Po modernizacji hydroforni
FINANSE SAMORZĄDU - SAS 2 / 2012
OPIS SYTUACJI:
W ostatnim czasie poddaliśmy gruntowej modernizacji obiekt hydroforni. W praktyce powstał nowy obiekt wyposażony w nowe urządzenia, wprowadzono np. nową technologię uzdatniania wody. Obecnie to wszystko stanowi jedną funkcjonalną całość. Do tego należy dodać utwardzenie placu i dróg wewnętrznych oraz nowe ogrodzenie. Dokumentacja techniczna objęła swym zakresem roboty budowlano-konstrukcyjne, montaż urządzeń i wyposażenia, technologię uzdatniania wody, itp. Dokumentacja, kosztorys inwestorski, przetarg, umowa z wykonawcą obejmowały całe zadanie.
PYTANIA SEKRETARZA MIASTA I GMINY:
PYTANIE 1: Co należy przyjąć na stan środków trwałych: obiekt hydroforni wraz z wyposażeniem (zgodnie z dokumentacją) jako jeden środek trwały, drogi wewnętrzne i place jako drugi środek trwały oraz ogrodzenie jako trzeci środek trwały, czy może należy wyodrębnić poszczególne składniki (np. budynek, zbiorniki, filtry, silniki, pompy, itd.)? Przed modernizacją na stanie środków trwałych figurowały: budynek hydroforni wraz z wyposażeniem (urządzeniami) oraz utwardzone place i ogrodzenie.
PYTANIE 2: Kiedy należy przyjąć na stan środek trwały, tzn. w jakim czasie od jego zakupu, wybudowania, modernizacji itp.?
PYTANIE 3: Kto powinien przygotować protokół OT, a kto odpowiada za właściwe zakwalifikowanie środka trwałego?
ODPOWIEDŹ 1:
W myśl art. 40 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, jednostki sektora finansów publicznych prowadzą rachunkowość zgodnie z przepisami o rachunkowości, z uwzględnieniem zasad określonych w niniejszej ustawie. Zgodnie natomiast z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości jej przepisy stosuje się m. in. do gmin.
ŚRODKI TRWAŁE
Wymieniona ustawa o rachunkowości w art. 3 ust. 1 pkt 15 stanowi o tym, że ilekroć w ustawie jest mowa o środkach trwałych - rozumie się przez to, z zastrzeżeniem pkt 17, rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności:
- nieruchomości — w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,
- maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
- ulepszenia w obcych środkach trwałych,
- inwentarz żywy.
Punkt 17, do którego odwołuje się pkt 15 stanowi o tym, że kiedy w ustawie jest mowa o inwestycjach rozumie się przez to aktywa posiadane przez jednostkę w celu osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz są posiadane przez nią w celu osiągnięcia tych korzyści. W przypadku zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji przez inwestycje rozumie się lokaty.
ŚRODKI TRWAŁE W BUDOWNICTWIE - DEFINICJA
Punkt 16 definiuje natomiast pojęcie środków trwałych w budowie — rozumie się przez nie zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego.
Stosownie do art. 31 ust. 1 wartość początkową stanowiącą cenę nabycia lub koszt wytworzenia środka trwałego powiększają koszty jego ulepszenia, polegającego na przebudowie, rozbudowie, modernizacji lub rekonstrukcji i powodującego, że wartość użytkowa tego środka po zakończeniu ulepszenia przewyższa posiadaną przy przyjęciu do używania wartość użytkową, mierzoną okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych przy pomocy ulepszonego środka trwałego, kosztami eksploatacji lub innymi miarami.
Równocześnie zgodnie z § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej, środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne umarza się lub amortyzuje. Odpisów umorzeniowych lub amortyzacyjnych dokonuje się według zasad przyjętych przez jednostkę zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Ustalając zasady umarzania lub amortyzacji jednostka może przyjąć stawki określone w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych albo stawki określone przez dysponenta części budżetowej lub przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego.
PRZEDMIOTOWY OBIEKT ZOSTAŁ WPROWADZONY DO EWIDENCJI ŚRODKÓW TRWAŁYCH
Zasadniczą kwestią dla udzielenia odpowiedzi jest to, że przedmiotowy obiekt został już uprzednio wprowadzony do ewidencji środków trwałych i był dotychczas amortyzowany.
Biorąc pod uwagę powyższą okoliczność oraz zakres przeprowadzonych przez pytającego prac opisany w treści pytania, uzasadnionym wydaje się być pogląd, że w istocie rzeczy nie doszło do wybudowania nowego środka trwałego, a co za tym idzie, nie mogło dojść do przyjęcia (wprowadzenia) do ewidencji nowego środka trwałego, gdyż środek taki był już wprowadzony. Z treści pytania wynika, że pewien kompleks (zespół) urządzeń (w znaczeniu ruchomym i nieruchomym) był kompletny i zdatny do użytku oraz funkcjonował w dacie jego wprowadzenia do ewidencji środków trwałych, czym już uprzednio wypełniał ustawowy zakres definicji pojęcia środka trwałego. Zdaniem autorki sama okoliczność znacznej modernizacji istniejącego i funkcjonującego środka trwałego nie przesądza automatycznie o tym, że powstał zupełnie nowy środek trwały.
ODPOWIEDŹ 2:
Należy wskazać, że w ustawie o rachunkowości brak jest bezpośredniego przepisu prawa określającego w sposób „sztywny” obowiązkowy moment przyjęcia środka trwałego do ewidencji środków trwałych. W celach podatkowych wykorzystuje się przepisy dotyczące amortyzacji w pdof i pdop, którymi należy się posiłkować, albowiem kwestia wprowadzenia środka trwałego ma decydujące znaczenie przede wszystkim dla kwestii rozliczenia amortyzacji. Punktem wyjścia powinna być zatem zasada wynikająca ze słowniczka ustawowego. Ustawa odróżnia pojęcia środka trwałego od pojęcia środków trwałych w budowie, inwestycji. W niektórych sytuacjach można też przyjąć do ewidencji środków trwałych jednostki np. obce środki trwałe. Ponieważ zasadą jest – zgodnie z art. 4 ust. 1 - że „jednostki obowiązane są stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy”, a z definicji środka trwałego wynika, że środek trwały, w celu uznania go za taki, można moim zdaniem przyjąć, że „normalny” środek trwały wprowadzić możemy dopiero wtedy, gdy spełnia te kryteria. Jeśli ich nie spełnia, czyli nie jest kompletny i zdatny do używania, nie powinno się go wprowadzać do ewidencji środków trwałych, albowiem takiego, zgodnie z przepisami podatkowymi, amortyzować nie możemy. W celu doprecyzowania należałoby sięgać do przepisów podatkowych. Środki takie powinny być natomiast wprowadzane do ewidencji niezwłocznie po spełnieniu kryteriów ustawowych.
ODPOWIEDŹ 3:
Zauważyć należy, że zgodnie z art. 4 ust. 5 ustawy o rachunkowości, kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości — z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury — zostaną powierzone innej osobie za jej zgodą. Przyjęcie odpowiedzialności przez inną osobę powinno być stwierdzone w formie pisemnej. W przypadku, gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, odpowiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu. Zatem udział kierownika (niekoniecznie osobisty), jako podmiotu nadzorującego, gdy dokonywany jest odbiór dla celów rachunkowych danego przedmiotu (nowego lub ulepszonego), jest z tego punktu widzenia konieczny. Z drugiej strony należy podkreślić rolę skarbnika pełniącego funkcję głównego księgowego. Zasadne jest zatem stanowisko, że odbiór w celach rachunkowych powinien zostać dokonany przez komisję powołaną, w której skład wchodzi kierownik jednostki (przedstawiciel), główny księgowy, ewentualnie specjalista z dziedziny prawa budowlanego lub innego, np. wymaganego przepisami ochrony środowiska. Z uwagi na okoliczność, że skarbnik gminy jest głównym księgowym jednostki samorządu terytorialnego i ponosi odpowiedzialność za prawidłowość gospodarki finansowej jednostki, to wydaje się, że jego udział w tego typu komisji powinien nastąpić „z urzędu”.
Monika Truksa
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 ze zm.)
