Wynagrodzenie członków gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych
FINANSE SAMORZĄDU - SAS 3 / 2012
PYTANIE SEKRETARZA GMINY:
W gminie działa Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, której członkowie powołani są zarządzeniem wójta gminy. W skład tej komisji wchodzą pracownicy urzędu gminy, szkół, GOPS-u i policji. Posiedzenia komisji odbywają się po godzinach pracy.
Chciałabym otrzymać odpowiedź na kilka nurtujących mnie pytań, ponieważ do tej pory spotkałam się z różnymi opiniami i nie jestem do końca przekonana jak naprawdę powinniśmy postępować, aby było zgodnie z przepisami.
- Czy od wynagrodzeń za posiedzenia członków GKRPA należy potrącać składki na ZUS i Kasę chorych oraz jakie należy zastosować koszty uzysku?
- Czy wszystkich członków należy traktować jednakowo?
- Czy członkom tej komisji należy się dieta i zwrot kosztów przejazdu za wzięcie udziału w szkoleniu wyjazdowym? Informuję, że w planie finansowym komisji jest zaplanowana kwota na szkolenie i diety.
- Czy pracownicy urzędu gminy i inni członkowie pracujący, aby wziąć udział w szkoleniu powinni z zakładu pracy wziąć urlop wypoczynkowy lub bezpłatny, czy może powinni być urlopowani z zachowaniem prawa do wynagrodzenia?
Członkowie nie posiadają żadnych umów, lecz tylko powołanie zarządzeniem wójta gminy.
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
W pierwszej kolejności należy podkreślić, że zgodnie z art. 41 ust. 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej: uwtpa) zasady wynagradzania członków gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych określa rada gminy w gminnych programach rozwiązywania problemów alkoholowych.
W rezultacie to w programie uchwalanym przez radę i określającym realizację podstawowych zadań ustawowych gminy w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi (art. 41 ust. 2 uwtpa) należy określić zasady wynagradzania za zadania wykonywane przez poszczególnych członków komisji, przykładowo zryczałtowane wynagrodzenie za pracę w postaci procentowego określenia minimalnego wynagrodzenia za pracę (ustalanego zgodnie z ustawą o minimalnym wynagrodzeniu) oraz dodatkowego wynagrodzenia za poszczególne, dodatkowe czynności, oprócz „zwykłych” posiedzeń, np. wizytację lub wizję lokalną.
DODATKOWE WYNAGRADZANIE
Możliwość otrzymywania dodatkowego wynagrodzenia z tytułu wyjazdu w celach szkoleniowych również musi wynikać z odpowiedniego przepisu zawartego w gminnym programie. Za tego rodzaju dodatkowe czynności członków komisji, które ściśle wiążą się z realizacją zadań, zasadne jest określenie dodatkowego wynagrodzenia. Należy jednak podkreślić, że przepisy ustawy nie przewidują możliwości wypłaty członkom komisji świadczeń w postaci diet oraz zwrotu kosztów podróży, a jedynie wynagrodzenie. Dlatego zasadne jest określenie w programie możliwości uzyskania dodatkowego wynagrodzenia w obowiązkowym szkoleniu lub innym posiedzeniu wyjazdowym, które dotyczy podniesienia kwalifikacji członków komisji.
ZASADY ROZLICZANIA WYNAGRODZENIA
Podkreślenia wymaga, że powyższy problem nie dotyczy wyłącznie nazewnictwa (dieta, zwrot kosztów podróży), lecz wiąże się ściśle z innym bardzo istotnym problemem, dotyczącym zasad rozliczania wynagrodzenia członków komisji i ich opodatkowania. Wprawdzie członkowie komisji nie są związani z komisją stosunkiem pracy i nie są jej pracownikami, lecz członkami (z tego względu nie jest potrzebne zawieranie żadnych umów z członkami, oprócz aktu powołania w formie zarządzenia), jednakże świadczenie otrzymywane za udział w komisji stanowi wynagrodzenie, a nie dietę.
ZDANIEM NSA
Jak zauważył NSA już w wyroku z dnia 10 września 1998 r. (ośrodek zamiejscowy w Poznaniu – sygn. akt II SA/Po 15/98) wynagrodzenia nie można utożsamiać z dietą, będącą ryczałtowym określeniem należności pieniężnej przysługującej pracownikowi na pokrycie kosztów dziennego utrzymania podczas podróży służbowej lub innych kosztów. Z tego względu wynagrodzenia członków komisji nie można utożsamiać z należnościami otrzymywanymi przez radnych gminy uczestniczących w komisjach powoływanych na podstawie ustawy o samorządzie gminnym. Radnym gminy przysługują właśnie dieta oraz zwrot kosztów podróży, natomiast członkom gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych przysługuje wynagrodzenie.
Rozróżnienie to – jak już wyżej wskazano – ma bardzo doniosłe znaczenie prawne, albowiem przyjęcie takiej tezy uzasadnia twierdzenie, że wynagrodzenie członków komisji nie jest zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Nie jest to zatem świadczenie korzystające ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 pkt 16 i 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof), czyli diety i inne należności za czas podróży służbowej pracownika oraz diety i kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 2.280 zł.
Wynagrodzenie członków komisji powołanych zarządzeniem wójta (burmistrza, prezydenta miasta) podlega opodatkowaniu na podstawie art. 13 pkt 6 updof, zgodnie z którym za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9 updof. Dlatego zastosowanie w niniejszej sprawie znajdą przepisy art. 9 ust. 1 updof w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 2 i art. 13 pkt 6 updof, a w konsekwencji również zasady opodatkowania określone w art. 41 ust. 1 i 1a i art. 42 ust. 1 i 2 pkt 1 updof.
Zgodnie z tymi przepisami w niniejszym przypadku należy pobierać zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 19% należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów w wysokości 20% (art. 22 ust. 9 pkt 4 updof) oraz pomniejszonej o składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o którym mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b updof. Podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 22 ust. 10 updof podatnik może udowodnić, że koszty uzyskania przychodów były wyższe niż wynikające z zastosowania normy 20% określonej w art. 22 ust. 9 pkt 4 w zw. z art. 13 pkt 6 updof. W takim przypadku koszty uzyskania przyjmuje się w wysokości kosztów faktycznie poniesionych.
URLOP CZŁONKÓW KOMISJI
Nawiązując do problemu urlopu dla członków komisji należy zauważyć, że członkowie gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych nie muszą być w ogóle pracownikami. Ich podstawowym wymogiem kwalifikacyjnym jest przeszkolenie w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. W rezultacie ich status jest równy niezależnie od miejsca zatrudnienia i możliwości urlopowych. Członek komisji ma obowiązek wykonywać swoje zadania ustawowe, określone w gminnym programie, skoro został powołany odpowiednim zarządzeniem w skład komisji.
Tym niemniej, jeżeli jednocześnie pozostaje w stosunku pracy, powinien realizować swoje obowiązki w komisji w porozumieniu ze swoim pracodawcą, tak aby wykonywanie zadań publicznych nie odbywało się z naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych. Pracodawca z kolei powinien umożliwić pracownikowi udział w pracach komisji. Zasadne jest udzielenie urlopu pracownikowi, który zamierza wziąć udział w posiedzeniu komisji lub wykonać inną czynność, do której został powołany, przy czym w świetle przepisów prawa pracy nie powinien być to urlop wypoczynkowy, skoro nie służy on w ogóle wypoczynkowi i regeneracji sił pracownika. Optymalnym rozwiązaniem pozostaje zatem udzielenie urlopu bezpłatnego przez pracodawcę, tym bardziej, że pracownik otrzymuje odrębne wynagrodzenie za pracę w komisji.
Teoretycznie możliwe jest rozwiązanie polegające na zwolnieniu pracownika z obowiązku świadczenia pracy bez konieczności urlopowania i z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, jednakże z zastrzeżeniem spełnienia dwóch warunków.
PO PIERWSZE - pracownik powinien porozumieć się z pracodawcą, co do możliwości wykonania jego obowiązków pracowniczych w innym terminie.
PO DRUGIE - takie rozwiązanie uzależnione jest wyłącznie od dobrej woli pracodawcy, który nie ma obowiązku wypłacania wynagrodzenia za czas, w którym praca nie była faktycznie świadczona.
Nie istnieją podstawy do różnicowania sytuacji prawnej poszczególnych członków komisji, w związku z czym ich pozycja prawna powinna być taka sama.
Janusz Groński
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm.)
