Dodatkowe warunki zawarcia umowy
ZAMÓWIENIA PUBLICZNE - SAS 12 / 2011
Wraz z wyborem najkorzystniejszej oferty pomiędzy zamawiającym a wykonawcą powstaje stosunek prawny stanowiący samodzielną podstawę do zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. W praktyce stosowania przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych pojawia się pytanie, czy zamawiający może uzależnić zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego od spełnienia przez wybranego wykonawcę określonego warunku, w okresie pomiędzy datą wyboru najkorzystniejszej oferty a planowaną datą zawarcia umowy
Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 113 poz. 759 z późn. zm.) przewiduje wprost tylko jeden przypadek, kiedy zamawiający może uchylić się od zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego, a mianowicie jest to możliwe jedynie wtedy, gdy zamawiający unieważnia postępowanie w oparciu o jedną z podstaw wskazanych w art. 93 ustawy pzp.
Nawet w przypadku, gdy ważność umowy w sprawie zamówienia publicznego uzależniona jest od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie (np. co do formy), zarówno zamawiający jak i wykonawca mogą dochodzić zawarcia tej umowy (art. 702 § 3 w zw. z art. 703 § 3 k.c. w zw. z art. 139 § 1 ustawy pzp). Wskazane uprawnienie może być realizowane również na drodze sądowej (zastąpienie oświadczenia woli prawomocnym orzeczeniem sądu stwierdzającym obowiązek jego złożenia przez daną osobę na podstawie przepisu art. 64 k.c. w zw. z art. 139 § 1 ustawy pzp), co znalazło potwierdzenie m.in. w wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie, z dnia 16 lipca 2009 r. (XVI GC 682/08, niepubl.).
Skoro ustawa pzp nie przewiduje innych, niż powyżej wskazana, możliwości uchylenia się przez zamawiającego od zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego, powstaje pytanie o dopuszczalność zastrzeżenia przez zamawiającego innych przypadków (warunków), od których spełnienia uzależnione będzie zawarcie z wykonawcą umowy w sprawie zamówienia publicznego. Należy zaznaczyć, że nie chodzi tutaj o warunki związane z udziałem wykonawcy w postępowaniu lub dotyczące sporządzenia oferty, lecz o takie warunki, które będą przesłanką niezbędną do zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego, a których spełnienie wymagane jest po wyborze najkorzystniejszej oferty. W przypadku niespełnienia takiego warunku przez wykonawcę, zamawiający mógłby uchylić się od zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego na tej podstawie. Wydaje się, iż na gruncie obecnie obowiązującego stanu prawnego możliwe są dwie odmienne interpretacje.
Według pierwszej z nich, zamawiający nie jest uprawniony do zastrzegania postanowień uzależniających zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego od spełnienia innych warunków, nieprzewidzianych ustawą pzp, gdyż działanie takie może zostać uznane za nieuprawnione uchylanie się zamawiającego od zawarcia umowy z wyłonionym wykonawcą, a tym samym przyznawać temu ostatniemu uprawnienie do wytoczenia powództwa w oparciu o wspomniany art. 64 k.c. Co więcej, na poparcie wskazanej interpretacji może zostać przytoczony argument, iż zamawiający, przygotowując postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego, powinien wskazać w specyfikacji istotnych warunków zamówienia wszystkie warunki podmiotowe i przedmiotowe, od których spełnienia uzależniony będzie udział potencjalnego wykonawcy w postępowaniu oraz ocena i ewentualny wybór jego oferty. W takim przypadku, wybrany może zostać wykonawca, który spełnia wszystkie postawione przez zamawiającego i ustawę pzp warunki. W efekcie, zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego wymagać będzie jedynie złożenia podpisów przez zainteresowane strony postępowania.
Przy przyjęciu takiego kierunku interpretacji wskazane dodatkowe postanowienia uznane zostaną za nieważne, jako sprzeczne z ustawą (art. 58 § 1 k.c. w zw. z 139 § 1 ustawy pzp).
Z drugiej natomiast strony, należy zwrócić uwagę, iż żaden z przepisów ustawy pzp nie przewiduje zakazu uzależnienia zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego od spełnienia dodatkowych warunków, które wykonawca powinien spełnić po wyborze jego oferty, pod rygorem uchylenia się przez zamawiającego od zawarcia umowy. Potrzeba uzależnienia zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego może wynikać np. z konieczności złożenia przez wykonawcę dodatkowego oświadczenia woli (np. zawarcia umowy z osobą trzecią), stanowiącego efekt spełnienia określonego warunku udziału w postępowaniu lub spełnienia określonego kryterium. Należy rozważyć zastosowanie w tym przypadku zasady swobody umów z art. 3531 k.c. stosowanej poprzez art. 139 § 1 ustawy pzp, bowiem przepisy kodeksu cywilnego nie przewidują zakazu stosowania wspomnianych postanowień w stosunkach między przedsiębiorcami. Skutkiem zastrzeżenia takiego warunku byłoby, w przypadku jego nieziszczenia się w określonym terminie, powstanie po stronie zamawiającego uprawnienia do uchylenia się od zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. Należy przy tym pamiętać, iż zastrzeżony warunek nie może być oderwany od przedmiotu zamówienia, na który prowadzone było postępowanie w sprawie zamówienia publicznego. Ponadto, wykonawcy powinni posiadać wiedzę o takim postanowieniu już na etapie postępowania. Biorąc pod uwagę powyższe argumenty taka interpretacja mogłaby zostać uznana za uzasadnioną.
Edyta Partyn
