Administracyjny tytuł wykonawczy decyzją administracyjną?
FINANSE SAMORZĄDU - SAS 6/2012
PYTANIE INSPEKTORA:
Czy tytuł wykonawczy stosowany w egzekucji należności pieniężnych wystawiony przez organ podatkowy (wójta, burmistrza, prezydenta lub osobę upoważnioną przez wójta) do naczelnika Urzędu Skarbowego jest decyzją administracyjną?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
W systemie polskiego prawa administracyjnego brak jest definicji legalnej pojęć „decyzja administracyjna” i „administracyjny tytuł wykonawczy”.
Stosownie do art. 104 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego, organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej, przy czym – w myśl art. 104 § 2 - decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji.
Zgodnie z poglądami doktryny prawa „W kodeksie zawarto zasadę załatwiania indywidualnych spraw administracyjnych przez wydanie decyzji (art. 104 k.p.a.). Oznacza to, że gdy uprawnienia lub obowiązki strony nie powstały bezpośrednio z mocy prawa, ale w wyniku konkretyzacji normy prawnej, organ administracji – jeśli nie jest przewidziana inna forma jego działania – obowiązany jest dokonać tej konkretyzacji w formie decyzji administracyjnej. (…) Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji. Decyzją administracyjną jest jednostronny akt, podjęty przez organ administracji publicznej, w konkretnej sprawie administracyjnej, skierowany do indywidualnie określonego podmiotu, z którym nie wiąże organu więź organizacyjna lub służbowa, a rozstrzygający o prawach i obowiązkach tego podmiotu na podstawie powszechnie obowiązującej normy prawa” (Z. Leoński, Zarys prawa administracyjnego, Warszawa 2004, str. 328).
ELEMENTY DECYZJI
Artykuł 107 § 1 k.p.a. zawiera katalog konstytutywnych elementów decyzji. I tak, decyzja powinna zawierać:
- oznaczenie organu administracji publicznej,
- datę wydania,
- oznaczenie strony lub stron,
- powołanie podstawy prawnej,
- rozstrzygnięcie,
- uzasadnienie faktyczne i prawne,
- pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie,
- podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji lub, jeżeli decyzja wydana została w formie dokumentu elektronicznego, powinna być opatrzona bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu,
- decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi.
Natomiast w odniesieniu do regulacji prawnych dotyczących administracyjnego tytułu wykonawczego, zastosowanie będą miały przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Stosownie do brzmienia art. 26 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, organ egzekucyjny wszczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, sporządzonego według ustalonego wzoru.
Z kolei art. 26 § 2 powołanej ustawy zawiera delegację ustawową dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych, na mocy której jest on upoważniony do określenia, w drodze rozporządzenia, wzoru tytułu wykonawczego, o którym mowa w § 1, przy czym wzór ten zawiera treść określoną w art. 27, a ponadto umożliwia elektroniczne przetwarzanie danych zawartych w tytule wykonawczym.
SKŁADOWE TYTUŁU WYKONAWCZEGO
Zgodnie z art. 27 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji tytuł wykonawczy zawiera:
- oznaczenie wierzyciela;
- wskazanie imienia i nazwiska lub firmy zobowiązanego i jego adresu, a także określenie zatrudniającego go pracodawcy i jego adresu, jeżeli wierzyciel posiada taką informację,
- treść podlegającego egzekucji obowiązku, podstawę prawną tego obowiązku oraz stwierdzenie, że obowiązek jest wymagalny, a w przypadku egzekucji należności pieniężnej – także określenie jej wysokości, terminu, od którego nalicza się odsetki z tytułu niezapłacenia należności w terminie, oraz rodzaju i stawki tych odsetek,
- wskazanie zabezpieczenia należności pieniężnej hipoteką przymusową albo przez ustanowienie zastawu skarbowego lub rejestrowego lub zastawu nieujawnionego w żadnym rejestrze, ze wskazaniem terminów powstania tych zabezpieczeń,
- wskazanie podstawy prawnej pierwszeństwa zaspokojenia należności pieniężnej, jeżeli należność korzysta z tego prawa i prawo to nie wynika z zabezpieczenia należności pieniężnej,
- wskazanie podstawy prawnej prowadzenia egzekucji administracyjnej,
- datę wystawienia tytułu, podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego oraz odcisk pieczęci urzędowej wierzyciela,
- pouczenie zobowiązanego o skutkach niezawiadomienia organu egzekucyjnego o zmianie miejsca pobytu,
- pouczenie zobowiązanego o przysługującym mu w terminie 7 dni prawie zgłoszenia do organu egzekucyjnego zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego,
- klauzulę organu egzekucyjnego o skierowaniu tytułu do egzekucji administracyjnej,
- wskazanie środków egzekucyjnych stosowanych w egzekucji należności pieniężnych.
W wykonaniu powyższej delegacji ustawowej wydano Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w załącznikach do którego zawarto m.in. urzędowe wzory tytułów wykonawczych.
Tytuł wykonawczy sporządzony według urzędowego wzoru, tj. na określonym wyżej wskazanym w rozporządzeniu formularzu, stanowi podstawę do wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego w trybie i na zasadach określonych w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Decyzja administracyjna może być podstawą do wystawienia tytułu wykonawczego, co wprost wynika z treści samego formularza (przykładowo – w formularzu TYT-1 w części D „Dane dotyczące należności i odsetek” w rubryce 30 jest wyodrębnione miejsce do wpisania podstawy prawnej należności, takiej jak m.in. orzeczenie (inny akt administracyjny, z dnia………, nr ……………..).
Zauważyć też należy, że w myśl art. 3 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, egzekucję administracyjną stosuje się m.in. do obowiązków określonych w art. 2, gdy wynikają one z decyzji lub postanowień właściwych organów.
PODSUMOWANIE
W ocenie autorki, brak jest wątpliwości co do tego, że administracyjny tytuł egzekucyjny nie jest decyzją administracyjną. Może natomiast zostać wystawiony, przez uprawniony do tego organ, w celu przymusowego wyegzekwowania obowiązku nałożonego uprzednio wydaną i wprowadzoną do obrotu prawnego decyzją administracyjną. W takiej sytuacji decyzja będzie miała charakter pierwotny w stosunku do wtórnej pozycji wystawionego w celu jej wykonania tytułu wykonawczego.
Monika Truksa
