Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 lutego 2013 r., sygn. akt II GPS 4/12:
ORZECZNICTWO - SAS 4 / 2013
„Artykuł 24 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym przed jego zmianą dokonaną przepisem art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2011 r., Nr 6, poz. 18 ze zm.) miał zastosowanie do pracownika organu jednoosobowego w postępowaniu zainicjowanym wnioskiem, o którym mowa w art. 127 § 3 tego Kodeksu.”
Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a. pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie, w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji. W poprzednim stanie prawnym (przed nowelizacją) wyłączeniu podlegał pracownik biorący udział „w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji”. Nowelizacja usunęła zwrot „w niższej instancji”, akcentując zaś „udział” pracownika organu „w wydaniu zaskarżonej decyzji”. Spowodowało to poważne wątpliwości interpretacyjne i orzecznicze dotyczące zastosowania art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a. do stanu sprzed nowelizacji i prowadzonych wówczas postępowań administracyjnych. Ma to o tyle istotne znaczenie, że udział pracownika podlegającego wyłączeniu stanowi jedną z przesłanek wznowienia postępowania administracyjnego i ma wpływ na prawidłowość tego postępowania.
NSA rozstrzygając ww. wątpliwości i podejmując ww. uchwałę, powołał się na stanowisko Trybunału Konstytucyjnego zawarte w wyroku z dnia 20 lipca 2004 r. sygn. akt SK 19/02 i powtórzone w wyroku z dnia 15 grudnia 2008 r. sygn. akt P 57/07. NSA uznał, że przedstawione argumenty pozwalają na taką wykładnię art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a., o treści sprzed dnia 11 kwietnia 2011 r., by pod ówczesnym pojęciem „brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji” rozumieć również sytuację, w której pracownik brał udział w pierwszej instancji – czyli w sprawach z wniosku składanego na podstawie art. 127 § 3 k.p.a. NSA podkreślił, że cezura wejścia w życie nowelizacji nie powinna mieć istotnego znaczenia, albowiem również przed tą datą obowiązywała konstytucyjna zasada sprawiedliwości społecznej, na którą Trybunał, jak również systemowa zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego zagwarantowana w art. 78 Konstytucji oraz art. 15 Kodeksu postępowania administracyjnego. NSA podkreślił, że zainicjowanie postępowania w wyniku złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy musi zagwarantować wnioskodawcy standard ochrony interesów i uprawnień zbliżony do klasycznego postępowania odwoławczego, w związku z czym niedopuszczalne jest akceptowanie różnic w tym zakresie wyłącznie z tego powodu, że sprawa jest załatwiana w trybie art. 127 § 3 k.p.a. a nie w „zwykłym” postępowaniu odwoławczym.
