Czy policjanta można ponownie zawiesić w czynnościach służbowych?
POWIATOWA ADMINISTRACJA ZESPOLONA - SAS 11 / 2011
Instytucja zawieszenia policjanta w czynnościach służbowych została uregulowana w przepisach art. 39 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji – tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 ze zm. (dalej ustawa).
Obligatoryjne zawieszenie policjanta w czynnościach służbowych następuje w razie wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego.
FAKULTATYWNIE ZAWIESZENIE POLICJANTA
w czynnościach służbowych następuje w razie wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, nieumyślne, ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowania dyscyplinarnego, jeżeli jest to celowe z uwagi na dobro postępowania lub dobro służby.
Zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku, co do zasady, okres zawieszenia nie może być dłuższy niż trzy miesiące. Jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach okres zawieszenia w czynnościach służbowych można przedłużyć do czasu ukończenia postępowania karnego (art. 39 ust. 1 - 3 ustawy). Policjantowi zawieszonemu w czynnościach służbowych zawiesza się od najbliższego terminu płatności 50 % ostatnio należnego uposażenia. Po zakończeniu postępowania karnego lub dyscyplinarnego, będącego przyczyną zawieszenia w czynnościach służbowych, policjant otrzymuje zawieszoną część uposażenia oraz obligatoryjne podwyżki wprowadzone w okresie zawieszenia, jeżeli nie został skazany prawomocnym wyrokiem sądu lub ukarany karą dyscyplinarną wydalenia ze służby (art. 124 ust. 1 i 2 ustawy).
Tryb zawieszania policjanta w czynnościach służbowych przez przełożonych szczegółowo normuje rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 lipca 2002 r. - Dz. U. Nr 120, poz. 1029 (dalej rozporządzenie), wydane na podstawie delegacji zawartej w przepisie art. 39 ust. 4 ustawy. Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 rozporządzenia, zawieszenie policjanta w czynnościach służbowych następuje w formie rozkazu personalnego, zwanego dalej w ww. rozporządzeniu decyzją. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny (dalej NSA) w wyroku z dnia 16 października 2009 r., sygn. akt I OSK 167/09, LEX nr 573257, decyzja o zawieszeniu ma charakter konstytutywny, a zatem dla takiego rozstrzygnięcia istotny jest stan faktyczny i prawny z daty jego podjęcia, a nie w chwili wszczęcia postępowania karnego.
UCHYLENIE ZAWIESZENIA
Organ, który wydał decyzję o zawieszeniu policjanta w czynnościach służbowych, uchyla ją przed ukończeniem postępowania karnego w przypadku:
- ustania przesłanek uzasadniających zawieszenie policjanta w czynnościach służbowych,
- zastosowania wobec policjanta środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia policjanta w czynnościach służbowych na podstawie Kodeksu postępowania karnego.
WYGAŚNIĘCIE
Natomiast wygaśnięcie decyzji o zawieszeniu policjanta w czynnościach służbowych następuje w przypadku:
- upływu czasu zawieszenia, o którym mowa w art. 39 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, jeżeli zawieszenia nie przedłużono do czasu ukończenia postępowania karnego,
- prawomocnego zakończenia postępowania karnego lub dyscyplinarnego,
- zwolnienia policjanta ze służby,
- śmierci policjanta (§ 4 i § 5 rozporządzenia).
PRZYSŁUGUJE ODWOŁANIE
Od decyzji o zawieszeniu policjantowi przysługuje odwołanie, które wnosi się do właściwego organu w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżoną decyzję. Organem właściwym do rozpatrzenia odwołania jest:
- minister właściwy do spraw wewnętrznych - w stosunku do decyzji wydanej przez Komendanta Głównego Policji,
- Komendant Główny Policji - w stosunku do decyzji wydanej przez komendanta wojewódzkiego (stołecznego) Policji, Komendanta Wyższej Szkoły Policji oraz komendanta szkoły policyjnej,
- komendant wojewódzki (stołeczny) Policji - w stosunku do decyzji wydanej przez komendanta powiatowego (miejskiego) Policji (§ 3 ust. 1 i 2 rozporządzenia).
Organ odwoławczy wydaje decyzję w terminie 7 dni od dnia otrzymania odwołania (§ 4 rozporządzenia).
Jednym z istotnych elementów decyzji o zawieszeniu policjanta w czynnościach służbowych jest określenie czasu zawieszenia (§ 2 ust. 2 pkt 7 rozporządzenia). Jak już wyżej wskazano, okres zawieszenia nie może być dłuższy niż trzy miesiące, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach można go przedłużyć do czasu ukończenia postępowania karnego. W doktrynie wskazuje się, że od organu orzekającego o przedłużeniu okresu zawieszenia w czynnościach wymaga się wyjątkowej dbałości i szczegółowego wykazania faktów, które przesądziły, iż zachodzi „szczególnie uzasadniony przypadek”. Pod tym pojęciem należy rozumieć zbieg co najmniej kilku okoliczności faktycznych, które pozwalają z pełnym przekonaniem stwierdzić, że istnieje niezwykle wysoki stopień prawdopodobieństwa skazania w postępowaniu karnym i, co za tym idzie, konieczność ochrony interesu społecznego poprzez długotrwałe wykluczenie funkcjonariusza z udziału w czynnościach służbowych wykonywanych w imieniu organu państwowego (tak A. Korcz-Maciejko, W. Maciejko Zawieszenie funkcjonariusza Policji w czynnościach służbowych Sł. Pracow. z 25 października 2009 r.).
W praktyce pojawił się problem, czy dopuszczalne jest ponowne zawieszenie policjanta w czynnościach służbowych, zarówno w ramach tej samej sprawy karnej bądź w sytuacji, gdy zachodzą podstawy do zawieszenia w związku ze wszczęciem wobec policjanta kolejnego postępowania karnego. Judykatura w obu tych przypadkach udzieliła negatywnej odpowiedzi.
W pierwszym przypadku Sąd administracyjny stanął na stanowisku, że organ policyjny nie może w związku z tą samą sprawą karną ponownie skorzystać z instytucji zawieszenia policjanta w czynnościach służbowych na okres nie dłuższy niż 3 miesiące w trybie art. 39 ust. 1 ustawy, gdyż takie działanie stanowiłoby naruszenie prawa. W zależności bowiem od dalszych kroków podjętych przez przełożonego służbowego, upływ czasu zawieszenia, o którym mowa w art. 39 ust. 1 ustawy, może prowadzić do definitywnego wygaśnięcia decyzji o zawieszeniu policjanta w czynnościach służbowych (jeżeli nie wydano nowej decyzji o przedłużeniu okresu zawieszenia do czasu ukończenia postępowania karnego), bądź tylko do wygaśnięcia decyzji o zawieszeniu policjanta na zamknięty okres nie dłuższy niż 3 miesiące (jeżeli na podstawie nowej decyzji okres zawieszenia został przedłużony). W obu tych sytuacjach decyzja wydana na podstawie art. 39 ust. 1 ustawy, jako decyzja z ustalonym terminem końcowym, traci - wraz z jego nadejściem - moc wiążącą (por. wyrok NSA z dnia 25 listopada 2010 r., sygn. akt I OSK 854/10).
Natomiast do drugiego przypadku należy odnieść ww. wyrok NSA z dnia 16 października 2009 r., w którym m.in. stwierdzono, że skoro istotą zastosowania instytucji zawieszenia jest odsunięcie policjanta od pełnienia służby, to jeżeli cel ten został osiągnięty, gdyż funkcjonariusz został już zawieszony w czynnościach służbowych, to nie ma podstaw do ponownego uruchamiania takiej procedury, mimo wszczęcia przeciwko temu policjantowi innego postępowania karnego. Innymi słowy, jeżeli policjant, w trybie przewidzianym w art. 39 ustawy, został już odsunięty od pełnienia służby, to nie można go w tym samym czasie ponownie zawieszać w czynnościach służbowych. Ponowne zawieszenie policjanta, który został już zawieszony, jest zatem niedopuszczalne.
Natomiast dopuszczalne jest ponowne uruchomienie przedmiotowej procedury, jeżeli odpadła dotychczasowa podstawa zawieszenia policjanta w czynnościach służbowych. Orzeczenie o zawieszeniu z powodu wszczęcia określonego postępowania karnego wygasa między innymi z powodu prawomocnego zakończenia tego postępowania. Nie stanowi to jednak przeszkody do ponownego obligatoryjnego zawieszenia w czynnościach służbowych, w trybie art. 39 ust.1 ustawy, gdy prawomocnie zakończone postępowanie karne zostanie podjęte na nowo. Ponowne zastosowanie omawianej instytucji będzie także możliwe wtedy, gdy mimo odpadnięcia dotychczasowej zachodzi nowa podstawa zawieszenia, związana z prowadzonym przeciwko funkcjonariuszowi postępowaniem karnym w innej sprawie.
Monika Mikucka
Podstawa prawna:
– Art. 39 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji – tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 ze zm.
