Strony postępowania meldunkowego
FUNKCJONOWANIE SAMORZĄDU - SAS 9 / 2011
Zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych (dalej uelido) organ gminy prowadzący ewidencję ludności jest obowiązany na podstawie zgłoszenia dokonać zameldowania lub wymeldowania przez zarejestrowanie danych dotyczących osoby i miejsca jej pobytu, jak również innych zdarzeń objętych obowiązkiem meldunkowym. Stosownie natomiast do treści art. 47 ust. 2 uelido, jeżeli zgłoszone dane budzą wątpliwości, o dokonaniu zameldowania lub wymeldowania rozstrzyga właściwy organ gminy.
W sytuacji, o której mowa w art. 47 ust. 2 uelido organ gminy uprawniony, a zarazem zobowiązany jest do przeprowadzenia postępowania mającego na celu wyjaśnienie zaistniałych wątpliwości w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej kpa).
Rozstrzygnięcie o wymeldowaniu lub zameldowaniu następuje wtedy w prawnej formie decyzji administracyjnej. Jeżeli osoba, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się, w art. 15 ust. 2 uelido ustawodawca wprost wskazał, że orzeczenie o wymeldowaniu następuje w formie decyzji wydawanej na wniosek strony lub z urzędu.
Uelido nie określa kręgu stron postępowania w przedmiocie wymeldowania lub zameldowania. Dlatego znajduje tu zastosowanie ogólna norma zawarta w art. 28 kpa, zgodnie z którą stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
Nie budzi wątpliwości, że interes prawny, a w konsekwencji status strony w postępowaniu w przedmiocie wymeldowania lub zameldowania ma osoba, o której wymeldowaniu lub zameldowaniu rozstrzygnąć ma organ administracji. Niewątpliwie to jej obowiązku zameldowania się lub wymeldowania dotyczy postępowanie.
Rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych jawią się natomiast w kontekście statusu właściciela lub osoby posiadającej inny tytuł prawny do lokalu, w którym inna osoba ma być zameldowana, bądź z którego ma być wymeldowana.
Wedle pierwszego z poglądów przymiot strony postępowania w sprawie wymeldowania (zameldowania) ma nie tylko osoba, wobec której prowadzone jest to postępowanie. Może mieć go także podmiot, któremu przysługuje uprawnienie do lokalu będącego miejscem zameldowania tej osoby. Uprawienie to może mieć zarówno charakter rzeczowy (własność, spółdzielcze prawo do lokalu), jak i charakter zobowiązaniowy (najem). Takie stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 grudnia 2006 r. sygn. akt II OSK 106/06, podkreślając zarazem, że w każdym przypadku oceny, czy podmiot, który występuje z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie wymeldowania innej osoby, ma w sprawie interes prawny, należy wziąć pod uwagę wszelkie okoliczności konkretnej sprawy i rozważyć, jakie uprawnienia do nieruchomości mogą temu podmiotowi przysługiwać. Podobny pogląd wyrażono np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 29 czerwca 2010 r. sygn. akt II SA/Go 68/10, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 lutego 2010 r. sygn. akt IV SA/Wa 1450/09 i w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 6 października 2010 r. sygn. akt IV SA/Po 421/10.
Wedle drugiego z poglądów przymiot strony w postępowaniu w sprawie dotyczącej wymeldowania (zameldowania) ma wyłącznie osoba, co do wymeldowania której albo zameldowania której, toczy się postępowanie kończące się decyzją.
Takie stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia 19 stycznia 2009 r. sygn. akt II OSK 1802/07 i sygn. akt II OSK 1803/07 uznając, że inne osoby, zatem takie, którym przysługują prawa do lokalu, w którym ma nastąpić zameldowanie lub z którego nastąpić ma wymeldowanie, nie są stronami postępowania ze względu na brak interesu prawnego, przy czym nie ma znaczenia, że osoby te potwierdzają pobyt w danym lokalu (art. 29 uelido). Taki sam pogląd zaprezentował Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 3 kwietnia 2009 r. sygn. akt II OSK 485/08 i w wyroku z dnia 18 stycznia 2010 r. sygn. akt II OSK 47/09. Podzielono go także np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 26 listopada 2009 r. sygn. akt IV SA/Po 547/09 i w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 13 października 2010 r. sygn. akt II SA/Sz 555/10.
Rzecznik Praw Obywatelskich powołał opisane rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych w uzasadnieniu wniosku z dnia 11 kwietnia 2011 r. o podjęcie przez skład siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego uchwały mającej na celu wyjaśnienie, czy stroną postępowania o wymeldowanie (zameldowanie) w rozumieniu art. 28 Kodeksu postępowania administracyjnego jest wyłącznie osoba, co do wymeldowania (zameldowania) której toczy się postępowanie administracyjne, czy też przymiot strony przysługuje także podmiotowi posiadającemu tytuł prawny do lokalu, w którym w/w osoba jest zameldowana (ma zostać zameldowana).
W uzasadnieniu wniosku Rzecznik Praw Obywatelskich przychylił się do drugiego z opisanych stanowisk uznając, że właściciel lub najemca lokalu, w którym ma nastąpić zameldowanie innej osoby lub z którego inna osoba ma zostać wymeldowana, nie jest stroną postępowania meldunkowego.
Michał Sułkowski
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.),
– Ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.).
