Realizacja zadań w ramach inicjatywy lokalnej
FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 3 / 2012
PYTANIE SEKRETARZA:
Zwracam się z uprzejmą prośbą o udzielenie porady prawnej dotyczącej inicjatywy lokalnej. Rada gminy przyjęła uchwałę w sprawie określenia trybu i szczegółowych kryteriów oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej. Wnioski składane były przez stowarzyszenia oraz nieformalne grupy mieszkańców o uzyskanie środków z inicjatywy lokalnej. Zrealizowano m.in. organizację pikniku wędkarskiego, który w naszej ocenie mieścił się w zakresie dotyczącym: ochrony przyrody, ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego w tym zieleni na terenach wiejskich. Przeprowadzono również zadanie pod nazwą „Bezpieczna akcja ratownicza”, w ramach którego zorganizowane były m.in. zawody pożarnicze. Wskazane wyżej zadanie według naszej oceny mieściło się w zakresie porządku i bezpieczeństwa publicznego. W ww. zadaniach organizacje przeznaczyły środki na zakup artykułów spożywczych, a faktury z nich zostały wystawione na gminę. W toku przeprowadzonej kontroli Regionalna Izba Obrachunkowa zarzuciła nam nieprawidłowe wydatkowanie środków pieniężnych. Zdaniem kontrolujących przeznaczanie środków na zakup środków spożywczych jest niezgodne z katalogiem zadań realizowanych w ramach inicjatywy lokalnej. Proszę o wyjaśnienie, jaki katalog zadań publicznych z art. 19b ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie może zostać zrealizowany w drodze inicjatywy lokalnej? Jakie rodzaje wydatków gmina może ponosić w związku z realizacją inicjatywy lokalnej przez wnioskodawców? Na jakie zadania można przeznaczać środki?
Proszę o wskazanie przykładowych zadań, o wykonanie których można wnioskować. Czy wydatkowanie środków przez organizacje wykonujące zadania w ramach inicjatywy lokalnej z przeznaczeniem na zakup artykułów spożywczych jest dopuszczalne? Proszę o rozbudowanie katalogu zadań wynikających z art. 19b ustawy z dnia 23 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Czy złożony wniosek przez organizację (dot. podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju tożsamości narodowej, obywatelskiej i kulturowej) będzie polegał na zorganizowaniu spotkania dot. obyczajów, obrzędów ludowych, przygotowania potraw tradycyjnych, a wnioskodawcy będą wnioskować zakup artykułów spożywczych na przygotowanie tradycyjnych potraw, czy będzie się to mieściło w tym katalogu zadań?
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Działalnością pożytku publicznego w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (zwanej dalej ustawą) jest każda działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze działań publicznych określonych w ustawie.
Katalog zadań publicznych opisany został w art. 4 ustawy. Użyte w ust. 1 tego przepisu sformułowanie „Sfera zadań publicznych….obejmuje zadania w zakresie…” wskazuje na to, że katalog ten ma charakter zamknięty. Zgodnie z art. 19 b ustawy część zadań publicznych może zostać zainicjowana przez mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego. Powyższa aktywność mieszkańców w zakresie realizacji zadania publicznego określana jest mianem inicjatywy lokalnej. Inicjatywa lokalna odbywa się poprzez złożenie wniosku o realizację zadania publicznego do jednostki samorządu terytorialnego. Art. 19 b ust. 1 pkt 1-6 określa rodzaje zadań publicznych, których realizacji można domagać się w drodze inicjatywy lokalnej.
ZADANIA REALIZOWANE W DRODZE INICJATYWY LOKALNEJ
Do zadań tych należą m.in. wymienione przez pytającego, tj.:
- podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej i regionalnej,
- pielęgnowanie polskości,
- rozwijanie tożsamości narodowej, obywatelskiej i kulturowej,
- działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych,
- a także zadania dotyczące ekologii i ochrony przyrody.
Warto zauważyć, że pomimo utworzenia wyczerpującego katalogu zadań publicznych, ustawodawca zrezygnował ze zbyt obszernej kazuistyki co do sposobów ich realizowania i określił je bardzo ogólnie.
Tym samym podmioty wykonujące zadania publiczne korzystają z daleko idącej swobody w zakresie ich realizacji. Oczywistym jest przecież, że podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej lub regionalnej może następować na wiele sposobów, np. poprzez tworzenie muzeów, domów kultury i pamięci, organizację imprez okolicznościowych oraz mających na celu promocję regionu, inscenizację istotnych dla społeczności lokalnej wydarzeń historycznych, organizację wykładów i spotkań z osobami mającymi szczególny wkład w życie i rozwój społeczności itp. W tym zakresie gmina może więc ponosić wydatki na wykonanie zadania publicznego. Nie istnieją moim zdaniem podstawy do przyjęcia, że środki przeznaczone na realizację zadania publicznego nie mogą w żadnym wypadku zostać spożytkowane na zakup artykułów spożywczych.
Bez wątpienia do ważnych elementów tradycji należą także kuchnia narodowa i regionalna. Jeżeli zatem zadanie publiczne polegać ma na upowszechnianiu i promowaniu tradycji, to jednym ze sposobów jego realizacji może być serwowanie regionalnych potraw i napojów. W takim przypadku konieczne jest więc nabycie artykułów spożywczych.
Trzeba jednak pamiętać, że wydatki powyższe nie mogą wykraczać poza cel konkretnego zadania publicznego. Gmina może więc nabywać tylko artykuły spożywcze niezbędne do przygotowania tradycyjnych potraw, wytworzenia tradycyjnych napojów lub kupować lokalne produkty gotowe.
Michał Pęczkowski
PODSTAWA PRAWNA:
– Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (t.j.Dz.U. 2010 Nr 234, poz. 1536 ze zm.).
