Nauczanie dziecka niepełnosprawnego w klasie integracyjnej
FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 12 / 2011
PYTANIE SEKRETARZA GMINY:
Rodzic dziecka niepełnosprawnego, dysponując orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego odpowiednio w szkole masowej, nauczaniu indywidualnym lub klasie integracyjnej, zawnioskował (i tylko taką formę nauczania wciąż wskazuje), aby utworzyć klasę integracyjną. W klasie, w której uczy się dziecko jest odpowiednia ilość dzieci niepełnosprawnych. Teoretycznie można byłoby taką klasę utworzyć, dyrektor szkoły wprowadził odpowiednie zapisy do statutu szkoły, wystąpił również z taką prośbą do wójta, jednak organ prowadzący zdecydowanie nie wyraża zgody na utworzenie takiego oddziału ze względu na koszty (jak policzono subwencja w pełni nie zrekompensuje tego zadania). Czy obowiązki te gmina powinna realizować bez względu na obiektywne trudności i bez względu na to, czy posiada na ten cel odpowiednie środki? Na utworzenie klasy integracyjnej „naciska” tylko rodzic tego dziecka. Nie satysfakcjonuje go zaproponowana inna forma nauczania (nauczanie indywidualne w domu i w szkole, rewalidacja). Jak rozwiązać trwający konflikt między rodzicem, wójtem jak również radą gminy, do której wpływają skargi na działania wójta w tej sprawie?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Gdy dziecko posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego w szkole integracyjnej i rodzice wystąpią o przyjęcie dziecka do szkoły, to wówczas obowiązkiem gminy jest zapewnienie możliwości uczęszczania tego dziecka do szkoły, spełniającej określone prawem przewidziane wymogi. Brak jest podstawy prawnej, która pozwalałaby gminie odmówić przyjęcia takiego dziecka do szkoły i zastąpienia zaleconej dla tego dziecka nauki w klasie integracyjnej nauką indywidualną.
Przepisy art. 1 pkt 5 i 5a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) stanowią, że system oświaty zapewnia możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami, a także opiekę nad takimi uczniami przez umożliwienie im zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych.
Zgodnie z art. 71b ust. 1 kształcenie ww. dzieci może być prowadzone m.in. w formie nauki w szkołach ogólnodostępnych, szkołach lub oddziałach integracyjnych.
NAUCZANIE INDYWIDUALNE
Indywidualnym nauczaniem obejmuje się dzieci i młodzież, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły (ust. 1).
Jeżeli orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego zaleca kształcenie dziecka odpowiednio w przedszkolu specjalnym albo w przedszkolu, szkole podstawowej lub gimnazjum, ogólnodostępnych lub integracyjnych, odpowiednią formę kształcenia, na wniosek rodziców, zapewnia jednostka samorządu terytorialnego, właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, do której zadań własnych należy prowadzenie przedszkoli lub szkół (ust. 5a).
Objęcie indywidualnym nauczaniem wymaga orzeczenia wydawanego przez zespół orzekający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej. Realizacja orzeczenia należy do dyrektora szkoły, w której obwodzie uczeń zamieszkuje, a gdy chodzi o ucznia szkoły ponadgimnazjalnej - do dyrektora szkoły, w której uczeń realizuje obowiązek nauki. Ustawa nie określa czasu, przez jaki uczeń może lub powinien być objęty indywidualnym nauczaniem. Orzeczenie to określa także bliżej zasady, na jakich powinno być realizowane nauczanie. Organizacja indywidualnego nauczania należy do dyrektora szkoły (tak. M. Pilch, Ustawa o systemie oświaty – komentarz, Wyd. ABC, 2008, str. 545 i nast.).
OBOWIĄZEK GMINY
Z powyższych przepisów wynika zatem, że w przypadku, gdy dziecko posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego w szkole integracyjnej i rodzice wystąpią o przyjęcie dziecka do szkoły, to wówczas obowiązkiem gminy jest zapewnienie możliwości uczęszczania tego dziecka do szkoły, spełniającej określone prawem przewidziane wymogi. Brak jest podstawy prawnej, która pozwalałaby gminie odmówić przyjęcia takiego dziecka do szkoły i zastąpienia zaleconej dla tego dziecka nauki w klasie integracyjnej nauką indywidualną.
Kształcenie specjalne w szkołach ogólnodostępnych wymaga zorganizowania uczniowi niepełnosprawnemu szczególnych warunków pracy i nauki, które określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. Nr 228, poz. 1490).
Szkoły specjalne i integracyjne oraz szkoły z oddziałami specjalnymi lub integracyjnymi są tymi rodzajami szkół, w których kształcenie specjalne jest celowo organizowane; innymi słowy cel ich istnienia zakłada kształcenie i opiekę nad uczniami, którzy wymagają „stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy”.
ODDZIAŁY SPECJALNE
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1489), przedszkola specjalne, oddziały specjalne w przedszkolach ogólnodostępnych, szkoły specjalne oraz oddziały specjalne w szkołach ogólnodostępnych organizuje się dla dzieci i młodzieży:
- niesłyszących,
- słabosłyszących,
- niewidomych,
- słabowidzących,
- z niepełnosprawnością ruchową,
- z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim,
- z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
- z autyzmem,
- ze sprzężonymi niepełnosprawnościami,
- z chorobami przewlekłymi,
- z zaburzeniami psychicznymi,
- niedostosowanych społecznie,
- zagrożonych niedostosowaniem społecznym,
- zagrożonych uzależnieniem oraz z zaburzeniami zachowania (§ 2 ust. 1).
Sławomir Pyźlak
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.),
– Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych
(Dz. U. Nr 228, poz. 1490),
– Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1489).
