Terminowość wpłat dokonywanych przez inkasentów a prawo do wynagrodzenia za wykonywane czynności
FINANSE SAMORZĄDU - SAS 8 / 2011
PYTANIE SKARBNIKA:
W uchwale rady gminy dotyczącej inkasa podatków rolnego, leśnego i od nieruchomości umieszczono następujący zapis: ”Inkasenci otrzymują wynagrodzenie za inkaso od sumy zainkasowanych i terminowo przekazanych do urzędu gminy kwot podatków w następującej wysokości….”. Regionalna Izba Obrachunkowa dokonała stwierdzenia nieważności uchwały w zakresie słów „ i terminowo przekazanych do urzędu gminy” uzasadniając, że rada gminy nie ma prawa do stanowienia dodatkowych uregulowań w przedmiocie inkasa, oprócz obowiązków wynikających z ustaw o podatku rolnym, leśnym i od nieruchomości, a więc warunkowania wypłaty inkasentom wynagrodzenia od terminowego wpłacania przez nich pobranych podatków, jak również terminów wypłacania inkasentom wynagrodzenia. Prosimy o wyjaśnienie, w jaki sposób należy zgodnie z przepisami prawa uregulować termin wypłaty inkasentom wynagrodzenia za inkaso.
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
Stosownie do art. 9 ustawy Ordynacja podatkowa, inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
W myśl art. 28 § 1 Ordynacji podatkowej, płatnikom i inkasentom przysługuje wynagrodzenie z tytułu terminowego wpłacania podatków pobranych na rzecz budżetu państwa. Zgodnie zaś z brzmieniem § 4 powołanego artykułu, rada m.in. gminy może ustalić wynagrodzenie dla płatników lub inkasentów z tytułu poboru podatków, stanowiących dochody budżetu gminy. Z analizy powołanego przepisu prawa (art. 28 Ordynacji podatkowej) wynika, że prawodawca rozgraniczył kwestie wynagrodzenia dla płatników i inkasentów, pobierających podatki na rzecz budżetu państwa od tych, które pobierane są na rzecz budżetu, np. gminy. W tym przypadku prawodawca pozostawił radzie gminy ustalanie wynagrodzenia inkasentom z tytułu podatków, stanowiących dochody gminy. Z uwagi na okoliczność, że z zacytowanych przepisów prawa nie wynika jednoznaczna odpowiedź na zadane pytanie, należy – w celu jej udzielenia - sięgnąć do poglądów orzecznictwa i doktryny prawa.
ANALIZA POGLĄDÓW DOKTRYNY I ORZECZNICTWA
Analiza poglądów doktryny i orzecznictwa prowadzi do wniosku, że zawarcie w uchwale rady gminy zapisów, uzależniających wypłatę wynagrodzenia od terminowego wpłacenia przez inkasentów pobranych przez nich podatków, nie narusza prawa. Aczkolwiek należy zasygnalizować pewną niespójność w poglądach tam wyrażanych, lecz nie dotyczy ona kwestii naruszania prawa przez zawarcie tego typu zapisów w uchwale rady gminy, a kwestii obligatoryjności lub fakultatywności tych zapisów.
I tak: „Wynagrodzenie płatnikom i inkasentom podatków samorządowych może być ustalone za pobór tych świadczeń, bez wynikającego z § 1 komentowanego przepisu warunku terminowego wpłacenia pobranych podatków. Warunek ten odnosi się jedynie, co wynika z brzmienia powołanego przepisu, do płatników i inkasentów podatków państwowych. Nie ma go w § 4 art. 28 o.p., uprawniającym radę do ustalania wynagrodzenia. Rada gminy może zatem określić wynagrodzenie, i tak jest najczęściej w praktyce, uzależnione od wysokości pobranych świadczeń, bez względu na to, w jakim terminie zostały one przekazane na rachunek budżetu gminy. Może też, ale wymaga to umieszczenia stosownego zapisu w uchwale, uzależnić je od kwot terminowo przekazanych podatków. W orzecznictwie można też spotkać inne poglądy. „Rada Miejska, ustalając na podstawie dyspozycji art. 28 § 4 o.p. oraz przepisów art. 6 ust. 9 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, art. 6b ustawy o podatku rolnym oraz art. 66 ust. 5 ustawy o lasach, zasady ustalania wynagrodzenia dla inkasentów z tytułu poboru podatków od nieruchomości, rolnego i leśnego, powinna stosować w powyższym przedmiocie strukturę analogiczną do brzmienia art. 28 § 1 o.p., zgodnie z którym płatnikom i inkasentom przysługuje wynagrodzenie z tytułu terminowego wpłacania podatków pobranych na rzecz budżetu państwa” (uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie z dnia 25 stycznia 2001 r., IO 2/30/2001, OwSS 2001, nr 4, poz. 135)” (Dowgier R., Etel L., Kosikowski C., Pietrasz P., Popławski M., Presnarowicz S. Komentarz do art.28 ustawy - Ordynacja podatkowa, Lex 2011, Stan prawny: 2011.03.01).
Za słusznością stanowiska, zgodnie z którym rada gminy może ustalić wynagrodzenie dla inkasenta, uzależniając je od terminowej wpłaty pobranych podatków, przemawia również przepis art. 9 Ordynacji podatkowej, z którego wynika obowiązek wpłacania przez inkasenta pobranego podatku we właściwym terminie organowi podatkowemu. Mając zatem na uwadze treść powołanego przepisu prawa, upoważnionym wydaje się pogląd oparty na tym, że skoro inkasent obowiązany jest do terminowego wpłacania pobranego podatku, za które to pobranie ma otrzymać wynagrodzenie, uznać należy, że zapisy w uchwale rady gminy, uzależniając wynagrodzenie inkasentów podatku od nieruchomości od terminowego wpłacania tego podatku, nie będą naruszać prawa.
RADA MOŻE UWARUNKOWAĆ WYPŁATĘ WYNAGRODZENIA OD TERMINOWEGO PRZEKAZANIA PRZEZ INKASENTA POBRANEGO PODATKU NA RZECZ GMINY
Podsumowując stwierdzić należy, że uprawnionym wydaje się stanowisko, zgodnie z którym rada gminy może, ustalając – na podstawie art. 28 § 4 Ordynacji podatkowej - wynagrodzenie inkasentów za pobrany podatek stanowiący jej wyłączny dochód, przewidzieć w swej uchwale uzależnienie wypłaty tego wynagrodzenia (w całości lub w części) od terminowego przekazania przez inkasenta pobranego podatku na rzecz gminy. Żaden bowiem przepis prawa nie zawiera zakazu w zakresie zawarcia w uchwale rady gminy słowa „terminowe” w odniesieniu do wynagrodzenia za wpłacanie pobranego podatku na rachunek gminy.
Na poparcie zajętego stanowiska można przykładowo powołać się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 7 marca 2007 r. I SA/Po 90/07, w którym sąd stwierdził. że: „Rada gminy może, ustalając w myśl art. 28 § 4 Ordynacji podatkowej wynagrodzenie inkasentów za pobrany podatek samorządowy, przewidzieć w swej uchwale uwarunkowanie wypłaty tego wynagrodzenia (w całości lub w części) od terminowego przekazania przez inkasenta pobranego podatku na rzecz gminy.”
Monika Truksa
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r.- Ordynacja podatkowa (jednolity tekst: Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm.)
