Czy obowiązkiem wójta, burmistrza, prezydenta miasta, rozpatrującego wniosek o sprzedaż alkoholu, jest kontrola istnienia tytułu prawnego przedsiębiorcy do lokalu?
FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 3 / 2023
PYTANIE:
Czy wójt (burmistrz, prezydent miasta), rozpatrujący wniosek o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, jest zobowiązany do oceny, czy lokal, w którym ma być prowadzona sprzedaż, został wynajęty od właściciela tego lokalu? Czy wymóg posiadania tytułu prawnego do lokalu, w którym ma być prowadzona sprzedaż napojów alkoholowych jest spełniony w przypadku wynajęcia lokalu od osoby (podmiotu), niebędącego jego właścicielem?
ODPOWIEDŹ:
Obowiązkiem organu, rozpatrującego wniosek o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, jest kontrola istnienia tytułu prawnego przedsiębiorcy do lokalu, w którym ma być prowadzona sprzedaż napojów alkoholowych i ocena istnienia tego tytułu prawnego, na podstawie całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie. Warunkiem skutecznego wynajęcia danego lokalu nie jest jego wynajęcie od właściciela tego lokalu. Lokal może być bowiem wynajęty również od jego najemcy, dzierżawcy, o ile umowa zawarta z jego właścicielem nie wyłączyła prawa dalszego podnajmu.
Przepis art. 18 ust. 6 pkt 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2023 r. poz. 165, z późn. zm.) stanowi, że do wniosku o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych przedsiębiorca zobowiązany jest załączyć dokument, potwierdzający tytuł prawny wnioskodawcy do lokalu stanowiącego punkt sprzedaży napojów alkoholowych.
Spełnienie powyższych warunków powinno zostać zweryfikowane w postępowaniu administracyjnym, w ramach którego obowiązuje, ustalona w art. 80 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 2000, z późn. zm.), zasada swobodnej oceny dowodów. Wobec tego organ, rozpatrujący wniosek o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, powinien ocenić na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy udowodnione zostało, że wnioskodawca posiada tytuł prawny do lokalu stanowiącego punkt sprzedaży (por.: wyrok NSA z dnia 15 września 2011 r., sygn. akt II GSK 853/10 oraz z dnia 21 lipca 2010 r., sygn. akt II GSK 371/09).
Pojęcie „tytułu prawnego” jest pojęciem bardzo szerokim, gdyż może to być zarówno tytuł o charakterze prawno-rzeczowym (własność, użytkowanie wieczyste), jak i tytuł o charakterze obligacyjnym, wynikający z zawartej przez wnioskodawcę umowy (na przykład umowy najmu, dzierżawy, użyczenia, czy innych umów).
Zgodnie z art. 659 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360, z późn. zm.) przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.
Z powyższego przepisu wynika zatem, że ustawodawca nie ustanowił ograniczeń podmiotowych dla stron najmu. Wynajmującym może być więc każdy, kto zobowiąże się oddać najemcy lokal (rzecz) do używania. Wynajmujący nie rozporządza bowiem prawem własności i dla spełnienia przez niego świadczenia w wykonaniu umowy najmu istotna jest faktyczna możliwość zapewnienia najemcy używania rzeczy (por. wyrok SN z dnia 28 marca 2014 r., sygn. akt III CSK 156/13). Jeżeli wynajmujący, niebędący właścicielem przedmiotu najmu, spełnia swoje świadczenie, najemca nie może uchylić się od wzajemnego świadczenia na tej podstawie, że wynajmujący nie był uprawniony do dysponowania tym przedmiotem (por. wyrok SN z dnia 14 kwietnia 1961 r., sygn. akt III CR 806/60).
W orzecznictwie został wyrażony pogląd, zgodnie z którym wynajmujący nie musi być właścicielem lokalu, a brak tytułu właścicielskiego po jego stronie nie ma wpływu na ważność umowy najmu. Okoliczność ta nie zalicza się do elementów treści czynności prawnej umowy najmu, a w konsekwencji nie może być powoływana jako podstawa do uchylenia się od jej skutków na podstawie błędu (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 1999 r., sygn. akt II CKN 701/98). Podobnie, a nawet jeszcze szerzej, wypowiedział się również Sąd Apelacyjny w Warszawie – V Wydział Cywilny w wyroku z dnia 13 maja 2015 r., sygn. akt: VI ACa 885/14.
Z uwagi na to, że umowa najmu wiąże jedynie wynajmującego i najemcę, właściciel będzie mógł żądać wydania swojej własności od najemcy, a najemca nie będzie mógł zasłaniać się zawartą umową najmu. Brak tytułu prawnego do rzeczy w przypadku m.in. wystąpienia z roszczeniami przez właściciela do najemcy, może okazać się więc przeszkodą uniemożliwiającą korzystanie z rzeczy. W takim wypadku powinna zadziałać ochrona dla najemcy, określona w art. 664 k.c.
W świetle powyższego należy stwierdzić, że obowiązkiem organu (wójta, burmistrza, prezydenta miasta), rozpatrującego wniosek o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, jest kontrola istnienia tytułu prawnego przedsiębiorcy do lokalu, w którym ma być prowadzona sprzedaż napojów alkoholowych i ocena istnienia tego tytułu prawnego na podstawie całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie (akt postępowania administracyjnego).
Warunkiem skutecznego wynajęcia danego lokalu nie jest jego wynajęcie od właściciela tego lokalu. Lokal może być bowiem wynajęty nie tylko od jego właściciela, ale również od jego najemcy, dzierżawcy, o ile umowa zawarta z jego właścicielem nie wyłączyła prawa dalszego podnajmu.
Sławomir Pyźlak
radca prawny
PODSTAWA PRAWNA
– Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2023 r. poz. 165, z późn. zm.)
– Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 2000, z późn. zm.)
– Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360, z późn. zm.)
