Rozwiązanie umowy z pracownikiem mianowanymm
PRAWO PRACY - SAS 2 / 2012
PYTANIE SEKRETARZA GMINY:
Zwracam się z prośbą o wydanie opinii prawnej w zakresie stosowania art. 54 ust.1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 223 poz. 1458) w stosunku do pracowników mianowanych, których stosunek pracy z dniem 1 stycznia 2012 r. przekształca się z mocy prawa w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Pracownik posiada wykształcenie średnie, jest pracownikiem urzędu gminy od 1 stycznia 1977 roku. Dnia 9 czerwca 1994 r. otrzymał akt mianowania na stanowisko inspektora. W dniu 22 września 2011 r. pracodawca wręczył pracownikowi informację, iż z dniem 1 stycznia 2012 r. stosunek pracy nawiązany na podstawie mianowania przekształca się z mocy prawa w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na podstawie art. 54 ust.1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r.
o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 223 poz. 1458). Po siedmiu dniach pracownik otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę zawartej dnia 1 stycznia 1977 r. z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia z informacją w zakresie dotyczącym zmiany warunków pracy, tj. zmiany zajmowanego stanowiska i kategorii zaszeregowania. Po upływie okresu wypowiedzenia, tj. od dnia 1 stycznia 2012 r. powierza się pracownikowi nowe stanowisko pracy, tj. podinspektora w referacie spraw obywatelskich z równoczesnym obniżeniem kategorii zaszeregowania. W piśmie pracodawca wskazał następującą przyczynę zmiany warunków pracy: art.54 ust. 1 i 2 w związku z art. 59 ust.2 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2008r. Nr 223, poz. 1458) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 50, poz. 398 ze zm.) oraz regulamin wynagradzania pracowników urzędu gminy. Należy zaznaczyć, iż nie nastąpiła zmiana zakresu obowiązków oraz nie obniżono pracownikowi wysokości miesięcznego wynagrodzenia.
Czy w związku z powyższym pracodawca postąpił prawidłowo pozbawiając pracownika praw nabytych poprzez obniżenie jego stanowiska pracy oraz kategorii zaszeregowania? Niedopuszczalnym wydaje się fakt zastosowania wypowiedzenia zmieniającego w stosunku do pracownika samorządowego mianowanego. Przytoczyć można chociażby wyrok Sądu Najwyższego z 19 stycznia 1998 r., w którym sąd stwierdził, że pracownikowi mianowanemu nie można wypowiedzieć warunków pracy lub płacy na podstawie art. 42 k.p. (sygn. akt I PKN 480/97). Art. 54 ust.1 przytoczonej wyżej ustawy mówi wyłącznie o przekształceniu z mocy prawa umowy o pracę pracowników zatrudnionych na podstawie mianowania. Należy zwrócić uwagę, że przytoczony przepis nic nie mówi o prawie pracodawcy do zastosowania innych regulacji, szczególnie tych mniej korzystnych dla pracownika.
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Sytuacja mianowanego pracownika samorządowego pod rządami obecnie obowiązującej ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych - Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm. (dalej ups) jest specyficzna.
Ustawodawca w niniejszej ustawie zrezygnował bowiem z tego rodzaju stosunku pracy (tj. mianowania), na którego tle (zwłaszcza w odniesieniu do kwestii nawiązania i rozwiązania) pojawiały się rozbieżności w orzecznictwie. I tak np. w wyroku z dnia 24 września 1991 r., sygn. akt II SA 746/91, publ. OSP 1993, z. 9, poz. 175, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że nawiązanie stosunku pracy na podstawie mianowania następuje w drodze decyzji administracyjnej w postępowaniu administracyjnym. Z kolei Sąd Najwyższy (dalej SN) w wyroku z dnia 23 listopada 2004 r., sygn. akt I PK 35/04, publ. OSNP 2005, nr 11, poz. 160, uznał, iż mianowanie pracownika samorządowego jest czynnością prawną z zakresu prawa pracy, do której nie mają zastosowania przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
Zgodnie z art. 54 ust. 1 ups, stosunek pracy osób zatrudnionych na podstawie mianowania na zasadach określonych w ustawie uchylanej w art. 60 ups (tj. ustawie z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych - Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593 ze zm.) przekształca się z dniem 1 stycznia 2012 r. w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.
Do pracowników samorządowych mianowanych stosuje się przepisy ustawy (ups), z zastrzeżeniem art. 59 ust. 2 ups, w myśl którego do dnia 31 grudnia 2011 r. w stosunku do pracowników samorządowych mianowanych stosuje się dotychczasowe przepisy dotyczące wynagrodzeń (por. art. 54 ust. 2 ups).
W niniejszej sprawie mamy do czynienia z długoletnim pracownikiem urzędu, który został zatrudniony na podstawie umowy o pracę z dnia 1 stycznia 1977 r., a w dniu 9 czerwca 1994 r. otrzymał akt mianowania. Jak podniósł SN w wyroku z dnia 19 stycznia 1998 r., sygn. akt I PKN 480/97, publ. OSNP 1999/1/5, mianowanie nie oznacza jedynie powierzenia stanowiska pracownikowi samorządowemu, lecz jest jednocześnie aktem, który rodzi stosunek pracy tego pracownika z określonym urzędem. Nie budzi więc wątpliwości, że 9 czerwca 1994 r. uległa zmianie (przekształceniu) podstawa łączącego strony stosunku pracy – od tego dnia jest to bowiem pracownik mianowany. Słusznie też w pytaniu podniesiono, iż zdaniem SN pracownikowi mianowanemu nie można wypowiedzieć warunków pracy lub płacy na podstawie art. 42 Kodeksu pracy (dalej Kp). Taki pogląd SN wyraził w ww. wyroku z dnia 19 stycznia 1998 r. na gruncie uprzednio obowiązującej ustawy o pracownikach samorządowych. Również w wyroku z dnia 24 maja 2007 r., sygn. akt II PK 306/06, publ. OSNP 2008/13-14/191, SN w pełni podtrzymał to stanowisko – „Skarżący […] wyszedł z trafnego założenia, że w świetle przepisów ustawy o pracownikach samorządowych nie ma możliwości dokonania wypowiedzenia zmieniającego pracownikowi mianowanemu, bo nie przewidują one takiej instytucji. Sąd Najwyższy zważył, iż istotnie w przepisach tej ustawy nie ma unormowania dotyczącego możliwości wypowiedzenia zmieniającego i jednocześnie nie ma możliwości zastosowania - poprzez przepis odsyłający - przepisu art. 42 k.p. Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych w kwestiach nieuregulowanych w tej ustawie stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy. Rozdział, w którym zamieszczono przepisy dotyczące stosunku pracy na podstawie mianowania w ustawie o pracownikach samorządowych nosi tytuł: >>Nawiązanie, zmiana i rozwiązanie stosunku pracy<<, a więc wynika z niego, iż reguluje on także modyfikacje takiego stosunku pracy. Oznacza to, że unormowania zawarte w tym rozdziale w zakresie nawiązania, zmiany i rozwiązania stosunku pracy są unormowaniami zupełnymi - bez potrzeby odwoływania się do przepisów Kodeksu pracy. Dodatkowo wskazać należy, iż nie na wszystkich stanowiskach pracy w urzędzie miejskim stosunek pracy nawiązuje się na podstawie mianowania a tylko na tych, które wymienione są w statucie (art. 2 pkt 2 ustawy)’’.
W świetle powyższego rodzi się pytanie, czy niedopuszczalność wypowiedzenia zmieniającego w przypadku pracownika mianowanego zachowuje aktualność na gruncie obecnie obowiązującej ups w kontekście ww. art. 54 ust. 2 ups? Wydaje się, że na to pytanie należy udzielić odpowiedzi twierdzącej.
MOŻLIWOŚCI ROZWIĄZANIA UMOWY Z PRACOWNIKIEM MIANOWANYM
Możliwe sposoby rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem mianowanym w sposób wyczerpujący normuje art. 55 ups. Z treści tego przepisu wynika, iż stosunek pracy z mianowanym pracownikiem samorządowym może zostać rozwiązany:
- za porozumieniem stron,
- za wypowiedzeniem dokonanym przez pracownika,
- za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę,
- bez wypowiedzenia z winy pracownika,
- bez wypowiedzenia bez winy pracownika,
- wygasa w przypadku prawomocnego orzeczenia utraty praw publicznych lub prawomocnego skazania za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.
Przepis ten nie wymienia wypowiedzenia warunków pracy lub płacy. Wobec tego, że status prawny pracowników mianowanych regulują przepisy art. 54 i art. 55 ups, to przepis art. 59 ust. 2 ups należy rozumieć w ten sposób, iż inne przepisy tej ustawy znajdują do nich zastosowanie, o ile nie odnoszą się do innego rodzaju podstaw zatrudnienia (por. A. Piskorz-Ryń, I. Ślęczkowska Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz wyd.1 Wrocław 2009, s. 54-55).
Monika Mikucka
Podstawa prawna:
– Art. 54, art. 55, art. 59 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych - Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.,
– Art. 42 Kodeksu pracy.
