Kiedy urlop szkoleniowy?
PRAWO PRACY - SAS 11 / 2011
PYTANIE SEKRETARZA GMINY:
Czy pracodawca może odmówić pracownikowi, który podjął naukę na studiach podyplomowych (bez skierowania) udzielenia urlopu szkoleniowego? Wyrok Trybunału Konstytucyjnego uchylił przepisy dotyczące udzielania urlopów szkoleniowych, a z informacji znalezionych na forach internetowych wynika, że aktualne przepisy nie precyzują zagadnienia dot. urlopów szkoleniowych na studiach podyplomowych.
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Przepisy rozdziału III (w dziale IV) kodeksu pracy (dalej kp) zatytułowanego Kwalifikacje zawodowe pracowników (art. 102 – 10 1036 kp) stanowią rozwinięcie jednego z podstawowych obowiązków pracodawcy, jakim jest obowiązek ułatwiania pracownikowi podnoszenia kwalifikacji zawodowych (por. art. 17 kp oraz art. 94 pkt 6 kp). Zgodnie z przepisem art. 1031 § 1 kp, przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują:
- urlop szkoleniowy,
- zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania (art. 1031 § 2 kp).
Za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia (art. 1031 § 3 kp). Wymiar urlopu szkoleniowego określa art. 1032 § 1 kp. Otóż wynosi on:
- 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych,
- 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego,
- 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe oraz
- 21 dni w ostatnim roku studiów - na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego. Urlopu szkoleniowego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (art. 1032 § 1kp).
Stosownie do treści przepisów art. 1034 kp, pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Umowę zawiera się na piśmie. Umowa ta nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy rozdziału III działu IV kp. Natomiast nie ma obowiązku zawarcia przedmiotowej umowy, jeżeli pracodawca nie zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. W doktrynie przepisy ww. artykułu interpretuje się w ten sposób, że umowa o podjęcie przez pracownika podnoszenia kwalifikacji zawodowych wymaga formy pisemnej, jeżeli ma nakładać na pracownika obowiązek pozostawania w stosunku pracy przez określony czas po zakończeniu nauki lub szkolenia, a w pozostałych wypadkach może być zawarta w dowolnej formie (tak J. Skoczyński [w:] Kodeks pracy. Komentarz pod red. L. Florka, Wydanie IV, LEX 2011, podobnie też E. Maniewska [w:] Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy K. Jaśkowski, E. Maniewska, publ. LEX/el. 2011). Zatem to umowa pracodawcy z pracownikiem dotycząca podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika stanowi podstawę uprawnień pracownika z tytułu podnoszenia kwalifikacji zawodowych - uprawnień w postaci m.in. prawa do urlopu szkoleniowego. A contrario, jeżeli pracownik podwyższa swoje kwalifikacje bez zgody albo bez inicjatywy pracodawcy, to pracodawcy nie obciążają zobowiązania wynikające z przepisów art. 1031 - 1036 kp. W tym miejscu wskazać należy, iż powyższe przepisy zostały dodane do kp ustawą z dnia 20 maja 2010 r., która weszła w życie 16 lipca 2010 r. Wprowadzenie nowej regulacji nastąpiło w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego (dalej TK) z dnia 31 marca 2009 r., sygn. akt K 28/08 (Dz. U. Nr 58, poz. 485; publ. OTK-A 2009, nr 3, poz. 28), w którym stwierdzono, że art. 103 kp i wydane na jego podstawie rozporządzenie z dnia 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz. U. Nr 103, poz. 472 ze zm.), są niezgodne z art. 92 ust. 1 Konstytucji. W uzasadnieniu wyroku TK podniósł, że ustawodawca w art. 103 kp w nieprawidłowy sposób skonstruował delegację ustawową, gdyż przepis upoważniający nie zawierał ani szczegółowo wskazanego zakresu spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu, ani wytycznych co do jego treści. Przepis art. 103 kp utracił moc z dniem 11 kwietnia 2010 r. Ustawodawca wprowadzając nowe unormowanie (w postaci art. 1031 - 1036 kp) zrezygnował z rozwiązania zawartego w §5 ust. 2 w związku z § 11 ww. rozporządzenia, w myśl którego okres urlopu bezpłatnego udzielanego pracownikowi podejmującemu naukę w szkole lub w formach pozaszkolnych bez skierowania zakładu pracy wliczał się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z kodeksu pracy.
Zatem w sytuacji, gdy strony stosunku pracy nie zawarły umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika (ani w formie pisemnej ani w formie ustnej), jak również nie doszło do zawarcia tej umowy w sposób dorozumiany, pracodawca nie ma obowiązku udzielenia urlopu szkoleniowego pracownikowi odbywającemu studia podyplomowe. Podkreślić należy bowiem, że obowiązek pracodawcy polegający na ułatwianiu podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika polega na nieodmawianiu mu bez uzasadnionych przyczyn zgody na wybraną przez pracownika formę kształcenia. Jednakże nawet zgoda pracodawcy na kształcenie pracownika (również w czasie pracy) nie oznacza, że pracodawca musi z tego tytułu ponosić koszty.
Monika Mikucka
Podstawa prawna:
– Art. 1031 - 1036 Kodeksu pracy
