Trzynastka samorządowców
PRAWO PRACY - SAS 3 / 2012
PYTANIE INSPEKTORA:
Proszę o interpretację prawną zawartego w art. 2 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej terminu „przepracowania u danego pracodawcy”.
1. Czy warunkiem nabycia prawa do dodatkowego rocznego wynagrodzenia w pełnej wysokości jest „efektywne przepracowanie” u danego pracodawcy pełnego roku?
2. Czy pracownik korzystający z urlopu macierzyńskiego nabywa prawo do „trzynastki” za ten okres?
3. Czy nauczyciel zatrudniony na drugą umowę na czas określony (za zgodą kuratora oświaty w terminie od 1 września do 26 czerwca – tj. na czas trwania zajęć szkolnych) nabywa prawo do „trzynastki” z tego tytułu?
ODPOWIEDZI PRAWNIKA:
AD. 1 - Stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej - Dz. U. Nr 160, poz. 1080 ze zm. (dalej ustawa), pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Jeżeli pracownik nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, to nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem, że okres ten wynosi co najmniej 6 miesięcy (art. 2 ust. 2 ustawy). Przepracowanie co najmniej 6 miesięcy warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego nie jest wymagane w przypadkach wymienionych w art. 2 ust. 3 ustawy, a mianowicie:
- nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej),
- zatrudnienia pracownika do pracy sezonowej, jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące,
- powołania pracownika do czynnej służby wojskowej albo skierowania do odbycia służby zastępczej,
- rozwiązania stosunku pracy w związku z:
– przejściem na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne,
– przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem,
– likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy,
– likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy lub jej reorganizacją,
- podjęcia zatrudnienia:
– w wyniku przeniesienia służbowego,
– na podstawie powołania lub wyboru,
– w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy,
– w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją,
– po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej,
- korzystania:
– z urlopu wychowawczego,
– z urlopu dla poratowania zdrowia,
– przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego z urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego,
- wygaśnięcia stosunku pracy w związku ze śmiercią pracownika.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego (dalej SN) ugruntowany jest pogląd, że okresy przepracowane należy rozumieć jako okresy faktycznie (efektywnie) przepracowane u danego pracodawcy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy (por. wyrok SN z dnia 18 października 2011 r., sygn. akt I PK 263/10, LEX nr 1001281 oraz uchwała SN z dnia 7 lipca 2011 r. , sygn. akt III PZP 3/11, Lex nr 844642). Powyższe stanowisko jest konsekwencją uznania – co również zostało w obu ww. orzeczeniach podniesione – iż dodatkowe wynagrodzenie roczne (tak jak „nagroda” przewidziana w ustawie z dnia 10 lipca 1985 r. o rocznych nagrodach z zakładowego funduszu nagród w państwowych jednostkach organizacyjnych niebędących przedsiębiorstwami państwowymi - Dz. U. Nr 32, poz. 141 ze zm.) ma charakter premii, gdyż mechanizm nabywania prawa do tego świadczenia jest inny niż w odniesieniu do prawa do wynagrodzenia za pracę. Prawo do wynagrodzenia za pracę pracownik uzyskuje sukcesywnie w miarę jej należytego wykonywania.
Natomiast prawo do premii z reguły powstaje dopiero po upływie pewnego określonego okresu oraz może być uzależnione od innych przesłanek niż należyte wykonywanie pracy. Ustawa o wynagrodzeniu rocznym wprowadza dwie takie przesłanki: przepracowanie wymaganego okresu w danym roku kalendarzowym u jednego pracodawcy (art. 2) oraz brak rażących naruszeń obowiązków pracowniczych (art. 3).
AD. 2 - Z treści art. 2 ust. 2 ustawy wynika, iż minimalny wymagany okres przepracowania warunkujący nabycie prawa do dodatkowego rocznego wynagrodzenia wynosi 6 miesięcy. Od tej zasady art. 2 ust. 3 ustawy przewiduje wyjątki, które SN we wspomnianej uchwale z dnia 7 lipca 2011 r. podzielił na dwie grupy. Do pierwszej grupy zakwalifikował przypadki, w których nieprzepracowanie co najmniej 6 miesięcy w danym roku kalendarzowym jest spowodowane zbyt wczesnym zakończeniem lub zbyt późnym rozpoczęciem pracy w tym roku, a przyczyny tego stanu rzeczy ustawodawca uznał za społecznie uzasadnione (art. 2 ust. 3 pkt 1-5 oraz 7).
Druga grupa wyjątków (art. 2 ust. 3 pkt 6) dotyczy urlopowych przerw w wykonywaniu pracy, a więc sytuacji, gdy pracownik pozostaje w stosunku pracy, lecz obowiązek wykonywania pracy został zawieszony. Dotyczy to urlopu wychowawczego, urlopu dla poratowania zdrowia oraz udzielonego nauczycielowi lub nauczycielowi akademickiemu urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego. Wśród przerw urlopowych objętych dyspozycją przepisu art. 2 ust. 3 ustawy nie jest wymieniony urlop macierzyński, zaś podkreślić należy, że wyliczenie w tym przepisie ma charakter wyczerpujący. Zatem okres pozostawania na urlopie macierzyńskim nie może być traktowany jak okres przepracowany, mimo że w omawianej grupie wyjątków ustawodawca zamieścił urlop wychowawczy.
AD. 3 - Nauczyciel zatrudniony na czas określony - na okres od 1 września do 26 czerwca (tj. na czas prowadzenia zajęć szkolnych) nabywa prawo do dodatkowego rocznego wynagrodzenia, nawet jeśli w danym roku kalendarzowym nie przepracował 6 miesięcy. Stosownie bowiem do treści art. 2 ust. 3 pkt 1 ustawy, przepracowanie co najmniej 6 miesięcy warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego nie jest wymagane w przypadku nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej). Ustawa nie uzależnia też nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego od rodzaju zawartej z nauczycielem umowy o pracę.
Monika Mikucka
PODSTAWA PRAWNA:;
– Art. 2 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej - Dz. U. Nr 160, poz. 1080 ze zm.
