Kto płaci za badania i uzyskanie odpowiednich kwalifikacji kierowcy?
PRAWO PRACY - SAS 1 / 2012
PYTANIE SEKRETARZA GMINY:
Nasz zakład zatrudnia kierowcę, który wykonuje przewóz osób (samochodem posiadającym 8 miejsc siedzących + kierowca), przewóz rzeczy (samochodem ciężarowym) oraz kieruje zwykłym samochodem posiadającym również status samochodu ciężarowego (kratka), wożąc osoby i rzeczy. Kierowca posiada stosowne uprawnienia - prawo jazdy odpowiednich kategorii, świadectwa lekarskie oraz badania psychotechniczne i inne.
PYTANIE 1. Kto płaci za uzyskanie przez kierowcę odpowiednich kwalifikacji, np. w sytuacji, gdy świadectwo badań psychotechnicznych uprawniające do przewozu osób traci ważność - kto (pracodawca czy pracownik) jest obowiązany do uiszczenia opłat?
PYTANIE 2. Co w sytuacji, kiedy zmieniające się przepisy nakładają obowiązek uzyskania dodatkowych kwalifikacji do wykonywania zawodu kierowcy lub też uzyskane uprawnienia tracą ważność i należy je przedłużyć?
PYTANIE 3. Czy jeśli kierowca nie zadba o przedłużenie kwalifikacji (z powodów niezależnych od niego), np. do przewozu osób, czy może zostać zwolniony z pracy za niezawinioną utratę uprawnień?
ODPOWIEDŹ 1:
Wymogi, jakie powinni spełniać kierowcy zawodowi, określone są w przepisach art. 39a – 39l ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym - tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 ze zm. (dalej utd), a także w art. 3, art. 4 i art. 5 ustawy z dnia 17 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie ustawy — Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 235, poz. 1701). Do dokumentów potwierdzających kwalifikacje do pracy na stanowisku kierowcy wykonującego przewozy drogowe należą:
- prawo jazdy kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E,
- orzeczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na stanowisku kierowcy,
- zaświadczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do kierowania pojazdami, dla których wymagana jest określona kategoria prawa jazdy (por. art. 39j utd),
- orzeczenie psychologiczne potwierdzające brak przeciwwskazań psychologicznych do pracy na stanowisku kierowcy (por. art. 39k utd).
Ponadto kierowca musi uzyskać kwalifikację wstępną lub przyspieszoną oraz ukończyć szkolenie okresowe (por. art. 39b – art. 39d utd). Stosownie do art. 39 l ust. 1 utd, p rzedsiębiorca lub inny podmiot wykonujący przewóz drogowy jest obowiązany do:
- kierowania kierowców na:
– szkolenia okresowe,
– badania lekarskie i psychologiczne;
- pokrywania kosztów badań lekarskich i psychologicznych;
- przechowywania przez cały okres zatrudnienia kierowcy kopii:
– świadectw kwalifikacji zawodowej,
– orzeczeń lekarskich i psychologicznych;
- prowadzenia dokumentacji dotyczącej badań lekarskich i psychologicznych;
- przekazania kierowcy z chwilą rozwiązania stosunku pracy kopii orzeczeń i świadectw, o których mowa w pkt 3.
Ust. 2. Przedsiębiorca lub inny podmiot wykonujący przewóz drogowy może pokryć koszty szkoleń okresowych kierowcy.
Ust. 3. Spełnienie przez przedsiębiorcę lub przez inny podmiot wykonujący przewóz drogowy obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b, uznaje się za równoznaczne ze spełnieniem obowiązków pracodawcy w zakresie wykonywania wstępnych i okresowych badań lekarskich, o których mowa w art. 229 § 1 i 2 Kodeksu pracy.
Przepis art. 39 ust. 1 pkt l lit. b i pkt 2 utd przewiduje bezwzględny obowiązek przedsiębiorcy lub innego podmiotu wykonującego przewóz drogowy, który zatrudnia kierowcę, nie tylko kierowania kierowcy na badania lekarskie i psychologiczne, ale także pokrywania kosztów tych badań. Natomiast w przypadku szkoleń okresowych na pracodawcy spoczywa obowiązek kierowania kierowcy na przedmiotowe szkolenia, lecz to kierowca musi je opłacić (art. 39 l ust. 1 pkt 1 lit. a utd). Pracodawca nie ma obowiązku pokrycia kosztów szkolenia okresowego kierowcy, a jedynie uprawnienie w tym zakresie (art. 39l ust. 2 utd). W świetle powyższego stwierdzić należy, że badanie psychotechniczne, jako mieszczące się w kategorii badań psychologicznych (wiąże się bowiem z psychologią pracy), jest obowiązany sfinansować pracodawca. Konstrukcja art. 39 l jednoznacznie wskazuje, że pracodawca jest obciążony tylko kosztami badań lekarskich i psychologicznych kierowców, natomiast wszelkie inne koszty związane z uzyskaniem wymaganych kwalifikacji do pracy na stanowisku kierowcy ponosi sam zainteresowany, czyli kierowca.
ODPOWIEDŹ 2:
Powołana wyżej ustawa z dnia 17 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie ustawy — Prawo o ruchu drogowym wprowadziła do utd rozdział 7a zatytułowany Kierowcy wykonujący przewóz drogowy (art. 39a – 39m utd) poświęcony kwalifikacjom wymaganym od osób zatrudnionych na stanowisku kierowcy. Ustawa ta ma na celu implementację do polskiego systemu prawnego postanowień dyrektywy 2003/59/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie wstępnej kwalifikacji i okresowego szkolenia kierowców niektórych pojazdów drogowych do przewozu rzeczy lub osób, zmieniającej rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 oraz dyrektywę Rady 91/439/EWG i uchylającej dyrektywę Rady 76/914/EWG. W rządowym projekcie omawianej ustawy zwrócono uwagę, że „dla kierowców, którzy będą obowiązani uzyskiwać kwalifikację wstępną, uzyskanie tej kwalifikacji będzie dużym wydatkiem finansowym.
W związku z powyższym proponowana regulacja zakłada możliwość uzyskiwania kwalifikacji wstępnej w szkołach o profilu zawodowym. Ułatwi to z pewnością dostęp młodych ludzi do zawodu kierowcy, likwidując jednocześnie obciążanie ich dużymi kosztami kwalifikacji wstępnej.” Jednocześnie w projekcie podano, iż koszt kwalifikacji wstępnej dla każdego zainteresowanego (biorąc pod uwagę obecne ceny organizowanych szkoleń dla instruktorów – gdzie szkolenie obejmuje porównywalną liczbę godzin, oraz cenę szkolenia na prawo jazdy kategorii C lub D) to około 4 000 zł. Jednak ze względu na fakt, że szkolenia będą organizowane na zasadach wolnorynkowych, należy przewidzieć, że ceny mogą kształtować się różnie w zależności od przedsiębiorcy czy rejonu kraju. Natomiast koszt szkolenia okresowego - ze względu na krótszy czas jego trwania, wynosi około 400 zł. W projekcie ustawy wskazano również, iż koszt związany z wymianą prawa jazdy będą ponosili kierowcy i przewiduje się, że nie będzie on przekraczał obecnej kwoty związanej z wydaniem lub wymianą prawa jazdy.
Reasumując, uzasadnienie projektu ww. ustawy z dnia 17 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie ustawy — Prawo o ruchu drogowym potwierdza wyrażone w pkt 1 stanowisko, w myśl którego koszty uzyskania kwalifikacji niezbędnych do pracy na stanowisku kierowcy – poza kosztami badań lekarskich i psychologicznych - pokrywa kierowca.
ODPOWIEDŹ 3:
Jeżeli dany kierowca nie będzie legitymował się kwalifikacjami wymaganymi do pracy na tym stanowisku, to będzie to podstawa do wypowiedzenia mu umowy o pracę. O nieprzydatności (choćby częściowej) pracownika do pracy na stanowisku kierowcy można mówić zarówno wtedy, gdy dana osoba utraci zdolność do wykonywania tej pracy ze względu na stan zdrowia, jak i wówczas, gdy nie będzie mieć tej zdolności z powodu niezawinionej przez siebie utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy kierowcy.
Monika Mikucka
Podstawa prawna:
– Art. 39 l ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym - tekst jednolity: (Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 ze zm.)
