Nieprawidłowe wyliczenie podatku VAT
ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 1 / 2012
Kiedy zamawiający poprawi omyłkę a kiedy odrzuci ofertę w związku z nieprawidłowym wyliczeniem podatku VAT?
Odróżnienie oczywistej omyłki rachunkowej lub innej omyłki podlegającej poprawieniu od błędu w obliczeniu ceny skutkującym odrzuceniem oferty, budzi na gruncie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych duże kontrowersje.
Przedstawiony problem pozostaje aktualny w związku z wydaniem przez Sąd Najwyższy dwóch orzeczeń, w których stanął on na stanowisku, iż określenie w ofercie ceny brutto z uwzględnieniem nieprawidłowej stawki podatku od towarów i usług stanowi błąd w obliczeniu ceny, jeżeli brak jest ustawowych przesłanek wystąpienia omyłki (por. uchwały SN z dnia 20 października 2011 roku, sygn. akt: III CZP 52/11 i III CZP 53/11). Tym niemniej, nadal pozostały pewne wątpliwości w zakresie odróżnienia nieścisłości odnoszących się do wyliczenia podatku VAT, stanowiących omyłki podlegające poprawieniu, od nieścisłości noszących znamiona błędu w obliczeniu ceny.
KIEDY BŁĄD W OBLICZENIU CENY
Wskazane uchwały Sądu Najwyższego zostały wydane w związku z powstaniem rozbieżności w linii orzeczniczej Krajowej Izby Odwoławczej w przedmiocie oceny, czy zastosowanie przez wykonawcę nieprawidłowej stawki podatku VAT przy obliczeniu ceny ofertowej pociąga za sobą powstanie po stronie zamawiającego obowiązku odrzucenia oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6) ustawy pzp, czy też ofertę taką należy przyjąć do oceny, po ewentualnym potraktowaniu wadliwej stawki VAT jako omyłki i dokonaniu odpowiedniej korekty ceny, względnie uznaniu treści oferty w zakresie nieprawidłowej stawki podatku VAT jako niepodważalnego oświadczenia wykonawcy, które jakkolwiek pozostaje w sprzeczności z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, to nie stwarza podstawy do odrzucenia oferty przez zamawiającego. Sąd Najwyższy opowiedział się za niedopuszczalnością tej ostatniej interpretacji uznając, iż zastosowanie nieprawidłowej stawki podatku VAT stanowi błąd w obliczeniu ceny skutkujący odrzuceniem oferty. Należy więc odrzucić ofertę wykonawcy, który np. obliczył cenę wg stawki 23%, podczas gdy przepisy prawa podatkowego nakładają obowiązek podatkowy wg stawki 8%. Natomiast odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2) ustawy pzp będzie podlegała oferta wykonawcy w przypadku, gdy obliczył on cenę w ofercie wg stawki podatku VAT innej niż określona przez zamawiającego w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia.
KIEDY POTRAKTOWAĆ JAKO OMYŁKĘ
Oczywista omyłka rachunkowa, to przede wszystkim omyłka matematyczna dająca się poprawić przy zastosowaniu elementarnej wiedzy z zakresu dodawania i mnożenia. Oczywistość omyłki należy zdefiniować jako dającą się zauważyć na pierwszy rzut oka, którą da się poprawić tylko na jeden sposób. W przypadku, gdy możliwe są co najmniej dwa sposoby poprawienia takiej omyłki, z których każdy będzie powodował inny skutek rachunkowy nie można uznać, iż zaistniała oczywista omyłka rachunkowa.
Ustawa pzp nakazuje przy poprawianiu oczywistej omyłki uwzględniać konsekwencje rachunkowe dokonywanych zmian, co oznacza, iż dopuszczalny jest wpływ dokonanej korekty na cenę oferty. Jako przykład takiej omyłki należy wskazać sytuację, kiedy pomimo zastosowania prawidłowej stawki podatku VAT zgodnie ze Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia wyliczona kwota podatku VAT, stanowiąca wynik działania arytmetycznego (iloczynu ceny netto i stawki podatku VAT) będzie nieprawidłowa, co w konsekwencji prowadzić będzie do błędnego wyliczenia ceny brutto (por. wyrok KIO z dnia 1 kwietnia 2010 roku sygn. akt: KIO/UZP 275/10). Ponadto z omyłką będziemy mieli do czynienia w przypadku, gdy nie została w ofercie wykonawcy wyartykułowana wprost cena bez podatku VAT (cena netto), jednak podatek ten zawierał się w wartości przedstawionej w ofercie, na skutek czego cena netto była możliwa do określenia wprost, a zamawiający miał wszelkie informacje umożliwiające jej jednoznaczne ustalenie za pomocą prostego działania matematycznego (por. wyrok KIO z dnia 18 marca 2011 roku, sygn. akt: KIO/UZP 443/11). W tym ostatnim przypadku należy uznać, iż zachodzi inna omyłka polegająca na niezgodności treści oferty z treścią Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia w rozumieniu art. 87 ust. 2 pkt 3) ustawy pzp. We wskazanych powyżej przypadkach, na zamawiającym spoczywa obowiązek dokonania korekty zaistniałych uchybień oraz poinformowania wykonawców o tym fakcie, przy czym w drugiej z przedstawionych sytuacji wykonawca może się sprzeciwić dokonaniu korekty oraz nie może ona prowadzić do istotnych zmian w treści oferty.
PROBLEM STAWKI NIEISTNIEJĄCEJ
Wątpliwości może budzić sytuacja, kiedy przy obliczeniu ceny została zastosowana stawka nieistniejąca, np. w wysokości 7% zamiast 8%, przy czym zachowana została prawidłowa kwalifikacja zamówienia z punktu widzenia prawnopodatkowego. Należy w tym przypadku rozważyć, czy naruszenie takie kwalifikuje się do poprawy na podstawie art. 87 ust. 2 pkt 3) ustawy pzp czy też podobnie, jak w przypadku zastosowania obowiązującej, ale niewłaściwej stawki podatku VAT należy ofertę odrzucić. Mając na uwadze, iż cena podawana przez wykonawcę jest ceną brutto, oraz zakładając prawidłową kwalifikację zamówienia przez wykonawcę należy przyjąć, iż uchybienie takie może podlegać poprawieniu na podstawie art. 87 ust. 2 pkt 3) ustawy pzp.
Wskazane powyżej przypadki uchybień dotyczących stawki podatku VAT, jako integralnego składnika ceny oferty, są jedynie kilkoma z wielu, które pojawiają się w praktyce udzielania zamówień publicznych. Mając na uwadze, iż od właściwej kwalifikacji danego uchybienia zależeć będzie wybór oferty, należy postulować daleko posuniętą ostrożność po stronie zamawiających przy ocenie ofert w tym zakresie.
Łukasz Mackiewicz
