztów, związanych z koniecznością zakupu paliw i uprawnień do emisji CO2. W konsekwencji firmy energetyczne dostarczające prąd samorządom, gospodarce i odbiorcom indywidualnym mają bardzo ograniczony wpływ na kształtowanie cen widniejących na fakturach.

GIEŁDA ENERGII, CZYLI JAK DZIAŁA RYNEK KSZTAŁTUJĄCY CENY

Działający w Polsce sprzedawcy energii elektrycznej nie są i nie mogą być jej producentami. Zgodnie z tzw. obligiem giełdowym producenci energii muszą sprzedawać ją na giełdzie (poza ustawowymi wyłączeniami dla np. OZE i wysokosprawnej kogeneracji). Obowiązek ten obejmuje również tych właścicieli elektrowni, którzy kapitałowo lub w inny sposób są powiązani ze sprzedawcami energii. W efekcie sprzedawcy muszą swoją ofertę wyliczać na podstawie aktualnych cen giełdowych, w tym kontraktów terminowych, podlegających obecnie dynamicznym zmianom wywołanym przez wpływ agresywnej polityki Rosji. Mechanizm ten funkcjonuje we wszystkich krajach Unii Europejskiej, pomagając w zapewnieniu uczciwej konkurencji między firmami sprzedającymi energię elektryczną odbiorcom końcowym. Dlatego zjawisko szybko rosnących cen energii objęło cały europejski rynek.
Ustalanie cen, czyli co wpływa na wartość energii sprzedawanej na giełdzie
Energia w pierwszej kolejności jest dostarczana do systemu elektroenergetycznego przez najtańsze elektrownie. Obecnie w Polsce są to kolejno: odnawialne źródła energii (OZE), jednostki zasilane węglem brunatnym i kamiennym, a na końcu – najdroższe w zestawieniu – jednostki gazowe. Najdroższe źródła są włączane do systemu zależnie od wielkości aktualnego zapotrzebowania na energię elektryczną i warunków atmosferycznych, które mają wpływ na poziom produkcji energii z OZE. Im większe zapotrzebowanie na energię i im mniejsza produkcja z OZE, tym więcej coraz droższych jednostek wytwarza prąd, co ma bezpośredni wpływ na giełdową wycenę energii. Zgodnie z zasadami obowiązującymi na całym europejskim rynku energetycznym, cenę kształtuje też energia z wymiany transgranicznej (importowana spoza Polski lub sprzedawana do innych krajów).
Cena energii sprzedawanej na giełdzie ustalana jest na podstawie ceny oferowanej przez najdroższą jednostkę funkcjonującą w danym momencie w systemie. Zasada tzw. ceny krańcowej w warunkach polskich oznacza, że niemal zawsze cena energii jest kształtowana przez elektrownie węglowe lub elektrownie gazowe.
Przykładowo, podczas słonecznego i wietrznego dnia system energetyczny opiera się na energii ze słońca i wiatru, wspieranej w miarę potrzeb przez najtańsze elektrownie konwencjonalne, które wyznaczają poziom cen. Ale już w godzinach wieczornego szczytu zapotrzebowania, kiedy słońce zachodzi, do systemu włączane są coraz droższe elektrownie węglowe i gazowe, co ma wpływ na wzrost giełdowych cen energii.

EUROPEJSKI RYNEK ENERGII

Polska jest częścią jednolitego europejskiego rynku energii, funkcjonującego we wszystkich krajach Wspólnoty w oparciu o te same reguły określone w prawie. Oznacza to, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, podmioty zagraniczne mogą kupować energię w Polsce, a polskie – za granicą. Transakcje te limitowane są dostępnymi zdolnościami przesyłowymi, a ich kierunek uzależniony jest od występujących w danych obszarach cen. Okresowo import taniej energii może obniżać ceny w Polsce. W obecnej sytuacji jednak, przy niskiej produkcji zachodnich elektrowni jądrowych i OZE, w tym przede wszystkim najtańszych elektrowni wodnych, w pozostałych państwach europejskich ceny energii elektrycznej wyznaczane są przede wszystkim przez jednostki gazowe. W ostatnim czasie hurtowa cena w Polsce często bywała niższa niż w strefach sąsiednich, w konsekwencji czego Polska eksportowała energię. Zjawisko to również ma wpływ na ceny energii dostępnej dla polskich sprzedawców.

CAŁA EUROPA SZUKA OSZCZĘDNOŚCI

W reakcji na kryzys energetyczny kolejne państwa Unii Europejskiej wprowadzają programy zachęcające, a nawet zmuszające do oszczędzania energii – zarówno w administracji centralnej oraz samorządowej, jak i w przedsiębiorstwach, a nawet w gospodarstwach domowych. Dzięki zakładanej redukcji zużycia prądu i gazu, rządy chcą wpłynąć na obniżenie cen energii oraz stabilizację systemów energetycznych. Programy oszczędzania podczas zbliżającej się zimy przybierają różne formy. W Grecji nakazano urzędnikom ograniczenie korzystania z klimatyzacji i wyłączanie komputerów po pracy. Z kolei w Danii i Hiszpanii od października we wszystkich budynkach użyteczności publicznej zarządzono obniżenie temperatury do 19 stopni Celsjusza, a węgierskie instytucje państwowe muszą zaoszczędzić aż 25% gazu. Również Włochy nakazały obniżenie temperatury w budynkach administracji, skracając jednocześnie o dwa tygodnie sezon grzewczy i dzienną redukcję korzystania z kaloryferów o godzinę. W innych krajach coraz powszechniejsze jest m.in. wygaszanie lub skracanie czasu podświetlenia budynków użyteczności publicznej, pomników i zabytków, ale też reklam i neonów.
W Polsce administracja rządowa, ale także samorządowa zostały zobowiązane do zmniejszenia zużycia prądu o 10% od 1 października 2022 r. Kolejnym krokiem zalecanym przez rząd jest zmiana zewnętrznego oświetlenia na energooszczędne, które w przypadku latarni ulicznych typu LED zużywa nawet o połowę mniej prądu niż tradycyjne lampy sodowe.

Materiał powstał we współpracy
z PGE Polska Grupa Energetyczna

SPIS TREŚCI

Więcej pieniędzy dla warsztatów terapii zajęciowej oraz zakładów aktywności zawodowej

ANALIZY I KOMENTARZE - SAS 5/2022

Rząd planuje zwiększyć kwoty dofinansowania rocznego pobytu jednego uczestnika w warsztatach terapii zajęciowej oraz dofinansowania kosztów rocznego pobytu osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, zatrudnionej w zakładach aktywności zawodowej, co ma poprawić funkcjonowanie tych placówek.

Chodzi o projekt zmian w rozporządzeniu w sprawie algorytmu przekazywania środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych samorządom wojewódzkim i powiatowym, który rząd ma przyjąć w IV kwartale 2022 r.
Dotychczasowe kwoty dofinansowania kosztów rocznego pobytu uczestnika w warsztatach terapii zajęciowej (dalej: WTZ) oraz kwoty dofinansowania kosztów rocznego pobytu osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zatrudnionej w zakładzie aktywności zawodowej (dalej: ZAZ), nie pokrywają wszystkich ponoszonych przez WTZ i ZAZ kosztów działalności.
W przypadku WTZ, zgodnie z § 19 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004 r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej (Dz.U. z 2021 r. poz. 2284) do kosztów działalności warsztatu, które mogą być dofinansowywane ze środków PFRON zalicza się między innymi koszty: wynagrodzenia pracowników warsztatu, należnych od pracodawcy składek na ubezpieczenie społeczne pracowników, a także składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Solidarnościowy oraz odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych – w przypadku ich ponoszenia, koszty wpłat podstawowych oraz wpłat dodatkowych do pracowniczych planów kapitałowych w rozumieniu ustawy o pracowniczych planach kapitałowych, finansowanych przez warsztat, niezbędnych materiałów, energii, usług materialnych i usług niematerialnych związanych z funkcjonowaniem warsztatu, koszty niezbędnych materiałów, energii, usług materialnych i usług niematerialnych związanych z funkcjonowaniem warsztatu, koszty dowozu uczestników lub eksploatacji samochodu, związanej z realizacją programu rehabilitacyjnego i niezbędną obsługą działalności warsztatu, a także koszty materiałów do terapii zajęciowej w pracowniach, w tym w pracowni gospodarstwa domowego. Koszty związane z zatrudnieniem pracowników stanowią nawet 90% wszystkich kosztów działalności ZAZ, które mogą być pokrywane ze środków publicznych (dotacji z PFRON lub z samorządu województwa). Warsztaty mają dużą rotację pracowników, co jest związane ze zbyt niskimi wynagrodzeniami. Dodatkowym problemem jest wzrost cen, między innymi energii, paliw, towarów i usług.
Coroczny wzrost wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę systematycznie zwiększa koszty działalności zakładów, powoduje to bowiem automatycznie wzrost wynagrodzeń pracowników ZAZ.

PROPONOWANE ZMIANY

Celem projektu nowelizacji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 maja 2003 r. w sprawie algorytmu przekazywania środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych samorządom wojewódzkim i powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1605, z późn. zm.) jest zwiększenie wysokości dofinansowania kosztów rocznego pobytu jednego uczestnika w WTZ oraz dofinansowania kosztów rocznego pobytu osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zatrudnionej w ZAZ.
Projekt rozporządzenia podnosi wysokość dofinansowania w WTZ w 2022 r. z kwoty 24 096 zł do kwoty 25 896 zł, do kwoty w wysokości 27 696 zł w 2023 r., 29 496 zł w 2024 r. oraz 31 296 zł w 2025 r. i w latach następnych. Projekt rozporządzenia podnosi również kwotę dofinansowania w ZAZ w roku 2022 z kwoty
27 500 zł do kwoty 28 500 zł, do kwoty 31 000 zł w 2023 i w latach następnych.
Zróżnicowanie wysokości przyrostów dofinansowania środków według algorytmu na jedną osobę zatrudnioną w ZAZ w stosunku do jednego uczestnika w WTZ, wynika z tego, że ZAZ korzystają również z dofinansowania udzielonego przez PFRON do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, zgodnie z art. 26a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 573, z późn. zm.) oraz z możliwości korzystania ze środków wypracowanych z działalności wytwórczej lub usługowej, tj. ze sprzedaży wyrobów lub usług.

Aneta Mościcka
prawnik, dziennikarka prawna od 2001 r.

SPIS TREŚCI

Przegląd legislacyjny

AKTUALNOŚCI | PRZEGLĄD LEGISLACYJNY - SAS 5/2022

WYNAGRODZENIA NAUCZYCIELI

15 września 2022 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 września 2022 r. w sprawie dodatków, wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw oraz innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy dla nauczycieli zatrudnionych w okręgowych ośrodkach wychowawczych, zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich oraz szkołach przy zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz.U. z dnia 14 września 2022 r., poz. 1942).

Rozporządzenie określa wysokość stawek dodatków: motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy, o których mowa w art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela; szczegółowe warunki przyznawania tych dodatków oraz dodatku za wysługę lat; szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw; wysokość i warunki wypłacania składników wynagrodzenia, o których mowa w art. 30 ust. 1 pkt 4 Karty Nauczyciela – dla nauczycieli zatrudnionych w okręgowych ośrodkach wychowawczych, zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich oraz szkołach przy zakładach karnych i aresztach śledczych.

EWIDENCJA KIERUJĄCYCH POJAZDAMI

17 września 2022 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 września 2022 r. w sprawie ewidencji kierujących pojazdami naruszających przepisy ruchu drogowego (Dz.U. z dnia 15 września 2022 r., poz. 1951).

Rozporządzenie określa: warunki i sposób prowadzenia ewidencji kierujących pojazdami silnikowymi oraz motorowerami naruszających przepisy ruchu drogowego, sposób punktowania i liczbę punktów odpowiadających naruszeniu przepisów ruchu drogowego popełnionemu przez osobę uprawnioną do kierowania pojazdem silnikowym lub motorowerem; tryb występowania z wnioskami o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji; sposób i tryb udzielania osobie wpisanej do ewidencji informacji i wydawania zaświadczeń o dotyczących tej osoby naruszeniach wpisanych do ewidencji i przypisanych im punktach.

MINIMALNE WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ W 2023 R.

1 stycznia 2023 r. wejdzie w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. (Dz.U. z dnia 15 września 2019 r., poz. 1952).

W 2023 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wzrośnie w dwóch etapach. Od 1 stycznia najniższa pensja będzie wynosiła 3490 zł, a od 1 lipca – 3600 zł. Oznacza to, że przeciętna wysokość minimalnego wynagrodzenia w 2023 r. wyniesie 3545 zł. W przyszłym roku wzrośnie także minimalna stawka godzinowa dla określonych umów cywilnoprawnych – od 1 stycznia będzie wynosić 22,80 zł, a od 1 lipca – 23,50 zł. W stosunku do 2015 r. płaca minimalna wzrośnie na rękę od 1 lipca 2023 r. o ponad 116% (w 2015 r. najniższa pensja wynosiła 1286,16 zł netto, a od 1 lipca 2023 r. będzie to 2783,86 zł netto).

SPIS TREŚCI

Przyjęty projekt ustawy budżetowej na 2023 rok

AKTUALNOŚCI | PROJEKTY - SAS 5/2022

27 września Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy budżetowej na rok 2023, przewidujący znaczny wzrost zarówno wydatków, jak i dochodów państwowej kasy.

Dochody budżetu państwa planowane są na poziomie 604,7 mld zł, a wydatki 672,7 mld zł. Będą one po obu stronach o ponad 100 mld zł wyższe, niż w tegorocznej ustawie budżetowej. Deficyt budżetu państwa na koniec 2023 r. wyniesie nie więcej niż 68 mld zł. Rząd przewiduje na 2023 rok niemal 10-procentową inflację, co może być jednym z czynników takiego sporego wzrostu tych liczb.
Tym razem rząd przyjął projekt ostatecznie, po konsultacjach z Radą Dialogu Społecznego. Ustawa zostanie uchwalona w połowie grudnia.

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI - SAS 5 / 2022

AKTUALNOŚCI / PROJEKTY 

Ochrona ludności i klęski żywiołowe
Dochody JST – 13 mld zł na 2022 r.
Dodatek energetyczny
Przyjęty projekt ustawy budżetowej na 2023 rok

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY

ANALIZY I KOMENTARZE

Ważne zmiany w gminnej gospodarce ściekowej 
Więcej pieniędzy dla warsztatów terapii zajęciowej oraz zakładów aktywności zawodowej 
Roszczenia gmin z tytułu realizacji zadań własnych i zleconych
Oświadczenie woli wójta w imieniu gminy a jej reprezentowanie

RYNEK ENERGII

Rynek energii w obliczu kryzysu 
BOŚ Bank wspiera samorządy terytorialne w realizacji inwestycji podnoszących efektywność energetyczną

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU

Czy umowę użyczenia nieruchomości może podpisać wójt gminy jako reprezentant gminy i jednocześnie właściciel nieruchomośći?
Czy komisja rewizyjna rady gminy, powiatu może formułować zalecenia pokontrolne?
Konsekwencje głosowania radnego nad uchwałą dotyczącą jego interesu prawnego
Ustalanie diety sołtysa-radnego musi być zgodne z ustawą o samorządzie gminnym

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Jaki jest okres przedawnienia roszczeń właścicieli nieruchomości w stosunku do gminy?
Inicjatywa przyjęcia lub zmiany planu miejscowego 
Wykładnia sądowa osoby niepełnosprawnej w strukturze administracji samorządowej 

FINANSE SAMORZĄDU

Gmina żąda zwrotu nadmiernie pobranej dotacji oświatowej przez przedszkole niepubliczne 
Jeżeli reklama jest szyldem, nie podlega opłacie reklamowej 

PRAWO PRACY

Urlop na żądanie – czy pracodawca musi wyrazić zgodę?
Ochrona zatrudnienia społecznego inspektora pracy w jednostkach samorządu terytorialnego

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Zarzuty odwołania w zakresie warunków przetargowych muszą być poparte dowodami
Statystyka odwołań korzystna dla zamawiających
Zamawiający wyklucza wykonawcę, gdy podejrzewa zmowę przetargową
Zakaz zmiany parametrów urządzeń w ramach udzielania wyjaśnień
Faktura nie stanowi umowy – ważne dla prowadzących rejestr umów 

 

DODATEK BIULETYN SAMORZĄDOWCA 5/2022

ANALIZY SAMORZĄDOWE

Gospodarowanie ściekami komunalnymi – nowe obowiązki i kary pieniężne dla gmin
Zmiany w ustawie o dochodach samorządów – dodatkowe wsparcie finansów JST? 
Kolejne ułatwienia w budowaniu – projekt nowelizacji Prawa budowlanego
RIO kontroluje gminne systemy odpadowe – analiza danych ze 123 gmin z lat 2017-2020
Audyt PPK w jednostce sektora finansów publicznych
Wodociągi i kanalizacja w obliczu nowych wyzwań
Strategiczne rozwiązania w gospodarce odpadami

SĄDY O SAMORZĄDACH

Rada gminy nie może uprawniać wójta gminy do rozstrzygania wątpliwości związanych z uchwalonym przez nią regulaminem
Powołanie komisji konkursowej i ustalenie jej składu oraz trybu pracy należy do wójta, burmistrza, prezydenta miasta

Z GMIN, MIAST I POWIATÓW

Program „Profilaktyka złamań osteoporotycznych dla mieszkańców powiatu wałeckiego na lata 2020-2022”
Finanse samorządowe i sytuacja szpitali głównymi tematami posiedzenia Zarządu ZPP
Nowoczesne rozwiązania płatnicze w miastach
Pandemiczny kryzys zdrowia psychicznego naszych uczniów nasila się. Jak sobie z tym poradzić?

WYDARZENIA SAMORZĄDOWE

O zwiększeniu roli sekretarza podczas VI Kongresu Sekretarzy

 

DODATEK ORZECZNICTWO I ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE DLA SAMORZĄDÓW

ORZECZNICTWO SN I SĄDÓW POWSZECHNYCH

Ocena rzeczywistego sposobu wykorzystania gruntu
Nadrzędność ustawy o pracownikach samorządowych wobec Kodeksu pracy

ORZECZNICTWO SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

Burmistrz ma obowiązek udostępnić informację publiczną na wniosek radnego gminy
Kara administracyjna za naruszenie obowiązków przewidzianych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
Realizacja budowy przyłącza następuje na koszt osoby ubiegającej się o przyłączenie nieruchomości do sieci

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE WOJEWODÓW

Plan sieci publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez gminę wymaga opinii kuratora
Uchwała w sprawie diet radnych wymaga publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym
Rada gminy powinna dostosować wysokość stypendium do sytuacji materialnej uczniów oraz innych okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE REGIONALNYCH IZB OBRACHUNKOWYCH

Uchwała dot. zwolnienia z podatku od nieruchomości budynków, zajętych przez uchodźców z Ukrainy, narusza przepisy
Zasady i tryb dotowania spółek wodnych przez gminę

Wydawca: SKIBNIEWSKI MEDIA, Warszawa