Nieobecność wójta i skarbnika spowodowana chorobą
FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 9 / 2011
PYTANIE 1:
Czy podczas nieobecności skarbnika gminy, np. z powodu choroby, jego czynności może wykonywać osoba wyznaczona do jego zastępowania, czy też musi być w urzędzie zastępca skarbnika, a jeżeli tak to czy można go zatrudnić na ułamek etatu?
PYTANIE 2:
Czy podczas choroby wójta sekretarz może wykonywać wszelkie czynności leżące w gestii wójta, na podstawie otrzymanego od wójta upoważnienia, czy np. do zawierania umów i aktów notarialnych dotyczących sprzedaży mienia komunalnego itp. musi powołać zastępcę wójta? Jeżeli tak, to czy może to być sekretarz gminy, który ma określoną część etatu jako sekretarz i ułamkową część etatu jako wójt?
ODPOWIEDŹ 1:
Zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) powołanie skarbnika gminy, czyli głównego księgowego, należy do wyłącznej właściwości rady gminy.
Wymogi kwalifikacyjne dla osoby piastującej to stanowisko oraz ustawowy zakres zadań określa ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.). Z uwagi na rolę skarbnika gminy w zakresie gospodarki finansowej gminy, a szczególności znaczenie składanej przez niego kontrasygnaty, podczas nieobecności jego obowiązki może wykonywać jedynie jego zastępca. Stanowisko zastępcy skarbnika powinno być utworzone w strukturze urzędu gminy, a osoba zatrudniona na tym stanowisku powinna spełniać wszystkie wymagania w zakresie wykształcenia i kwalifikacji tak jak skarbnik gminy.
KOMPETENCJE ZASTĘPCY SKARBNIKA
W regulaminie organizacyjnym urzędu gminy powinny być określone zadania oraz kompetencje zastępcy skarbnika gminy. Zatrudnienie zastępcy skarbnika gminy nie następuje jednak na podstawie powołania, ponieważ jedynie skarbnik gminy jest zatrudniany na tej podstawie, lecz na podstawie umowy o pracę.
W praktyce zastępca skarbnika gminy jest najczęściej naczelnikiem wydziału budżetowo-księgowego w urzędzie gminy. Jest to stanowisko urzędnicze, a zatem nabór na to stanowisko powinien nastąpić zgodnie z przepisami ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 223, poz 1458 z późn. zm.). Zastępca skarbnika może być zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy (na pełen etat) lub w niepełnym wymiarze czasu pracy (na część etatu).
Przepis art. 33 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym stanowi, że wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy. Organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin organizacyjny, nadany przez wójta w drodze zarządzenia (ust. 2). Wójt może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim imieniu zastępcy wójta lub sekretarzowi gminy (ust. 4).
Powierzenie określonych kompetencji do wykonywania oznacza dekoncentrację kompetencji. Wójt może jej dokonać w zakresie swojej właściwości w regulaminie organizacyjnym, w zakresie czynności lub odrębnym upoważnieniem. Powierzenie wykonywania określonych czynności przez wójta zastępcy lub sekretarzowi gminy nie oznacza, że dochodzi do przeniesienia tych kompetencji na ten organ. Podmiot, na którego rzecz nastąpiła dekoncentracja kompetencji, nie staje się organem, działa zawsze w jego imieniu. W sytuacji gdy wójt nie ma zastępcy taka dekoncentracja jego kompetencji (nawet całości, gdy wójt nie może ich wykonywać) na sekretarza, także w zakresie spraw związanych z zatrudnieniem, ma podstawy prawne. Dekoncentracja musi być jednak jednoznaczna i musi prowadzić do niebudzącego żadnych wątpliwości upoważnienia sekretarza gminy do wykonywania przekazanych mu kompetencji. Taka dekoncentracja (wprowadzona w regulaminie organizacyjnym i zakresie czynności) ma cechy trwałości, nie traci mocy obowiązującej ze zmianą lub brakiem piastuna organu (por. wyrok NSA z dnia 03.12.2008 r., sygn. II OSK 1458/08, opubl. OwSS 2009/3/55).
Jedynymi osobami, którym wójt może w zgodzie z ustawą o samorządzie gminnym powierzyć prowadzenie zadań, do których należy m.in. kierowanie urzędem gminy (w tym nadzór nad jego funkcjonowaniem) oraz organizacja tego urzędu, są sekretarz gminy i zastępca wójta (tak WSA w Kielcach w wyroku z dnia 28.09.2010 r., sygn. II SA/Ke 368/07).
Możliwość przekazania sekretarzowi gminy określonych zadań przez wójta wynika ponadto z art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych. Zgodnie z tym przepisem kierownik urzędu, którym z mocy art. 33 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym jest wójt, może upoważnić sekretarza do wykonywania w jego imieniu zadań, w szczególności z zakresu zapewnienia właściwej organizacji pracy urzędu oraz realizowania polityki zarządzania zasobami ludzkimi. Stanowisko sekretarza gminy, w przeciwieństwie do stanowiska zastępcy wójta, jest obligatoryjne w każdym urzędzie gminy (art. 5 ust. 1 u.o.p.s.).
Z uwagi na inną podstawę nawiązania stosunku pracy (zastępca wójta zatrudniony jest na podstawie powołania, a sekretarz gminy na podstawie umowy o pracę) oraz obowiązek całkowitej apolityczności sekretarza gminy, wydaje się trudne, a zarazem nie jest to chyba najlepsze rozwiązanie, ażeby ta sama osoba pełniła jednocześnie stanowisko zastępcy wójta i sekretarza gminy. W obowiązujących przepisach prawa nie ma jednak jednoznacznego zakazu w tym zakresie.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 3 października 2003 r., sygn. III CZP 63/03 (opubl. OSNC 2004/12/1888, Biul. SN 2003/10/6, Wokanda 2003/11/9) uznał, że przepisy ustawy o samorządzie gminnym, w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz.U. Nr 113, poz. 984) nie wyłączają możliwości złożenia oświadczenia woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem przez pełnomocnika gminy ustanowionego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), innego niż jego zastępca.
Analogiczny pogląd wyraził G. Pieniek, stwierdzając, że nie ma podstaw do tego, aby zakres stosowania art. 31 ustawy o samorządzie gminnym ograniczyć w ten sposób, że stanowi on dla wójta kompetencję do ustanowienia pełnomocników gminy jedynie do czynności prawnych niedotyczących zarządu mieniem. Rzecz w tym, że w szczególności przepis art. 46 ust. 1 ustawy jest zbędny w obecnym stanie prawnym. O ile bowiem przepis ten miał uzasadnienie w poprzednim stanie prawnym (organem wykonawczym gminy był przecież kolegialny zarząd, a wójt był tylko przewodniczącym zarządu i dlatego zarówno wójt, jak i pozostali członkowie zarządu musieli mieć ustawowe upoważnienie do składania oświadczeń woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem), o tyle obecnie ustawowe umocowanie wójta jako jednoosobowego organu do składania wszelkich oświadczeń woli w imieniu gminy wynika z art. 31 ustawy o samorządzie gminnym.
TYLKO ZASTĘPCA LUB SEKRETARZ
Jedynymi osobami, którym wójt może w zgodzie z ustawą o samorządzie gminnym powierzyć prowadzenie zadań, do których należy m.in. kierowanie urzędem gminy (w tym nadzór nad jego funkcjonowaniem) oraz organizacja tego urzędu, są sekretarz gminy i zastępca wójta (tak WSA w Kielcach w wyroku z dnia 28.09.2010 r., sygn. II SA/Ke 368/07).
Sławomir Pyźlak
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.),
– Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 223, poz 1458 z późn. zm.),
– Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.).
