Pobyt w domu pomocy społecznej w zamian za nieruchomość przekazaną gminie
FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 7/2012
PYTANIE SEKRETARZA GMINY:
Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, będącej mieszkanką naszej gminy, przyznano prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej, w którym pobyt jest odpłatny. Mieszkanka domu pomocy ponosi koszty w wysokości 70 % swoich miesięcznych dochodów (świadczeń emerytalnych). Pozostałe koszty ponosi gmina. Obciążenia gminy stanowią różnicę pomiędzy kosztem utrzymania mieszkanki w DPS, a opłatą wnoszoną przez nią. Osoba umieszczona w DPS posiada majątek, będący zabudowaną nieruchomością. Jej wolą jest notarialne przekazanie majątku na rzecz naszej gminy na poczet ponoszonych przez gminę kosztów odpłatności za jej pobyt w DPS. Czy gmina ma prawo przyjąć majątek od ww. osoby na poczet kosztów pobytu w DPS? Jak powinny wyglądać procedury powyższej sprawy pod względem prawnym?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
W świetle art. 66 ups osoba kierowana do domu pomocy społecznej może przekazać gminie własny lokal mieszkalny czy też inny składnik swojego majątku w zamian za finansowanie jej pobytu w domu pomocy. Po podjęciu stosownej uchwały w oparciu o art. 66 ups, mieszkanka gminy uprawniona do umieszczenia w domu pomocy społecznej może przekazać swoje mieszkanie w drodze darowizny na rzecz gminy.
KTO PŁACI ZA POBYT W DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ?
Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej – tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm. (dalej ups), obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
1. mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka;
2. małżonek, zstępni przed wstępnymi;
3. gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej;
przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.
Przepis art. 61 ust. 2 ups określa wysokość opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej, która różnie się kształtuje w zależności od tego, kto jest zobowiązany do jej poniesienia:
1. mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70 % swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70 % tego dochodu;
2. małżonek, zstępni przed wstępnymi - zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:
a) w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium;
b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;
3. gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej - w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2.
Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w art. 61 ust. 2 ups.
W myśl art. 62 ust. 1 ups mieszkaniec domu wnosi opłatę do kasy domu lub na jego rachunek bankowy. Za jego zgodą opłata może być potrącana:
- z emerytury lub renty mieszkańca domu - przez właściwy organ emerytalno-rentowy, zgodnie z odrębnymi przepisami;
- z zasiłku stałego mieszkańca domu - przez ośrodek pomocy społecznej dokonujący wypłaty świadczenia; opłatę za pobyt ośrodek pomocy społecznej przekazuje na rachunek bankowy domu pomocy społecznej.
Przedmiotowa opłata jest przeznaczana na utrzymanie domu pomocy społecznej.
W art. 66 ups ustawodawca przewidział możliwość modyfikowania zasad odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej. Otóż rada gminy może określić, w drodze uchwały, dla osób, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a ups, korzystniejsze warunki ustalania opłat za pobyt w domu pomocy społecznej o zasięgu gminnym, częściowego lub całkowitego zwolnienia z tych opłat, zwrotu należności za okres nieobecności osoby w domu.
Zmiany muszą spełniać trzy warunki:
- mogą one dotyczyć jedynie wydatków ponoszonych na gminne domy pomocy (zarówno placówki publiczne, jak i niepubliczne),
- adresatami zmian mogą być tylko mieszkańcy domów, ich małżonkowie, zstępni i wstępni wnoszący opłaty oraz inne osoby, z którymi zawarto umowę, ale nie gmina płacąca za pobyt,
- modyfikacja przepisów ustawy musi być dla adresatów korzystniejsza.
W literaturze wyrażono pogląd, że uchwała rady gminy wydana na podstawie ww. przepisu może mieć charakter indywidualny. W doktrynie utrwalone jest też stanowisko, potwierdzone orzecznictwem sądowym, zgodnie z którym nie nazwa przesądza o charakterze aktu, a jego treść i forma. Uchwały rady gminy wydawane na podstawie komentowanego artykułu należałoby zaliczyć do prawa miejscowego. Powszechnie obowiązująca moc źródeł tego prawa uprawnia do stosowania ich jako podstaw decyzji administracyjnych. Dlatego też powyższe uchwały powinny mieć charakter normatywny i stanowić podstawę indywidualnych rozstrzygnięć (tak I. Sierpowska Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz, Wydawnictwo ABC 2009).
W świetle art. 66 ups osoba kierowana do domu pomocy społecznej może przekazać gminie własny lokal mieszkalny czy też inny składnik swojego majątku w zamian za finansowanie jej pobytu w domu pomocy. Po podjęciu stosownej uchwały w oparciu o art. 66 ups, mieszkanka gminy uprawniona do umieszczenia w domu pomocy społecznej może przekazać swoje mieszkanie w drodze darowizny na rzecz gminy.
Monika Mikucka
Podstawa prawna:
– Art. 66 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej – tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.
