Służba przygotowawcza dla byłej księgowej domu kultury
PRAWO PRACY - SAS 6/2012
PYTANIE INSPEKTORA URZĘDU MIEJSKIEGO:
Czy należy organizować służbę przygotowawczą dla osoby, która pracowała 4 lata na stanowisku głównej księgowej w samorządowej instytucji kultury, a obecnie będzie zatrudniona na stanowisku głównej księgowej w samorządowym zakładzie budżetowym?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Wskazaną w pytaniu osobę należy potraktować jako podejmującą po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym, do której zastosowanie będą miały przepisy ustawy o pracownikach samorządowych. Co do zasady zatem, osoba taka podlega obowiązkowi odbycia służby przygotowawczej i zdania egzaminu. Możliwe jest jednak skorzystanie z art. 19 ust. 5 ups i zwolnienie przez kierownika jednostki zatrudniającej z obowiązku odbywania służby przygotowawczej wskazanego pracownika, o ile zostanie przyjęte założenie, że jego wiedza lub umiejętności umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych.
W odniesieniu do osób, które są zatrudnione na stanowisku urzędniczym po raz pierwszy, ustawa o pracownikach samorządowych przewiduje obowiązek odbycia w okresie 6 miesięcy służby przygotowawczej, która ma na celu teoretyczne i praktyczne przygotowanie pracownika do należytego wykonywania obowiązków służbowych (służba trwa maksimum 3 miesiące i kończy się egzaminem).
Zgodnie z art. 16 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych (dalej: ups) przez osobę podejmującą po raz pierwszy pracę rozumie się osobę, która nie przepracowała dotychczas minimum 6 miesięcy w jednej z jednostek, o których mowa w art. 2 ups i dodatkowo nie odbyła służby przygotowawczej i nie uzyskała pozytywnej oceny z egzaminu kończącego służbę.
Z treści pytania wynika, że pracownik był zatrudniony na stanowisku głównego księgowego samorządowej instytucji kultury. Podstawową zatem kwestią wymagającą ustalenia jest odpowiedź na pytanie, czy główny księgowy, który dotychczas pracował w instytucji, może być traktowany jako osoba podejmująca pracę jako pracownik samorządowy na stanowisku urzędniczym po raz pierwszy. W tym celu należy również ustalić status samorządowej instytucji kultury, a w szczególności, czy mieści się ona w kategorii samorządowych jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 2 ups.
TU OBOWIĄZUJE SŁUŻBA PRZYGOTOWAWCZA
Zgodnie bowiem z art. 2 ups przepisy ustawy stosuje się do pracowników samorządowych zatrudnionych w:
- urzędach marszałkowskich oraz wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych,
- starostwach powiatowych oraz powiatowych jednostkach organizacyjnych,
- urzędach gmin, jednostkach pomocniczych gmin, gminnych jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych,
- biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowych zakładów budżetowych utworzonych przez te związki,
- biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego.
Teoretycznie można założyć, że samorządowe instytucje kultury mieszczą się w kategorii szeroko pojętych samorządowych jednostek organizacyjnych, jednakże nie będzie to ujęcie precyzyjne, ze względu na odrębny status tych instytucji. Należy także pokreślić, że zgodnie z art. 3 ups przepisów ustawy o pracownikach samorządowych nie stosuje się do pracowników zatrudnionych w ww. jednostkach, których status prawny określają odrębne przepisy. Do takiej grupy należą właśnie pracownicy instytucji kultury, których status określa ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (dalej: uopdk). Należy zaznaczyć, że instytucje kultury działają na podstawie aktu o ich utworzeniu oraz statutu nadanego przez organizatora (art. 13 uopdk), mają osobowość prawną i same odpowiadają za swoje zobowiązania (art. 14 uopdk).
W konsekwencji instytucja kultury nie jest jednostką organizacyjną, do której zastosowanie maja przepisy ustawy o pracownikach samorządowych, zaś do pracowników instytucji kultury nie stosuje się m. in. obowiązku odbycia służby przygotowawczej.
W związku z powyższym, wskazaną w pytaniu osobę należy potraktować jako podejmującą po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym, do której zastosowanie będą miały przepisy ustawy o pracownikach samorządowych. Co do zasady zatem, osoba taka podlega obowiązkowi odbycia służby przygotowawczej i zdania egzaminu.
Bez służby przygotowawczej na wniosek kierownika
Biorąc pod uwagę okoliczności sprawy należy jednak zauważyć, że ustawa przewiduje odpowiedni instrument pozwalający unikać niepotrzebnego odbywania takiej służby przez osobę, której wiedza i doświadczenie pozwalają na wykonywanie pracy bez konieczności dodatkowego przygotowania praktycznego i teoretycznego. Możliwe jest skorzystanie z art. 19 ust. 5 ups i zwolnienie przez kierownika jednostki zatrudniającej z obowiązku odbywania służby przygotowawczej wskazanego pracownika, o ile zostanie przyjęte założenie, że jego wiedza lub umiejętności umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych.
Do przeprowadzenia tej procedury konieczne jest skierowanie umotywowanego wniosku przez osobę kierującą komórką organizacyjną, w której pracownik będzie zatrudniony na stanowisku urzędniczym (w tym przypadku „starszego inspektora”).
Janusz Groński
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)
– Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 406)
