Zezwolenie na sprzedaż alkoholu
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE - SAS 2 / 2012
PYTANIA SEKRETARZA:
Proszę o poradę w sprawie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Zgodnie z art. 11 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (j.t. z 2002r. Dz. U. Nr 147, poz. 1231 ze zm.) podmiot ubiegający się o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych winien wnieść opłatę przed wydaniem zezwolenia. W związku z tym proszę o wyjaśnienie wątpliwości w tym temacie, tzn.:
PYTANIE 1: Czy organ wydający decyzję winien ją podpisać po wpłaceniu należnej kwoty? Czy też winien ją podpisać wcześniej, lecz nie doręczać stronie do czasu wniesienia opłaty?
PYTANIE 2: Jeżeli decyzja została podpisana np. 20.12.2011 r., a podmiot nie dokonuje opłaty, co należy zrobić w tym przypadku, czy np. decyzję wygasić?
PYTANIE 3: Czy taki podmiot zobowiązany jest do uiszczania dalszych opłat za rok 2012, mimo że nie odebrał decyzji?
PYTANIE 4: Z orzeczeń sądów wynika, że organ wydający decyzję nie ma obowiązku do wzywania podmiotu ubiegającego się o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych do wniesienia opłaty z tytułu korzystania (lub wydania) z zezwolenia, ani też do określania jej wysokości. Podmiot winien uczynić to samodzielnie z mocy ustawy. W związku z powyższym, do kiedy podmiot rozpoczynający działalność winien wnieść pierwszą opłatę – kiedy można wygasić decyzje, jeśli podmiot nie wniósł stosownej opłaty przed wydaniem decyzji?
ODPOWIEDŹ 1:
Zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r., Nr 70, poz. 473 ze zm. (dalej ustawa), opłatę za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych wnosi się na rachunek gminy, przed wydaniem zezwolenia, w wysokości:
- 525 zł na sprzedaż napojów zawierających do 4,5 % alkoholu oraz piwa;
- 525 zł na sprzedaż napojów zawierających powyżej 4,5 % do 18 % alkoholu (z wyjątkiem piwa);
- 2.100 zł na sprzedaż napojów zawierających powyżej 18 % alkoholu.
Zawarte w powyższym przepisie sformułowanie „przed wydaniem zezwolenia” budzi wiele wątpliwości interpretacyjnych. Można je bowiem odnosić zarówno do daty podpisania przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) decyzji w przedmiocie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, jak i do daty doręczenia tej decyzji stronie. Przyjęcie pierwszego stanowiska prowadziłoby do wielu trudności praktycznych. Wiadomo bowiem, iż często projekt decyzji administracyjnej (opatrzony datą) jest podpisywany przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) z pewnym opóźnieniem, a wniesienie przez przedsiębiorcę opłaty po tej dacie skutkowałoby naruszeniem jednego z warunków prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych, określonego w art. 18 ust. 7 pkt 2 ustawy (jakim jest wniesienie opłaty, o której mowa w art. 111 ustawy). W omawianym przypadku przedsiębiorca ubiegający się o udzielenie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych musiałby uiszczać przedmiotową opłatę jeszcze przed podjęciem decyzji w przedmiocie zezwolenia (tj. przed rozpoznaniem jego wniosku w tym przedmiocie). Dlatego należy opowiedzieć się za drugim rozwiązaniem, w myśl którego opłatę za korzystanie z zezwolenia należy uiścić przed doręczeniem zezwolenia przedsiębiorcy, a nie przed jego podpisaniem przez właściwy organ. R. Sawuła w Komentarzu do ustawy wskazuje, że w praktyce zezwolenie powinno być przygotowane przez organ wydający, a przedsiębiorcę należy zawiadomić o pozytywnym załatwieniu jego wniosku, informując go jednocześnie, że warunkiem doręczenia zezwolenia jest wniesienie opłaty. Ustawodawca nie określił jednak ani formy takiego zawiadomienia, ani czasookresu, w którym przedsiębiorca winien opłatę uiścić, wychodząc zapewne z założenia, iż ubiegający się o udzielenie zezwolenia uiści opłatę niezwłocznie (R. Sawuła Wychowanie w trzeźwości i przeciwdziałanie alkoholizmowi. Tekst ustawy z komentarzem, orzecznictwem i aktami wykonawczymi Rzeszów 2003, s. 123).
Wydaje się, że zawiadomienie przedsiębiorcy o pozytywnym załatwieniu jego wniosku może mieć formę zwięzłego pisma, które należy doręczyć przedsiębiorcy za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.
Biorąc pod uwagę literalne brzmienie przepisów organ wprawdzie nie ma obowiązku zawiadomienia podmiotu ubiegającego się o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych o obowiązku wniesienia opłaty. Powyżej został przedstawiony jedynie pogląd wskazujący na powinność organu, która winna mieć miejsce w praktyce, zapewne w celu usprawnienia postępowania, które uregulowane jest przepisami budzącymi wiele wątpliwości interpretacyjnych. Nie ma bowiem w ww. ustawie podstawy do takiego działania. Organ może, lecz nie musi zawiadamiać wnioskodawcy o pozytywnym załatwieniu jego wniosku, ale takie zawiadomienie ułatwi dość niejasną procedurę. Powyższe stanowisko zostało przytoczono w celu rozważenia przez organ zastosowania takiego rozwiązania.
ODPOWIEDŹ 2:
W praktyce może się zdarzyć, że pomimo podpisania zezwolenia przez organ wydający (oraz pomimo zawiadomienia przedsiębiorcy, iż warunkiem doręczenia mu zezwolenia jest wniesienie opłaty), opłata za korzystanie z zezwolenia nie zostanie uiszczona. W takim przypadku nie należy doręczać zezwolenia przedsiębiorcy.
Stosownie do treści art. 110 Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej kpa), organ wydający decyzję jest nią związany od chwili doręczenia jej stronie. Wspomniany komentator R. Sawuła (op. cit.) podnosi, że brak doręczenia zezwolenia (które jest decyzją administracyjną) w istocie musi prowadzić do wniosku, że brak uiszczenia opłaty, po uprzednim zawiadomieniu zainteresowanego podmiotu o przygotowanym zezwoleniu, winien prowadzić do umorzenia postępowania i uznania, że zezwolenie nie zostało wydane. Zauważyć również należy, iż w myśl art. 18 ust. 12 pkt 5 in fine ustawy, niedokonanie opłaty w wysokości określonej w art. 111 ust. 2 i 5 ustawy w terminach, o których mowa w art. 111 ust. 7 ustawy stanowi przyczynę wygaśnięcia zezwolenia z mocy prawa. Organ – mimo że wygaśnięcie nastąpiło ex lege – jest obowiązany wydać decyzję stwierdzającą wygaśnięcie zezwolenia, która ma charakter deklaratoryjny.
Pamiętać przy tym należy, że jeżeli określenie „wydanie zezwolenia”, o którym mowa w art. 111 ust. 2 ustawy, odniesiemy do doręczenia decyzji stronie, a nie podpisania decyzji, to bardziej prawidłowe wydaje się umorzenie postępowania na podstawie art. 105 § 1 kpa. W tym bowiem przypadku decyzja nie weszła do obrotu prawnego, gdyż wobec niewniesienia opłaty (pomimo zawiadomienia podmiotu o pozytywnym rozpatrzeniu jego wniosku) brak było podstaw do wydania decyzji, tzn. doręczenia decyzji stronie.
W konsekwencji – skoro pierwsza rata winna być uiszczona przed wydaniem zezwolenia -oznacza to, iż wygaśnięcie zezwolenia jest możliwe tylko wówczas, gdy przedsiębiorca uiści drugą lub trzecią ratę po terminie.
Podsumowując tę część odpowiedzi nieuiszczenie pierwszej raty opłaty do dnia 31 stycznia 2012 r. będzie skutkować umorzeniem postępowania administracyjnego na podstawie art. 105 § 1 kpa – przy założeniu, iż pojęcie „wydanie zezwolenia”, o którym mowa w art. 111 ust. 2 ustawy, rozumiemy jako doręczenie zezwolenia stronie (a nie wyłącznie podpisanie zezwolenia przez organ). Natomiast z wygaszeniem zezwolenia będziemy mieć do czynienia wówczas, gdy przedsiębiorca (któremu wydano, tj. doręczono już takie zezwolenie) spóźni się z opłaceniem drugiej lub trzeciej raty opłaty za korzystanie z tego zezwolenia.
ODPOWIEDŹ 3:
Odpowiedź na niniejsze pytanie zależy od tego, co w danym przypadku oznacza „nieodebranie decyzji”, czy:
- to, że podpisana decyzja (zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych) – wobec niewniesienia opłaty – nie została doręczona przedsiębiorcy - wówczas należałoby umorzyć postępowanie mając za podstawę art. 105 § 1 kpa (vide ad. 2), a w konsekwencji brak jest podstaw do uiszczania dalszych opłat (czy tez ściślej ujmując rat opłaty); czy też
- to, że decyzja została przesłana przedsiębiorcy, lecz ten jej nie odebrał (pomimo awizowania korespondencji) bądź odmówił jej odbioru - wówczas taka decyzja jest uznawana za doręczoną (odpowiednio w trybie art. 44 § 4 kpa bądź art. 46 § 2 kpa), a więc wchodzi do obrotu prawnego, a zatem jest podstawa do wnoszenia dalszych rat opłaty.
ODPOWIEDŹ 4:
Uiszczenie opłaty jest istotnie wynikającym z ustawy obowiązkiem podmiotu ubiegającego się o udzielenie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Jest to rodzaj niepodatkowej należności budżetu gminy. Mając na uwadze treść art. 111 ust. 7 ustawy (stanowiącego, że opłata, o której mowa w ust. 1, wnoszona jest na rachunek gminy w każdym roku kalendarzowym, objętym zezwoleniem w trzech równych ratach w terminach do 31 stycznia, 31 maja i 30 września danego roku kalendarzowego), organ powinien systematycznie otrzymywać informacje od komórki zajmującej się księgowaniem opłat za korzystanie z zezwoleń.
W przypadku, gdy podmiot rozpoczyna działalność w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych i ubiega się o wydanie stosownego zezwolenia organ może oczekiwać, że pierwsza rata opłaty zostanie uiszczona do najbliższego terminu wymienionego w przepisie art. 111 ust. 7 ustawy. Jeśli zatem wniosek o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych zostanie złożony w dniu 1 marca danego roku, to należy oczekiwać, iż pierwsza rata opłaty powinna być uiszczona do dnia 31 maja tego roku. W przypadku przedsiębiorców korzystających już z zezwolenia organ winien kontrolować terminowość uiszczania kolejnych rat opłaty.
Monika Mikucka
Podstawa prawna:
– Art. 11 1, art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r., Nr 70, poz. 473 ze zm.,
– Art. 44 § 4, art. 46 § 2, art. 105 § 1 i art. 110 Kodeksu postępowania administracyjnego.
