Przedsiębiorca nieodpłatnie korzysta z przystanków gminy
FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 2 / 2012
PYTANIA SEKRETARZA GMINY:
Zwracamy się z prośbą o interpretację zapisów dotyczących stosowania przepisów ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz.U. z 2011 r. Nr 5 poz. 13). Do naszego urzędu wpłynął wniosek przedsiębiorcy o wyrażenie zgody na nieodpłatne korzystanie z przystanków, których właścicielem jest gmina. Uzgodnienie to jest potrzebne przedsiębiorcy przy ubieganiu się o zezwolenie na wykonywanie transportu regularnego osób. Zgodnie z art. 15 ww. ustawy określenie przystanków komunikacyjnych oraz warunków i zasad korzystania następuje w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego.
W związku z powyższym rodzą się następujące pytania:
- Czy organem w opisanej sytuacji jest rada czy też wójt gminy?
- Czy jest możliwe wydanie uzgodnienia przez wójta, jeżeli rada nie podjęła uchwały w sprawie warunków i zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych?
- Czy dopuszczalną formą uzgodnienia jest pismo w danej sprawie, czy też powinna zostać wydana decyzja administracyjna?
- Czy przedsiębiorca powinien uiścić opłatę skarbową?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym (dalej: utd) wykonywanie przewozów regularnych wymaga uzyskania zezwolenia, wydanego - w zależności od zasięgu przewozów i siedziby lub miejsca zamieszkania przedsiębiorcy - przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę lub marszałka województwa.
Natomiast, stosownie do treści art. 22 ust. 1 pkt 3 utd, do wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywania przewozów regularnych w krajowym transporcie drogowym dołączyć należy m.in. potwierdzenie uzgodnienia zasad korzystania z obiektów dworcowych i przystanków, dokonanego z ich właścicielami lub zarządzającymi. Przedsiębiorca, który nie dysponuje potwierdzeniem uzgodnienia, musi spodziewać się odmowy udzielenia zezwolenia.
Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym (dalej: uptz) reguluje zasady organizacji i funkcjonowania regularnego przewozu osób w publicznym transporcie zbiorowym, realizowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz w strefie transgranicznej, w transporcie drogowym, kolejowym, innym szynowym, linowym, linowo-terenowym, morskim oraz w żegludze śródlądowej. Określa także zasady finansowania regularnego przewozu osób w publicznym transporcie zbiorowym, w zakresie przewozów o charakterze użyteczności publicznej, realizowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w transporcie. Zgodnie z przepisami tej ustawy organizatorem publicznego transportu zbiorowego na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich jest gmina, do której podstawowych zadań należy planowanie rozwoju transportu, organizowanie publicznego transportu zbiorowego oraz zarządzanie publicznym transportem zbiorowym.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 6 uptz organizowanie publicznego transportu zbiorowego polega także na określaniu przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, udostępnionych dla operatorów i przewoźników oraz warunków i zasad korzystania z tych obiektów. Określenie przystanków komunikacyjnych i dworców oraz warunków i zasad korzystania, o których mowa w ust. 1 pkt 6, następuje w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego (art. 15 ust. 2 uptz).
Co istotne dla postawionego pytania, ustawodawca w art. 22 ust. 6 utd postanowił, że przepisy działu II rozdziału 3 uptz stosuje się odpowiednio do warunków i zasad korzystania z przystanków i obiektów dworcowych, o których mowa w dokumencie uzgodnieniowym, dołączanym do wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie przewozów regularnych. Oznacza to, że również przepisy art. 15 uptz mają zastosowanie.
Zgody na korzystanie z przystanków komunikacji miejskiej, znajdujących się w zarządzie jednostki samorządu terytorialnego, w imieniu gminy udziela organ wykonawczy tej jednostki, a zatem – w przypadku opisanym w pytaniu – wójt. Należy bowiem zauważyć, że kompetencja rady gminy zawarta w art. 15 ust. 2 uptz obejmuje określenie przystanków komunikacyjnych i dworców oraz warunków i zasad korzystania z tych miejsc. Uchwała taka ma zatem charakter generalny i abstrakcyjny, dotyczący wszystkich potencjalnych przewoźników (w tym operatora publicznego). Brak jest podstaw prawnych do wydawania przez radę gminy uchwały w indywidualnej sprawie poprzez wyrażenie zgody na korzystanie z gminnych przystanków.
Powyższe nie oznacza, że uchwała rady gminy nie ma – przy udzielaniu zgody – żadnego znaczenia. Skoro bowiem ustawa wyposażyła organ stanowiący w kompetencję do określania zasad i warunków korzystania, a dodatkowo zawiera odesłanie do odpowiedniego stosowania art. 15 uptz do zgody, o której mowa w utd, to wójt zobowiązany jest do jej stosowania. Ustawa ta ma bowiem charakter bezwzględnie obowiązujący na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego, a wójt musi brać pod uwagę jej zapisy przy rozpatrywaniu wniosków o wyrażenie zgody na korzystanie z miejsc postojowych i uzgodnienie ich wykorzystywania.
Zgodę w imieniu gminy wyraża organ wykonawczy (ewentualnie działający w jego imieniu kierownik właściwej komórki organizacyjnej, zajmującej się np. zarządem dróg gminnych), jednakże uzgodnienie musi uwzględniać postanowienia uchwały rady gminy. Innymi słowy wniosek, którego treść nie odpowiada zasadom określonym w ww. uchwale, powinien spotkać się z odmową ze strony wójta.
Powstaje wątpliwość, czy do uzgodnienia, o którym mowa w art. 22 ust. 4 pkt 4 utd może w ogóle dojść, gdy brak jest uchwały rady gminy wydanej na podstawie art. 15 ust. 2 uptz. Teoretycznie można dopuścić taką sytuację i wówczas uzgodnienie musi zawierać szereg postanowień ustalonych, np. przez zarząd dróg dotyczących m. in. obowiązków przewoźników w zakresie czytelności rozkładu jazdy oraz utrzymania widoczności przystanków oraz norm bezpieczeństwa, czystości i porządku itd. Należy jednak przyjąć, że właściwe jest podjęcie uchwały rady gminy i uzgadnianie korzystania z przystanków w oparciu o jej postanowienia. Trudno bowiem uznać za dopuszczalną sytuację, w której przewoźnik korzysta z przystanków w sposób uzgodniony, lecz sprzeczny z postanowieniami podjętej później uchwały rady gminy – tego rodzaju uzgodnienia musiałyby ulec dostosowaniu, a co za tym idzie odpowiedniej zmianie.
Żaden akt prawny nie reguluje sposobu ani formy uzgadniania zasad korzystania z przystanków, należy jednak założyć, że wystarczającą formą jest wymiana pism w tej sprawie. W sensie stricte prawnym kwestią sporną pozostaje kwestia, czy tego rodzaju pismo np. odmawiające uzgodnienia mogłoby zostać potraktowane jako akt lub czynność z zakresu administracji publicznej, dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Niezależnie od tych rozważań należy uznać, że brak jest podstaw prawnych do wydania decyzji w niniejszym zakresie. Decyzja jest wydawana w sprawie zezwolenia na wykonywanie przejazdów.
Analogicznie do powyższego opłacie administracyjnej podlega wniosek o uzyskanie zezwolenia, natomiast opłaty od uzgodnienia korzystania z przystanków nie przewidują przepisy utd oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 4 grudnia 2007 r. w sprawie wysokości opłat za czynności administracyjne związane z wykonywaniem przewozu drogowego oraz za egzaminowanie i wydanie certyfikatu kompetencji zawodowych. W rezultacie, stosownie do art. 3 ustawy o opłacie skarbowej, również nie podlegają opłacie skarbowej.
Janusz Groński
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 ze zm.),
– Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. 2011 r. Nr 5, poz. 13).
