Stosunek bezpośredniej podległości służbowej
PRAWO PRACY - SAS 6/2012
PYTANIE SEKRETARZA GMINY:
Z art. 26 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 233, poz. 1458) wynika, że nie można zatrudniać pracowników, jeżeli powstałby między tymi osobami stosunek bezpośredniej podległości służbowej. W urzędach jednak występują takie sytuacje, gdzie następuje pośredni stosunek służbowy, np.: pani skarbnik zatwierdza do wypłaty rachunki, które pod względem formalnym są opisywane przez jej męża, jako inspektora, który podlega burmistrzowi. A więc mąż stwierdza, że dokonano określonego zakupu, bądź wykonano usługę. Czy ewentualnie takie sytuacje nie szkodzą realizacji zadań finansowych?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
W opisanym przypadku nie został spełniony warunek bezpośredniej podległości służbowej, choć jeden z pracowników wykonuje zadania związane z pracą innego pracownika, a zatem zakaz zatrudnienia nie ma zastosowania. Zakaz określony w art. 26 ups odnosi się wyłącznie do sytuacji bezpośredniej podległości służbowej, która powinna wynikać ze schematu organizacyjnego jednostki (np. kierownik biura - pracownik biura, prezydent - zastępca prezydenta itd.). Tym niemniej brak możliwości zastosowania tego zakazu nie zwalnia pracowników z obowiązku stosowania pozostałych przepisów i dbałości o finanse jednostki.
Zgodnie z art. 26 ustawy o pracownikach samorządowych (dalej: ups) małżonkowie oraz osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, nie mogą być zatrudnieni w jednostkach, o których mowa w art. 2, jeżeli powstałby między tymi osobami stosunek bezpośredniej podległości służbowej.
KREWNI
Stosownie do art. 617 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, krewnymi w linii prostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej. Krewnymi w linii bocznej są osoby, które pochodzą od wspólnego przodka, a nie są krewnymi w linii prostej.
Stopień pokrewieństwa określa się według liczby urodzeń, wskutek których powstało pokrewieństwo (art. 617 § 2 krio). Z małżeństwa wynika powinowactwo między małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka. Co istotne, powinowactwo trwa mimo ustania małżeństwa (art. 618 § 1 krio).
Warunkiem zastosowania ww. zakazu jest „bezpośredniość” podległości służbowej. Nie wystarczy zatem pośrednia podległość wynikająca ze struktury pracowniczej jednostki i hierarchicznego podporządkowania w tej strukturze.
BEZPOŚREDNI PRZEŁOŻONY
Bezpośrednim przełożonym jest osoba, której pracownik podlega bezpośrednio, zgodnie ze schematem organizacyjnym jednostki.
W związku z powyższym, warunek „bezpośredniej podległości służbowej”, do którego odnosi się zakaz określony w art. 26 usp, w okolicznościach konkretnej sprawy powinien być analizowany na podstawie zakresu obowiązków obu pracowników (kierującego oraz podległego), regulaminu organizacyjnego urzędu oraz regulaminu wynagradzania.
W opisanym przypadku nie został spełniony warunek bezpośredniej podległości służbowej, choć jeden z pracowników wykonuje zadania związane z pracą innego pracownika, a zatem zakaz zatrudnienia nie ma zastosowania.
Nawet brak możliwości zastosowania ww. zakazu nie oznacza wcale, że wyłączone zostały pozostałe przepisy regulujące prawa i obowiązki pracowników samorządowych, począwszy od przepisów regulujących podstawowe obowiązki pracownicze, a skończywszy na przepisach określających odpowiedzialność za powierzone mienie i odpowiedzialność za ewentualne naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Nie należy także zapominać, że stosownie do treści art. 30 ups, każdy pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, nie może wykonywać zajęć pozostających w sprzeczności lub związanych z zajęciami, które wykonuje w ramach obowiązków służbowych, wywołujących uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność oraz zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy.
Reasumując, zakaz określony w art. 26 ups odnosi się wyłącznie do sytuacji bezpośredniej podległości służbowej, która powinna wynikać ze schematu organizacyjnego jednostki (np. kierownik biura - pracownik biura, prezydent - zastępca prezydenta itd.). Tym niemniej brak możliwości zastosowania tego zakazu nie zwalnia pracowników z obowiązku stosowania pozostałych przepisów i dbałości o finanse jednostki.
Janusz Groński
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)
