Wstrzymanie wypłaty świadczeń rodzinnych
FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 9 / 2011
PYTANIE ZASTĘPCY WÓJTA GMINY:
Czy jest możliwość wydania decyzji wstrzymującej wypłaty świadczeń rodzinnych na wniosek klienta na podstawie art. 155 kpa? Klientka wniosła podanie o wstrzymanie wypłaty świadczeń rodzinnych do czasu wyjaśnienia sprawy przyznania świadczeń rodzinnych przez regionalny ośrodek polityki społecznej w ramach koordynacji.Zgodnie z art. 28 ustawy o świadczeniach rodzinnych brak jest podstaw do wstrzymania wypłaty świadczeń w takim przypadku.
ODPOWIEDŹ PRAWNIKA:
W przedstawionym przypadku nie istnieją podstawy do pozytywnego rozpatrzenia wniosku o wstrzymanie wypłaty świadczeń rodzinnych, gdyż nie zostały spełnione przesłanki określone w art. 155 Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: kpa) w świetle odpowiednich przepisów materialnych, zawartych w ustawie o świadczeniach rodzinnych.
Na wstępie należy podkreślić, że wniosek opiera się o art. 155 kpa, zgodnie z którym decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony (przepis art. 154 § 2 stosuje się odpowiednio). Postępowanie prowadzone w oparciu o przepis art. 155 kpa ma charakter nadzwyczajny, a rozstrzygnięcie wydane w wyniku jego przeprowadzenia stanowi wyjątek od zasady trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych określonej w art. 16 § 1 kpa. Skuteczność zastosowania procedury zmierzającej do zmiany ostatecznej decyzji w oparciu o art. 155 kpa uzależniona jest od spełnienia ustawowych przesłanek, tj. ustalenia, że na podstawie decyzji, której postępowanie dotyczy, przynajmniej jedna ze stron postępowania nabyła prawo, jej uchyleniu lub zmianie nie sprzeciwiają się przepisy szczególne, a dodatkowo za jej uchyleniem lub zmianą przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony.
W ORZECZNICTWIE
Nawiązując do pierwszej przesłanki zauważyć wypada, że – jak przyjęto w orzecznictwie sądowoadministracyjnym – nabycie prawa na podstawie decyzji jest traktowane stosunkowo szeroko. Może to być zatem również decyzja nakładająca określony obowiązek. Przykładowo, w wyroku z dnia 24 lutego 2005 r. sygn. akt OSK 1188/2004 NSA podniósł, że nabycie prawa z decyzji ostatecznej oznacza każde przysporzenie w sferze prawnej, zaś w decyzji nakładającej na stronę obowiązek tym „przysporzeniem” jest skonkretyzowanie wspomnianego obowiązku, co do treści i rozmiaru. Z kolei w wyroku NSA z dnia 27 maja 2003 r. sygn. akt IV SA 3205/2001 (publ. M. Prawn. 2003/14/627) Sąd wskazał, że „każde indywidualne rozstrzygnięcie prawne, które ma znamiona rozstrzygnięcia merytorycznego w sprawie i kształtuje sytuację prawną strony, należy traktować jako rozstrzygnięcie, na podstawie którego strona nabyła prawa”. W przedstawionym przypadku nie ulega wątpliwości, że strona nabyła prawo na podstawie decyzji ostatecznej w przedmiocie świadczeń rodzinnych, w związku z czym ten warunek należy uznać za spełniony.
O wiele trudniejszą kwestią pozostaje ustalenie, czy w danym przypadku spełniona została przesłanka interesu społecznego lub słusznego interesu strony, które mają charakter ocenny, szczególnie w odniesieniu do interesu społecznego. Skoro o wstrzymanie decyzji występuje strona, która nabyła prawo, to można teoretycznie założyć, że przemawia za tym jej interes, choć – co należy podkreślić – kwestia ta zawsze pozostaje do uznania i rozstrzygnięcia przez organ, niezależnie od subiektywnego przekonania strony.
Tym niemniej należy stwierdzić, że w niniejszym przypadku pozytywne załatwienie sprawy w trybie art. 155 kpa nie jest możliwe, gdyż nie została spełniona inna podstawowa przesłanka w postaci „braku sprzeciwu” przepisów szczególnych. Zgodnie z art. 28 ust 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych wstrzymuje się wypłatę świadczeń rodzinnych, jeżeli osoba, o której mowa w art. 23 ust. 1 tej ustawy (tj. m.in.: małżonek, rodzic, jeden z rodziców, opiekun faktyczny dziecka, opiekun prawny dziecka, inna osoba upoważniona do reprezentowania dziecka lub pełnoletniej osoby niepełnosprawnej) odmówiła udzielenia lub nie udzieliła, w wyznaczonym terminie, wyjaśnień co do okoliczności mających wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych. Ponadto wstrzymuje się wypłatę świadczeń rodzinnych, jeżeli ww. osoba nie podejmuje świadczeń rodzinnych przez trzy kolejne miesiące kalendarzowe (art. 28 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych).
Z pytania wynika, że żadna z ww. wymienionych przesłanek określonych w art. 28 ustawy o świadczeniach rodzinnych nie została spełniona, a uzasadnieniem wniosku jest konieczność wyjaśnienia sprawy przyznania świadczeń rodzinnych przez regionalny ośrodek polityki społecznej w ramach koordynacji. Podana przez stronę przyczyna nie może stanowić podstawy do wstrzymania wypłaty świadczeń w świetle art. 28 ustawy o świadczeniach rodzinnych, który z kolei stanowi materialnoprawny przepis szczególny w rozumieniu art. 155 kpa. Niespełnienie przesłanki z art. 28 ww. ustawy powoduje jednocześnie niespełnienie obligatoryjnej przesłanki z art. 155 kpa. Bez znaczenia w takim przypadku pozostaje spełnienie innych przesłanek, w tym np. przesłanki słusznego interesu strony, skoro ewentualne wstrzymanie wypłaty świadczeń w trybie art. 155 kpa kolidowałoby z ustawowymi warunkami tego wstrzymania, określonymi w przepisach szczególnych zawartych w ustawie o świadczeniach rodzinnych.
Janusz Groński
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)
– Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.)
