Wykorzystanie środków w ramach funduszu sołeckiego na podstawie zmienionego budżetu gminy
FINANSE SAMORZĄDU - SAS 1 / 2012
PYTANIE SEKRETARZA GMINY:
Rada gminy podjęła uchwałę o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego na 2011 r. Z zachowaniem wszelkich procedur zostały złożone i przyjęte wnioski z poszczególnych sołectw, po czym przy tworzeniu budżetu na następny rok, z uwagi na brak środków po „ostrych cięciach”, nie wprowadzono tego zadania do budżetu. Już w trakcie roku budżetowego część wnioskodawców (po dokonaniu odpowiednich zmian w budżecie) również w części zrealizowała zapisane we wniosku zadania (nie wykorzystano wszystkich środków wyliczonych na sołectwo). Czy taka praktyka jest prawidłowa? Czy można zarzucić wójtowi, że nie realizuje uchwał? Wreszcie, czy będzie można wnioskować do wojewody o zwrot należnej części wydatków?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Stosownie do art. 1 ust. 1 ustawy o funduszu sołeckim, rada gminy rozstrzyga o wyodrębnieniu w budżecie gminy środków stanowiących fundusz sołecki, zwany dalej „funduszem”, do dnia 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy, podejmując uchwałę, w której wyraża zgodę albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu w roku budżetowym. Z treści pytania wynika, że rada gminy w ustawą przewidzianym terminie podjęła uchwałę o wyodrębnieniu funduszu sołeckiego na 2011 r., jednak z uwagi na brak środków w budżecie gminy na 2011 r. nie zaplanowano i nie uchwalono środków na realizację zadań przez sołectwa.
Z dalszej części pytania wynika jednak, że już w trakcie roku budżetowego dokonano odpowiednich zmian w budżecie i część wnioskodawców, czyli sołectw, zrealizowała przewidziane zadania. Zasadą jest uprzednie planowanie i uchwalenie budżetu gminy, niezbędne jest bowiem podjęcie w tym zakresie przez radę gminy właściwej uchwały. Podjęcie tego typu uchwały należy do wyłącznych kompetencji rady gminy. Z treści pytania wynika jednak, że już w trakcie roku dokonano „odpowiednich” zmian w budżecie, czyli przypuszczać należy, że podjęto stosowną uchwałę (uchwały) rady gminy w tym zakresie, na mocy których zmieniono uprzednio uchwalony budżet gminy. W wyniku tych zmian budżetu gminy doszło do „wygospodarowania” środków na uprzednio wyodrębniony uchwałą fundusz sołecki.
FUNDUSZ SOŁECKI
Zauważyć należy, że – zgodnie z piśmiennictwem przedmiotu – „Fundusz sołecki stanowi integralną część budżetu gminy, zaś wydatki realizowane w ramach funduszu sołeckiego ujmowane są jako wydatki budżetu gminy i klasyfikowane według właściwych podziałek klasyfikacji budżetowej. Istnienie funduszu sołeckiego nie upoważnia sołectw i sołtysa do dokonywania wydatków budżetowych. Sołectwo nie posiada też odrębnego planu finansowego, który wskazywałby sposób realizacji wydatków z zakresu funduszu sołeckiego. Wydatki te realizowane są przez jednostki budżetowe albo w ramach planu finansowego urzędu gminy, albo w ramach planu finansowego innej jednostki budżetowej, realizującej wydatki wynikające z funduszu sołeckiego. Do wydatków realizowanych w ramach funduszu sołeckiego zastosowanie mają wszystkie te zasady, które stosuje się do pozostałych wydatków budżetowych. Również odpowiedzialność za prawidłowe wykonanie wydatków ujętych w funduszu sołeckim spoczywać będzie, tak jak i w zakresie realizacji całego budżetu, na wójcie, burmistrzu lub prezydencie.” (R. Kowalczyk, Komentarz do art. 1 ustawy o funduszu sołeckim, Lex2011).
BEZ NARUSZENIA PRAWA
Mając na uwadze, że wykorzystanie środków w ramach funduszu sołeckiego nastąpiło na podstawie zmienionego budżetu gminy, i – jak wynika z treści pytania – w jego granicach (pytający wskazuje, że nie wykorzystano wszystkich środków „wyliczonych” na sołectwa), to wydaje się, że trudno jest mówić o tym, że zostało naruszone prawo.
Podobnie w przypadku kwestii naruszenia prawa przez wójta. W pytaniu nie sprecyzowano uchwał, których niewykonanie i w jakim zakresie można zarzucić wójtowi. Jeśli wójt wykorzystał środki finansowe otrzymane z związku ze zmianami w budżecie gminy, to - z uwagi, że zmiany te dla swej skuteczności prawnej musiały zostać wprowadzone uchwałą rady gminy - wykorzystując środki finansowe „wygospodarowane” dla sołectwa i przyznane mu na podstawie stosownej uchwały rady pozostającej w obrocie prawnym, wójt w istocie działa w wykonaniu tychże uchwał.
Natomiast w trzeciej poruszanej w pytaniu kwestii dotyczącej możliwości wnioskowania o zwrot wydatków dokonanych w związku z realizacją funduszu sołeckiego, zauważyć należy, że stosownie do art. 2 ust. 4 ustawy o funduszu sołeckim, gmina otrzymuje z budżetu państwa zwrot, w formie dotacji celowej, części wydatków wykonanych w ramach funduszu. Zwrot obejmuje wydatki wykonane w roku poprzedzającym rok budżetowy. Przepisy doprecyzowujące tryb zwrotu środków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego znajdują się w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 25 stycznia 2010 r. w sprawie trybu zwrotu części wydatków gmin wykonanych w ramach funduszu sołeckiego. Zgodnie z powołanym rozporządzeniem gmina składa wniosek o zwrot wydatków – według ustalonego w rozporządzeniu wzoru - do właściwego wojewody w terminie do dnia 31 maja roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków.
BEZ ZWROTU WYDATKÓW
W wymienionym wniosku gmina wykazuje wydatki wykonane, według stanu na dzień 31 grudnia roku, za który składany jest wniosek. Po sprawdzeniu prawidłowości wniosku (pod względem rachunkowym oraz formalnym), wojewoda dokonuje zwrotu wydatków na rachunek budżetu gminy w terminie do dnia 31 sierpnia roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków.
Zwrot ten jest formą dotacji celowej z budżetu państwa. Jak z powyższych przepisów prawa wynika, podstawę do złożenia przez gminę wniosku o zwrot części wydatków stanowią wydatki faktycznie wykonane, a nie planowane, w ramach funduszu sołeckiego za rok poprzedzający rok budżetowy. W takim stanie prawnym, jak się wydaje, w stanie faktycznym przedstawionym w pytaniu złożenie wniosku o zwrot wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego nie będzie nieuzasadnione.
Monika Truksa
