Wypłata odszkodowania przez gminę powinna nastąpić w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o odszkodowaniu stała się ostateczna
POSTĘPOWANIE ADMISTRACYJNE - SAS 3 / 2012
PYTANIE SEKRETARZA GMINY:
Do naszego urzędu wpłynęła decyzja właściwego starosty ustalająca wysokość odszkodowania na rzecz osoby fizycznej (sprawa dotyczy inwestycji drogowej i przejęcia nieruchomości przez gminę). W decyzji gmina została zobowiązana do wypłaty odszkodowania na rzecz ww. osoby fizycznej w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o odszkodowaniu stanie się ostateczna. Od ww. decyzji służy stronom prawo wniesienia odwołania do właściwego organu w terminie 14 dni od jej doręczenia. Chcielibyśmy nadmienić, że w przypadku wniesienia odwołania przez osobę fizyczną, gmina nie będzie posiadać informacji o tym fakcie, a z decyzji wynika obowiązek wypłaty odszkodowania przez gminę w określonym terminie i wysokości. W związku z tym rodzi się potrzeba potwierdzenia faktu i terminu uprawomocnienia się decyzji.
W związku z powyższym zgłaszamy następujące zapytanie:
- Czy gmina jest zobowiązana uzyskać na decyzji pieczęć starosty potwierdzającą ostateczność i termin, od jakiego należy wykonać decyzję - z jakich przepisów ten obowiązek wynika?
- Czy dla właściwego załatwienia sprawy wystarczającym będzie uzyskanie zaświadczenia starosty, że dana decyzja się uprawomocniła i w jakim terminie? (Rozwiązanie to pozwoliłoby na ograniczenie kosztów wyjazdów służbowych pracowników, w celu uzyskania pieczęci, o której mowa w punkcie 1).
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Art. 16 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego - tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 98. poz. 1071 ze zm. (dalej kpa) stanowi, że decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub ustawach szczególnych. Powyższy przepis wyraża ogólną zasadę trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych.
DECYZJE OSTATECZNE
Do decyzji ostatecznych należą:
- decyzje organu pierwszej instancji, w stosunku do których upłynął termin złożenia odwołania i nie został przywrócony w przepisanym trybie,
- decyzje wydane przez organ odwoławczy (organ drugiej instancji),
- decyzje ostateczne z mocy wyraźnego przepisu prawa materialnego.
Decyzja ostateczna podlega wykonaniu; wchodzi do obrotu prawnego, wywołując skutki prawne wobec jej adresatów, jak również wobec innych uczestników obrotu prawnego. Organ administracyjny może decyzję taką wzruszyć tylko w sytuacjach i na zasadach ustalonych w kpa albo w przepisach szczególnych.
DWIE KATEGORIE DECYZJI PRAWOMOCNYCH
Natomiast decyzje prawomocne to decyzje, od których nie przysługuje skarga do sądu, jak też decyzje, co do których sąd ograniczył się tylko do stwierdzenia ich niezgodności z prawem na skutek przedawnienia, bądź gdy sąd skargę oddalił lub wydał wyrok merytoryczny w sprawie.
Decyzje prawomocne można podzielić na dwie kategorie:
- decyzje, których nie można zaskarżyć do sądu administracyjnego z powodu:
– braku drogi sądowej,
– niewyczerpania przez stronę środków zaskarżenia od decyzji podjętej w pierwszej instancji, tj. odwołania albo wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy (przy czym obowiązek wyczerpania środków zaskarżenia nie dotyczy prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich – por. art. 52 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej ppsa),
– upływu terminu do wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego;
- decyzje, które można zaskarżyć do sądu administracyjnego, lecz sąd administracyjny po rozpoznaniu:
– odrzucił skargę (art. 58 pppsa),
– oddalił skargę na podstawie (art. 151 pppsa),
– umorzył postępowanie sądowe (zob. art. 60 ppsa i art. 161 ppsa).
W przedstawionej w pytaniu sprawie decyzja organu pierwszej instancji (zasądzająca odszkodowanie od gminy na rzecz osoby fizycznej za przejęcie nieruchomości pod inwestycję drogową) – wobec bezskutecznego upływu terminu do wniesienia odwołania – stała się zarówno ostateczna, jak i prawomocna.
Żaden przepis nie przewiduje formy stwierdzenia prawomocności decyzji.
Zatem potwierdzenie prawomocności decyzji spełniać będzie zarówno zaświadczenie starosty w tym przedmiocie, jak i stosowna adnotacja starosty poczyniona na decyzji czy też odrębne pismo (notatka) starosty stwierdzająca, że decyzja nie została zaskarżona.
Terminu wykonania decyzji prawomocnej nie określają przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych - tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 ze zm. Jednakże art. 23 ww. ustawy stanowi, iż w sprawach nieuregulowanych w niniejszym rozdziale (tj. rozdziale 3 zatytułowanym Nabywanie nieruchomości pod drogi) stosuje się przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Z kolei zgodnie z przepisem art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami – tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm. (dalej ugn), za działki gruntu, wydzielone pod nowe drogi albo pod poszerzenie dróg istniejących, a także za urządzenia, których właściciele lub użytkownicy wieczyści nie mogli odłączyć od gruntu, oraz za drzewa i krzewy gmina wypłaca, z zastrzeżeniem ust. 1a, odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielami lub użytkownikami wieczystymi, a właściwym organem wykonawczym jednostki samorządu terytorialnego lub starostą. Dopłatę, o której mowa w art. 105 ust. 2 ugn, oraz odszkodowanie, jeżeli nie dojdzie do jego uzgodnienia, ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości. Odszkodowanie wypłaca właściwy organ.
Stosownie zaś do art. 106 ust. 1a ugn, za działki gruntu wydzielone pod drogi powiatowe, wojewódzkie lub krajowe albo pod poszerzenie tych dróg odszkodowanie wypłaca odpowiednio powiat, województwo lub Skarb Państwa. Natomiast art. 132 ust. 1 ugn stanowi wprost, że zapłata odszkodowania następuje jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu podlega wykonaniu, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b (art. 132 ust. 1a ugn przewiduje, iż w sprawach, w których wydano odrębną decyzję o odszkodowaniu, zapłata odszkodowania następuje jednorazowo w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o odszkodowaniu stała się ostateczna; a w myśl art. 132 ust. 1b ugn, w przypadku wydania decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości na wniosek osoby wywłaszczanej wypłaca się zaliczkę w wysokości 70 % odszkodowania ustalonego przez organ pierwszej instancji w decyzji o wywłaszczeniu. Zapłata zaliczki następuje jednorazowo w terminie 50 dni licząc od dnia złożenia wniosku o wypłatę zaliczki. Wysokość odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości pomniejsza się o kwotę wypłaconej zaliczki).
Reasumując, wypłata odszkodowania przez gminę powinna nastąpić w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o odszkodowaniu stała się ostateczna.
Monika Mikucka
Podstawa prawna:
– Art. 16 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego - tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 98. poz. 1071 ze zm.,
– Art. 23 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych - tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 ze zm.,
– Art. 132 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami – tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.
