2015

Jesteś tutaj: Strona główna

Wydania archiwalne

2015

SAS5/2015

Udostępnienie informacji publicznej na wniosek złożony drogą elektroniczną

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE - SAS 5 / 2015

Przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej nie regulują kwestii formy, jaką powinien przyjąć wniosek o udostępnienie informacji publicznej.

Prawo dostępu do informacji publicznej gwarantowane jest na poziomie konstytucyjnym w art. 61 Konstytucji RP. Uszczegółowienie i zasady praktycznej realizacji tego prawa zawarte zostały przez ustawodawcę w przepisach ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 782 z późn. zm.) [dalej: u.d.i.p.]. Z uwagi na brak w powyższej ustawie regulacji odnoszącej się do formy wniosku o udostępnienie informacji publicznej, zasadnym wydaje się rozważenie możliwości złożenia takiego wniosku drogą elektroniczną, zwłaszcza w zwykłej formie mailowej.

WNIOSKODAWCA

Istotnym z punktu widzenia tytułowego zagadnienia jest wskazanie, kto może być nadawcą (wnioskodawcą) składanego wniosku. W art. 2 ust. 1 u.d.i.p. wprost wskazano, że każdemu przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej. Jednocześnie w ust. 2 tego przepisu dodano, że od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Powyższe regulacje ustawowe rozszerzają zakres podmiotowy prawa dostępu do informacji publicznej wynikającego z art. 61 ust. 1 Konstytucji RP, bowiem zgodnie z tym przepisem to obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Oznacza to, że w przepisach u.d.i.p. ustawodawca zdecydował się rozszerzyć konstytucyjny katalog podmiotów, którym przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej. Analiza przepisów tej ustawy w sposób jednoznaczny prowadzi do wniosku, że prawo dostępu do informacji publicznej przysługuje każdej osobie fizycznej bez względu na obywatelstwo a nadto, pod pojęciem „każdy” należy rozumieć również osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, o których mowa w art. 331 Kodeksu cywilnego.

FORMA WNIOSKU

W art. 10 ust. 1 u.d.i.p. wskazano, że informacja publiczna, która nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej lub centralnym repozytorium, jest udostępniana na wniosek. O ile bezsprzecznym jest, że wniosek ten może przybrać tradycyjną formę pisemną, o tyle należałoby się pochylić nad możliwością składania takiego wniosku w formie elektronicznej.
Analiza w głównej mierze orzecznictwa sądów administracyjnych prowadzi do wniosku, że wniosek o udostępnienie informacji publicznej może być złożony w formie elektronicznej w następujący sposób:

za pomocą Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP) na Elektronicznej Platformie Usług Administracji Publicznej (ePUAP),
opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub
w drodze zwykłej wiadomości e-mail.

O ile bezsprzecznym jest możliwość składania wniosków w dwóch pierwszych formach elektronicznych, to w praktyce najwięcej kontrowersji i wątpliwości wzbudza ostatni sposób, tj. złożenie wniosku w drodze zwykłej wiadomości e-mail. Wydaje się, że wątpliwości te zostały rozwiane przez orzecznictwo sądów administracyjnych, które w sposób jednoznaczny przesądziło o dopuszczalności stosowania tej formy wniosku.

STANOWISKO NSA

Jak wskazuje Naczelny Sąd Administracyjny w jednym ze swoich wyroków „za wniosek pisemny uznawać należy również przesłanie zapytania pocztą elektroniczną nawet gdy nie zostanie użyty podpis elektroniczny. Pogląd ten wydaje się uzasadniony brakiem konieczności pełnego zidentyfikowania wnioskodawcy, a to z uwagi na to, że żądając informacji nie musi się on wykazać jakimkolwiek interesem prawnym lub faktycznym, aby otrzymać informację. Wniosek o udzielenie informacji publicznej może przybrać każdą formę, o ile wynika z niego co jest przedmiotem wniosku. Wniosek taki wszczyna postępowanie w sprawie, ale na tym etapie nie mają jeszcze zastosowania przepisy kpa” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 marca 2009 r., sygn. I OSK 1277/08, CBOSA).
Analiza orzecznictwa sądów administracyjnych w powyższym zakresie prowadzi do konkluzji, że wniosek o udostępnienie informacji publicznej nie tylko może być składany poprzez przesłanie go pocztą elektroniczną, ale również, że taki wniosek nie musi posiadać nawet podpisu, tj. imienia i nazwiska wnioskodawcy. Uzasadniane jest to faktem, że konstytucyjne prawo dostępu do informacji publicznej, rozwinięte przepisami u.d.i.p., ma charakter powszechny, co oznacza, że prawo to przysługuje każdemu, bez konieczności spełnienia jakichkolwiek przesłanek w tym zakresie. Podanie natomiast tzw. danych osobowych będzie niezbędne dopiero w przypadku, gdy zaistnieje konieczność wydania decyzji administracyjnej z uwagi na odmowę udostępnienia informacji publicznej, bądź umorzenie postępowania o udostępnienie informacji w przypadku określonym w art. 14 ust. 2 u.d.i.p. (tak m.in.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 września 2009 r., sygn. II SAB/Wa 57/09 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 24 lutego 2012 r., sygn. IV SAB/Gl 75/11, oba dostępne w CBOSA).

Wniosek o udzielenie informacji publicznej może zostać złożony również w formie zapytania drogą elektroniczną, i to nawet w sytuacji, gdy do jego autoryzacji nie zostanie użyty podpis elektroniczny. Postępowanie w sprawie udostępnienia informacji publicznej ma bowiem charakter uproszczony i odformalizowany, a osoba zadająca pytanie nie musi być nawet w pełni zidentyfikowana – nie musi bowiem wykazywać ani interesu prawnego, ani interesu faktycznego, o czym wprost stanowi art. 2 ust. 2 u.d.i.p. Stanowisko to znajduje swoje potwierdzenie również w orzecznictwie sądów administracyjnych (tak m.in.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 6 marca 2012 r., sygn. II SAB/Kr 183/11, jak również wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 10 maja 2012 r., sygn. II SAB/Łd 46/12, oba dostępne w CBOSA).

Mateusz Karciarz
Prawnik w Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna sp.k. w Poznaniu;

Joanna Kostrzewska
Prawnik w Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna sp.k. w Poznaniu.

SPIS TREŚCI

Sprawa porzuconych samochodów

FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 5 / 2015

PYTANIE PRACOWNIKA URZĘDU MIASTA

Czy rada miasta, na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 50a ust. 2 i 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym, może podjąć uchwałę w sprawie przejścia na własność samorządu dwóch samochodów osobowych, które nie mają tablic rejestracyjnych i po które nikt się nie zgłosił?

ODPOWIEDŹ PRAWNIKA

Radni nie mogą w uchwale stwierdzić przepadku porzuconych samochodów na rzecz miasta. Nie mają bowiem podstawy prawnej, a wydanie przez radę miasta uchwały, która nie ma umocowania w powszechnie obowiązujących przepisach jest istotnym naruszeniem prawa i należy stwierdzić jej nieważność.

Przepisy ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (dalej p.r.d.) – art. 50a ust. 2 i 4 – przewidują sytuację, w której dochodzi do przejścia z mocy ustawy na rzecz gminy własności porzuconych pojazdów.
W sytuacji opisanej przez pytającego mamy do czynienia z usunięciem pojazdu z drogi w związku z pozostawieniem go bez tablic lub w stanie wskazującym na nieużywanie (art. 50a ust. 1 p.r.d.). Pojazd nie jest zatem odbierany właścicielowi, ale usuwany w związku z okolicznościami świadczącymi o jego porzuceniu, wyzbyciu się władztwa nad rzeczą. Następnie, na skutek nieodebrania takiego pojazdu przez osobę uprawnioną w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia, uznaje się, że został porzucony z zamiarem wyzbycia się i przechodzi na własność gminy z mocy ustawy (art. 50a ust. 2 p.r.d.). Zatem zarówno przesłanki usunięcia takiego pojazdu z drogi, jak i fakt nieodebrania go w określonym terminie przez właściciela świadczą o tym, że mamy do czynienia z porzuceniem pojazdu przez właściciela z zamiarem wyzbycia się własności.
W art. 50a p.r.d. w istocie nie mamy do czynienia (tak jak w przypadku art. 130a) z władczym odjęciem prawa własności (przepadkiem rzeczy). Przepis art. 50a zawiera bowiem przesłanki przejścia własności pojazdu na rzecz gminy, które świadczą o uzewnętrznieniu porzucenia pojazdu z zamiarem wyzbycia się. Powyższe okoliczności nawiązują do instytucji porzucenia rzeczy, o której mowa w art. 180 Kodeksu cywilnego (dalej k.c.), stosownie do którego właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej przez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci.

ZAWŁASZCZENIE

Porzucenie rzeczy ruchomej wymaga wyzbycia się jej posiadania przez właściciela w sposób umożliwiający zawładnięcie daną rzeczą przez każdego. Wymagany jest zamiar wyzbycia się własności, co nie jest jednoznaczne z pozostawieniem pojazdu bez tablic lub nieużywanie go przez dłuższy czas. Za spełnienie tej przesłanki Prawo o ruchu drogowym uznaje nieodebranie pojazdu w terminie 6 miesięcy od dnia jego usunięcia, chyba że nieodebranie pojazdu nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby zobowiązanej (art. 50a ust. 2 i 3), jak również nieustalenie w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia pojazdu osoby uprawnionej do jego odbioru (ust. 4). Jeżeli bowiem właściciel pojazdu, pomimo wiedzy, gdzie pojazd się znajduje, nie odbiera go przez okres 6 miesięcy, a następnie uprzedzony o możliwości utraty prawa własności zgadza się na to lub nie zajmuje stanowiska, można zasadnie uznać, że pojazd ten porzucił z zamiarem wyzbycia się własności. Pojazd w takim wypadku staje się pojazdem niczyim. W myśl art. 181 k.c. własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez jej objęcie w posiadanie samoistne, zwane zawłaszczeniem. W opisanej sytuacji podstawą nabycia własności takiego pojazdu nie jest ten przepis, lecz art. 50a ust. 2 in fine, który stanowi, że pojazd taki przechodzi na własność gminy z mocy ustawy (por. uchwałę NSA z 29 listopada 2010 r., sygn. akt I OPS 1/10, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, orzeczenia.nsa.gov.pl).

Aneta Podgajna

Podstawa prawna
– Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.)
– Ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2012 r., poz. 1137 ze zm.)
– Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 4, Nr 397)

SPIS TREŚCI

Znaczenie inwestycji w rozwoju lokalnym

AKTUALNOŚCI / Z SAMORZĄDU - SAS 5 / 2015

Najważniejszym czynnikiem prowadzącym do rozwoju każdej gminy jest inwestowanie. Zagadnienie rozwoju lokalnego jest przedmiotem szczególnego zainteresowania zarówno świata nauki, jak i samorządowców i przedsiębiorców. Rozwój lokalny w dużej mierze wpływa na wzrost gospodarczy kraju. Jest też uzależniony od sytuacji społecznej, ekonomicznej i politycznej.

Każda jednostka samorządowa, prowadząc określoną politykę, dąży do uzyskania przewagi konkurencyjnej pod względem atrakcyjności inwestycyjnej. Pozyskiwanie przedsiębiorców i powstawanie nowych inwestycji przekłada się bowiem bezpośrednio na zwiększanie dochodów budżetowych gminy, a zwłaszcza dochodów własnych, z których można finansować zadania służące rozwojowi lokalnej społeczności. Definiując lokalny rozwój gospodarczy za E. J. Blakely’em jest to proces działań jednostek samorządu terytorialnego oraz organizacji pozarządowych. Działalność tych jednostek jest ukierunkowana na wykorzystanie dostępnych zasobów do tworzenia prywatnego sektora przedsiębiorczości, generowania nowych miejsc prac.

CELEM SAMORZĄDU GMINNEGO JEST STYMULOWANIE&NBSP;ROZWOJU GOSPODARCZEGO

Jednym z priorytetowych zadań zarządzających gminą jest prowadzenie takiej polityki lokalnej, która sprzyjać będzie rozwojowi przedsiębiorczości gospodarczej. Chcąc osiągnąć wspomniany efekt, władze gminy powinny ściśle współpracować z instytucjami otoczenia biznesu (m.in. z: fundacjami, różnego rodzaju agencjami i organizacjami pozarządowymi), by stworzyć optymalne warunki do zakładania i wspierania prywatnego biznesu. Lokalne Grupy Działania (LGD) to stowarzyszenia, z którymi współpracują samorządy lokalne, głównie w zakresie budowania kapitału społecznego i wsparcia dla mikroprzedsiębiorców i rolników chcących dywersyfikować w ramach osi III Programu Rozwoju Obszarów wiejskich (PROW) oraz realizacji Małych Projektów – oś IV PROW. Osoby chcące podjąć działalność gospodarczą mogą liczyć na kompleksową pomoc ze strony pracowników LGD. Wiele projektów inwestycyjnych realizowanych jest we współpracy z Fundacją Wspomagania Wsi.
Ważne znaczenie w rozwoju lokalnym spełniają również Agencje Rozwoju Regionalnego, których rolą jest m.in. wspieranie małej i średniej przedsiębiorczości w celu rozwoju gospodarczego na poziomie powiatów.
Istotną rolę w rozwoju gospodarczym obszarów wiejskich odegrywa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Polska wstępując do UE otrzymała szansę na unowocześnienie wsi, wielofunkcyjny i zrównoważony rozwój obszarów wiejskich oraz szeroko rozumiany rozwój gospodarczy. Głównymi odbiorcami działań realizowanych przez ARiMR są rolnicy, mieszkańcy wsi, przedsiębiorcy i samorządy lokalne.

AKTYWNOŚĆ INWESTYCYJNA

Dużą rolę w efektywnym wspieraniu i znacznym dofinansowaniu różnych inwestycji samorządów lokalnych odegrały: Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Urząd Marszałkowski, Urząd Wojewódzki, Wojewódzki Urząd Pracy oraz na szczeblu centralnym poszczególne ministerstwa. Instytucje te pośredniczyły bądź też bezpośrednio wdrażały Regionalne Programy Operacyjne: Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej, Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych.
Aktywność inwestycyjna samorządu gminnego znacznie odbiega od inwestycji podmiotów gospodarczych, prowadzi ona bowiem do poprawy bytu społeczności lokalnej i zaspokajania jej potrzeb, a jednocześnie gwarantuje trwały rozwój jednostki przez aktywizację gospodarczą regionu. Polityka inwestycyjna samorządów lokalnych powinna być również przejawem troski o zasoby, którymi dysponuje. Racjonalnie i efektywnie wydatkowane środki publiczne są gwarantem korzyści w postaci nowych miejsc pracy i zysku wytworzonego przez dynamicznie rozwijającą się gospodarkę lokalną.
Istotne znaczenie mają inwestycje infrastrukturalne, których brak jest barierą do rozpoczęcia kolejnych ewentualnych inwestycji i może w dużym stopniu zahamować rozwój gospodarczy na terenie danej gminy, a nawet wpłynąć w znaczny sposób na pogorszenie funkcjonowania podmiotów gospodarczych na terenie danej gminy.
Samorządy lokalne mają określone możliwości rozwoju wynikające z posiadanych zasobów technicznych, społecznych, ekonomicznych i ekologicznych. Na dynamikę i kierunek rozwoju lokalnego ma wpływ rodzaj zasobów, ich dostępność, wielkość i efektywność wykorzystania. Ważne jest również położenie geograficzne danej gminy.
Inwestycje są jednym z instrumentów stymulowania rozwoju gospodarczego gminy. Należy tu wskazać nie tylko na inwestycje w sferze gospodarki, ale też na wszelki inne, przede wszystkim te, które dotyczą kapitału ludzkiego. Rozwój wymaga inwestowania w ludzi, w ich wykształcenie, umiejętności i postawy.
W nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 ważna będzie harmonijna współpraca samorządów ze środowiskiem nauki i z przedsiębiorcami. Samorządom terytorialnym niewątpliwie trudno będzie aplikować o środki unijne ze względu na brak środków finansowych na wkład własny oraz ograniczone możliwości zaciągania kredytu z uwagi na indywidualny wskaźnik zadłużenia danej gminy. Wydaje się zatem zasadne, aby dotacje unijne w nowej perspektywie finansowej koncentrować na przedsiębiorców z nastawieniem na badanie i rozwój oraz samorządy, te które do tej pory dynamicznie rozwijały się, gdyż to daje im szansę powodzenia inwestycji efektywnego wydatkowania środków finansowych.
Istotne znaczenie mają inwestycje infrastrukturalne, których brak jest barierą do rozpoczęcia kolejnych ewentualnych inwestycji i może w dużym stopniu zahamować rozwój gospodarczy na terenie danej gminy.

Wojciech Dereszewski
Wójt Gminy Kurzętnik
Wójt Roku 2013

SPIS TREŚCI

Koszty budżetu samorządów pod kontrolą

AKTUALNOŚCI / TEMAT MIESIĄCA - SAS 5 / 2015

System budżetowy i rachunkowy to ważny instrument zarządzania we wspólnotach. W tym zakresie należy kontynuować proces budowy rozwiązań bardziej dostosowanych do specyfiki i potrzeb samorządu, a więc oddalających je od zasad przyjętych dla budżetu państwa. Zapoczątkowało go rozróżnienie w budżecie samorządowym działalności bieżącej i majątkowej wraz ze składającymi się na nie dochodami i wydatkami. Był to efekt ustawy z dnia 8 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych.

Zmodyfikowana konstrukcja budżetu samorządowego, jego wykonywanie, ewidencja operacji, raportowanie i rozliczanie powinna realizować kilka celów. Po pierwsze, spowodować pełne ujęcie kosztów działalności każdej JST, a więc również wszystkich realizowanych zadań. Po drugie, pozwolić na powiązanie z tymi kosztami całości wpływów budżetowych. Po trzecie, umożliwić realizację budżetu w formule, która będzie dostosowana do potrzeb każdego z samorządów. Po czwarte, wspomagać gospodarność oraz chronić zasoby finansowe i majątkowe wspólnot przy respektowaniu zasady solidarności międzygeneracyjnej. Po piąte, pokazywać obraz faktycznej sytuacji finansowo-ekonomicznej samorządu wraz z jego podmiotami zależnymi. Celem, a zarazem efektem zmiany systemu budżetowego i rachunkowego powinno być zwiększenie przejrzystości oraz porównywalności JST pomiędzy sobą, co zwiększy także użyteczność informacji dla potrzeb instytucji rządowych.

BUDŻET ZUPEŁNY

Należy odejść od mającego obecnie miejsce wzajemnego potrącania dochodów i wydatków w budżecie samorządowym. Pieniądze nie mogą również wędrować nieznanymi ścieżkami. Chodzi przede wszystkim o środki trafiające teraz na tzw. wyodrębnione rachunki pozabudżetowe. Pochodzą one głównie z państwowych funduszy celowych realizujących zadania w sferze socjalnej: Funduszu Pracy (FP), Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) i Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Dla przykładu, PFRON przekazał w 2012 r. województwom i powiatom na wyodrębnione rachunki blisko 1 mld zł na realizację zadań zatrudniania oraz rehabilitacji osób niepełnosprawnych, a także pokrycie kosztów ich obsługi. Generalnie, zadań nie widać ani w dochodach, ani wydatkach samorządów, choć to one faktycznie je realizują. Te niekorzystne zjawiska czasami są usankcjonowane w ustawie (FGŚP, PFRON), niekiedy wynikają z interpretacji instytucji rządowych, a w innych przypadkach są wynikiem złej praktyki.

Całość gospodarki finansowej danego samorządu – wpływ i wypływ środków finansowych – powinna znajdować swoje odzwierciedlenie w jego budżecie. Zasada zupełności budżetu samorządowego musi mieć charakter bezwarunkowy.

BUDŻET ZNANYCH TRANSAKCJI

Regulacje finansowe przyjęte dla budżetów JST (analogicznie, jak dla budżetu państwa) koncentrują się na ujęciu kasowym. Liczy się wpływ i wypływ pieniędzy. Dla wspólnot pochodną takiego podejścia jest bezprecedensowe rozbudowanie sprawozdawczości budżetowej, której wyraz stanowi kilkanaście różnych typów formularzy. Wymaga ona raportowania zdarzeń gospodarczych, nie „wyłapywanych” przez obecną sprawozdawczość. Koncentruje się na ruchu pieniądza, zamiast na kosztach, wykorzystaniu zasobów i zobowiązaniach. Ten stan należy zmienić. W budżetach samorządy powinny przejść na zmodyfikowaną rachunkowość memoriałową.
Dla budżetu samorządowego musi być przyjęta generalna zasada, że realistycznie planowane wpływy można uznać za „znane”, gdy są należne i dostępne. Oznacza to, że np. pieniądze z podatków przypadających JST rejestruje się w dacie ich wpływu do budżetu. Za to, jeżeli chodzi o wypływy, to nie płatność za transakcje (np. dostarczenie usługi na rzecz JST) powinna mieć znaczenie, ale moment, gdy staje się ona „znana”, a więc gdy powstaje zobowiązanie.

BUDŻET OPERACYJNY I INWESTYCYJNY

Budżet samorządowy powinien obejmować dwie części. Stanowi to odejście od obecnej formuły, w której jest on zestawem planu dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów.
Budżet operacyjny obejmowałby całą bieżącą działalność samorządu (m.in.: opłaty, dochody z mienia, podatki, opłaty, subwencje, wynagrodzenia, zakupy towarów i usług), a jego częścią po stronie wypływu byłaby, poza odsetkami, także spłata rat kapitałowych kredytów i pożyczek oraz wykup papierów wartościowych (obecne „rozchody budżetu”). Wyodrębniona pozycja planu budżetu operacyjnego to pokrycie zobowiązań z poprzednich okresów. Wprost z tej części budżetu można by odkładać środki, np. w formie lokat. W budżecie operacyjnym jako koszt należy uwzględnić amortyzację, traktując ją jak odrębną pozycję. Wyszczególniona byłaby też nadwyżka budżetu operacyjnego przekazywana do wykorzystania w ramach budżetu inwestycyjnego. Krok dalej to zakazanie przepływu w odwrotnym kierunku, co służyłoby ochronie kapitałów własnych i mienia samorządowego, a równocześnie de facto wprowadzało obowiązek wypracowania nadwyżki operacyjnej netto przez JST.
W budżecie inwestycyjnym, zasilanym środkami z budżetu operacyjnego, znalazłyby się dochody (np. ze sprzedaży majątku) i wydatki związane z inwestycjami (np. zakup nieruchomości, pojazdów). Budżet inwestycyjny ma prezentować wykorzystanie środków kredytowych właśnie na inwestycje.
Zarówno budżet operacyjny, jak i budżet inwestycyjny sporządzane byłyby na oddzielnych, zdefiniowanych dla wszystkich JST formularzach i tak samo sprawozdawane. W analogicznej formule funkcjonowałoby sprawozdanie z wykonania całego budżetu.

NOWA KLASYFIKACJA BUDŻETOWA DLA SAMORZĄDÓW

Ze względu na głównie usługowy charakter działalności wspólnot należy zbudować od podstaw klasyfikację budżetową, dostosowaną do ich charakterystyki. Musi być narzędziem do planowania, prezentacji oraz ewidencji operacji przy użyciu prostych i zrozumiałych pojęć. Opisywałaby dokładnie relacje gospodarcze samorządu z mieszkańcami i firmami (w tym kontrahentami) oraz innymi samorządami. Powinna pozwalać na wyraźne wyodrębnienie operacji związanych ze świadczeniem usług we własnym zakresie (m.in.: zakupy materiałów biurowych, usług telekomunikacyjnych, energii, najmu lokali) oraz zakupy, poprzez które JST zapewniają realizację zadań przy pomocy innych podmiotów.
Ważną kwestią jest możliwie najdokładniejsze przypisanie kosztów do poszczególnych działalności wspólnot. Dlatego powinna obowiązywać zasada, że wpływy i koszty, które dotyczą równocześnie wielu dziedzin, są alokowane proporcjonalnie do tych właściwych działalności. Dotyczyłoby to również amortyzacji.

Limity brutto i netto

W budżecie operacyjnym lub budżecie inwestycyjnym dla każdego limitu kosztów będzie można określić cel i warunki jego wykorzystania. To limit będzie narzędziem budżetowania zadaniowego, jeżeli władze samorządowe zaopatrzą przyznane środki we wskaźnik (np. liczba zajęć pozalekcyjnych, liczba godzin opieki nad osobą potrzebującą etc.). Limity brutto i netto budżetu zastąpią obecny sposób gospodarowania finansami wspólnoty, który jest realizowany przy pomocy form organizacyjnych jednostek budżetowych i zakładów budżetowych.

Forum Od-nowa
Niezależna organizacja typu think-tank, działająca non-profit, przygotowująca projekty zmian systemowych, głównie w zakresie sektora publicznego.

SPIS TREŚCI

Przegląd legislacyjny

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY - SAS 5 / 2015

Dz.U. z 2015 r. poz. 21, 308, 359, 362, 378, 390, 436, 470.

SYSTEM WSPARCIA BEZPOŚREDNIEGO

Od 15 marca 2015 r. obowiązuje ustawa z dnia 5 lutego 2015 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz.U. z 2015 r. poz. 308)

Ustawa określa:

1) zadania oraz właściwość organów i jednostek organizacyjnych w zakresie dotyczącym następujących płatności bezpośrednich w rozumieniu art. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 608, z późn. zm.): jednolitej płatności obszarowej, płatności za zazielenienie, płatności dla młodych rolników, płatności dodatkowej, płatności związanych do powierzchni upraw, płatności związanych do zwierząt i płatności dla małych gospodarstw, oraz płatności niezwiązanej do tytoniu, określonych w przepisach:
a) rozporządzenia nr 1307/2013,
b) rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 641/2014 z dnia 16 czerwca 2014 r. ustanawiającego zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej (Dz. Urz. UE L 181 z 20.06.2014, str. 74),
c) rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 639/2014 z dnia 11 marca 2014 r. w sprawie uzupełnienia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz zmiany załącznika X do tego rozporządzenia (Dz. Urz. UE L 181 z 20.06.2014, str. 1),
d) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 549, z późn. zm.),
e) rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 809/2014 z dnia 17 lipca 2014 r. ustanawiającego zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli, środków rozwoju obszarów wiejskich oraz zasady wzajemnej zgodności (Dz. Urz. UE L 227 z 31.07.2014, str. 69),
f) rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 640/2014 z dnia 11 marca 2014 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli oraz warunków odmowy lub wycofania płatności oraz do kar administracyjnych mających zastosowanie do płatności bezpośrednich, wsparcia rozwoju obszarów wiejskich oraz zasady wzajemnej zgodności (Dz. Urz. UE L 181 z 20.06.2014, str. 48),
2) zasady i tryb:
a) przyznawania rolnikom płatności bezpośrednich i płatności niezwiązanej do tytoniu,
b) przeprowadzania kontroli w zakresie płatności bezpośrednich oraz płatności niezwiązanej do tytoniu,
c) wypłaty rolnikom płatności bezpośrednich i płatności niezwiązanej do tytoniu
– w zakresie nieokreślonym w przepisach, o których mowa w pkt. 1, lub przewidzianym w tych przepisach do określenia przez państwo członkowskie Unii Europejskiej.

GŁOSOWANIE KORESPONDENCYJNE ZA GRANICĄ

Od 24 marca 2015 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 362)

Rozporządzenie wydano na podstawie art. 53j § 4 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r.

- Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21, poz. 112, z późn. zm.) i określa:
– tryb przekazywania pakietu wyborczego;
– tryb odbierania kopert zwrotnych dostarczonych przez wyborcę do konsula przed dniem głosowania;
– tryb przechowywania kopert zwrotnych otrzymanych przez konsula do czasu zakończenia głosowania;
– tryb przekazywania kopert zwrotnych do obwodowych komisji wyborczych.

WSPARCIE DLA UKRAINY

Od 27 marca 2015 r. obowiązuje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 marca 2015 r. w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw Wspierania Reform na Ukrainie (Dz.U. z 2015 r. poz. 436)

Rozporządzenie wydano na podstawie art. 10 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz.U. z 2012 r. poz. 392). Zgodnie z § 2 tego aktu do zadań pełnomocnika należy w szczególności m.in. inicjowanie, koordynowanie oraz monitorowanie, we współpracy z Ministrem Spraw Zagranicznych, działań organów administracji rządowej służących wspieraniu procesu reform na Ukrainie oraz proponowanie rozwiązań mających na celu wzmacnianie efektywności i stabilności finansów publicznych Ukrainy i rozwijanie modelu gospodarki rynkowej na Ukrainie.

NAGRYWANIE ROZPRAW

Od 27 marca 2015 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 marca 2015 r. w sprawie zapisu dźwięku albo obrazu i dźwięku z przebiegu posiedzenia jawnego w postępowaniu cywilnym (Dz.U. z 2015 r. poz. 359)

Rozporządzenie wydano na podstawie art. 158 § 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.) i określa:

– rodzaje urządzeń i środków technicznych służących do utrwalania dźwięku albo obrazu i dźwięku z przebiegu posiedzenia jawnego;
– sposób sporządzania zapisów dźwięku albo obrazu i dźwięku z przebiegu posiedzenia jawnego;
– sposób identyfikacji osób sporządzających zapis dźwięku albo obrazu i dźwięku z przebiegu posiedzenia jawnego;
– sposób udostępniania oraz przechowywania zapisów dźwięku albo obrazu i dźwięku z przebiegu posiedzenia jawnego.

ROZWÓJ LOKALNY

Od 2 kwietnia 2015 r. obowiązuje ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności (Dz.U. z 2015 r. poz. 378)

Ustawa określa:

1) zadania oraz właściwość organów w zakresie określonym w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającym wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiającym przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylającym rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 320, z późn. zm.), w odniesieniu do rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność, o którym mowa w części drugiej w tytule III w rozdziale II rozporządzenia nr 1303/2013,
2) zasady:
a) organizacji i działania lokalnych grup działania, o których mowa w art. 32 ust. 2 lit. b rozporządzenia nr 1303/2013,
b) dokonywania wyboru strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność w rozumieniu art. 2 pkt 19 rozporządzenia nr 1303/2013,
c) udzielania wsparcia z udziałem poszczególnych funduszy wymienionych w art. 32 ust. 1 rozporządzenia nr 1303/2013,
– w zakresie nieokreślonym w przepisach, o których mowa w pkt. 1, lub przewidzianym w tych przepisach do określenia przez państwo członkowskie Unii Europejskiej.

TRANSPORT DROGOWY

Od 4 kwietnia 2015 r. obowiązuje ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 390)

Nowelizacja ma na celu wykonanie postanowień rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 181/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. dotyczącego praw pasażerów w transporcie autobusowym i autokarowym oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 (Dz. Urz. UE L 55 z 28.02.2011, str. 1). Rozporządzenie nr 181/2011 jest stosowane bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej od dnia 1 marca 2013 r. Jest aktem prawnym kompleksowo regulującym kwestie praw pasażerów w transporcie autobusowym i autokarowym, które nie były wcześniej objęte przepisami unijnymi.

OCHRONA DLA ŚWIADKA

Od 8 kwietnia 2015 r. obowiązuje ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (Dz.U. z 2015 r. poz. 21)

Ustawa określa zasady, warunki i zakres stosowania środków ochrony i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka oraz osób im najbliższych, jeżeli w związku z toczącym się albo zakończonym postępowaniem karnym z udziałem pokrzywdzonego lub świadka albo postępowaniem karnym skarbowym z udziałem świadka istnieje zagrożenie dla życia lub zdrowia tych osób.

SPIS TREŚCI

Uchwała siedmiu sędziów NSA z dnia 13 kwietnia 2015 r. sygn. akt I OPS 3/14.

AKTUALNOŚCI / ORZECZNICTWO - SAS 5 / 2015

„Jeżeli spełnione są przesłanki zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, o których mowa w art. 136 ust. 3 w związku z art. 137 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.), podstawą odmowy zwrotu nieruchomości może być zbycie tej nieruchomości przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego osobie trzeciej z pominięciem procedury przewidzianej w art. 136 ust. 1 i 2 tej ustawy.”

W uzasadnieniu uchwały NSA wskazał m.in., że możliwość podważenia czynności prawnej, na mocy której Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego utraciły władztwo nad nieruchomością, nie ma bezpośredniego znaczenia w sprawie administracyjnej o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, jeżeli w aktualnym stanie prawnym nieruchomość nie jest własnością Skarbu Państwa (jednostki samorządu terytorialnego) i z tego powodu nie może być zwrócona. To, czy poprzedni właściciel (jego spadkobierca) podejmie działania w celu podważenia czynności prawnych, które spowodowały przeniesienie własności nieruchomości na rzecz osoby trzeciej, z tego powodu, że zostały naruszone jego prawa, zależy od jego woli. W sytuacji gdy postępowanie w tym przedmiocie się toczy, jego wynik może stanowić zagadnienie wstępne w sprawie administracyjnej o zwrot wywłaszczonej nieruchomości i organ prowadzący postępowanie w takiej sprawie powinien rozważyć zawieszenie postępowania na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a.

SPIS TREŚCI

Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody

AKTUALNOŚCI - SAS 5 / 2015

Rozstrzygnięcie Wojewody Mazowieckiego z 30 kwietnia 2015 r. nr LEX-S.4131.8.2015.MR stwierdzające nieważność uchwały w sprawie wyznaczenia kierunku rozwoju energetyki opartej na odnawialnych źródłach energii na terenie gminy, w części dotyczącej § 1.

„Rada nie ma uprawnień do określania odległości od elektrowni wiatrowych od zabudowań mieszkalnych oraz studni głębinowych w drodze odrębnej uchwały”
Wojewoda zakwestionował § 1 uchwały, w którym rada określiła minimalną odległość od pojedynczej przemysłowej turbiny wiatrowej, wytwarzającej energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW od zabudowań mieszkalnych i siedliskowych, wynoszącą 3.000 m. Organ nadzoru podkreślił, że regulacje prawne obejmujące sprawy z zakresu lokalizacji siłowni wiatrowych, zawarte są w przepisach ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Podniósł, że zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 3a) ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w planie miejscowym określa się obowiązkowo granice terenów pod budowę urządzeń, o których mowa w art. 10 ust. 2a (urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW oraz granice ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie, zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu, oraz występowaniem znaczącego oddziaływania tych urządzeń na środowisko). W konsekwencji ww. przepis w sposób jednoznaczny nakłada na organ gminny obowiązek umieszczenia w uchwale dotyczącej miejscowego planu, a nie w innej uchwale, ustalenia minimalnej odległości elektrowni wiatrowych od zabudowań mieszkalnych. Wojewoda Mazowiecki podkreślił, że zasady lokalizacji elektrowni wiatrowych powinny być uregulowane w miejscowym planie, a w przypadku braku miejscowego planu – zgodnie z przepisem art. 50 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – inwestycja celu publicznego powinna być lokalizowana w drodze decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Wójt gminy może zatem wskazać te odległości w decyzji o lokalizacji celu publicznego, natomiast brak jest podstaw prawnych do określania ich w odrębnej uchwale rady gminy.

SPIS TREŚCI

Likwidacja skutków „dekretu Bieruta”

AKTUALNOŚCI - SAS 5 / 2015

W dniu 28 kwietnia 2015 r. Rada Ministrów przyjęła stanowisko wobec senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy
o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy (druk nr 3195).

Co do zasady, pozytywnie oceniono rozwiązania zaproponowane przez senatorów, których zasadniczym celem jest niwelacja negatywnych skutków obowiązywania dla państwa i samorządu terytorialnego tzw. dekretu Bieruta z 1945 r. Pomimo generalnie pozytywnej oceny Rada Ministrów zawarła w stanowisku wątpliwości co do części rozstrzygnięć zwracając jednocześnie uwagę na konieczność poniesienia znacznych nakładów środków budżetowych, które muszą być precyzyjnie oszacowane. Rząd w szczególności poparł przyznanie Skarbowi Państwa i miastu stołecznemu Warszawa prawa pierwokupu roszczeń do gruntów warszawskich, wynikających z dekretu Bieruta, a także możliwość odmowy zwrotu nieruchomości, na których znajdują się instytucje użyteczności publicznej, np. szpitale, ośrodki zdrowia, szkoły, przedszkola i obiekty sportowe, wskazując jednak na koszty odszkodowań. Wątpliwości dotyczą natomiast przepisu, na podstawie którego decyzja o umorzeniu postępowania dekretowego (o odzyskanie nieruchomości) ma stanowić podstawę wpisu do księgi wieczystej prawa własności do nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa i samorządu terytorialnego.

SPIS TREŚCI

Świadczenia rodzinne

AKTUALNOŚCI - SAS 5 / 2015

W dniu 5 maja 2015 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o oświadczeniach rodzinnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, przedłożony przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej.

Rozwiązania dotyczą przede wszystkim informatyzacji i integracji działań związanych z przyznawaniem świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego, pomocy społecznej, wydawania orzeczeń o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, w tym pozyskiwania informacji z Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności (EKSMOoN). Organy publiczne m.in.: wójt, burmistrz, prezydent miasta, marszałek województwa, jednostki organizacyjne pomocy społecznej, powiatowe i wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności będą mogły korzystać z danych gromadzonych w rejestrach prowadzonych przez ministra polityki społecznej, co pozwoli zweryfikować wiarygodność informacji składanych przez osoby zainteresowane przyznaniem świadczeń. Wszystkie dokumenty będą mogły być złożone przez Internet. Także decyzję w swojej sprawie obywatel będzie mógł otrzymać elektronicznie z wykorzystaniem platformy informacyjno-usługowej. Uwierzytelnienie składanych dokumentów będzie się odbywać za pomocą bezpiecznego podpisu elektronicznego lub podpisu potwierdzanego profilem zaufanym ePUAP.

SPIS TREŚCI

Nowelizacja ustawy o samorządzie powiatowym

AKTUALNOŚCI - SAS 5 / 2015

W dniu 24 kwietnia 2015 r. Sejm RP uchwalił nowelizację ustawy o samorządzie powiatowym.

Zmiana dotyczy uchwalania regulaminu organizacyjnego starostwa powiatowego – przenosi ją z kompetencji rady powiatu na zarząd powiatu. Zauważenia wymaga, że powiat jako jedyna jednostka samorządu terytorialnego ma przypisane kompetencje do uchwalania regulaminu radzie, co jest niespójne z rozwiązaniami zastosowanymi w innych ustawach ustrojowych – w ustawie o samorządzie gminnym – art. 33 ust. 2 oraz o samorządzie województwa – art. 41 ust. 2 pkt 7 – zgodnie z którymi regulamin organizacyjny urzędu gminy przyjmowany jest na podstawie zarządzenia wójta, a regulamin organizacyjny urzędu marszałkowskiego na podstawie uchwały zarządu województwa.

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI SAS 5 / 2015

AKTUALNOŚCI

Nowelizacja ustawy o samorządzie powiatowym
Świadczenia rodzinne
Likwidacja skutków „dekretu Bieruta”
Kandydaci muszą posprzątać po wyborach prezydenckich
Lokale wyborcze dla niepełnosprawnych
Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody

ORZECZNICTWO

Uchwała siedmiu sędziów NSA z dnia 13 kwietnia 2015 r. sygn. akt I OSP 3/14 6

PRZEGLĄD LEGISLACYJNY

TEMAT MIESIĄCA

Koszty budżetu samorządów pod kontrolą

KOMENTARZE

Niesystemowy projekt prezydencki
Janosikowe czyli kwadratura koła

Z SAMORZĄDU